Bai na kontenido

Bai na kontenido

KAPÍTULO DIES

El A Sali na Defensa di Adorashon Berdadero

El A Sali na Defensa di Adorashon Berdadero

1, 2. (a) Den ki situashon difísil e pueblo di Israel tabata? (b) Ken Elías a konfrontá riba Seru Karmelo?

ELÍAS a para wak e multitut ku tabata subi barika di Seru Karmelo ku hopi difikultat. Tabata mainta trempan i un poko skur ainda, pero tabata bisto ku e hendenan akí tabata pasa hamber i miseria. E tres añanan i mei di sekura tabatin un efekto devastador riba nan.

2 Entre e hendenan ei tabatin e 450 profetanan orguyoso di Baal. Nan tabata odia Elías, e profeta di Yehova. Reina Yézabèl ya a mata hopi sirbidó di Yehova, pero ainda e hòmber akí tabata para firme kontra adorashon di Baal. Pero pa kuantu tempu mas? Kisas e saserdotenan ei a pensa ku un hòmber so hamas lo tabata por kontra nan tur. (1 Rei. 18:4, 19, 20) Rei Akab tambe a yega den su garoshi, i e tampoko no tabatin niun tiki lei ku Elías.

3, 4. (a) Dikon Elías kisas tabatin un poko miedu riba e dia importante ei? (b) Kua ta algun pregunta ku nos lo analisá?

3 Profeta Elías tabatin e dia di mas ekstraordinario di su bida su dilanti. Segun ku el a para wak, e esenario pa un di e konfrontashonnan mas dramátiko entre bon i malu ku mundu a yega di mira a kuminsá haña forma. Kon el a sintié awor ku di dia a habri i e tabata pará su so meimei di e multitut ei? Beibel ta bisa ku “Elías tabata un hòmber ku e mesun sintimentunan ku nos,” pues, por ta masha bon ku e tabatin un poko miedu. (Lesa Santiago 5:17.) Di un kos nos por ta sigur: Rondoná pa tur e hendenan sin fe ei—huntu ku nan rei apóstata i e saserdotenan ku tabata buska tur manera di mat’é—Elías mester a sinti su mes hopi solitario.—1 Rei. 18:22.

4 Pero kon Israel a hañ’é den e situashon deplorabel akí? I kiko e relato akí tin di haber ku nos? Wèl, laga nos analisá Elías su ehèmpel di fe i wak kua ta e lèsnan práktiko ku nos por saka for di dje awe.

Kulminashon di un Bataya Largu

5, 6. (a) Israel tabata den enbolbí den kua bataya? (b) Kon Rei Akab a ofendé Yehova profundamente?

5 Durante gran parti di Elías su bida, e mester a para mira kon influensia djafó a kontaminá adorashon berdadero, sin ku e por a hasi nada na e situashon. E kos ta ku Israel tabata enbolbí den un bataya ku a eksistí pa hopi tempu, un guera entre religion berdadero i religion falsu, entre adorashon di Yehova Dios i adorashon di e diosnan falsu di e nashonnan bisiña. Den tempu di Elías, e bataya ei a haña un buèlta mahos.

6 Rei Akab a ofendé Yehova profundamente. El a kasa ku Yézabèl, yu muhé di e rei di Sidon. Yézabèl tabata determiná pa pone henter e pueblo di Israel adorá Baal i kaba ku e adorashon di Yehova. No a dura mashá ku Akab tabata kompletamente bou di influensia di Yézabèl. Akab a traha un tèmpel i un altar pa Baal. De echo, e tabata un di e proménan ku a kuminsá bùig dilanti di e dios pagano akí.—1 Rei. 16:30-33.

7. (a) Kiko a hasi e adorashon di Baal asina malu? (b) Relashoná ku durashon di e sekura den tempu di Elías, dikon nos por tin sigur ku Beibel no ta kontradisí su mes? (Inkluí e  kuadro.)

7 Kiko a hasi adorashon di Baal asina malu? El a hinka e nashon di Israel den mal kaminda i a pone hopi hende bandoná e Dios berdadero. Ademas, e tabata un religion repugnante i kruel. Por ehèmpel, un di su karakterístikanan tabata prostitushon di tèmpel ku a ser praktiká tantu pa hòmber komo muhé. Tambe nan tabatin bakanal òf fiestanan seksual i asta sakrifisio di mucha. Esaki a pone Yehova manda Elías bai serka Akab pa anunsiá un sekura ku lo a dura te ora ku e profeta ei di Dios a dekretá su fin. (1 Rei. 17:1) Ta despues di vários aña Elías a bolbe presentá dilanti di Akab i a bis’é pa reuní e pueblo i e profetanan di Baal riba Seru Karmelo. *

Den sierto sentido, e aspektonan mas importante ku a karakterisá adorashon di Baal ta bisto ainda tur kaminda

8. Kon e relato akí tokante e adorashon di Baal por yuda nos awe?

8 Pero kiko e bataya ei tin di haber ku nos? Kisas tin hende ta haña ku un relato tokante adorashon di Baal no ta al kaso, ya ku nos no ta mira ningun tèmpel ni altar di Baal awe. Pero esaki no ta djis un relato históriko. (Rom. 15:4) E palabra “Baal” ta nifiká “doño” òf “shon.” Bo no ta haña ku te ainda hende ta sirbi un gran variedat di otro doño—òf Baal—na lugá di e Dios Todopoderoso? Echo ta ku hende ta skohe un doño—ku no ta Yehova—ora nan ta usa nan bida pa kore tras di plaka, karera, rekreo, plaser seksual òf kualke un di e tantísimo otro diosnan ku ta eksistí awe. (Mat. 6:24; lesa Romanonan 6:16.) Den sierto sentido, e aspektonan mas importante ku a karakterisá adorashon di Baal ta bisto ainda tur kaminda. Pues, e relato di e bataya entre Yehova i Baal lo por yuda nos skohe e doño korekto ku nos mester sirbi.

Nan Tabata “Duda Entre Dos Opinion”

9. (a) Dikon Seru Karmelo tabata un bon lugá pa demostrá ku adorashon di Baal ta falsu? (Wak tambe e nota.) (b) Kiko Elías a bisa e pueblo?

9 For di tòp di Seru Karmelo tabatin un bista espektakular di e área. Bo por a mira for di vaye di Kison, na pia di e seru, te na Laman Grandi (Laman Mediteráneo) djis pegá ei banda i tambe te na e serunan di Líbano, leu ayá panort na horizonte. * Pero riba e dia desisivo akí, segun ku solo tabata sali, e paisahe no a ofresé un bista masha agradabel. E tera ku Yehova a duna e yunan di Abraham i ku ántes tabata asina fértil awor tabata parse morto i desolá. E tera tabata seku seku, hasando den un higra di solo, ruiná pa bobedat di e propio pueblo di Dios! Ora e hendenan ei a reuní riba e seru, Elías a bai serka nan i bisa nan: “Kuantu tempu mas boso ta keda duda entre dos opinion? Si [Yehova] ta Dios, siguié; ma si ta Baal, siguié.”—1 Rei. 18:21.

10. Den ki sentido e pueblo di Elías tabata “duda entre dos opinion,” i ki bèrdat fundamental nan a lubidá?

10 Kiko Elías tabata ke men ku e ekspreshon “duda entre dos opinion”? Wèl, e pueblo no a realisá ku nan mester a skohe ken nan ta bai adorá: Yehova òf Baal. Nan a pensa ku nan por a kana den dos kaminda: satisfasé Baal ku nan ritonan repugnante i a la bes pidi Yehova yuda nan. Kisas nan a rasoná ku Baal lo a bendishoná nan kosecha i krio di bestia, miéntras ku Yehova, “e Dios di ehérsitonan,” lo a protehá nan den bataya. (1 Sam. 17:45) Pero nan a lubidá un bèrdat fundamental, un bèrdat ku te awe hopi hende no ta komprondé: Yehova no ta kompartí su adorashon ku ningun otro dios. Manera Éksodo 20:5 (NW) ta bisa: “Yehova bo Dios, ta un Dios ku ta eksigí deboshon eksklusivo.” Es mas, Yehova meresé esaki. Pues, kualke adorashon ku nos ta rindi na Yehova ku ta mesklá ku un otro forma di adorashon ta inaseptabel, i asta ofensivo, p’e!

11. Kon bo ta kere ku Elías su yamada urgente riba Seru Karmelo por yuda nos?

11 Pues, komo ku e israelitanan ei tabata “duda entre dos opinion,” nan no a adorá Yehova ku henter nan kurason. Hopi hende awe ta hasi e mesun fout; nan ta permití otro ‘baalnan’ drenta den nan bida i alehá nan for di e adorashon di Dios. E yamada urgente ku Elías a hasi pa stòp di duda entre dos opinion mester motivá nos pa rekonsiderá nos prioridatnan i analisá nos adorashon.

Un Prueba Desisivo

12, 13. (a) Ki prueba Elías a proponé? (b) Kon nos por demostrá ku nos tin e mesun konfiansa ku Elías?

12 Awor Elías a proponé pa hasi un prueba masha simpel. E saserdotenan di Baal mester a prepará un altar, pone un ofrenda riba dje i pidi nan dios sende e kandela. Elías tambe lo a hasi meskos. E di ku nan: “E Dios ku kontestá ku kandela, é ta Dios.” Elías tabata sa bon bon ken tabata e Dios berdadero. Su fe tabata asina grandi ku sin vasilá el a duna su oponentenan tur bentaha riba dje. El a laga e profetanan di Baal bai promé. Nan a skohe nan bue òf toro pa e sakrifisio i a kuminsá resa na Baal. *1 Rei. 18:24, 25.

13 Nos no ta biba den un era di milager. Pero Yehova no a kambia, i nos por tin e mesun konfiansa den dje ku Elías tabatin. Por ehèmpel, ora hende no ta di akuerdo ku loke Beibel ta siña, nos no tin miedu di laga nan papia promé i bisa kiko nan ta pensa. Meskos ku Elías, nos tambe por laga Yehova disidí e asuntu. Den ki manera? Wèl, nos no ta konfia den nos mes sino den su Palabra inspirá, ku a ser skirbí pa “rektifiká kosnan.”—2 Tim. 3:16, nota.

Elías a konsiderá adorashon di Baal un ridikules di marka mayor, i e tabata ke pa e pueblo di Dios tambe realisá esei

14. Kon Elías a hasi bofon di e profetanan di Baal, i dikon?

14 E profetanan di Baal a bai prepará nan sakrifisio i a kuminsá yama nan dios. Nan a grita: “O Baal, kontestá nos.” Nan a keda grita asina pa oranan largu. Beibel ta bisa ku “no tabatin ni un bos i ni un hende no a kontestá.” Rònt di mèrdia, Elías a kuminsá hasi bofon di nan. El a bisa sarkástikamente ku Baal lo mester tabata muchu okupá pa kontestá nan òf ku kisas e tabata na soño i un hende mester a bai lant’é. Elías a urgi e charlatannan ei: “Yama na bos haltu.” Ta bisto ku el a konsiderá e adorashon di Baal akí un ridikules di marka mayor, i e tabata ke pa e pueblo di Dios tambe realisá esei.—1 Rei. 18:26, 27.

15. Kon loke a pasa ku e saserdotenan di Baal ta demostrá e bobedat di skohe kualke otro doño ku no ta Yehova?

15 Esei a hasi e saserdotenan di Baal mas agitá ainda, i nan a kuminsá “grita na bos haltu i tabata kòrta nan kurpa, segun nan kustumber, ku spada i lansa, te ora sanger tabata basha na nan kurpa.” I tur esei pòrnada! “No tabatin ningun bos, ningun hende no tabata kontestá, i ningun hende no tabata paga atenshon.” (1 Rei. 18:28, 29) Esei no tabata straño, ya ku Baal no tabata eksistí! E tabata simplemente un invento di Satanas pa kita hende for di Yehova. Echo ta ku ora hende skohe kualke otro doño ku no ta Yehova, nan ta keda desepshoná, òf asta brongosá.—Lesa Salmo 25:3; 115:4-8.

E Kontesta

16. (a) Riba kiko e pueblo kisas a kòrda ora Elías a drecha e altar di Yehova riba Seru Karmelo? (b) Den ki manera mas Elías a demostrá su konfiansa den su Dios?

16 Te atardi Elías su bùrt a yega pa ofresé su sakrifisio. El a drecha un altar di Yehova ku, sin duda, enemigunan di adorashon berdadero a basha abou. El a usa 12 piedra, kisas pa rekordá e nashon di 10 tribu di Israel ku ainda nan tabata bou di e Lei di Moises ku a ser duná na tur e 12 tribunan. Kaba el a pone e ofrenda riba e altar i a laga nan basha awa riba dje. Kisas nan a saka e awa ei for di Laman Mediteráneo ku tabata keda djis ei banda. Asta el a traha un roi rònt di e altar i a yen’é ku awa. Meskos ku el a duna e profetanan di Baal tur tipo di bentaha, el a duna Yehova tur tipo di desbentaha. Asina grandi su konfiansa den su Dios tabata.—1 Rei. 18:30-35.

Elías su orashon a demostrá ku ainda e tabata interesá den bienestar di su pueblo, pasobra e tabata ansioso pa Yehova pone “nan kurason bolbe”

17. Kon e orashon di Elías a revelá kiko tabata su prioridat, i kon nos por imitá su ehèmpel ora nos ta hasi orashon?

17 Ora tur kos tabata kla, Elías a hasi un orashon. E orashon tabata simpel, pero elokuente, i a mustra bon kla kiko tabata Elías su prioridat. Na promé lugá, e tabata ke pa tur hende sa ku ta Yehova tabata “Dios na Israel,” no Baal. Di dos, e tabata ke pa nan sa ku e tabata simplemente un sirbidó di Yehova i ku tur gloria i mérito mester a bai pa su Dios. Por último, el a demostrá ku ainda e tabata interesá den bienestar di su pueblo, pasobra e tabata ansioso pa Yehova pone “nan kurason bolbe.” (1 Rei. 18:36, 37) Elías ainda tabata stima nan, apesar di tur e miseria ku nan falta di fe a kousa. Kon ta pará ku nos orashonnan? Nan ta reflehá e mesun humildat, interes den e nòmber di Dios i kompashon pa hende ku tin mester di yudansa?

18, 19. (a) Kon Yehova a kontestá e orashon di Elías? (b) Ki òrdu Elías a duna e pueblo, i dikon e saserdotenan di Baal no a meresé miserikòrdia?

18 Promé ku Elías a hasi orashon, e hendenan presente kisas a puntra nan mes si Yehova tambe lo a resultá di ta un engaño òf farsa meskos ku Baal. Pero despues di e orashon, no tabatin tempu pa nan duda. Segun e relato: “E ora ei e kandela di SEÑOR a kai i a kima tur kos: e ofrenda kimá, e palu, e piedranan i e stòf; i el a seka e awa ku tabatin den e roi.” (1 Rei. 18:38) Ki un kontesta espektakular! Kon e pueblo a reakshoná?

‘E ora ei e kandela di Yehova a kai’

19 Nan tur a kuminsá grita: “Yehova ta e Dios berdadero! Yehova ta e Dios berdadero!” (1 Rei. 18:39, NW) Por fin nan a rekonosé e bèrdat. Ma ainda nan no a demostrá nan fe. Frankamente bisá, djis atmití ku Yehova tabata e Dios berdadero despues di a mira kandela kai for di shelu no tabata un gran demostrashon di fe. Pues, Elías a eksigí mas di nan. El a pidi nan pa hasi loke eigenlijk nan mester a hasi basta aña promé: obedesé e Lei di Yehova. I e Lei tabata bisa ku mester a mata tur profeta falsu i adoradó di dios falsu. (Deu. 13:5-9) E saserdotenan di Baal akí tabata gran enemigu di Yehova Dios, i deliberadamente nan a traha kontra su propósito. Nan a meresé miserikòrdia? Akaso nan a mustra miserikòrdia na e muchanan inosente ku nan a kima bibu komo sakrifisio na Baal? (Lesa Proverbionan 21:13; Yer. 19:5) E hòmbernan ei no tabata meresé niun tiki miserikòrdia! P’esei Elías a duna òrdu pa mata nan, i esei a sosodé tambe.—1 Rei. 18:40.

20. Ki krítika algun hende tin, i dikon nan no tin rason?

20 Komentaristanan di Beibel djawe kisas ta kritiká e manera ku e prueba riba Seru Karmelo a terminá. Tin hende ta preokupá ku fanátikonan religioso lo usa esaki pa hustifiká aktonan di violensia kontra hende di otro religion. I lamentablemente, awe tin hopi di e tipo di fanátikonan religioso ei. Pero Elías no tabata un fanátiko. El a sali na defensa di e adorashon di Yehova ora el a duna òrdu pa efektuá e ehekushon hustu ei. Ademas, kristiannan berdadero sa ku nan no por usa arma kontra hende malbado, manera Elías a hasi. Mas bien, nan ta sigui e norma ku Kristu a establesé pa tur su disipelnan ora el a bisa Pedro: “Hinka bo spada bèk na su lugá, pasobra ken ku usa spada lo muri pa medio di spada.” (Mat. 26:52) Den futuro, Yehova lo usa su Yu pa kumpli ku hustisia divino.

21. Dikon Elías ta un bon ehèmpel pa kristiannan berdadero djawe?

21 Un kristian berdadero mester demostrá na e manera ku e ta hiba su bida ku e tin fe. (Huan 3:16) Un manera pa hasi esei ta di imitá hòmbernan fiel manera Elías. El a adorá Yehova so i a animá otro hende pa hasi meskos. Ku kurashi el a demostrá ku e religion ku Satanas tabata usa pa kita hende for di Yehova tabata un religion falsu. Ademas, el a konfia den Yehova pa disidí asuntunan importante en bes di konfia den su mes kapasidat i sabiduria. Elías a sali na defensa di adorashon berdadero. Pues, laga nos tur imitá su fe!

^ par. 9 Normalmente, Seru Karmelo ta un área masha bèrdè mes pasobra e bientu di laman, kargá ku humedat, tabata trese hopi serena i áwaseru na barika di e seru. Komo ku e hendenan tabata kere ku ta Baal a laga áwaseru kai, e seru akí tabata aparentemente un lugá importante pa adorashon di Baal. Di manera ku awor ku e seru tabata seku seku, e tabata e lugá ideal pa demostrá ku adorashon di Baal ta falsu.

^ par. 12 Ta bon pa tuma nota ku Elías a bisa nan: ‘No pone kandela bou di e ofrenda.’ Algun komentarista bíbliko ta bisa ku tabatin biaha e adoradónan di dios falsu ei tabata usa altar ku un buraku sekreto bou di nan pa laga parse ku ta poder sobrenatural tabata sende e kandela.