1. Addaaminna Heewani maate Edeni Gannate eˈannota hoolinori maati? Aabeeli mayi ikkara halchino?

AABEELI geˈreewisi ilaalu afalera wodanaaˈme hayisso cidhanna laˈˈanni no. Hakkiinni, isi xeertise laˈˈanno woyite giirate gede wala yaannori leellisi. Aabeeli hakkiicho agurtukkinni kawanna kaˈa falaqqi yitannoti wala yitanno bise noota afino; tini bise Edeni Gannate eˈnannita hooltannote. Annisinna amasi alba hakko heeˈrinoha ikkirono, xaate insano oosonsano hakkira ea didandiitanno. Hanni Aabeeli hawarro diilallo dananchosi farsha assitanna iima hige laˈˈanni Kalaqaanchisi daafira hiincanno gara hedi. Isi ‘Mannu ooso galagalte Maganu maate wido ikkitanno yanna dagga ikka?’ yee hedinoha ikkara dandaanno. Aabeeli kuni ikkara halchinoti egennantinote.

2-4. Xaa yannara Aabeeli coyishiishanni noonkehu ma garinniiti?

² Xaa yannara Aabeeli coyishiishanni noohe. Isi yaannori macciishshamannohe? ‘Kuni hiitto ikke ikkanno?’ yite hedattoha ikkara dandaanno. Mayira yiniro, kuni Addaamihu layinki beetti reyinohu biˈre biˈreeti. Reeshshisi nafa bushshu ledo karsaminku 6,000 diro meddi yaanno. Qullaawu Maxaafi reyino mannire kulanni, “Mittoreno diaffanno” yaanno. (Ros. 9:5, 10) Qoleno Qullaawu Maxaafi giddo Aabeeli coyiˈrinohu mittu qaalino dino. Ikkina isi coyishiishanni noonkehu ma garinniiti?

³ Soqqamaasinchu Phaawuloosi qullaawu ayyaaninni Aabeelire kulanni, ‘Reyirono, ammanasi widoonni hige xaano coyiˈranni no’ yiino. (Ibiraawoota 11:4 nabbawi.) Konni daafira, Aabeeli coyishiishannonkehu ammanasi widoonniiti. Kuni kaajju akati noosihu umi manchi Aabeeliiti. Aabeeli ammanasi dhagge ikkanno garinni leellishe dancha lawishsha ikkino; hakko daafira ninkeno isi faale haˈra dandiineemmo. Isi ammananni ronseemmohanna lawishshasi harunsineemmoha ikkiro, Aabeeli coyiˈranna macciishshinanni heeˈnoommohu gedeeti.

⁴ Qullaawu Maxaafi Aabeeli daafira garire kulannokkiha ikkina, isinna ammanasi daafira rosa dandiineemmohu hiittoonniiti? Hanni laˈno.

5. Yesuusi Aabeeli ‘alame kalaqantu’ waro heeˈrino yaasi mayyaate? (Lekkaalliidi qaagiishshano lai.)

⁵ Aabeeli ilaminohu mannu ooso xagge hanaforaati. Yesuusi yannate gedensaanni Aabeeli “kalqe [“alame,” NW] kalaqantu” waro heeˈrinota coyiˈrino. (Luqaasi 11:50, 51 nabbawi.) Yesuusi kowiicho “alame” yiinohu cubbunni keeraaˈma dandaanno manna kulate ikkinoti egennantinote. Aabeeli hakkawaro uullate aana noo manni giddo shoolkiha ikkirono, Maganu cubbunni keeraaˈma dandaannohu gede asse hedinohu umi manchi isooti. * Konni daafira, Aabeeli dancha lawishsha ikkannosi manni nookkiha lophino yaate.

6. Aabeeli anninna ama hiittoo mannaati?

⁶ Hatte yannara mannu ooso kalaqantuhunni shiima yanna ikkirono, insa qarraataame heeshsho heeˈra hanaffino. Aabeeli anninna ama Addaaminna Heewani xumuullenna keeˈmadda ikkinoti dihuluullissannote. Ikkirono insa jawa soˈro loossinota affino. Insa alba guuta heeshshonna hegerera heeˈrate hexxo noonsareeti. Hakkiinni insa Maganoho finqilteenna Edeni Gannatetenni fushshine shorrinoonni. Addaaminna Heewani oosonketi bushshanno nafa yiikkinni baalunkurinni roorse uminsa hasatto balaxisiisino daafira, guuta heeshshonna hegerera heeˈrate hexxo huˈnino.—Kal. 2:15–3:24.

7, 8. Heewani Qaayeeli iltu woyite mayitino? Ise hakka woyite mayite heddinoha ikkara dandaanno?

⁷ Addaaminna Heewani Gannatetenni shorrinihu gedensaanni,  heeshshonsa qarru batiˈrinota ikkitino. Ikkollana insa umo iltino qaaqqira suˈma Qaayeeli (“Laalo” yitanno tiro afiˈrino) yite fushshitino; Heewani hakka woyite “Kaaliiqi kaaˈlonni labbaa beetto afiˈrumma” yitino. Heewani hatto yitinohu Yihowa Edeni Gannatete uyino hexxo hedde ikkara dandaanno; Yihowa Addaaminna Heewani soˈrisiisinoha hunanno ‘sircho’ laaltanno manchore masaalino. (Kal. 3:15; 4:1) Heewani ‘Hatti mancho aneeti’ yite heddino ikka? Qoleno Maganu yii “sirchi” Qaayeeli lawinose ikka?

⁸ Ise hatto yite heddinoha ikkiro, lowo geeshsha sodhino. Qoleno, Addaaminna Heewani Qaayeeli ‘Daanno yini sirchi ateeti’ yaanni lossinosiha ikkiro, iso naaxxaleessa ikkanno gede assino yaate. Heewani gedensoonni layinkiha iltu woyite kayinni togoore dicoyidhino. Addaaminna Heewani layinki qaaqqinsara suˈma Aabeeli yee fushshino; hatto yaa “Foole” woy “Haafa” yaa ikkitukki digattino. (Kal. 4:2) Insa Aabeelira suˈma hatto yee fushshinohu iso ajishe laˈˈanno daafiranna Qaayeeli iso rooranno yee hedannohuraati ikka? Hatto yine gunde coyiˈra didandiineemmo.

9. Yannankera noo annuwinna amuuwi Addaaminna Heewani xaggenni maa rosanno?

⁹ Xaa yannara noo annuwinna amuuwi Addaaminna Heewani xaggenni maa rosanno? Assootiˈnenna coyidhinanni coyi oosoˈne naaxxaleeyye, maccare ikka hasidhannorenna umonsa baxxannore ikkitanno gede assannohonso, Yihowa baxxanno gedenna isi ledo jaalooma kalaqidhanno gede assannoho? Umi anninkenna amanke tennera dancha lawishsha diˈˈikkino. Aabeeli kayinni insa faale dihaˈrino.

10, 11. Qaayeelinna Aabeeli hiittoo looso loossannore ikkitino? Aabeelira hiikku kaajju akati noosi?

¹⁰ Lamenti ooso lophitanni hadhuta, Addaami insa maatete hasiisannore shiqisha dandiitanno gede qajeelsinonsati dihuluullissannote. Qaayeeli baatto loosiˈrannoha, Aabeeli kayinni geˈreewo allaalannoha ikkino.

¹¹ Ikkollana, Aabeelira konni loosinni roorinori noosi. Aabeeli gale hosanni ammana lossiˈrino; yannate gedensaanni Phaawuloosi konni kaajju akatire borreessino. Hanni konne coye hedi: Aabeelira hakkawaro dancha lawishsha ikkannosihu mittu manchino dino. Ikkina, isi Magano Yihowa ammananno mancho ikkinohu hiittoonniitiyya? Aanchine laˈneemmohu sasu coyi Aabeelira kaajjado ammana heedhannosi gede kaaˈlisikki digatino.

12, 13. Aabeeli Yihowa kalaqo laˈˈasi ammanasi kaajjitanno gede kaaˈlitinosiha ikkara dandaannohu hiittoonniiti?

¹² Yihowa kalaqo. Yihowa hakkawaro uulla rumino daafira baatto utanna kokkoˈle fushshitino; hakko daafira loosiˈrate injiitannokkiti  egennantinote. Ikkirono, baatto Aabeeli maatera heeˈrate hasiisannoha falahino guma uyitanni no. Qoleno saada, ceanna qulxuˈme dirumantino; ilaalla, lagga, xashshuwa, baaru, gordu, gomichu, arrishsho, aganunna beeddaheno dirumantino. Aabeeli qooxeessisira laˈˈanno coyi baalunku, woˈmankare kalaqino Maganiha Yihowa baxille, hayyonna danchummasi huwatanno gede assinosi. (Roomu Sokka 1:20 nabbawi.) Aabeeli kalaqonna Yihowa akatta dhagge assiˈre hiincasi, ammanasi kaajjitanno gede kaaˈlitinositi dihuluullissannote.

¹³ Aabeeli Yihowa daafira haja asse hiincinoti egennantinote. Hanni isi geˈreewosi towaaxxanno gara hedi. Mittu allaalaanchi saadasi adhe duuchawa haˈranno. Allaalaanchu geˈreewisira shaqqado hayisso, waanna caale afiˈrate, baga gooddiˈra, hattono lawonna lagga tayise saˈˈa hasiissannosi. Saada baalante giddo geˈreewu geeshsha mannu towaanyonna agarooshshi hasiisanno kalaqami dino yaa dandiinanni. Aabeeli tenne laˈˈanno woyite, isirano wolqatennino ikko hayyotenni manna baalanka lowo geeshsha rooranno Magani towanyonna agarooshshi hasiisannosita wodanchino ikka? Isi duucha hige togoo hedo huuccattotenni Maganoho kulinotinna konninni kainohunni ammanasi lexxitanni hadhinoti dihuluullissannote.

14, 15. Aabeeli Yihowa coyiˈrinoha hiikkonne qaale hiinca dandaanno?

¹⁴ Yihowa coyiˈrino qaale. Addaaminna Heewani Edeni Gannatetenni fushshine shorrinoonninsahu mayiraatiro oosonsara kultinoti egennantinote. Hakko daafira, Aabeeli hiinca dandaannohu duuchu coyi no.

¹⁵ Yihowa baatto rumantanno yiino. Aabeeli utanna kokkoˈle laˈˈanno woyite, kuni qaali woˈminota huwata dandaanno. Qoleno Yihowa, Heewani godobbannonna ooso iltanno yannara lowo geeshsha qarrantannota coyiˈrino. Aabeeli maaˈnuullu roduuwisi ilantu yannara, kuni qaalino woˈmanna lainoti egennantinote. Heewani minaannise baxille yortannotanna isino kade gashshannoseta Yihowa balaxe masaalino. Aabeeli tenneno illesinni laino. Konni garinni Aabeeli, Yihowa coyiˈrino qaali baalunku woˈmikki gatannokkita huwatino. Konni daafira, Aabeeli Edeni Gannatete kalaqamino qarra hunanno “sirchi” daanno yee Maganu coyiˈrino qaalino woˈmannota addaxxa dandaanno.—Kal. 3:15-19.

16, 17. Aabeeli kirubeelete lawishshinni maa rosinoha ikkara dandaanno?

 ¹⁶ Yihowa soqqamaasine. Aabeelira dancha lawishsha ikkanno manni noosikkiha ikkirono, hakkawaro uullate aana hedate dandoo noonsari mannu ooso calla diˈˈikkitino. Addaaminna Heewani Edeni Gannatetenni shorrantu yannara, Yihowa insano oosonsano hakkiira eˈannokki gede assino. Yihowa Edeni Gannatete xullora kirubeele yinannire lowo silxaane afidhino sokkaasinenna agurtukkinni falaqqi yitanni giirate gede wala yitanno bise worino.—Kalaqama 3:24 nabbawi.

¹⁷ Hanni Aabeeli anje heeˈre tenne sokkaasine laˈˈanno woyite hiitto ikkinoro hedi. Isi tenne mannu biso uddidhino kirubeele laˈˈanno woyite, lowo geeshsha wolqaataamma ikkitinota huwata dandaanno. Aabeeli agurtukkinni falaqqi yitanni giirate gede wala yitanno “bise” lai kiirono lowo geeshsha maalaˈlikki digatino. Aabeeli lophanni haˈriti, kuri sokkaasine ceeˈmite Maganu worinonsa bayichinni agurte hadhanna lainoni? Dilaino. Hedate dandoo noonsari kuri wolqaataammu kalaqami, hashshano barrano worroonninsa bayichinni milli yitukkinni lowo diro heedhino. Hakko daafira, Aabeeli Yihowara keeraanonna ammanantino soqqamaasine noosita huwatino. Aabeeli, kirubeele maatesi gedeere ikkitinokkita yaano Yihowara ammanantinorenna hajajantannore ikkitinota wodanchino. Tenne sokkaasinehu danchu lawishshi ammanasi kaajjitanno gede kaaˈlinositi dihuluullissannote.

18. Ammananke kaajjishiˈrate kaaˈlannonkeri mayi noonke?

¹⁸ Aabeeli kalaqamu Yihowa daafira kulannore, Yihowa coyiˈrino qaalenna sokkaasinete lawishsha hiincasi ammanasi roore kaajjitanno gede kaaˈlitinosi. Addanko, Aabeeli xaggenni lowore rosa dandiineemmo. Hakko iso wedellootu, minensa dancha lawishsha  ikkannohu hoogiro nafa, addu ammana lossiˈra dandiitannota afansa jawaachishshannonsa. Qooxeessinkera dhagge ikkanno kalaqami woˈmino daafira, woˈmu Qullaawu Maxaafi noonkehuranna ammanatenni dancha lawishsha ikkannohu batinyu manni noo daafira, ninkeno ammananke kaajjishiˈra dandiineemmo.

19. Aabeeli gale hosanni hiikkonne halaale huwatino?

¹⁹ Aabeeli ammanasi lexxitanni hadhuta, ammanasi loosunni leellishanno doogo hasiˈrino. Kayinni kalqe woˈma kalaqino Kalaqaanchira mannu maa aa dandaanno? Maganu mannu afanshi woy kaaˈlo hasiissannosiha diˈˈikkino. Ikkirono, Aabeeli gale hosanni mitto hasiisanno halaale huwatino; hakkuno: Isi noosi jajji giddonni dooraminoha Maganoho dancha giddonni shiqishiro, shaqqadu Annisi Yihowa hagiidhanno.

20, 21. Qaayeelinna Aabeeli Yihowara maa kakkaltino? Yihowa tenne ma garinni laino?

²⁰ Aabeeli geˈreewisi giddonni gama kakkalo asse shiqishara qixxaawi. Isi geˈreewu giddonni roore seekkinore yaano umo qalantinore doorino; qoleno maalu giddonnino dancha dancha doore shiqishino. Hatte yannara, Qaayeelino Maganu atoote afiˈra hasiˈrino daafira, gati laalchosi kakkalo asse shiqishi. Ikkollana, giddosi Aabeelite gedeeta diˈˈikkitino. Lamunku kakkalonsa shiqishshu yannara, badooshshinsa xawe leellino.

²¹ Lamenti Addaami ooso kakkalo shiqishshu woyite kakkalote bayichonna giira qixxeessitinoha ikkara dandaanno; qoleno kakkalo shiqishshinohu hakkawaro uullate aana Yihowa riqibbanno kirubeele laˈannowa heedhe ikkara dandaanno. Yihowa assitinore laino. Maganu Qaali togo yaanno: ‘Kaaliiqi [“Yihowa,” NW] Aabeelinna kakkalosi widira lae, shiqishiˈrinore adhi.’ (Kal. 4:4) Maganu Aabeeli kakkalo lae hagiidhinota leellishinohu hiittoonniitiro Qullaawu Maxaafi dikulanno.

22, 23. Yihowa Aabeeli kakkalo hagiidhe adhinohu mayiraati?

²² Maganu Aabeeli kakkalo hagiidhe adhinohu mayiraati? Kakkalosi baxxitinota ikkitino daafiraati? Aabeeli kakkalo asse shiqishinohu lubbo afiˈrino kalaqamaati; konni daafira kakkalosi giddo lubbo riqibbannoti mundeeno no. Aabeeli albillitte lowo waaga afidhinoti togoo kakkalo shiqqannota huwatino ikka? Aabeeli reyihunni lowo xibbi diri gedensaanni, Yihowa xeˈne nookki geˈrechi kakkalo albillitte shiqqannotera guutu Beettisi kakkalora lawishsha asse horoonsiˈrino; ‘Maganu Wiliiˈlicho’ yaamamino Beettisi mundee cubbu nookkite. (Yoh. 1:29; Ful. 12:5-7) Aabeeli kayinni togoori ikkannota hakkeeshshi geeshsha diafino yaa dandiineemmo.

²³ Ikkollana Aabeeli noosi jajji giddonni dooraminoha kakkalinota anfoommo. Yihowa hagiirsiissinoti Aabeeli shiqishino kakkalo calla diˈˈikkitino; Aabeeli umisi Iso hagiirsiisino. Aabeeli kakkalo shiqishanno gede kakkayisinohu Yihowara noosi baxilleetinna ammanate.

24. (a) Qaayeeli shiqishino kakkalo bunshe diafidhino yineemmohu mayiraati? (b) Qaayeeli yannankera noohu batinyu manni leellishannoha hiikkonne busha akata leellishino?

 ²⁴ Qaayeeli kayinni hattooha diˈˈikkino. Yihowa ‘Qaayeeliwanna kakkalosi widira dilaino.’ (Kal. 4:5) Yihowa hagiidhinokkihu Qaayeeli shiqishino kakkalo bunshe afidhino daafira diˈˈikkino; yannate gedensaanni Maganu uyino Seeri gati laalcho kakkala dandiinannita kulanno. (Lew. 6:14, 15) Ikkollana Qullaawu Maxaafi, ‘Qaayeeli loosi bushaho’ yaanno. (1 Yohaannisi 3:12 nabbawi.) Yannankera noohu batinyu manninte gede, Qaayeeli Magano baxannoha lawe leella calla ikkitanno yee hedikki digatino. Mulenni, isi addu ammana noosikkihanna Yihowa baxannokkiha ikkinota loosisinni leellishino.

25, 26. Yihowa Qaayeeli mayyee qorowisiisino? Qaayeeli kayinni ma assino?

²⁵ Qaayeeli, Yihowa isi widira lae hagiidhinokkita afiti, Aabeeli lawishsha harunsa hasiˈrinoni? Dihasiˈrino. Hatteentenni, rodoosi effire giwino. Yihowa Qaayeeli wodanira noo hedo laino daafira, shaqqillunni hayi yaasira woˈnaalino. Isi, ikkitosi jawu cubbiwa qolte haadhe hadhanni noosita kule qorophi yiinosi; qoleno seejjo macciishshe raga higiro iso hagiirsiisa dandaannota kulinosi.—Kal. 4:6, 7.

²⁶ Qaayeeli kayinni Maganu yiinosire dimacciishshino. Isi, gawajjannoe yee hedinokkiha maaˈne rodoosi xawo haˈno yee haaˈre haˈri. Qaayeeli hakkiicho Aabeeli gane shiino. (Kal. 4:8) Konni daafira, ammanasinni kainohunni shinoonnihu umi manchi Aabeeliiti yaa dandiinanni. Isi reyinoha ikkirono, xaate isiri kaino yaa diˈˈikkino.

27. (a) Aabeeli reyotenni kaˈˈannota huluullammeemmokkihu mayiraati? (b) Aabeeli reyotenni kaˈˈanno woyite gannatete heeˈrate maa assa hasiissannonke?

²⁷ Aabeeli mundee Yihowa rabbisannose gede woy halaale fushshannose gede lawishshu yaattonni Yihowawa higge raartino. Yihowa, Qaayeeli loosino bunshera qorichishe halaale fushshino. (Kal. 4:9-12) Roorenkanni, Aabeeli ammanare kultanno xagge xaano coyishiishshanni noonkehu gedeeti. Aabeeli mito 100 diro heeˈrino; hakkawari manni heeˈranno diro hendiro kuni shiimaholla. Ikkirono, Aabeeli heeˈrino heeshshonni Magano hagiirsiisino. Isi iima heeˈranno Annisi Yihowa baxannosita afino. (Ibi. 11:4) Konnira, taalle nookkiti qaagate dandoo noosi Magani Yihowa, Aabeeli hawannosikkitanna gannate ikkitino uulla aana reyotenni kayisannosita dihuluullammeemmo. (Yoh. 5:28, 29) Ati isi reyotenni kaˈˈanno yannara gannatete heeˈratto ikka? Aabeeli coyiˈranna macciishshattohanna dhagge ikkitanno ammanasi harunsate murciˈrattoha ikkiro, hakko heeˈra dandaatto.