Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

MGBAVOLƐ NEE MBƐLƐRA BIZA KƐ

Agɔnwolɛvalɛ Anzɛɛ Ɛhulolɛ?​—Foa 1: Ɔle Nuhua Ne Boni?

Agɔnwolɛvalɛ Anzɛɛ Ɛhulolɛ?​—Foa 1: Ɔle Nuhua Ne Boni?

Ɛ nye die awie mɔɔ asolo ye awodeɛ la anwo, yɛɛ ɛze ye kɛ kɛ ɔdaye noko ɔte nganeɛ la ɛne. Yeanyɛ boɛ fee la, ɛtext ye dahuu, bɛ mu nwiɔ bɛta bɛdua nwo wɔ menli nu . . . , yɛɛ message mɔɔ ɔyɛ a ɔfa ɔnwa wɔ la bie mɔ fale ɛhulolɛ nwo.

Ɔti ɛzile kpɔkɛ kɛ ɛbabiza ye bɛ agɔnwolɛvalɛ ne anwo edwɛkɛ amaa wɔanwu ye saa bɛ mu nwiɔ bɛ nganeɛdelɛ ne le ko a. Mɔɔ ɔhanle, “Menwu wɔ kɛ ɛle me gɔnwo ala​—yemɔ ala ɛne.”

 Kɛzi ɛte nganeɛ la

“Menvale ɛya kpole​—menvale yɛ mu nwiɔ yɛ nwo ɛya! Alehyenlɛ ko biala yɛtext yɛ nwo, yɛɛ ɔhilele kɛ ɔ nye die me nwo. Yemɔti, yeammaa yeanyɛ se kɛ mebahulo ye.”​—Jasmine.

“Ɛnee me nee kakula raalɛ ɛhye ta boka agyalɛma bie anwo wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛfinde la. Ɔdwu mekɛ ne bie a, ɔle kɛ asɛɛ yɛlɛtu amaa yɛagya la. Ɛnee yɛta yɛtendɛ kpalɛ, yɛɛ yɛbɔle ɔ bo kɛ yɛtext yɛ nwo. Mekɛ mɔɔ ɔhanle ɔhilele me kɛ ɔnwu me kɛ mele ɔ gɔnwo ala na menwunle ye kɛ ɔ nee awie gyɛne ɛlɛtu la, ɔyɛle me nyane kɛ mebalie meado nu.”​—Richard.

“Ɛnee dahuu kakula nrenyia bie text me, ɔyɛ bɔbɔ a yɛ nyɛleɛ da ye ali kɛ ‘yɛkulo yɛ nwo.’ Noko mekɛ mɔɔ menganle kɛzi mete nganeɛ mengilele ye la, ɔzelele me na ɔhanle kɛ, ‘Mengulo kɛ me nee awie biala tu kɛkala!’ Menzunle kpalɛ.”​—Tamara.

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Saa ɛdwenle kɛ ɛ nee awie lɛ agɔnwolɛvalɛ titili bie na nzinlii ɛnwu ye kɛ ɔnde nganeɛ zɔhane a, ɔnyɛ se kɛ ɛbava ɛya, ɛ ti bazi aze na wɔade nganeɛ kɛ bɛye wɔ bɛmaa. Kpavolɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Steven la hanle kɛ, “Mekɛ mɔɔ bie dole me la, ɔhanle me ɛbɛlabɔlɛ nee me nganeɛdelɛ kpalɛ. Mekɛ ekyii guale nu kolaa na mealie awie gyɛne meali.”

 Deɛmɔti ɔbaye zɔ la

Ɔnyɛ se kɛ ɛbanyia awie anwo ɛhulolɛ wɔ fonu nee Yintanɛte zo wɔ mekɛ mɔɔ ahenle bɔbɔ ɛnde nganeɛ zɔhane la. Suzu mɔɔ mgbavolɛ nee mbɛlɛra bie mɔ ka la anwo.

“Bie mɔ wɔ ɛkɛ ne a bɛnnyia debie bɛnyɛ a bɛfa message bɛnwa, noko wɔannea a ɔbamaa wɔade nganeɛ kɛ bɛ nye die ɛ nwo. Na saa ɔyɛ ye zɔ dahuu a, bie a ɛbadwenle kɛ ɛ nwo hyia ye kpalɛ la ati ɔ.”​—Jennifer.

“Bie a bɛ nuhua ko lɛ ɛhulolɛ nwo adwenle, yɛɛ ko ne noko kpondɛ awie ɔ nee ye adendɛ anzɛɛ awie mɔɔ bamaa yeade nganeɛ kɛ ɔ nwo hyia la.”​—James.

“‘Da boɛ’ mgbane mɔɔ ɛbava wɔanwa awie la bahola amaa yeade nganeɛ kɛ ɛkulo ye, noko bie a ɛnee tɛ adwenle mɔɔ ɔti ɛvale zɔhane edwɛkɛ ne ɛnwanle ye la ɛne.”​—Hailey.

“Ɛfa emoticon ɛnwa awie a ɔbahola yeahile kɛ ‘ɛkulo kɛ ɛmaa ahenle anye die’ anzɛɛ ‘ɛkulo ye.’ Ɔdwu mekɛ ne bie a ahenle mɔɔ ɔ sa baha ye la bade nganeɛ kɛ ɛkulo ye.”​—Alicia.

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Mmanyia adwenle kɛ awie nyia mekɛ maa wɔ a ɛnee ɔkile kɛ ɔkulo wɔ.

Ye ɛhanlɛ nee ye ɛyɛlɛ ɛnle ko. Ɔle zɔ! Baebolo ne ka kɛ: “Ahonle le mɛlɛbɛla tɛla debie biala, yezɛkye yebo zolɛ.” (Gyɛlɛmaya 17:9) Ɔbahola yeamaa wɔava ‘ɛnwea wɔazi sua’ mɔɔ ɛ nye kara ɛ nwo zo la ɛnee yebubu a.

 Mɔɔ ɛbahola wɔayɛ la

  • Nyia bodane. Gyinla na suzu agɔnwolɛvalɛ ne anwo. Biza ɛ nwo kɛ, ‘Asoo melɛ debie mɔɔ mebahola meagyinla zo meaha kɛ kɛzi awie nee me de la le ngakyile ɔ?’ Mmamaa wɔ nganeɛdelɛ fo mɔɔ ‘ɛdwenle nwolɛ’ la azo.​—Wulomuma 12:1, NW.

  • Nyia nwunu. Wɔ ninyɛne mɔɔ maa ɛdwenle kɛ bɛ agɔnwolɛvalɛ ne ɛdwu moa la anu, fa wɔ adwenle sie ninyɛne mɔɔ ɛdawɔ mumua ne ɛnwu ye la azo. Mmanyia adwenle kɛ kɛmɔ ɛte nganeɛ zɔhane ne la ati ahenle noko te nganeɛ zɔ.

  • Nyia abotane. Kɔkpula kɛ awie baha ahile wɔ wienyi kɛ ɔkulo wɔ la, mmafa wɔ ahonle ɛmaa agɔnwolɛvalɛ mɔɔ ɛze ye kɛ ɔnrɛyɛ boɛ la.

  • Di nɔhalɛ. Baebolo ne se bɛlɛ “mekɛ mɔɔ bɛtendɛ.” (Nolobɔvo ne 3:7) Saa ɛkpondɛ kɛ ɛnwu ye kɛ awie ɛnyia ɛ nwo ɛhulolɛ a, ɛ nee ye bɛha nwolɛ edwɛkɛ. Bɛlɛra bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Valerie la hanle kɛ, “Saa ahenle ɛngulo wɔ a, ɔle kpalɛ kɛ ɛbali nyane kɛkala tɛla kɛ agɔnwolɛvalɛ ne bahɔ zo mekɛ tendenle na nzinlii wɔanwu ye kɛ amuanrɛɛ ɔ nye ɛnlie ɛ nwo.”

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Mrɛlɛbulɛ 4:​23 ka kɛ, “Nea kɛ ɛsi ɛdwenle la boɛ.” Saa ɛnwu ye kɛ ɛ nye die awie anwo a, biza ye saa ɔdaye noko ɔ nye die ɛ nwo a. Tɛ ye zɔhane na ɛdimoa ɛmaa ɔ nwo ɛhulolɛ sɔ ndinli wɔ wɔ ahonle nu a, ɛnee ɔle kɛ asɛɛ ɛlɛdua baka wɔ bolɛ zo la.

Saa ahenle ka kɛ ɔdaye noko ɔ nye die ɛ nwo​—na wɔdwu agyalɛ ɛhɔlɛ a​—ɛnee ɔwɔ kɛ ɛsi ɛ ti anwo kpɔkɛ saa ɛkulo kɛ ɛtoa agɔnwolɛvalɛ ne azo a. Kakye kɛ saa agyalɛ bayɛ kpalɛ a ɔgyi kunli nee yelɛ mɔɔ bɛlɛ sunsum nu bodane ko na bɛdi nɔhalɛ bɛmaa bɛ nwo la azo. (1 Kɔlentema 7:​39) Nɔhalɛ nu, bɛbɔ ɔ bo kɛ agɔnwolɛma kpalɛ​—yɛɛ bɛtoa zo bɛyɛ agɔnwolɛma kpalɛ.​—Mrɛlɛbulɛ 5:​18.