1, 2. (a) Ruuti hiikkonne looso loossino? (b) Ruuti Maganu Seerinna mannisi daafira maa huwattino?

RUUTI barra woˈma xinqidhanni hossinote hayixu nadala mule ofolte no. Yanna hawarritanni no; Beetelihemete qooxeessira noo gattara loosanni hosino manni qae qaensa higanni no. Ruuti soodonni kayisse barra woˈma xinqidhanni hossino daafira, lowo geya daafurtino. Daafurturono, xinqidhanni hossino gide gaˈna hanaffu. Loosu daafursannoha ikkirono ise lowo geeshsha hagiidhitino.

² Tenne minaanna shiidhino beettora barru fulaseraati ikka? Fooliishsho shoolete ronsummonte gede, Ruuti ballose ledo heeˈratenna Naaoomi Magano Yihowa magansiˈrate qaale eˈino. Shiiˈre dadillinori kuri lamenti meenti Moaabi gobbanni Beeteliheme dayinohu mitteenniiti; mulenni Moaabi gobbati Ruuti, Yihowa Israeelete uyino Seeri giddo buxanenna wole gobbanni dayino manna miincannikki gede assitannotinna kaaˈlitanno qixxaawo noota affu. Ise Yihowa Seera harunsannohu mitu Israeelete manni iso baxannoha ikkinota huwattu; kuni manni isera danchumma assinose daafira xissiisiˈrino wodanise shesho afiˈrino.

3, 4. (a) Boeezi Ruuti jawaachishinosehu hiittoonniiti? (b) Heeshsho quuxxo ikkitinote tenne yannara Ruuti lawishshi kaaˈlannonkehu hiittoonniiti?

³ Konni manni giddo mittu Boeeziiti; Ruuti xinqidhanni hossinohu konni dureessu manchi gateeti. Isi hakko barra annu gede ikke towaatinose. Boeezi, Ruuti ballose Naaoomi towaattinohuranna Maganu qoolisi giddo amadasera doodhitino daafira galatinose; iseno Boeezi awu afiinni hasaawisinose daafira, baasa hagiidhitino.—Ruuti 2:11-14 nabbawi.

⁴ Ikkirono, Ruuti ‘Konni kaˈa hiikkeemma ikka?’ yite yaaddukki digattino. Minaannino oosono noosekkiti tini manni gobbara heedhanno buxicho, albillitte iseneetono ballose Naaoomino towaaxxa dandiitannohu hiittoonniiti? Fishsha xinqidhe calla  heeˈra dandiitanno ikka? Geedhitanno woyite ayi amadannose? Ise togoori yaachishinoseha ikkiro, tini nooreentilla. Xaa yannarano heeshsho quuxxo ikkitino daafira, lowo manni ‘Hiikkineemmo ikka?’ yee yaadanno. Ruuti ammana konne qarra cincite saˈanno gede kaaˈlitinose; tenne hendeemmo woyite ninkeno ise faale haˈneemmoti duucha doogga noota huwanteemmo.

5, 6. (a) Ruuti umi barra Boeezi gate fishsha xinqidhu woyite qiniinose? Xawisi. (b) Naaoomi Ruuti laˈu woyite hiitto ikkitino?

⁵ Ruuti gamba assidhino gide cuukkidheenna mitto gimboola ikkise. Gaˈnitino gidi, 14 kiilo balla ikkikki digatino! Gide hoccoho wodhite usudhituhu gedensaanni duqqite minira hadhu; ise Beeteliheme iillitinohu siphi siphi yaannaati.—Rut. 2:17.

⁶ Naaoomi lubbora baxxannoti beettise beetto Ruuti dagganna laˈe hagiidhitu; Ruuti lowo gide duqqite dagganna laˈe Naaoomi dhagge assidhukki digattino. Ruuti, Boeezi loosaasinete shiqishino sagalenni bande uyineennase ittanna gattinota minira adhite daggino; lamenti hattee sagale beeqqe itino. Naaoomi, “Konne duucha mamiinni gudhitta? Aye gatinni xinqiˈritta? Togo elihe mancho Maganu maassiˈrosi!” yitu. (Rut. 2:19) Naaoomi xiinxalla manchooti; konnira, Ruuti duqqite noo gide laˈuti, lainosehunna elle assinosehu noota huwattino.

7, 8. (a) Naaoomi, Boeezi danchumma leellishanno gede kakkayisinohu ayeti yite heddino? Mayira? (b) Ruuti ballosera bagamannokki baxille leellisha diagurtino yineemmohu mayiraati?

⁷ Ruuti Naaoomira Boeezi danchumma hasaabbuse. Naaoomi hagiidhite, “Nooriranna reyitinorira uyino hexxo wonshanno Magani iso maassiˈrosi” yitu. (Rut. 2:20) Naaoomi, Boeezi danchumma assanno gede kakkayisinosihu Yihowa ikkinota wodanchitino; Yihowa, soqqamaanosi shaqqadda ikkitara hasiˈranno; qoleno mannisi assanno danchummara kiiseemmo yee qaale eino. *—Lawishsha 19:17 nabbawi.

⁸ Boeezi, Ruuti gatesi dagge xinqiˈra agurtannokki gede kulise; hattono gide middannori seyattannosekki gede minisi seenniwiinni faffe hadhannokki gede amaalinose; Naaoomino Ruuti tenne amaale macciishshitanno gede amaaltinose. Ruutino  ballose amaale macciishshitino. Qoleno ise ‘ballosewiinni baxxitukkinni keeshshitino.’ (Rut. 2:22, 23) Tini yaatto, Ruutira bagamannokki baxilli nooseta luphi assite xawissanno. Ruuti lawishshi, ninkeneeto togo yine xaˈmineemmo gede assannonke: ‘Hasiissanno yanna baalantera miniˈya manna kaaˈle, Yihowa xintino maate ayirriseemmota leellisheemmo?’ Yihowa woloota bagamannokki baxillinni banxeemmonsata laˈˈanno.

9. Ruutinna Naaoomi lawishshinni maatete daafira maa ronseemmo?

⁹ Naaoominna Ruuti calla maatete yaa dandiinanni? Mitootu, maatete yaa minaanni, minaama, ooso, ahaahunna ahaahe noote yite heddanno. Naaoominna Ruuti lawishshi kayinni, Yihowa soqqamaano wodanansa waraˈa assite fananna shiima maate giddo nafa baxillunna danchumma heedhanno gede assa dandiitannota leellishanno. Ati maatekki naadatto? Kiristaanu songo, maate noonsakkirira nafa maate ikka dandiitannota Yesuusi harunsaanosira kulinonsa.—Maq. 10:29, 30.

10. Naaoomi Ruuti kaaˈla hasidhinohu ma garinniiti?

¹⁰ Hayixe mindannihu Dotteessu aganinni kayise sinde mindannihu Ellu agani geeshsha, Ruuti Boeezi gate fishsha xinqiˈra diagurtino. Naaoomi, lubbora baxxannota beettise beetto maa assite kaaˈlitannoro heddinoti dihuluullissannote. Lamenti Moaabi gobbara noo yannara, Naaoomi Ruutira minaanna affannokkiha lawinose. (Rut. 1:11-13) Xa kayi ise hatto yite heda agurtino. Naaoomi Ruuti, “Beettoˈya, mine assidhe galte afiˈratta gede ayiddaanna hasummahero woyyannoha lawinoe” yitu. (Rut. 3:1) Hakkawaro annunna ama oosonsara galte hasa rosaminoreeti; Ruuti Naaoomira beettose gedeeti. Konni daafira, Naaoomi Ruuti mine assidhe teesse heedhara hasidhino. Kayinnilla Naaoomi maa assite affanno?

11, 12. (a) Naaoomi Boeezi “Raggete aaninonkeho” yitinohu hiikkonne seera heddeeti? (b) Ruuti ballose amaaltuseta mayitino?

¹¹ Ruuti umo Naaoomira Boeezire kultuseta Naaoomi, “Isi ninkera gamba yiino fiixaati; raggeteno aaninonkeho” yituse. (Rut. 2:20) Hatto yaa mayyaate? Maganu Israeelete uyino Seerira, buxima woy shiiˈro amaddinonsa maate kaaˈlitanno qixxaawo no. Mitte mancho ooso iltukki galte shiidhuro boosaallu boono  ikkannose; mayira yiniro, minaannise ooso ilikki reyino daafira, suˈmasi woshshiishannohu diheeˈranno. Maganu Seeri kayinni, galte shiidhino mancho minaannise rodiira assidhe, reyino minaannise suˈma woshshiishannohanna ragge adhanno qaaqqo ila dandiitannota kulanno. *—Mar. 25:5-7.

¹² Naaoomi maa assitara heddinoro Ruutira hasaabbu. Aja beetto Ruuti, ballose tenne kultannase dhagge assidhe macciishshitanno gara heda dandiineemmo. Mitu Israeelete Seerinna budi xaano Ruutira wosinchoho. Ikkirono, Ruuti Naaoomi lowo geeshsha ayirrissanno daafira, kultannosere seekkite macciishshitu. Naaoomi Ruuti assi yitinori, gurcheessannore, saalsiisannore woy gale hose shollishannore lawara dandaanno; Ruuti kayi Naaoomi yitinore assate maahoyye yitu. Ise shaqqillunni, “Maahoyye, yoottare baala asseemma” yitu.—Rut. 3:5.

13. Jajjabbu amaale macciishshate daafira Ruuti lawishshinni maa ronseemmo? (Qoleno Iyyoobi 12:12 lai.)

¹³ Mito woyite wedellu jajjabbu amaaltannonsa amaale macciishsha dibaxxanno. Insa jajjabbu mannira ninke qarri dileellannonsa yite heddara dandiitanno. Ruuti lawishshinni, jajjabbu ninkera yite baxillunni amaaltannonke amaale macciishsha kaaˈlitannonketa ronseemmo. (Faarso 71:17, 18 nabbawi.)  Naaoomi Ruuti mayite amaaltino? Ruuti ballose amaaltinose amaale macciishshase kaaˈlitinose?

14. Ayiddumme maati? Maa assate horoonsiˈnannite?

¹⁴ Hatte hawarro Ruuti ayiddummenniwa martu; ayiddumme, gaware gide gaˈnatenna sodhate soqqe qixxeessidhannoho taalo bayichooti. Duucha woyite ayiddumme qixxeessiˈnannihu ilaalu hunda woy ilaalu umiraati; hatto assinannihu hawarro tenne basera seekke bubbisanno daafiraati. Gaware gide fiqaaqquwiinninna kuruwiinni badate soro horoonsidhanno; hakkiinni kura bubbe adhite hadheenna ayiddummete gidu callu gatanno.

15, 16. (a) Boeezi loosuwiinni kaihu gedensaanni hashsha ikkinore xawisi. (b) Boeezi Ruuti lekkaalloonni goxxe noota afinohu hiittoonniiti?

¹⁵ Ruuti hawarro loosaasine looso gudda geeshsha maaxante laˈanni no. Boeezi, loosaasine gide gante duuntanna ille wore laˈˈanni no. Isi hurbaate duuwe ite kae, gidu duuno mule goxi. Hakkawaro hatto assa rosantinote; hatto assinannihu daafurre gamba assiˈnoonni gidi mooramannokki gede ikkikki digatino. Ruuti Boeezi goxe nooha laˈu. Xa ise Naaoomi assi yitinosere assitaraati.

¹⁶ Ruuti waajjitinoti mite yaassanni Boeeziwa higge martu. Isi natare goxinota affu. Konni daafira, Naaoomi yitinose garinni, lekkaalloonni marte diphano fante goxxu. Hakkiinni mayyaaekka yitanni agadhitu. Isera rahe sooda giwise. Hashshu taalootira Boeezi midaado higi. Isi lekka qiidu ganeennasi diphara kai.  “Hashshu taalootira Boeezi hedeweelcho baqqi yee midaado higanno woyite, mitte mancho lekkasi mule goxxe noota” afi!—Rut. 3:8.

17. Ruuti assooti digaraho yite heddannori sodhino yineemmohu mayiraati?

¹⁷ Boeezi, “Ati ayeti?” yee xaˈmise. Ruuti hakkawote waajjite komo komo yitinoha ikkara dandaanno; ise togo yite qoltino: “Mootichaˈya, ani Ruutiiti. Ati gamba yoottoe fiixa ikkoottoehuranna raggete aanoottoeha ikkootto daafira uddanokki diwie.” (Rut. 3:9) Mite fullahaano, Ruuti hatto assitinohu Boeezi ledo busha gede ikkateeti yitanno; ikkollana insa huwattinokkihu lamu coyi no. Umihunni, Ruuti assitinori hakkawari budira nooreeti; ninke kayi hakkawari budi daafira seekkine dianfoommo. Konni daafira, Ruuti assitinore xaa yannara noote amanyootu maaeelle ledo taashsha digaraho. Layinkihunni, Boeezi coyiˈrinori Ruuti kawajjaamenna danchu amanyooti nooseta ikkitinota leellishannoreeti.

18. Boeezi Ruuti jawaachishate mayino? Boeezi ‘albinni roorenna’ “kune” yiinohu maa kulateeti?

¹⁸ Boeezi Ruuti hasaawisinohu shaqqillunninna sheshifachishanno garinni ikkinoti dihuluullissannote. Isi togo yiinose: “Beettoˈya, Kaaliiqi maassiˈrohe! Xaa geeshsha dureessu woy buxichu qeedhichira assiˈra agurte, kune albinni roore ayiddimmate halaale wonshootta.” (Rut. 3:10) Boeezi “albinni roore” yiinohu, Ruuti Naaoomi ledo Israeelete gobba dagge ise towaattinota kulateeti. “Kune” yiinohu kayinni hakko hashsha assitinore kulateeti. Boeezi, Ruuti hasidhuro dureessano buxichono ikkiro aju beettira assiˈra dandiitannota afino. Ruuti kayi Naaoomi minaanni sirchi saˈˈanno gede assite, Naaoomira calla ikkikkinni Naaoomi minaannira danchumma assa hasidhino. Ruuti umiseta calla heda agurte assitinori Boeezira dhagge ikkinosihu iseraati.

19, 20. (a) Boeezi Ruuti bayichonko adhinokkihu mayiraati? (b) Boeezi Ruutira danchumma assinohu, mararinosehunna suˈmise baˈˈannokki gede assinohu hiittoonniiti?

¹⁹ Boeezi Ruuti togo yiino: “Ati xaate mittore qarrantooti; katamaho noo manni baalu danchummakki afino daafira xaˈmiˈrittare baala wonsheemmohe.” (Rut. 3:11) Boeezi Ruuti adhanno doogo afiˈrino daafira baasa hagiidhino; isi Ruuti  ragiˈri yinannie yee hedinoha ikkara dandaanno; ragiˈri yinisita hakkeeshsha dhagge assiˈrinokkihu iseraati. Ikkollana Boeezi keeraancho ikkino daafira, isiniitira diroorsiˈrino. Boeezi Ruutira, isinni roore Naaoomi minaannira muli fiixa ikkanno manchi noo daafira hakku manchi ragiˈra hasiissannosita kulinose. Konnira Boeezi hakko manchiwa mare Ruuti ragiˈrannoronna teˈee xaˈmaraati.

²⁰ Boeezi Ruuti sooda geeshsha hakko goxxanno gede kulise; soodiro ise mittuno afisekki kaˈe qaera haˈra dandiitanno. Boeezi mannu insa maaeela coye assitino yee lamunku suˈma hunara dihasiˈrino. Boeezi Ruuti xaˈmidhinorira shaqqillunni dawarinose daafira, ise wodanu hirikki yeennase lekkaalloonni wirro goxxu. Hakkiinni tunse heeˈreenna Ruuti goxxinowiinni kaˈu. Boeezi uddanosera wore hayixe oyeennase bayidhe Beeteliheme higgu.—Ruuti 3:13-15 nabbawi.

21. Ruuti ‘danchumma mannu baalu afanno’ gede assinori maati? Ninke ise faale haˈra dandiineemmohu hiittoonniiti?

²¹ Ruuti, Boeezi ‘Mannu baalu danchummakki afino’ yiinoseta heddanno woyite lowo geeshsha hagiidhitinoti egennantinote! Ise suˈnaado suˈma afidhanno gede assinosehu, Yihowa afatenna isira soqqamate noose halcho ikkitinoti dihuluullissannote. Qoleno Ruuti affinokki budenna woga rosate maahoyye yite, Naaoominna dagase ayirrissannota leellishshino. Ninkeno Ruuti gede, wole manna mararatenna budensa ayirrisate sharrammeemmo. Hatto assinummoro, ise gede suˈnaadu suˈmi heeˈrannonke.

22, 23. (a) Boeezi Ruutira uyino afanshi maa eersannoha ikkara dandaanno? (Lekkaalliidi qaagiishshano lai.) (b) Naaoomi Ruuti mayite amaaltinose?

²² Ruuti minira iillituta, Naaoomi “Beettoˈya, maaho hiittooti?” yite xaˈmituse. Ise hatto yite xaˈmitinohu Ruuti xaano minaanni noosekki gunnitteetironna adhannoseha afidhinoro afa hasidhe ikkara dandaanno. Ruuti, Boeezi ledo hasaabbinore baala ballosera odeessitu. Qoleno ise Boeezi Naaoomira massi yee uyino hayixe uyituse. *—Rut. 3:16, 17, NW.

 ²³ Hayyitte Naaoomi, Ruuti hakko barra fishsha xinqiˈrate haˈra agurte qaete hossanno gede amaaltinose. Ise Ruutira, “Boeezi techo konne coye darga iillishikkinni diaguranno” yite jawaachishshinose.—Rut. 3:18.

24, 25. (a) Boeezi umisira roorsiˈrannokkihanna gara ikkinore assannoha ikkinota leellishinohu hiittoonniiti? (b) Ruuti maassantinohu hiittee doogganniiti?

²⁴ Naaoomi Boeezi daafira coyidhinori garankolla. Boeezi katamu cimeeyye duucha woyite gamba yitannowa katamu waalchiwa mare, Naaoomiuura muli fiixa ikkanno manchi daa geeshsha agarino. Isi hakko manchira, Ruuti adhe ragge gatisiˈranno gede naqaashshete albaanni kulinosi. Manchu kayinni ‘Umiˈya oosora iqqiˈreemmori ajannoe daafira didandeemmo’ yee giwi. Hakkiinni Boeezi katamu waalchiwa naqaashshete albaanni, isi Naaoomi minaanni Elimeleeki baatto hidhannota, hattono Mahilooni galte gunnitte Ruuti adhe ragge gatisiˈrannota coyiˈri. Boeezi hatto assiro ‘baattotenni Elimeleeki suˈmi baˈˈannokkita’ coyiˈrino. (Rut. 4:1-10) Addanko Boeezi umisira roorsiˈrannokkihonna gara ikkinore assa baxannoho.

²⁵ Boeezi Ruuti adhino. Hakkunni gedensaanni “[ise] Kaaliiqi kaaˈleennase godobbe labbaa beetto iltu.” Hakkiinni Beetelihemete meenti hagiidhe Naaoomi maassiˈrise; hattono Ruuti Naaoomira lamala labballi oosonni nafa roortinose daafira insa ise galatinose. Gedensoonni, Ruuti iltino beetti Moote Daawitira ahaaho ikkino. (Rut. 4:11-22) Qoleno Yesuusi Kiristoosi ilaminohu Daawiti ayiddi widoonniiti.—Mat. 1:1. *

26. Ruutinna Naaoomi xagge maa leellishshanno?

²⁶ Addanko Ruuti maassantino; ilamino qaaqqo umisehu gede assite lossitinoti Naaoomino hattonni maassantino. Lamente meenti heeshsho, Maganu Yihowa umonsa heeshshi assite maatensa towaaxxate sharrantannorenna ammanante mannisi ledo soqqantannosire ille wore towaatannota xawisse leellishshanno. Yihowa Boeezi, Naaoominna Ruuti gede ammanantannosire kiisikki horo diaguranno!