Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDAANO 9

Wakachita Chabusongo

Wakachita Chabusongo

1-3. (a) Penzi lyakasikila nga’nda ya-Abbigayeli lyakaza biyeni? (b) Tulayiyaanzi atala amwanakazi ooyu uulikabotu?

 ABBIGAYELI wakagamba kubona mulombe kalikutantania meso akaambo kakuyoowa. Kwakali kaambo kakapede kuti ayoowe, lufu lwakali kukonkomona aamulyango. Masooja aali 400 akali munzila kayanda kuzoojaya baalumi boonse bamung’anda yaNabbala, mulumi wa-Abbigayeli. Nkamboonzi?

2 Nabbala nguwe wakali wabisya. Wakali wachita lunya amoyo mubi mbuli mbaakali kuchita lubbe. Pesi aachiindi eechi wakali waguma batagumwi pe. Wakachita oobo kumwaalumi wakali mupati wamasooja bali aanguzu alubo bakali aaluzibo muli zyankondo. Umwi wababelesi baNabbala, uuyeeyelwa kuti wakali mweembeli, wakayinka kuyoobuzya Abbigayeli kali aachoonzyo chakuti wakali kuyoochita chimwi chintu kuti abavune. Pesi mwanakazi ooyu uumwi wakali kuyoobavuna biyeni kunkamu yamasooja?

Mwanakazi uumwi wakali kuyoochitaanzi kunkamu yamasooja?

3 Atusaangune kulanga-langa zintu zyiingi atala amwanakazi ooyu uulikabotu. Abbigayeli wakalini? Penzi eeli lyakasaanguna biyeni? Alubo twiiyaanzi kuzwa kuchikozyano chakwe chakuba aalusyomo?

“Wakali Musongo Alimwi Wakali Mubotu”

4. Nabbala wakali mwaalumi uuli biyeni?

4 Abbigayeli taakali kweelela pe kuti akwatwe aaNabbala. Nabbala wakali aamoyo mubi pesi Abbigayeli wakali muntu uulikabotu. Nisimpe kuti mwaalumi ooyo wakali notede, amwi akaambo kakunota wakali kulibona kayandikana loko, pesi bamwi bakali kumubona biyeni? Taakwe umwi muntu waambwa zintu zibi muBbayibbili kwiinda Nabbala. Izina lyakwe lyakali kwaamba kuti “Uutakwe Maano” naakuti “Mufwuba-fwuba.” Bazyali bakwe bakamupa zina eeli naakazyaligwa na naakuti wakalipegwa mukuya kwachiindi akaambo kazintu nzyaakali kuchita? Kufwumbwa kuti wakalipegwa biyeni, Nabbala wakali kupona kweendelana azina lyakwe. Nabbala wakali “mukali amilimo yakwe yakali mibi.” Taakali kubajata kabotu bamwi alubo wakali chankolwa. Bantu biingi bakali kumuyoowa akumuzonda.​—1 Sam. 25:2, 3, 17, 21, 25.

5, 6. (a) Ubonaanga mbuubuli buntu bubotu Abbigayeli mbwaakalaabo? (b) Kweelede kuti niinzi chakapa kuti Abbigayeli akwatwe aamwaalumi wakali mufuba-fuba?

5 Abbigayeli aNabbala bakasiyene kule loko. Zina lya-Abbigayeli lyakali kwaamba kuti “Ndeende Wabotelwa.” Mawisi miingi balabotelwa kuba aabana babotu pesi bazyali basongo balabotelwa loko kuti bana babo kabatali babotu chiwa kupela pesi kabali aabuntu bubotu. Chiindi chiingi kuti muntu kali mubotu chiwa nga wakachilwa kuba aabuntu buli kabotu buswaanizya busongo, chibindi alusyomo. Pesi Abbigayeli teembaakabede pe. Bbayibbili lyaamba kuti wakali aabusongo alubo wakali mubotu.​—Bala 1 Samuele 25:3.

6 Mazubaano bamwi balakonzya kulibuzya kuti niinzi chakapa kuti mwanakazi ooyo musongo akwatwe amwaalumi uutagwasyi, mufuba-fuba. Utalubi kuti muchiindi chaBbayibbili, bantu bakali kusalilwa muntu wakukwatanaawe. Nikuba kuti muntu walisalila, wakeelede kubona kuti bazyali bakwe balamuyanda muntu ngwaasala. Bazyali ba-Abbigayeli bakasala kuti akwatwe aaNabbala akaambo kakuti bakabona bunoti ampuwo njaakalaayo na? Bakachita oobo akaambo kakuti bakali kufwaba na? Kufumbwa zyakachitika, kunota kwaNabbala teekwakapa kuti abe mwaalumi uulikabotu pe.

7. (a) Niinzi bazyali nzibeelede kuchenjelela chiindi nibayiisya bana babo atala alukwatano? (b) Abbigayeli wakalilipedelede kuchitaanzi?

7 Bazyali basongo bayiisya bana babo zintu zili nzizyo atala alukwatano. Tababasungwaazyi kuti bakwatane aabantu banotede naakuti banjile mulukwatano kabachili baniini, kabatanakonzya pe kuchita milimu yeelede kuchitwa aamwaalumi amwanakazi. (1 Kor. 7:36) Nikuba oobo, eezi teezyakali kuchita pe kuli Abbigayeli nkaambo wakali wakwatwa aaNabbala. Nkinkaako, wakabeleka changuzu kuti alisimye kumapenzi aakali mulukwatano lwakwe.

“Wabakalalila Kapati”

8. Nabbala wakatukilaani alubo nkamboonzi nibwakali bufuba-fuba oobo?

8 Nabbala wakali wapa kuti buumi bwa-Abbigayeli bube mumapenzi. Mwaalumi ngwaakatukila wakali Davida. Davida wakali mukombi waJehova uusyomeka alubo Samiyele wakali wamunanika kuti abe mwaami wakasalwa aJehova muchibaka chaSawulu. (1 Sam. 16:1, 2, 11-13) Akaambo kabbivwe Sawulu wakali kuyanda kujaya Davida, eezi zyakapa kuti Davida amasooja aakwe aali 600 bakkale munkanda kabali kuyuba Sawulu.

9, 10. (a) Mbuubuli buyumu-yumu Davida abaalumi mbaakalaabo mbubakali kuswaana? (b) Nkamboonzi Nabbala naakeelede kulumba zintu nzyaakachitilwa aaDavida abaalumi mbaakalaabo? (Bona makani aamunsi aali mufuka 10.)

9 Nabbala wakali kukkala kuMayoni pesi kweelede kuti wakali kubelekela naakuti wakali anyika yakali aafwiifwi akuKkarimeli. a Ndawu eezyo zyakali amacheelelo mabotu loko. Alubo Nabbala wakali ambelele zili 3 000 pesi ndawu eezi zyakali mulusaka. Kumusanza kwakali nkanda yakuParani. Mpawo kubuzwezuba kwakali Lwizi lwaMunyo lwiinda mumimpata amumampangala. Kwakali kuyumu loko kuti Davida abaalumi mbaakalaabo bajane chakulya mundawu eeyi, alubo bakali kuswaana buyumu-yumu busiyene-siyene. Chiindi chiingi bakali kukkala kabaswaana beembeli bakali kweembela mbelele zyamwaalumi uunotede loko, Nabbala.

10 Masooja aaDavida aakali kubeleka changuzu, akabajata biyeni beembeli baNabbala? Bakali kukonzya kubweza mbelele kuti baba anzala pesi teembubakachita pe. Kusiyana azeezi, bakali mbuli muduli uukwabilila beembeli baNabbala ambelele zyabo. (Bala 1 Samuele 25:15, 16.) Beembeli ambelele zyabo bakali kukonzya kuswaana mapenzi aasiyene-siyene. Kwakali banyama bamulusaka bakali kukonzya kulya mbelele. Alubo bantu bakali kukkala kumusanza kwa-Israyeli bakali kukkala kabanyanga bantu zintu zyabo akubabbida. b

11, 12. (a) Davida wakatondeezya biyeni kuti wakali musongo akuti wakali kumulemeka Nabbala mumajwi ngaakaamba? (b) Niinzi chakatali kabotu atala anzila Nabbala njaakamusandulaayo Davida?

11 Kweelede kuti kwakali kumuyumina Davida kujana chakulya chakupa baalumi aabo munkanda eeyo. Nkinkaako, bumwi buzuba Davida wakatuma baalumi bali 10 kuli Nabbala kuti bakakumbile chakulya. Davida wakabonaanga eechi chakali chiindi chilikabotu nkaambo chakali chiindi chakugela mbelele alubo chakali chiindi chakupana zipo. Davida wakasala kabotu majwi akwaamba alubo wakaambuula majwi atondeezya kumulemeka Nabbala, zyakuti wakaamba kuti “mwanaako, Davida.” Amwi katondeezya kuti wakali kulemeka Nabbala akaambo kakuti wakali mupati kuli nguwe. Nabbala wakachita biyeni?​—1 Sam. 25:5-8.

12 Nabbala wakanyema! Mulombe ngutwaamba kumasaangunino aachiiyo eechi wakayinka kuyoobuzya Abbigayeli wakaamba kuti: “Wabakalalila kapati.” Nabbala wakapopota atala achinkwa chakwe, maanzi anyama. Alubo wakatukila Davida akwaamba kuti wakali mbuli muzike uuchija mwaami wakwe. Nabbala aSawulu bakali aamaboneno afenene, boonse bakali kumuzonda Davida. Pesi maboneno abaalumi aaba akalisiyene amaboneno aaJehova. Leza wakali kumuyanda Davida alubo wakali kumubona mbuli mwaami uutobela wachisi cha-Israyeli kutali muzike uupapila.​—1 Sam. 25:10, 11, 14.

13. (a) Davida wakachitaanzi chiindi naakamvwa nsandulo yaNabbala? (b) Malayilile aajanika muli Jakkobo 1:20 atuyiisyaanzi atala anzila Davida njaakachitaayo?

13 Chiindi baalumi bakatumidwe aaDavida nibakajoka kuli nguwe akumubuzya zyakaambwa aaNabbala, Davida wakanyema. Chakufwambaana, wakababuzya kuti: “Umwi aumwi alyaangilile panga lyakwe!” Davida abaalumi bakwe bali 400 bakalibambila kuyoolwana aNabbala. Wakalilipedelede kuyoonyonyoona baalumi boonse bamung’anda yaNabbala. (1 Sam. 25:12, 13, 21, 22) Kwakali kweelela kuti Davida anyeme, pesi kuyanda kujaya bantu akaambo kakuti wanyema teekwakali kabotu pe. Bbayibbili lyaamba kuti: “Kunyema kwamuntu takweeti bululami bwaLeza pe.” (Jak. 1:20) Abbigayeli wakali kuzoobavuna biyeni bamung’anda yakwe?

“Leza Akulongezye Akaambo Kabusongo Bwako”

14. (a) Abbigayeli wakachitaanzi kuti abambulule kubisya kwakali kwachitwa aaNabbala? (b) Twiiyaanzi kuzwa kumusiyano Nabbala a-Abbigayeli ngubakalaawo? (Langa makani aamunsi.)

14 Mbuli mbutwabona Abbigayeli wakabweza ntaamu kuti abambulule kubisya kwakali kwachitwa aaNabbala. Wakalisiyene amulumaakwe Nabbala nkaambo mulombe wakabuzya Abbigayeli wakaamba kuti: “Muntu ooyu wabuyo taambiliki pe.” c (1 Sam. 25:17) Kulisumpula kwaNabbala kwakapa kuti atayandi kuswiilila bamwi. Mazubaano, bantu biingi bali mbuli Nabbala tabayandi pe kuswiilila bamwi. Pesi mulombe ooyu wakalizi kuti Abbigayeli ulisiyene, wakalizi kuti wakali kuyoomuswiilila kuti wamubuzya atala apenzi eeli.

Kusiyana aNabbala, Abbigayeli wakatondeezya kuti wakali muntu uuswiilila zyaambwa abamwi

15, 16. (a) Abbigayeli wakatondeezya biyeni kuti wakali mbuli mwanakazi uulikabotu waambidwe muli Tusimpi? (b) Nkamboonzi zyakachitwa a-Abbigayeli nizitaambi kuti taakali kulibombya kumulumaakwe?

15 Abbigayeli wakafwambaana kuyeeya akubweza ntaamu. Bbayibbili lyaamba kuti: “Cakufwambaana Abigayeli wakabweza zinkwa.” Munkani eeyi, bbala lyakuti “cakufwambaana” lijanika kwaziindi zili 4. Abbigayeli wakalibambila chipo chakupa Davida abaalumi bakwe. Chipo eechi chakali kuswaanizya zinkwa, wayini, mbelele, mayila aayookedwe, zibbubbu zyamasansa azibbubbu zyankuyu. Zili aantanganana, kuti Abbigayeli wakalizizi zintu zyoonse nzyaakalaazyo, nkaambo nguwe wakali kweendelezya zyakali kuchitwa aang’anda yakwe, mbuli mbubachita banakazi balikabotu baambidwe mulugwalo lwaTusimpi. (Tus. 31:10-31) Wakatumizya chipo kunembo ababelesi bakwe mpawo we wakatobela musule. Pesi Bbayibbili lyaamba kuti: “Pele mulumaakwe Nabala tanaakamwaambila cili coonse.”​—1 Sam. 25:18, 19.

16 Eezi zyaamba kuti Abbigayeli wakali kupapila busilutwe bwamulumaakwe na? Peepe; mutalubi kuti Nabbala wakachita chabufuba-fuba kwiinda mukumujata munzila iitali kabotu munanike waJehova. Alubo eezi zyakali kukonzya kujazya bantu biingi bamung’anda yaNabbala bakatalikwe mulandu. Kaansinga Abbigayeli taakabweza ntaamu, wakali kunoojatikizigwa mumulandu wamulumaakwe. Munkani eeyi, Abbigayeli wakeelede kulibombya kuli Leza kutali kumulumaakwe.

17, 18. Abbigayeli wakachitaanzi chiindi naakasika kuli Davida, mpawo niinzi nchaakaamba, alubo niinzi chakapa kuti majwi aakwe amusike aamoyo Davida?

17 Kakutanayinda chiindi, Abbigayeli wakaswaanana aaDavida abaalumi mbaakalaabo. Chakufwambaana, wakaseluka adonki mpawo wakafugama kunembo lyaDavida. (1 Sam. 25:20, 23) Abbigayeli wakalungunwida Davida zyoonse kamukumbila kuti alekelele mulumaakwe abamung’anda yakwe. Niinzi chakapa kuti majwi aakwe amusike amoyo Davida?

“Akaka kondileka ndemubelesi wako ndikwaambile”

18 Abbigayeli wakabweza mulandu waNabbala akuuchita kuti ube wakwe. Alubo wakakumbila Davida kuti amulekelele. Wakazumina kuti mulumaakwe wakali mufuba-fuba mbuli mbulyaamba zina lyakwe, alubo wakakumbila Davida kuti atabweedezyi mwaalumi uuli boobu. Abbigayeli wakatondeezya kuti wakali kusyoma kuti Davida wakali mwiiminini waJehova akuti wakalizizi kuti wakali kulwana “nkondo zya Jehova.” Kuyungizya waawo, wakatondeezya kuti wakalichizi chisyomezyo chaJehova chili atala akuti Davida wakali kuyooba mwaami nkaambo wakaamba kuti: ‘Jehova . . . uzookubikka kuba musololi wa Israyeli.’ Alubo wakakombelezya Davida kuti atachiti chintu chakali kuyoopa kuti abe aamulandu waganzi naakuti chakali kuyoomupa kuusa, chaamba kuti moyo wakwe ukkale kumupa mulandu. (Bala 1 Samuele 25:24-31.) Majwi aakwe akali kusungwaazya loko!

19. Davida wakachita biyeni amajwi ngaakabuzigwa a-Abbigayeli, alubo nkamboonzi naakamulumbayizya?

19 Davida wakachita biyeni? Wakaaswiilila majwi a-Abbigayeli alubo wakaamba kuti: “Aalumbwe Jehova Leza wa Israyeli iwakutuma sunu kuti uzooswaangane andime! Leza akulongezye akaambo kabusongo bwako! Ulongezegwe akaambo kakundilesya sunu kuba amulandu wabulowa.” Alubo Davida wakalumbayizya Abbigayeli akaambo kakutondeezya chibindi kwiinda mukuzooswaananaawe. Davida wakamulumba akaambo kakumugwasya kuti atabi aamulandu waganzi. Wakamubuzya kuti: “Koya kuŋanda yako muluumuno,” alubo wakayungizya majwi aakulibombya aakuti: “Ndaswiilila jwi lyako.”​—1 Sam. 25:32-35.

“Mebo Ndemuzike Wanu”

20, 21. (a) Niinzi chikubotezya atala akubweeda kwa-Abbigayeli kumulumaakwe? (b) Abbigayeli wakatondeezya biyeni kuti ulaachibindi abusongo kwiinda munzila njaakasalaayo chiindi chakwaambuula aaNabbala?

20 Chiindi Abbigayeli naakazwa nkwaakaswaanana aaDavida, kweelede kuti wakayeeyesesya atala azyakachitika. Alubo kweelede kuti wakawubona musiyano wakaliwo aakati kamwaalumi ooyo wakali kusyomeka akulibombya alunya ndwaakalaalo mwaalumi ngwaakakwetwaawe. Pesi taakwe naakakkala kalikuziyeeyesesya zintu eezi, nkaambo Bbayibbili lyaamba kuti: “Kumane Abigayeli wakapiluka kuli Nabala.” Nisimpe, Abbigayeli wakabweeda lubo kuli Nabbala alubo wakalilibambilide kuchita zyoonse nzyayelede kuchita mwanakazi kumulumaakwe. Alubo, Abbigayeli wakeelede kumubuzya Nabbala atala achipo nchaakapa Davida abaalumi mbaakalaabo, nkaambo wakali acheelelo chakuziziba. Alubo wakeelede kumubuzya katanazimvwa pe kuzwa kuli bamwi bantu. Nkaambo kuti wazimvwa kuli bamwi bantu Nabbala wakalikunooba aabweeme kuti kuli penzi lyalikuyanda kumusikila abaalumi bamung’anda yakwe. Pesi taakamubuzya pe mpawaawo. Wakalindila nkaambo wakali kunywa akulya alubo wakali koledwe.​—1 Sam. 25:36.

Abbigayeli wakatondeezya chibindi kwiinda mukubuzya Nabbala nzyaakachita kuti amuvune

21 Abbigayeli wakayindulula lubo kutondeezya chibindi abusongo kwiinda mukulindila kuti azoobuzye Nabbala kuseeni kali waba kabotu katachikoledwe pe. Eezi zyakali kuyoopa kuti azimvwisisisye nzyaakali kuyoowamba pesi kwakali kuyoosya nkaambo Nabbala wakali alunya. Nikuba oobo, wakayinka kuyoowambuulaawe alubo wakamubuzya zyoonse zyakachitika. Kweelede kuti wakali kulangilila kuti amupopotele naakuti kumuuma. Pesi, Nabbala wakali kumulanga luzutu katachiputuki pe.​—1 Sam. 25:37.

22. Niinzi zyakachitika kuli Nabbala alubo twiiyaanzi atala ababo batajatwi kabotu mulukwatano lwabo?

22 Niinzi chakali chachitika kuli Nabbala? Bbayibbili lyaamba kuti: “Moyo wakwe wakaba mbuli wamuntu uufwide, wakoona akuyuma mbuli bbwe.” Amwi wakali wachiswa bulwazi bupa kuti mubili uyume. Nikuba oobo, nikwakayinda mazuba aali 10, Nabbala wakafwa, kutali akaambo kakuti wakali kuchiswa pesi Bbayibbili lyaamba kuti: “Jehova wakamujaya Nabbala.” (1 Sam. 25:38) Kujayigwa kwamwaalumi ooyu kwakapa kuti lukwatano lwa-Abbigayeli lwakavulide mapenzi lumane. Nikuba kuti Jehova mazubaano tachimaninsyi lukwatano lulaamapenzi munzila yachigambyo, zyakachitika mulukwatano lwa-Abbigayeli zitondeezya kuti Jehova ulababona aabo batajatwi kabotu mulukwatano lwabo alubo muchiindi cheelede uzoobambulula zintu.​—Bala Lukka 8:17.

23. Nchiichili chimwi chilongezyo Abbigayeli nchaakajana, alubo niinzi chitondeezya kuti kuziba kuti wakali kuyanda kukwatwa aaDavida teekwakamuchincha pe?

23 Aajulu aakuti Abbigayeli wakali waangununwa mulukwatano lwakatali kumubotezya, kwakachili chimwi chilongezyo chakali kutobela. Chiindi Davida naakamvwa kuti Nabbala wakali wafwa, wakatuma bantu kuti bakakumbile kuti amukwate. Abbigayeli wakasandula biyeni? Wakati: “Mebo ndemuzike wanu ndililibambilide nokuba kusanzya maulu aababelesi basimalelaangu.” Zili aantanganana, kuti kumvwa kuti wakali kuyanda kukwatwa aDavida teekwakamuchincha pe Abbigayeli! Wakalilibambilide kuba mubelesi wababelesi baDavida. Mpawo, Bbayibbili litubuzya kuti chakufwambaana wakalibambila kwiinka kuli Davida.​—1 Sam. 25:39-42.

24. Mbuubuli buyumu-yumu mbwaakaswaana Abbigayeli mulukwatano lwakwe lupya, pesi mulumaakwe aJehova bakali kumubona biyeni?

24 Eezi tazyaambi kuti mapenzi aa-Abbigayeli aakali amana akaambo kakuti wakali wakwatwa aaDavida. Davida wakakwete umwi mwanakazi uutegwa Ahinowamu. Aachiindi eecho, Leza wakali kuzumizya kwaalika. Pesi kuli mapenzi miingi ngibakali kuswaana banakazi basyomeka akaambo kakwaalikwa. Alubo, aachiindi eecho Davida taakalinaba mwaami pe, kweelede kuti kuli buyumu-yumu bwiingi mbwaakali kuswaana akaambo kakubelekela Jehova. Pesi, Abbigayeli wakamugwasya Davida mubuyumu-yumu boonse mbwaakali kuswaana mubuumi bwakwe. Kumamanino, wakazoomuzyalila mwana mulombe, alubo wakalizi kuti mulumaakwe wakali kumubona kayandikana alubo wakali kumukwabilila. Aali chimwi chiindi, wakamukwabilila kwiinda mukumuvuna kubantu bakali babatola kubuzike! (1 Sam. 30:1-19) Davida wakali kutobelezya chikozyano chaJehova nkaambo Jehova ulabayanda alubo ubabona kabayandikana banakazi balaabusongo, balaachibindi alubo basyomeka.

a Dolopo lyaKkarimeli lyaambwa aawa ilyakali kumamanino aankanda alubo lyakali kumusanza, teeChilundu chaKkarimeli chizibinkene loko, Elija nchaakalayilila bapolofita baBbaala kuti bakaswaanane nkuko. (Langa Chaandaano 10.)

b Davida wakali kubona kukwabilila banikazi banyika eeyo ambelele zyabo mbuli kubelekela Jehova. Aachiindi eecho, akali makanze aJehova kuti lunyungu lwa-Abbrahamu, Izaka aJakkobo lukkale munyika eeyi. Nkinkaako, kwiikwabilila kuzwa kubantu babba abakali kukonzya kunyanga bamwi zintu zyabo wakali mulimo uuyandikana loko.

c Majwi akaambwa amubelesi wakabuzya Abbigayeli alakonzya kwaamba kuti “mwana mubi (naakuti uutagwasyi.)” Amwi maBbayibbili kapandulula Nabbala akaamba kuti: “Mwaalumi utaswiilili kufwumbwa muntu.” Nkinkaako, tulakonzya kwaamba kuti “takugwasyi pe kwaambuulaawe.”