Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDAANO 6

Wakabuzya Leza Zyoonse Zyakali Mumoyo Wakwe

Wakabuzya Leza Zyoonse Zyakali Mumoyo Wakwe

1, 2. (a) Nkamboonzi Hana naakatali kubotelwa chiindi nibakali kulibambila lweendo? (b) Niinzi nzitukonzya kwiiya kuzwa kulwaano lwaHana?

 HANA wakali kuchijaana-chijaana kali kulibambila lweendo alubo kali kweezya kuti atayeeyi loko atala amapenzi aakwe. Chakeelede kuba chiindi chibotezya loko. Munyaka amunyaka, Elikkana mulumaakwe wakali aachiyanza chakutola mpuli yakwe yoonse kuti bakakombe Jehova kutente lyakukombela kuShilo. Jehova wakali kuyanda kuti eechi chibe chiindi chibotezya loko. (Bala Deuteronomo 16:15.) Kweelede kuti Hana wakali kubotelelwa atala achiindi eechi kuzwa kali muniini. Pesi lino zintu zyakali zyachincha.

2 Hana wakali aachilongezyo nkaambo mulumaakwe wakali kumuyanda loko. Nikuba oobo, Elikkana wakakwete umwi mwanakazi wakali kutegwa Penina. Kubonekaanga Penina wakali aamakanze aakupa kuti Hana atabotelwi pe mubuumi bwakwe. Penina wakali kubona chiindi chakuya kumapobwe aaya kachili chiindi chakuti amupenzye loko Hana. Wakali kuzichita biyeni? Alubo lusyomo lwaHana lusimide muli Jehova lwakamugwasya biyeni kuti alisimye muchiimo eechi chiyumu loko? Kuti kuli kuswaanana aazyiimo zipa kuti utabotelwi pe mubuumi bwako chikozyano chaHana chilakonzya kukugwasya loko.

“Nkaambo Nzi Ncolimvwide Bubi Mumoyo?”

3, 4. Ngaali mapenzi aabili Hana ngaakalaawo, alubo nkamboonzi naakali mayumu loko?

3 Bbayibbili litondeezya kuti Hana wakali aamapenzi aabili mubuumi bwakwe. Lyakusaanguna, wakali mumaali alubo mukazinyina wakali kumuzonda loko. Nziche nzyaakali kukonzya kuchita atala apenzi eeli. Lyachibili, taakali kuzyala pe alubo taakwe nzyaakali kukonzya kuchita pe atala apenzi eeli. Chiimo eechi chakali chiyumu loko kumwanakazi wakali kuyanda kuba aabana. Alubo kweendelana aziyanza zyamuchiindi nchakapona Hana, eechi chakali chiimo chiwusisya loko. Mpuli imwi ayimwi yakali kuyanda kuba aabana kuchitila kuti zina lyampuli lyiinkilile kunembo. Kutazyala bana kwakali kukonzya kupa kuti muntu asampawulwe alubo kwakali kufwisya bweeme.

4 Hana wakali kukonzya kulisimya kupenzi ndyaakali aalyo kaansinga Penina taakaliwo pe. Kukwatwa mumaali chakali chintu chiyumu loko nkaambo kuvulide kulwana, kuzondana amachise miingi. Eezi zilisiyene amabambe Leza ngaakabikka mumuunda wa-Edeni, nkaambo wakali kuyanda kuti mwaalumi abe amwanakazi uumwi. (Matl. 2:24) Bbayibbili litondeezya bubi bwamaali alubo lukwatano lwaElikkana nchiimwi chikozyano chitondeezya kuti nkamboonzi kwaalika nikutali kabotu pe.

5. Nkamboonzi Penina naakali kupenzya Hana alubo wakazichita biyeni?

5 Hana nguwe wakali aansi aamoyo kuli Elikkana. Kweendelana aziyanza zyachiJuda, Elikkana wakasaanguna kukwata Hana mpawo mukuya kwachiindi wakazookwata Penina. Penina wakali kumuchitila bbivwe Hana zyakuti wakali kukkala kayanduula nzila zyakumupenzya. Penina wakali kubonaanga wakali kuyandikana kwiinda Hana akaambo kakuti wakali kuzyala bana. Chiindi naakali kuzyala mwana umwi awumwi wakali kuyungizya kulisumpula. Kwiinda kuti amufwide luzyalo Hana naakuti kumuumbulizya Penina wakali kumupenzya loko. Bbayibbili lyaamba kuti Penina wakali kuchita oobo “kutegwa ause.” (1 Sam. 1:6) Penina wakali kuchita aachaali.

Hana wakali kukataazikana akaambo kakuti taakali kuzyala pe alubo Penina wakali kuchita zyoonse nzyakonzya kuti amupenzye

6, 7. (a) Nikuba kuti Elikkana wakeezya kumuumbulizya Hana, kweelede kuti nkamboonzi Hana naakatamubuzya zyakali kuchitika? (b) Kutazyala kwaHana kwakali kwaamba kuti Leza taakali kumuyanda na? Pandulula. (Langa makani aamunsi.)

6 Chiindi Penina nchaakali kupenzya loko Hana nchiindi nibakali kuya kuShilo munyaka amunyaka. Penina wakali abana biingi. Elikkana wakali kupa bana baPenina “basankwa abasimbi zyaabilo zyacipaizyo” nzibakali kuyoopa kuShilo. Pesi Hana ngwaakali kuyandisya loko wakali kumupa chaabilo chiyandikana loko. Akaambo kabbivwe Penina wakali kumupenzya loko Hana alubo wakali kumuyeezya kuti taakali kuzyala pe. Eezi zyakali kupa kuti Hana alile loko zyakuti kumoyo kwakali kusiya. Elikkana wakazibona kuti mwanakazi wakwe ngwaakali kuyandisya loko wakali kataazikene akuti taakali kulya pe. Wakeezya kumuumbulizya mpawo wakamubuzya kuti: “Hana Ino ncinzi ncolila, nkaambo nzi ncotalyi alimwi nkaambo nzi ncouside kapati? Sena tandiyandiki kulinduwe kwiinda bana basankwa bali kkumi?”​—1 Sam. 1:4-8.

7 Elikkana wakazibona kuti chakali kupa kuti Hana akataazikane nkuti taakali kuzyala pe. Zilaantanganana kuti Hana wakabotelwa akaambo kakuti Elikkana wakali kutondeezya kuti wakali kumuyanda. a Elikkana taakwe naakaambuula atala abbivwe lyakali kuchitwa aPenina. Alubo Bbayibbili talitubuzyi pe kuti Hana wakamubuzya na Elikkana atala apenzi lyakwe. Amwi wakabona kuti kumubuzya kwakali kuyoopa kuti penzi lyiindilile kubija. Elikkana wakali kukonzya na kuchincha chiimo chaHana? Eezi teezyakali kuyoopa kuti Penina ayindilile kumupenzya na Hana akuti bana bakwe ababelesi bakwe ambabo batalisye kumupenzya? Eezi zyakali kuyoopa kuti Hana alimvwe katagwasyi pe aamuunzi wakwe.

Hana wakakumbila Jehova kuti amuumbulizye chiindi mukazinyina naakali kumupenzya

8. Nkamboonzi nikuumbulizya kuziba kuti Jehova nguLeza wabululami chiindi nituli mumapenzi naakuti nitutajatwi kabotu?

8 Nikuba kuti Elikkana taakali kuzibona pe zintu zyakali kuchitwa aPenina pesi Jehova Leza wakali kuzibona zyoonse. Jwi lyakwe lyaamba kuti Jehova ulazibona zyoonse alubo ulabachenjezya aabo bazonda bamwi akubachitila bbivwe nikuba libonekaanga ndidiini. Kubbazu limwi, bantu bali mbuli Hana batakwe mulandu alubo babamba luumuno balakonzya kuumbulizigwa aakuziba kuti Leza uzoobambulula zintu aachiindi cheelede. (Bala Deuteronomo 32:4.) Kweelede kuti Hana wakalizizi eezi nkaambo wakakumbila lugwasyo kuli Jehova.

“Tanaakacuuside Alimwi Pe”

9. Twiiyaanzi kuzwa kuli Hana kwiinda mukulipeda kwiinka kuShilo nikuba kuti wakalizizi zyakali kuchitwa amukazinyina wakali aabuzuba?

9 Chifumo-fumo, muntu woonse kuswaanizya abana bakali kudidilika kabalikulibambila lweendo lwabo. Mpuli eeyi yakali kulibambila kweenda makkilomita aali 32 kabaya kuShilo kabiinda muzilundu zyaku-Efrayimi. b Bakali mulweendo lutola buzuba naakuti aabili kuti kulikweenda aamawulu. Hana taakasyaala pe aang’anda nikuba kuti wakalizizi zyakali kuyoochitwa amukazinyina wakali aabuzuba. Wakasiila bakombi baJehova chikozyano chibotu loko nchibeelede kutobela mazubaano. Tatweelede kuzumizya kubisya kwabamwi kuti kutukachizye kukomba Jehova. Kuti twachita oobo, tulakonzya kusweekelwa aazilongezyo zikonzya kutugwasya kuti tulisimye.

10, 11. (a) Nkamboonzi Hana naakayinka kutente lyakukombela mbubakasika biyo kuShilo? (b) Hana wakatondeezya biyeni kuti wakakomba kuli Wisi wakujulu kazizwa aansi aamoyo?

10 Nibakeenda musinzo mulamfu loko kwabuzuba boonse kabali kwiinda aakati kazilundu, mpuli eeyi yakali yaba aafwiifwi loko kusika mumuunzi waShilo. Muunzi waShilo wakali aajulu aakalundu alubo wakazyungulukidwe aazilundu zipati. Chiindi nibakali kuswena aafwiifwi loko akuShilo, kweelede kuti Hana wakatalisya kuyeeya majwi ngaakali kuyoobuzya Jehova munkombyo. Chiindi nibakasika kuShilo bakatalisya kulya chakulya. Mpawo Hana wakazwa wabasiya waya kutempele kuti akakombe kuli Jehova. Eli mupayizi mupati wakaliwo aatempele kakkede aamulyango pesi Hana taakamubona pe nkaambo wakabikkilide maanu kukukomba. Wakalizi kuti aatente lyakukombela nkombyo yakwe yakali kukonzya kumvwigwa. Wakali aachoonzyo chakuti Wisi wakujulu wakali kukonzya kuchimvwisisisya chiimo chakwe nikuba kuti bamwi bantu tabakonzyi pe kuchimvwisisisya. Wakawuside loko zyakuti wakasaanguna kulila.

11 Mubili waHana wakali kukankama chiindi naakali kukomba kuli Jehova kalikulila alubo milomo yakwe anjiyo yakali kukankama naakali kuyanduula majwi aakupandulula mbaakali kulimvwa. Wakakomba kwachiindi chilamfu kalikubuzya Jehova zyoonse zyakali mumoyo wakwe. Alubo taakali kuyanda kuti Jehova amulongezye kupela, pesi anguwe wakali kuyanda kupa Jehova zyoonse nzyakonzya. Wakakonka kuti, kuti Jehova wamupa mwana mulombe, wakali kuyoomupa kuti amubelekele kwabuumi bwakwe boonse.​—1 Sam. 1:9-11.

12. Chikozyano chaHana chituyiisyaanzi atala ambutweelede kukomba?

12 Hana wakabasiila chikozyano chibotu loko bakombi baLeza atala ambubeelede kukomba. Jehova uyanda kuti bakombi bakwe baangunuke kumubuzya zyoonse zilaansi amyoyo yabo mbuli mbachita mwana kumuzyali ulaaluyando. (Bala Intembauzyo 62:8; 1 Batesalonikka 5:17.) Mwaapostoli Petro wakazulwidwa kuti alembe majwi aaya aawumbulizya atala ambutweelede kukomba kuli Jehova. Wakalemba kuti: “Kamuwaala makataazyo aanu woonse kulinguwe, nkaambo ulaandaba andinywe.”​—1 Pet. 5:7.

13, 14. (a) Niinzi nzyaakayeeya Eli naakabona Hana kalikukomba? (b) Twiiyaanzi kunzila Hana njaakamusandulaayo Eli?

13 Bantu balisiyene aJehova. Chimwi chiindi tabakonzyi pe kumvwisisisya akubafwida luzyalo bamwi mbuli Jehova. Muchikozyano, chiindi Hana naakali kukomba kuli Jehova kali kulila wakamvwa jwi lyamuntu. Ngwani muntu ooyo? Ngu-Eli mupayizi mupati wakali kumulanga chiindi naakali kukomba. Naakabona mbaakali kulila amilomo yakwe mbuyakali kukankama akaambo kakukataazikana wakamubuzya kuti: “Ino unookoledwe kwaciindi cilamfwu buti? Koleka kunywa waini.” Eli wakeelede kubuzya kuli Hana kuti niinzi chakali kumukataazya pesi wakafwambaana kuyeeyela kuti wakali koledwe.​—1 Sam. 1:12-14.

14 Kweelede kuti zyakamuchisa loko Hana kumvwa majwi aali boobo chiindi naakakataazikene alubo kalikuzwa kumuntu ngwaakali kulemeka loko. Nikuba oobo, Hana wakatondeezya lusyomo, taakwe naakazumizya kulubizya kwabamwi kuti kumukachizye kukomba Jehova. Wakasandula Eli munzila yabulemu alubo wakamupandulwida atala achiimo chakwe. Eli wakamusandula munzila iitondeezya kuti wakali kulisola kwiinda mukwaamba kuti: “Koya muluumuno, alimwi Leza wa Israyeli akupe cintu ncoomulomba.”​—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Kwakamugwasya biyeni Hana kubuzya Jehova zyoonse zyakali mumoyo wakwe chiindi naakali kukomba kutente lyakukombela? (b) Kujana twachitobelezya biyeni chikozyano chaHana chiindi nitukataazikene?

15 Kwakamugwasya biyeni Hana kubuzya Jehova zyoonse zyakali mumoyo wakwe chiindi naakali kukomba kutente lyakukombela? Bbayibbili lyaamba kuti: “Mukaintu ooyu wakaunka akuyoolya, tanaakacuuside alimwi pe.” (1 Sam. 1:18) Busanduluzi bwaThe Jerusalem Bible bwaamba kuti: “Busyu bwakwe teebwakachiwuside pe.” Hana wakali walemutuzigwa. Wakalimvwa mbuli kuti wakabweza chibbudu chakali kumulemena akuchipa Wisi wakujulu ulaamanguzu kwiinda nguwe. (Bala Intembauzyo 55:22.) Kuli penzi na likonzya kumukachila Jehova? Taliwo pe, kube lino naakuti muchiindi chilikunembo.

16 Andiswe kuti twaba mumapenzi naakuti twaswaana zyiimo zikataazya, tweelede kutobelezya chikozyano chaHana kwiinda mukubuzya Leza zyoonse zili mumyoyo yesu nkaambo Bbayibbili lyaamba kuti ‘ulaswiilila mipailo.’ (Int. 65:2) Kuti twachita oobo, tatuchinoowuside pesi tulaba ‘aaluumuno lwaLeza lwiinda kumvwisisisya koonse.’​—Flp. 4:6, 7.

“Kunyina Mwala Uuli Mbuli Leza Wesu”

17, 18. (a) Elikkana wakatondeezya biyeni kuti wakali kuzuminana aachikonke chaHana? (b) Niinzi Penina nchaakatachili kukonzya kuchita kuli Hana?

17 Mubuzuba bwakatobela kuseeni Hana wakabweeda kutente lyakukombela kalaamwi a-Elikkana. Kweelede kuti wakamubuzya atala achikonke chakwe nkaambo Mulawu waMozesi wakali kuzumizya kuti mulumi akake chikonke chakali chakonkwa amwanakazi wakwe kuti katazuminani aacho. (My. 30:10-15) Nikuba oobo, Elikkana taakakaka pe pesi wakayinkaamwi aHana kuti bakakombe Jehova kutente lyakukombela kabatanabweeda kumuunzi wabo.

18 Ndiilili Penina naakabona kuti taakachilikwe nguzu zyakupenzya Hana? Bbayibbili talitubuzyi pe pesi majwi aakuti Hana “tanaakacuuside alimwi pe” atondeezya kuti kuzwa aachiindi eecho wakali wabubotelwa alubo Penina wakazoobona kuti nzyaakali kuchita kupenzya Hana taakwe nizyakagwasya pe. Kuzwa waawo, zina lyakuti Penina teelyakazoowambwa lubo pe muBbayibbili.

19. Nchiichili chilongezyo Hana nchaakapegwa, alubo wakatondeezya biyeni kuti wakali kumulumba muntu wakamupa chilongezyo eecho?

19 Nikwakayinda myeezi miche kukataazikana kwaHana teekwakachiliwo pe. Wakatalisya kubotelwa akaambo kakuti wakali waba aada. Nikuba kuti wakaliboteledwe Hana taakaluba pe kuti chilongezyo eecho chakazwa kuli. Chiindi naakatumbuka mwana mulombe wakamuuzika kuti Samiyele, lyaamba kuti “Zina lyaLeza.” Zilaantanganana kuti wakali kwaamba kwiita zina lyaLeza nkwaakachita. Mumunyaka ooyo Hana taakayinka pe kuShilo chiindi Elikkana abamwi bamumpuli nibakayinka. Wakakkala aamuunzi amwanaakwe kwaminyaka iitatu kusikila naakamulesya. Kuzwa waawo, wakalibambila kulipeda nkwaakali kuyanda kuzoochita kuti ape mwanaakwe ngwaakali kuyandisya.

20. Hana a-Elikkana bakachizuzikizya biyeni chikonke nchibakali bakonka kuli Jehova?

20 Nikuba kuti Hana wakalizi kuti Samiyele wakali kuyoojatwa kabotu kuShilo abanakazi bakali kubeleka kutente lyakukombela, pesi kweelede kuti kwakali kumuyumina kuyoomusiya nkuko. Samiyele wakachili muniini alubo taakwe mwanakazi pe uutayandi kukkala amwanaakwe. Nikuba oobo, Hana a-Elikkana bakamutola mwana kabatasungilizigwi biya pe pesi kababoteledwe. Bakapa chipayizyo kung’anda yaLeza mpawo bakatola mwana kuli Eli akumuyeezya atala achikonke chaHana nchaakakonka muminyaka iitatu yakali yayinda.

Hana wakali chilongezyo kumwanaakwe Samiyele

21. Nkombyo yaHana itondeezya biyeni kuti wakali aalusyomo lusimide? (Langa kabbokesi kati “ Nkombyo Zibili Ziyandikana Loko.”)

21 Hana wakakomba nkombyo Leza njaakabona kuti ileelela kuti ilembwe muJwi lyakwe. Muli 1 Samuele 2:1-10, Hana wakaamba majwi aatondeezya kuti wakali aalusyomo lusimide. Wakalumba Jehova akaambo kanzila njabelesyaayo manguzu, kubombya bantu balisumpula akulongezya bantu balangililwaansi, kujeya akufutula bantu kuzwa kulufu. Wakalumbayizya Wisi akaambo kakusalala, bululami akusyomeka. Akaambo kazeezi, Hana wakaamba kuti: “Kunyina mwala uuli mbuli Leza wesu.” Jehova tachinchi pe ulasyomeka alubo ulabakwabilila bantu balangililwaansi abali mumapenzi bakumbila lugwasyo.

22, 23. (a) Niinzi chipa kuti tube aachoonzyo chakuti Samiyele wakakomena kazi kuti bazyali bakwe balamuyanda? (b) Jehova wakamulongezya biyeni Hana?

22 Samiyele wakali aachilongezyo chipati loko chakuzyalwa abanyina bakali aalusyomo lusimide loko muli Jehova. Pesi taakali kukkalaabo pe. Nikuba oobo, taakali kulimvwa mbuli muchaala pe. Munyaka amunyaka, Hana naakali kuya kutente lyakukombela, wakali kumusumina jansi ndyaakali kubelesya kutente lyakukombela. Kumusumina jansi eeli kwakali kutondeezya kuti Hana wakali kumuyanda mwanaakwe. (Bala 1 Samuele 2:19.) Mubone Hana kalikuzwaatika mwanaakwe jansi, kalikulibuwa-buwa alubo kalikumulanga munzila iitondeezya kuti ulamuyanda akumubuzya majwi aasungwaazya. Samiyele wakali aachilongezyo chakuzyaligwa abanyina bali boobu alubo wakakomena kali chilongezyo kubazyali bakwe akuma-Israyeli boonse.

23 Jehova taakamuluba pe Hana. Wakazoomupa chimwi chilongezyo kwiinda mukupa kuti azyalile Elikkana bamwi bana bali 5. (1 Sam. 2:21) Kweelede kuti chilongezyo chipati Hana nchaakabaacho nkuba aabweenzinyina busimide aWisi wakujulu Jehova alubo kweelede kuti bwakali kwiinkilila kunembo kusima muminyaka yakazootobela. Anduwe ulakonzya kuba aabweenzinyina busimide aJehova kuti watobelezya chikozyano chaHana.

a Nikuba kuti Bbayibbili lyaamba kuti Jehova taakamupede bana Hana pesi taakwe bukamboni pe butondeezya kuti Jehova taakali kumuyanda pe mwanakazi ooyu uulibombya alubo uusyomeka. (1 Sam. 1:5) Chimwi chiindi, Bbayibbili lilakonzya kwaamba kuti Leza wakachita chimwi chintu kakuli wakazumizya kuti chichitike.

b Musinzo ooyu wakali kulampa oobo akaambo kakuti kuyeeyelwa kuti muunzi wakali kukkala Elikkana kuRama nguwo wakali kutegwa Arimateya muchiindi chaJesu.