Go long ol haf insaed long hem

OL YANGFALA OLI ASKEM

?Olsem Wanem Mi Save Frengud Wetem Tija?

?Olsem Wanem Mi Save Frengud Wetem Tija?

 Fraet long tija

 Klosap evri skul oli gat sam tija we oli mekem i gud long sam studen i bitim ol narafala, o oli givim tumas wok, o oli raf.

  •   Luis we i gat 21 yia, i tingtingbak se: “Mi bin gat wan tija, we oltaem i stap swea mo i nogat respek long ol studen. Be from we bambae hem i ritae i no longtaem, maet hem i sua se bambae oli no sakemaot hem long wok sipos hem i mekem olsem.”

  •   Melanie we i gat 25 yia, i tingbaot we oltaem tija blong hem i mekem i moa nogud long hem i bitim ol narafala. Melanie i talem se: “Eskius blong tija, hemia se mi mi no joen long wan men jos long kantri. Mo hem i se hem i stap rerem mi blong fesem ol hadtaem we bae mi kasem taem mi kam bigwan.”

 Sipos yu gat wan tija we i raf, i gat sam samting we yu save mekem blong yu no harem nogud tumas long ol yia we yu stap long skul. Traem ol rod ya.

 Ol advaes blong no givap

  •   Lan long laef ya. Evri tija oli defren, taswe oli ekspektem ol defdefren samting long ol studen. I gud yu faenemaot samting we tija blong yu i ekspektem yu blong mekem, mo yu mekem bes blong yu blong mekem samting ya.

     Rul blong Baebol: “Man we i waes, hem i lesin gud mo i kasem moa tijing.”—Ol Proveb 1:5.

     “Mi luksave se mi mas lan long stael blong tija blong mi, ale mi traehad blong finisim ol wok blong mi, olsem we hem i wantem. Hemia i mekem se i isi blong mi frengud wetem hem.”—Christopher.

  •   Gat respek. Toktok kaen long tija blong yu. Yu no mas ansabak long hem, nating sipos yu luk se i stret blong mekem olsem. Tingbaot se long lukluk blong olgeta, yu yu wan studen nomo, yu no stap long sem grup olsem olgeta.

     Rul blong Baebol: “Ol tok blong yufala i mas kaen oltaem, olsem we yufala i putum sol long hem, nao bambae yufala i save olsem wanem blong givim ansa long evri man.”—Kolosi 4:6.

     “Plante taem ol studen oli nogat respek long ol tija blong olgeta. Be sipos yu traehad blong respektem tija, hemia bambae i jenisim fasin we hem i gat long yu.”—Ciara.

  •   Gat fasin luksave. Ol tija oli ol man tu. Hemia i min se olgeta tu oli stap kasem ol hadtaem mo oli wari, olsem yumi evriwan. So yu no mas gat tingting ya se: ‘Tija blong mi i nogud’ o ‘Tija blong mi i no laekem mi.’

     Rul blong Baebol: “Yumi evriwan i mekem mastik.”—Jemes 3:2, futnot.

     “Wok blong ol tija i no isi. Mi save se i mas had blong mekem ol pikinini oli obei mo tijim olgeta. Oltaem mi harem se mi mas mekem i isi long tija, mi no wantem ademap wan moa wari long hem.”—Alexis.

  •   Tokbaot wetem ol perens: Ol perens oli stret man we oli save givhan long yu, hemia from we oli wantem se yu gohed gud long skul. Mo tu, advaes blong olgeta i save halpem yu taem tija i mekem i strong long yu.

     Rul blong Baebol: “Taem ol man oli no toktok gud tugeta fastaem, ol plan blong olgeta bambae i foldaon.”—Ol Proveb 15:22.

     “Ol perens oli gat moa ekspiriens blong stretem ol trabol, i bitim ol yangfala. Taswe i gud yu lesin long advaes blong olgeta. Hemia i save givhan long yu.”—Olivia.

 ?Olsem wanem blong toktok long tija blong yu?

 Long sam situesen, i moa gud yu toktok stret long tija, mo talemaot ol hadtaem we yu gat wetem hem. Sipos yu fraet blong toktok long hem, i gud yu tingbaot se hemia i no wan rao. Hem i jes wan storian, mo maet yu sapraes se i isi mo i givhan bigwan.

 Rul blong Baebol: “Traehad long evri rod blong gat pis wetem ol narafala.”—Rom 14:19.

 “Sipos tija blong yu i stap mekem i no stret long yu nomo, i gud yu askem long hem sipos yu bin mekem wan samting we i no stret. Ansa blong hem, bambae i givhan long yu blong luksave samting we yu save kamgud moa long hem.”—Juliana.

 “Maet i gud yu toktok wetem tija bifo o afta klas taem i nogat studen, mo yu toktok kaen blong eksplenem filing we yu gat long trabol ya. Nao bambae hem i luksave mo i respektem fasin blong yu blong stretem bisnes ya.”—Benjamin.

TRU STORI

 “Mi bin stap kasem ol nogud mak long skul, mo tija blong mi i no givhan nating long mi. Mi wantem lego skul, from we hem i mekem laef blong mi i had tumas.

 “Ale mi go luk wan narafala tija blong askem advaes. Hem i talem se: ‘Tija ya i no savegud yu, mo yu tu yu no savegud hem. Yu mas talemaot long hem se yu stap fesem hadtaem. Maet hemia i save givhan tu long ol narafala studen we oli fraet blong toktok long hem.’

 “!Hemia samting we mi no wantem mekem! Be mi tingting long wanem we hem i talem mo mi luk se i tru. Sipos mi wantem se ol samting i jenis, mi mas tekem aksen.

 “So long nekis dei, mi go luk tija blong mi mo wetem respek, mi talemaot se mi rili enjoem klas blong hem mo mi wantem lanem moa samting. Be mi faenem i had, mo mi no save wanem blong mekem. Ale hem i talemaot sam rod blong mi folem, mo i glad blong halpem mi afta klas o tru long imel.

 “!Mi sek long samting ya! Tru long storian ya, mi naf blong tekemaot fenis we i stap bitwin mi mo tija blong mi, mo mekem se laef blong mi long skul i kam isi moa.”—Maria.

 Advaes: Sipos yu stap fesem hadtaem wetem wan tija, i gud yu luk samting ya olsem wan trening blong givhan long yu taem yu kam bigwan. Katie we i gat 22 yia, i talem se: “Afta we yu graduet, bambae yu stil mitim ol man long hae posisen we oli no kaen. Sipos yu naf blong dil wetem wan tija we i no kaen naoia, bambae yu naf blong dil wetem wan man we i no kaen long fiuja.”