Lukluk ol tok ya, nao ansa long ol kwestin biaen.

1.   ?Weswan long ol tok ya i soemaot fasin blong ol boe long ol muvi, long TV, mo long ol magasin?

2.   ?Weswan long ol tok ya i soemaot fasin we yu yu wantem gat?

 Ating ol ansa blong yu long fas kwestin oli kamaot long Lis 1 mo ol ansa long seken kwestin oli kamaot long Lis 2. Hemia i gud. ?From wanem? From we ating fasin blong yu o fasin we yu wantem gat i no sem mak long fasin blong ol boe long ol muvi. Tingbaot from wanem i olsem.

•   Plante taem ol boe long ol muvi oli stronghed. Buk ya Why Boys Don’t Talk—and Why It Matters i tokbaot ol man we oli popiula long TV, muvi, mo spot, se oli “gat strong bodi mo oli no fraet blong agensem o faetem narafala. . . . Oli givim tingting se boe we i popiula i wan had man, mo i stronghed.”

   Blong tingbaot: Sipos yu no fraet blong agensem mo faetem narafala, ?bambae yu wan gudfala fren, yu wok gud wetem narafala, mo yu wan gudfala hasban? Taem narafala i mekem yu yu kros, ?yu strong moa sipos yu faerap long hem o yu holemtaet kros blong yu? ?Weswan i soemaot se yu rili wan strong man?

   Baebol i talem se: “Man we i no kros kwik, hem i gud moa i bitim wan strong man, mo man we i kontrolem kros blong hem, i gud moa i bitim man we i winim wan taon.”—Ol Proveb 16:32.

•   Ol muvi oli soemaot ol man se oli wantem seks bitim mak. Kris we i gat 17 yia i talem se: “Long ol muvi mo long TV, ol boe oli jenisim gelfren blong olgeta moa, i bitim we oli jenisim klos blong olgeta.” Gari we i gat 18 yia, i go moa, i se: “Ol boe long ol muvi mo TV oli tingbaot wan samting nomo, hemia seks.” Long sam muvi, i olsem se bigfala samting long laef blong ol boe, hemia lafet, dring, mo seks.

   Blong tingbaot: ?Hemia nao fasin we yu yu wantem folem? ?Wan strong man, hemia man we i yusum ol woman nomo blong mekem seks, o hem i respektem olgeta?

   Baebol i talem se: “Yufala wanwan i mas save olsem wanem blong bos long prapa bodi blong yufala long fasin we i klin mo i soem ona. Mo yufala i no mas folem fasin blong ol man [we] . . . oli griri, oli wantem tumas ol rabis fasin blong seks nao oli bitim mak long hem, be oli harem se i no naf yet.”—1 Tesalonaeka 4:4, 5.

•   Long ol muvi, plante boe oli no tinghevi long wok. Long plante muvi mo so long TV we ol man oli laekem, plante taem ol boe oli les mo oli no gat save long ol wok. Maet hemia nao from wanem sam man mo woman oli no trastem ol boe. Gari we yumi tokbaot finis, i talem se: “Taem mi gat 16 yia, i had blong mi faenem wan wok, from we ol bisnesman long ples blong mi oli wantem ol woman nomo. !Oli ting se ol boe oli no gat hed, mo oli no trastem olgeta!”

   Blong tingbaot: ?Fasin ya we ol muvi oli soemaot se ol boe oli no tinghevi long wok mo yumi no save trastem olgeta, i stret? ?Olsem wanem yu save soemaot se yu defren?

   Baebol i talem se: “Yu no mas letem man i luklukdaon long yu from we yu yu yangfala. Be long fes blong ol man we oli holemstrong long God, yu mas soemaot gudfala eksampol long ol toktok blong yu, mo long samting we yu mekem, mo long fasin blong yu blong lavem ol man, mo long bilif blong yu, mo long fasin blong yu blong stap klin.”—1 Timoti 4:12.

•   Ol muvi mo TV i save gat bigfala paoa long yu. Ol muvi mo TV i save mekem yu yu harem se yu mas folem wan stael we i popiula. Kolin we i gat 17 yia, i talem se: “Long TV, wan boe i werem klos we oli stap advetaesem, nao ol gel oli kam hang long nek blong hem. Hemia i mekem se yu wantem go pem klos ya naoia nomo. !Mi mi mekem samting ya finis!”

   Blong tingbaot: ?Ol klos we yu yu werem, oli soemaot prapa fasin blong yu, o yu stap folem stael we i popiula nomo? Taem yu spenem mane blong folem ol laswan stael, ?yu stap givhan long hu?

   Baebol i talem se: “Yufala i stop blong letem sistem blong wol ya i jenisim fasin blong yufala.”—Rom 12:2.

•   Sipos yu folem fasin blong ol boe long ol muvi, maet ol gel oli no laekem yu. Tingbaot toktok blong sam gel:

  •  “Mi laekem moa wan boe we i soemaot prapa fasin blong hem, i bitim wan we i fraet nao i mekem wan giaman fasin blong traem pulum ol narafala blong laekem hem. !Blong talem stret, taem wan boe i traehad tumas olsem, evriwan oli laf nomo long hem!”—Ana.

  •  “Ol advetaesmen oli soemaot ol divaes mo klos we ol boe oli mas gat blong ol gel oli laekem olgeta. Be taem ol gel oli kam olfala moa, oli no moa lukluk ol samting ya. Oli lukluk moa long ol fasin blong ol boe, mo fasin we oli mekem long ol narafala. Taswe ol gel oli laekem boe we i no traem trikim olgeta, be i soemaot prapa fasin blong hem mo i stap tru long olgeta.”—Daniele.

  •  “Plante taem, boe we i naes mo i gat strong bodi, hem i praod, mo mi no wantem joen wetem wan boe olsem. Maet hem i naes moa i bitim ol nara boe long wol, be sipos fasin blong hem i no naes, bambae mi no wantem hem.”—Diana.

   Blong tingbaot: Baebol i tokbaot boe ya Samuel se hem i “stap kam bigwan moa, mo oltaem Jehova i glad long hem, mo ol man tu oli glad long hem.” (1 Samuel 2:26) ?Wanem ol fasin we yu mas wokem blong yu gat gudnem olsem Samuel?

   Baebol i talem se: “Yufala i mas stap oltaem olsem ol man we oli no fraet.”—1 Korin 16:13.

•   Kwestinim fasin we ol muvi oli soemaot. Tingting gud long ol tok ya blong Baebol: “Evri samting we oli stap long wol, olsem ol samting we bodi i wantem, mo ol samting we ae i wantem, mo fasin ya we man i flas from ol samting we hem i gat mo i soemaot, oli no kamaot long Papa, be oli kamaot long wol.”—1 Jon 2:16.

   Ol muvi mo TV oli mekem olsem se i nomol blong wantem ol samting ya. Taswe i gud yu lanem blong kwestinim samting we yu luk long ol muvi mo TV. Plante taem, hemia ol samting we ol bisnesman oli wokem nomo blong kasem moa mane.

•   Wokem prapa fasin blong yu. Baebol i talem se: “Yufala i mas werem niufala fasin we God i givim long yumi. Niufala fasin ya i olsem fasin blong God,” be i no fasin we ol muvi oli soemaot. Baebol i gohed se: “Taswe taem yufala i gat stret save long God, yufala i stap mekem fasin blong yufala i kam niuwan.”—Kolosi 3:10.

   Blong folem advaes ya, tingting bak long ol fasin we yumi tokbaot long stat blong atikol ya mo ol fasin we yu yu wantem gat. I gud yu stat naoia blong wokem ol fasin ya o kam gud moa long olgeta.

•   Jusum ol gudfala eksampol blong folem. Baebol i talem se: “Man we i stap wokbaot wetem man we i waes, bambae hem i kam waes.” (Ol Proveb 13:20) ?Hu ol man we yu yu save olgeta, we oli soemaot se oli waes? Maet sam famle blong yu olsem papa o angkel blong yu, o sam man we oli olfala moa we yu save olgeta. Long Kristin kongregesen blong ol Witnes blong Jehova, i gat plante gudfala eksampol. Mo tu, i gat plante man long Baebol olsem Taetas, we i soemaot gudfala eksampol blong yangfala i folem.—Taetas 2:6-8.

   Wan tingting: Yu save yusum Inglis buk ya Imitate Their Faith blong faenemaot sam man long Baebol we oli soemaot nambawan eksampol, olsem Abel, Noa, Ebram, Samuel, Elaejah, Jona, Josef, mo Pita.