Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

OBLAHII KƐ OBLAYEI BIƆ AKƐ

Mɛni Hewɔ Esa akɛ Okpoo Bɔ ni Adafitswaa Nibii Hãa Anaa Mɛi Lɛ?​—Fã 1: Kɛhã Oblayei

Mɛni Hewɔ Esa akɛ Okpoo Bɔ ni Adafitswaa Nibii Hãa Anaa Mɛi Lɛ?​—Fã 1: Kɛhã Oblayei

 Te adafitswaa nibii hãa anaa mɛi tɛŋŋ?

 Kwɛmɔ wiemɔi nɛɛ, koni no sɛɛ lɛ ohã sanebimɔi ni nyiɛ sɛɛ lɛ ahetoo.

Fã 1

Fã 2

Ejwɛŋmɔ esako

Ejwɛŋmɔ esa

Atuatselɔ

Eyeɔ mla nɔ

Jeŋbatsɛ

Ebaa ejeŋ jogbaŋŋ

Kwashia

Nilelɔ

Oshekuyelɔ

Hiɛshikalɔ

Eyeee anɔkwa

Anɔkwafo

  1.   Kɛ́ okwɛ vidio, TV, aloo okwɛ magazin mli lɛ, bei pii lɛ, te sui nɛɛ ateŋ nɔ ni akɛtsɔɔ bɔ ni oblayei lɛ ji lɛ?

  2.   Te wiemɔi nɛɛ ateŋ nɔ ni obaasumɔ ni akɛle bo lɛ?

Ekã shi faŋŋ akɛ, hetoo ni okɛhã klɛŋklɛŋ sanebimɔ lɛ jɛ fã 1 lɛ mli, ni hetoo ni okɛhã sanebimɔ ni enyɔ lɛ jɛ fã 2 lɛ mli. Kɛ́ nakai ji ohetoo lɛ, no tsɔɔ akɛ oosumɔ ni ofee oblayoo kpakpa fe bɔ ni adafitswaa nibii hãa anaa oblayei lɛ​—ni jeee okome pɛ! Hã wɔkwɛ nɔ hewɔ.

 “Vidioi komɛi ni ajieɔ lɛ hãa asusuɔ akɛ, kɛ́ akɛɛ oblayoo lɛ, belɛ eji atuatselɔ ni bɛ jeŋba. Ehãa efeɔ tamɔ nɔ ni oblayei fɛɛ yeee anɔkwa, ni bɔ ni mɛi naa wɔ lɛ ji nɔ titri ni he hiaa wɔ, ni wɔsumɔɔ ni wɔwo saji ahe.”​—Erin.

 “Oblayei ni wɔnaa yɛ vidioi kɛ TV anɔ lɛ sumɔɔ ni amɛgbala mɛi ajwɛŋmɔ kɛba amɛnɔ, ni nɔ ni amɛsusuɔ he pɛ ji bɔ ni amɛgbɔmɔtsei yɔɔ hã, amɛhesaamɔ, gbɛihemɔ kɛ hii asaneyeli.”​—Natalie

 “Bei pii lɛ, wɔnaa oblayei nɛɛ akɛ amɛmiinu dãa, amɛkɛ hii miiná bɔlɛ loo amɛmiitse amɛfɔlɔi ahiɛ atua. Kɛ́ afeee oblayoo ko shɛɛwaga lɛ, ahãa efeɔ tamɔ mɔ ɔsofomami.”​—Maria.

 Bi ohe akɛ: ‘Ani mihesaamɔ, minifeemɔ, kɛ miwiemɔ hãa anaa mɔ ni miji diɛŋtsɛ, aloo miikase bɔ ni minaa mɛi yɛ adafitswaa nibii amli lɛ kɛkɛ?’

 Nɔ ni esa akɛ ole

  •   Mɛi pii susuɔ akɛ amɛmiikɔ amɛ diɛŋtsɛ amɛshihilɛ gbɛ, tsɛbelɛ amɛmiikase mɛi ni amɛnaa yɛ adafitswaa nibii amli lɛ anifeemɔi moŋ. Oblayoo ko ni atsɛɔ lɛ Karen lɛ wie akɛ, “Minaa nakai su lɛ yɛ minyɛmi yoo fioo lɛ he. Ekwaa efeɔ tamɔ nɔ ni he ni ejwɛŋɔ nɔŋŋ ji atadei kɛ hii. Ehiɛ kã shi, ni mile akɛ enyaa nibii krokomɛi hu ahe, shi efeɔ tamɔ ehiɛ kãaa shi, ejaakɛ esusuɔ akɛ nakai pɛ ni kɛ́ efee lɛ ebaanyɛ etamɔ ‘oblayei krokomɛi lɛ.’ Ni afii 12 pɛ eye!”

     Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Nyɛkahãa shihilɛ gbɛjianɔtoo nɛɛ shɔ̃a nyɛ dɔŋŋ.”​—Romabii 12:2.

  •   Bɔ ni adafitswaa nibii lɛ hãa anaa oblayei lɛ, jeee nakai ji bɔ ni oblayei fɛɛ sumɔɔ ni ana amɛ. Oblayoo ko ni eye afii 15 ni atsɛɔ lɛ Alexis lɛ wie akɛ: “Adafitswaa nibii hãa anaa oblayei tamɔ mɛi ni susuɔ amɛ pɛ amɛhe, mɛi ni susuuu nii ahe jogbaŋŋ loo mɛi ni jwɛŋmɔ esako, shi mile akɛ wɔteŋ mɛi pii ajwɛŋmɔ esa. Wɔsusuɔ hii ni he yɔɔ fɛo lɛ ahe moŋ nɛ, kɛ̃lɛ wɔyɛ nibii krokomɛi ni wɔsusuɔ he.”

     Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Mɛi ni edara lɛ . . . kɛ amɛsanesɛɛkɔmɔ nyɛmɔi lɛ tsuɔ nii ni no etsɔse nyɛmɔi nɛɛ ni amɛle ekpakpa kɛ efɔŋ mlikpamɔ.”​—Hebribii 5:14.

  •   Jarayelɔi ji mɛi ni náa bɔ ni anaa oblayei yɛ adafitswaa nii amli ahãa lɛ he sɛɛ​—jeee nakai oblayei lɛ. Akɛni nitsumɔhei wuji​—ni nitsumɔi ni feɔ woji, hesaamɔ nibii, kɔmpiutai kɛ ehenɔi, kɛ nitsumɔi ni toɔ hiɛtserɛjiemɔ he gbɛjianɔ lɛ fata he lɛ​—le sɛɛnamɔi ni amɛbaanyɛ amɛná yɛ oblayei lɛ ahe hewɔ lɛ, amɛkɛ amɛhiɛ kaa amɛ po dani amɛshɛɔ afii 13. Wolo ko (12 Going on 29 ) wie akɛ: “Mɛi ni tswaa nibii ahe adafi lɛ kɛɔ akɛ, kɛ́ gbekɛbii hii kɛ yei ni nako afii 13 lɛ bɛ atadei kɛ ehenɔi, kuɛnii kɛ nineshi nii, hiɛsaamɔ nibii, kɛ mobail foŋ kɛ ehenɔi lɛ ni eba lɛ eko lɛ, mɛi babaoo sumɔŋ amɛsane. Gbekɛbii hii kɛ yei ni nako afii 13 lɛ naa jarayeli nibii ni náa mɛi ajwɛŋmɔi anɔ hewalɛ ni atswaa he adafi lɛ yɛ be kɛ beaŋ lɛ, dani amɛbaleɔ nɔ ni eji po.”

     Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Nɔ fɛɛ nɔ ni yɔɔ je lɛ mli lɛ​—nɔ ni heloo lɛ shweɔ lɛ kɛ nɔ ni hiŋmɛii lɛ shweɔ lɛ kɛ nii ni mɔ yɔɔ ni ekɛshwãa lɛ​—ejɛɛɛ Tsɛ lɛ mli, shi moŋ je lɛ mli ejɛ.”​—1 Yohane 2:16.

 Kɛhã he susumɔ: Kɛ́ osusu atadei ni eba nɔ lɛ ahe fe nine lɛ, namɔ náa hesɛɛ fe fɛɛ? Kɛ́ onu he akɛ doo lɛ esa akɛ oná mobail foŋ ni eba nɔ lɛ eko bɔ ni afee ni otipɛŋfoi lɛ asumɔ osane lɛ, namɔ baaná he sɛɛ? Mɛni kã jarayelɔi atsui nɔ fe fɛɛ​—ohilɛkɛhãmɔ aloo amɛhilɛkɛhãmɔ?

 Nɔ ni obaanyɛ ofee

  •   Kwɛmɔ jogbaŋŋ koni okakase oblayei ni onaa yɛ adafitswaa nibii amli lɛ. Be ni odaa lɛ, obaaná nyɛmɔ ni baahã okwɛ nii kɛya shɔŋŋ, shi jeee hiɛaŋhiɛaŋ. Okɛ nakai nyɛmɔ lɛ atsu nii kɛsusu bɔ ni oblayei ni onaa amɛ yɛ adafitswaa nibii amli lɛ baanyɛ aná onɔ hewalɛ ahã lɛ he okwɛ. Oblayoo ko ni atsɛɔ lɛ Alana ni eye afii 14 lɛ wie akɛ: “Adafitswaa nibii hãa anaa akɛ kɛ́ akɛɛ oblayoo lɛ, lɛ ji mɔ ko ni nyaa nibii ni akɛsaa hiɛ lɛ ahe, shi jeee atade ni ebaawo, ni oblayei pii yɔseko akɛ nibii nɛɛ hãaa amɛhe afee fɛo​—ewoɔ amɛhe taŋ.”

  •   Okɛ otii ni baawa bo ni otsɔ mɔ ni osumɔɔ ni otsɔ lɛ amamɔ ohiɛ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, susumɔ sui ni ona yɛ akrabatsa ni yɔɔ shishijee gbɛ lɛ mli lɛ ahe okwɛ​—sui ni obaasumɔ ni akɛle bo. Mɛni hewɔ okaseee sui nɛɛ amrɔ nɛɛ, aloo oya nɔ ojie amɛ kpo babaoo fe tsutsu lɛ. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: ‘Nyɛwoa subaŋ hee lɛ ní atsɔɔ nilee krɔŋŋ nɔ ahãa efeɔ ehee daa yɛ mɔ ni bɔ lɛ lɛ henɔ lɛ naa’​—jeee yɛ nɔ ni mɛi ni tswaa nibii ahe adafi lɛ jieɔ yi lɛ naa.​—Kolosebii 3:​10.

  •   Kasemɔ mɛi ni feɔ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa. Obaanyɛ oná eko yɛ oweku lɛ mli tamɔ, omami aloo onyɛkwɛ̃ ko nɛkɛ. Ekomɛi hu ji onanemɛi yei ni edara aloo mɔ ko ni ole ni eda yɛ afii amli. Yehowa odasefoi yɛ yei babaoo yɛ amɛsafoi lɛ amli ni feɔ nɔkwɛmɔnɔ kpakpa ni amɛbaanyɛ amɛkase amɛ.​—Tito 2:3-5.

 Ŋaawoo: Okɛ wolo ni ji, Kasemɔ Amɛhemɔkɛyeli Lɛ atsu nii kɛkase yei kpakpai ni Biblia lɛ wieɔ amɛhe lɛ ekomɛi ahe saji, yei nɛɛ ekomɛi ji, Rut, Hana, Abigail, Ester, Maria, kɛ Marta. Yehowa Odasefoi ji mɛi ni fee Kasemɔ Amɛhemɔkɛyeli Lɛ, ni eyɛ www.pr418.com lɛ nɔ.