Skip to content

Skip to table of contents

CHAANDAANO 20

“Ndilasyoma”

“Ndilasyoma”

1. Pandulula mbaakali kulimvwa Marta, alubo nkamboonzi naakali kulimvwa oobo?

 MARTA wakali kukonzya kubona kabanda kamunyaandumaakwe mumizeezo, kakali mpako yakajalidwe aabbwe pati kumulyango. Machise ngaakamvwide mumoyo aakali malemu mbuli bbwe lyakajalide aakabanda. Kwakali kumuyumina kusyoma kuti munyaandumaakwe Lazaro ngwaakali kuyandisya, wakali wafwa. Mazuba aane kafwide munyaandumaakwe, akali mayumu loko akaambo kakulila kwabantu, kuswayigwa aabantu alubo akuumbulizigwa.

2, 3. (a) Kweelede kuti kubona Jesu kwakapa kuti Marta amvwe biyeni? (b) Majwi aaMarta aayandikana loko atondeezya kuti wakali biyeni?

2 Muntu wakayimvwi kunembo lyaMarta wakali mweenzinyina waLazaro ngubakali kumvwanana loko. Kulakonzeka kuti kubona Jesu kwakapa kuti achiswe loko mumoyo akaambo kakuti ngumuntu alikke munyika yoonse wakali kukonzya kufutula munyaandumaakwe. Nikuba oobo, Marta wakawumbulizigwa loko kubaamwi aaJesu mumuunzi ooyu muniini wakali muzilundu wamuBbetaniya. Muchiindi eechi chifwiifwi nchaakalaamwi aanguwe wakawumbulizigwa akusungwaazigwa akaambo kaluzyalo alweetelelo lwaJesu. Jesu wakamubuzya mibuzyo yakamugwasya kuti abikkile maanu kulusyomo lwakwe akuti abe aalusyomo atala abubuke. Kwaambuuzyania Jesu nkwaakachita aaMarta, kwakapa kuti Marta aambe makani aayandikana loko ngakatalinaba abuunsi waamba pe aakuti: “Ndilasyoma kuti nduwe Kkristu, Mwana waLeza ooyo wakali kuzooza munyika.”​—Joh. 11:27.

3 Mbuli mbaatondeezya majwi aaya, Marta wakali mwanakazi wakali aalusyomo lusimide loko. Zintu ziche nzilyaamba Bbayibbili atala anguwe zituyiisya zyiiyo ziyandikana loko zikonzya kutugwasya kuti tusimye lusyomo lwesu. Kuti tubone kuti ngatulalusimya biyeni, atulange-lange nkani yakusaanguna yamuBbayibbili yaambuula atala aaMarta.

“Ulikukataazikana Akuchelezegwa”

4. Mpuli yabaMarta yakasiyene biyeni azimwi mpuli, alubo yakali abweenzinyina bulibiyeni aaJesu?

4 Mumyeezi myiingi yakali yayinda, Lazaro wakali muumi alubo katachiswi pe. Aamuunzi wabo wakali kuBbetaniya bakali kulangilila kuswayigwa amweenzu uuyandikana loko, Jesu Kkristu. Lazaro, Marta aMariya, yakali mpuli yakasiyene loko azimwi mpuli akaambo kakuti bakali kukkalaamwi nikuba kuti bakali bakomena. Basikuyanduulisisya bamwi baamba kuti Marta nguwe wakali mupati kuli boonse, akaambo kakuti kuyeeyelwa kuti nguwe wakaswayidwe aaJesu alubo zimwi ziindi nguwe uusaanguna kwaambwa. (Joh. 11:5) Taakwe bukamboni butondeezya kuti umwi wabo wakalikwetwe naakuti kukwata. Kufumbwa mbuzyakabede, boonse bakali beenzinyina baJesu. Chiindi Jesu naakali kukambawukila muJudiya ooko nkwaakali kuzondwa akukazigwa, chiindi chiingi wakali kukkala kumuunzi wabaMarta. Zili aantanganana kuti wakali kukulumba loko kutambulwa kabotu nkubakali kumuchita.

5, 6. (a) Nkamboonzi Marta naakali azyakuchita zyiingi chiindi Jesu naakabaswayide? (b) Mariya wakachibona biyeni chiindi nchibakaswayidwe aaJesu aamuunzi wabo?

5 Marta wakali kubeleka changuzu kuti aamuunzi wabo kuboneke kabotu akuti beenzu kabalimvwa kabotu. Wakali kukkala kajisikini alubo wakali aazyiingi zyakuchita. Kweelede kuti chiindi nibakaswayigwa aaJesu wakayungizya kuba azyiingi zyakuchita. Kulakonzeka kuti wakabamba chakulya chakali chibotu loko chakali kuswaanizya zyakulya zisiyene-siyene, kabambila mweenzu wabo ooyo wakasiyene loko abamwi, amwi wakali kweendaamwi abeenzinyina. Muchiindi eecho, kubatambula kabotu beenzu kwakali kuyandikana loko. Chiindi mweenzu naakali kusika, wakali kutambulwa kwiinda mukumyontwa, kukkululwa nsangu, kusanzigwa kumawulu alubo wakali kunanikwa mafuta aanunkilila mumutwe. (Bala Lukka 7:44-47.) Alubo wakali kubambilwa ng’anda mbotu akubambilwa chakulya chinono loko.

6 Mariya aMarta bakali kubeleka changuzu kuti balibambile kuswaya kwaJesu. Nikuba kuti bantu biingi bayeeya kuti Mariya wakali kuyandisya kuyiisigwa kupela, pesi wakali kugwasilizya mumilimu yaang’anda. Pesi chiindi Jesu naakasika zintu zyakachincha. Jesu wakabelesya mweenya ooyu kuyiisya bantu bakali aang’anda. Kusiyana abeendelezi bazikombelo bamuchiindi eecho, Jesu wakali kubalemeka banakazi alubo wakabayiisya atala aBwaami bwaLeza, mulumbe mupati ngwaakali kukambawuka. Mariya wakachibona kachiyandikana loko chiindi eechi mpawo wakakkala kumawulu aaJesu akuswiilila makani oonse ngaakali kwaamba.

7, 8. Nkamboonzi Marta nakabijilidwe mumoyo, alubo wakatyeni?

7 Tulakonzya kubona Marta mbaakabijilwa mumoyo. Wakali kuyanda kubachitila zintu zyiingi akubajikila zyakulya zyiingi beenzu bakwe. Nkinkaako, eezi zyakapa kuti akataazikane loko. Chiindi naakali kweendeenda alubo kaali kubona mwanikaakwe kakkede kupela katali kumugwasya zyakapa kuti amvwe biyeni? Wakatondeezya na kuti wakanyema? Kuti kakuli wakamvwa oobo tazigambyi pe nkaambo taakali kunookonzya pe kuchita mulimu ooyu alikke.

8 Kumamanino Marta taakachili kukonzya pe kusisa zyakali mumoyo wakwe. Wakanjila Jesu munkanwa kwiinda mukumubuzya kuti: “Mwaami tuukwe ndaba pe kuti mwanikaangu wandisiya andilikke kuti ndichite zintu zyoonse, mubuzye aze azoondigwasye.” (Lk. 10:40) Majwi aaya akali kutondeezya kuti wakali wanyema, mpawo wakakumbila Jesu kuti abuzye Mariya kuti asike azoomugwasye.

9, 10. (a) Jesu wakamusandula biyeni Marta? (b) Tuzizi biyeni kuti Jesu taakali kuulangilaansi mulimu waMarta?

9 Nsandulo yaJesu kweelede kuti yakamugambya Marta mbuli mbiibagambya basikubala Bbayibbili biingi. Wakamubuzya kabotu-kabotu kati: “Marta, Marta, ulikukataazikana akuchelezegwa aazintu zyiingi. Kuyandikana zintu ziche naakuti chimwi biyo. Mariya wasala chintu chibotu loko, alubo tazoochinyangwi pe.” (Lk. 10:41, 42) Jesu wakali kwaambaanzi naakaamba majwi aaya? Wakali kwaamba kuti Marta uyandisya zintu zyakumubili na? Wakali kukulangilaansi na kubeleka changuzu nkwaakali kuchita Marta kubajikila chakulya chibotu?

Nikuba kuti ‘wakalikataazikene akuchelezegwa aazintu zyiingi,’ Marta wakalutambula chakulibombya lulayo

10 Jesu wakabona kuti makanze aaMarta akali mabotu alubo akali aaluyando. Alubo taakali kwaamba kuti kujika chakulya chiingi chabeenzu kwakali kubi nkaambo wakazumina kwiinka ‘kupobwe pati’ ndyaakachitilidwe aaMateyo. (Lk. 5:29) Penzi teelyakali chakulya chaMarta pe, pesi nzintu nzyakeelede kubikka mubusena bwakusaanguna. Marta wakabikkila maanu kuzintu nzyaakali kujika. Nkinkaako wakakachilwa kubikkila maanu kuchintu chiyandikana. Niinzi chintu eecho?

Jesu wakali kububona kabuyandikana buntu mbwaakali kutondeezya Marta bwakutambula beenzu alubo wakabona kuti makanze aakwe aakali mabotu kali aaluyando

11, 12. Jesu wakamululamika biyeni Marta munzila yaluyando?

11 Mwana waJehova Leza Simuzyalwaalikke wakali kumuunzi wabaMarta kuti azoyiisye kasimpe. Kasimpe nkaakayiisya nchiichintu chakali kuyandikana loko kwiinda chakulya chinono nchaakali wabamba Marta. Zili aantanganana kuti Jesu taakabotelwa pe kuti Marta wakali kwiindwa aachiindi eechi kuti asimye lusyomo lwakwe, nikuba oobo wakeelede kulisalila. a Nikuba kuti Marta wakalisalila, pesi taakeelede kusalila Mariya kuti anguwe asweekelwe amweenya ooyu mubotu.

12 Jesu wakalulamika Marta munzila yaluyando kali kwiindulula kumwiita aazina lyakwe kuti abatame alubo wakamusungwaazya kuti teekwakali kuyandikana kuti ‘akataazikane akuchelezegwa aazintu zyiingi.’ Chakulya chuuba alubo chitakwe zyiingi nchicho chakali kuyandikana, kapati nikwakali kuyiisigwa kasimpe kayandikana. Zili aantanganana kuti Marta taakali kunyeya Mariya “chintu chibotu” nchaakali walisalila, kwiiya kuzwa kuli Jesu.

13. Nziizili zyiiyo nzitwiiya kuzwa kunzila Jesu njaakamululamika aayo Marta?

13 Batobeli baKkristu mazubaano balakonzya kwiiya zyiingi kuzwa kuli zeezi zyakachitika. Tatweelede kuzumizya kufumbwa chintu kuti chibe mubusena bwakusaanguna kwiinda “kuzulwidwa aaLeza.” (Mt. 5:3) Nikuba kuti tuyanda kutobelezya chikozyano chaMarta chakuba bantu bapa akubeleka changuzu, pesi tatweelede kukataazikana akuchelezegwa atala azintu zitayandikani loko zyakuti tukachilwe kubikkila maanu kuzintu ziyandikana loko. Tuliswaanizyaamwi abakombima kuchitila kuti tusungwaazyanie akuti tupane chipo chamuuya kutali kuti tupane zyakulya zyiingi. (Bala Baroma 1:11, 12.) Nikuba kuti twaba aachakulya chitagambyi tulakonzya kubotelwa akusungwaazyania abakombima.

Munyaandumi Wakafwide Mpawo Wakabusigwa

14. Nkamboonzi nitukonzya kwaamba kuti Marta wakatusiila chikozyano chibotu kunzila njaakatambulaayo lulayo?

14 Marta wakalutambula na lulayo ndwaakapegwa aaJesu alubo kuli nzyaakayiya na? Zili aantanganana kuti wakalutambula. Mwaapostoli Johane naambuula atala amunyaandumi waMarta, utuyeezya kuti: “Jesu wakali kumuyanda Marta amwanikaakwe Mariya aLazaro.” (Joh. 11:5) Kwakali kwayinda chiindi kuzwa Jesu naakabaswayidwe kuBbetaniya mbuli mbukwaambwa aajulu. Zili aantanganana kuti Marta taakwe naakamunyemena pe Jesu chiindi naakamupa lulayo. Wakaluswiilila. Munkani eeyi, wakatusiila chikozyano chibotu loko chakuti tutobelezye lusyomo lwakwe, nkaambo toonse zimwi ziindi tuyanda kululamikwa.

15, 16. (b) Marta wakachitaanzi chiindi munyaandumaakwe naakachiswa? (b) Nkamboonzi bulangilizi bwaMarta abwaMariya nibwakali bwamana?

15 Chiindi munyaandumaakwe naakachiswa, Marta wakabeleka changuzu kuti amulanganie. Alubo wakachita zyoonse nzyaakali kukonzya kuti amugwasye kuti apone. Nikuba oobo, malwazi aaLazaro aakali aalema. Chiindi choonse bachizi bakwe bakali kukkala aafwiifwi anguwe kuti bamulanganie. Kulakonzeka kuti Marta wakali kukkala kalanga kumeso kwamunyaandumaakwe kwakali kwachincha akaambo kakuchiswa, kali kuyeeya minyaka myiingi njibakabaamwi muziindi zibotu amuziindi ziyumu.

16 Chiindi Marta aMariya nibakabona kuti munyaandumaabo wachisilwa kufwa, bakatumizya mulayizyo kuli Jesu. Pesi Jesu wakali kukambawukila kundawu yakali kule, musinzo wakali kweendwa kwamazuba aabili. Mulayizyo wabo wakali wakuti: “Mwaami, bona, ooyo nguyanda loko, ulikuchiswa.” (Joh. 11:1, 3) Bakalizi kuti Jesu wakali kumuyanda munyaandumaabo, alubo bakali aalusyomo lwakuti wakali kunoochita zyoonse nzyaakonzya kuti agwasye mweenzinyina. Bakali kulangilila kuti Jesu ulafwambaana na kusika munyaandumaabo katanafwa? Kuti kakuli boobo, bulangilizi bwabo bwakamana. Lazaro wakafwa.

17. Niinzi chakamugambya Marta alubo wakachita biyeni chiindi naakamvwa kuti Jesu wakali waba aafwiifwi amuunzi?

17 Marta aMariya bakalila munyaandumaabo alubo bakachita mabambe aakuti akavwikkwe alubo bakali kutambula beenzu bakabaswayide bakali kuzwa muBbetaniya amumyuunzi yakali aafwiifwi. Nikuba aachiindi eechi, Jesu taakalinasika pe. Kulakonzeka kuti Marta zyakamugambya loko mbukunga kwakali kwayinda chiindi Jesu katasiki pe. Nikwayinda mazuba aane Lazaro kafwide, Marta wakamvwa kuti Jesu wakali waba aafwiifwi amuunzi. Nikuba kuti wakali muchiimo chiyumu, Marta wakanyampuka katamubuzizye pe Mariya, mpawo wakachijaana kuti akatambule Jesu.​—Bala Johane 11:18-20.

18, 19. Mbuubuli bulangilizi Marta mbwaakalaabo, alubo nkamboonzi naakali alusyomo lusimide?

18 Chiindi Marta naakabona Mwaami wakwe, wakaamba mbaakali kulimvwa kuswaanizya aMariya kuzwa chiindi Lazaro naakafwa. Wakati: “Mwaami, kaansinga wakali kookuno, nikuli munyaandumaangu tafwide pe.”Pesi Marta wakachili aabulangilizi alusyomo, wakayungizya kuti: “Pesi ndilizi kuti nikuba lino kufumbwa nchukumbila kuli Leza, Leza ulakupa.” Mpawo Jesu wakamubuzya majwi akumusimya lusyomo, wakati: “Munyaandumaako ulabuka.”​—Joh. 11:21-23.

19 Marta wakabonaanga Jesu wakali kwaambuula atala akubusigwa kwabantu kutazoochitike kunembo. Nkinkaako, wakasandula kuti: “Ndilizi kuti uzoobuka baakubusigwa bantu mubuzuba bwamamanino.” (Joh. 11:24) Wakali aalusyomo lusimide lwakuti bantu bakafwa bazoobusigwa. Bamwi beendelezi bachikombelo bachiJuda bakali kutegwa baSadusi, bakali kwiikazya njiisyo yakuti bantu bafwide bazoobusigwa, nikuba kuti yakali aantanganana muMagwalo. (Dan. 12:13; Mk. 12:18) Marta wakalizi kuti Jesu wakali kuyiisya atala abulangilizi bwakuti bantu bazoobusigwa alubo wakalizi kuti wakabusya bamwi bakafwide. Nikuba oobo, aakati kabantu mbaakabusya, taakwe wakali waba achiindi chilamfu kafwide mbuli Lazaro. Taakazi pe zyakali kuyanda kuchitika.

20. Pandulula kuti aambaanzi majwi aatalubiki aaJesu aalembedwe muli Johane 11:25-27, alubo upandulule kuti zyambaanzi zyakaambwa aaMarta.

20 Jesu wakaamba majwi atalubiki pe aakuti: “Ndime ndibusya bafu alubo ndime ndibapa buumi.” Nisimpe, Jehova Leza wakapa Mwanaakwe manguzu aakuti azoobusye bantu bakafwa munyika yoonse muchiindi chili kunembo. Jesu wakabuzya Marta kuti: “Ulazisyoma na zintu eezi.” Mpawo nsandulo njaakapa ngimakani aambwa kumatalikilo aachiiyo eechi. Marta wakali kusyoma kuti Jesu wakali Kkristu, naakuti Mesiya akuti wakali Mwana waJehova Leza, wakaambilizigwa abapolofita kuti wakali kuzooza munyika.​—Joh. 5:28, 29; bala Johane 11:25-27.

21, 22. (a) Jesu wakakutondeezya biyeni mbaakali kulimvwa kuli baabo bakali kulila? (b) Pandulula mbukwakachitika kubusigwa kwaLazaro.

21 Jehova Leza aMwanaakwe Jesu Kkristu balubona kaluyandikana na lusyomo luli mbuli lwaMarta? Zintu zyakachitika kuzwaawo Marta nzyaakalibonena, zitondeezya kuti balubona kaluyandikana loko lusyomo luli boobu. Kuzwa waawo, wakayinka kuti akiite mwanikaakwe. Wakabona Jesu kakataazikene loko naakali kwaambuula aaMariya, kuswaanizya abantu biingi bakazide kudilwe. Wakabona mbulwakamuchisa lufu lwaLazaro chiindi naakalila. Alubo wakamvwa Jesu kaamba kuti bakunkulisye bbwe lyakajalide kabanda kamunyaandumaakwe.​—Joh. 11:28-39.

22 Akaambo kakuti Marta wakali kwaamba zintu mbuli mbuzibede, wakaamba kuti mubili waLazaro kweelede kuti wakali wanunka nkaambo wakali waba aamazuba aane kafwide. Mpawo Jesu wakamuyeezya kuti: “Teendakubuzya na kuti, kuti wasyoma ulabona bulemu bwaLeza?” Marta wakasyoma alubo wakabona bulemu bwaJehova Leza. Aachiindi nchicheechi, Leza wakapa Mwanaakwe manguzu aakuti abusye Lazaro. Ulakonzya kuyeeya mizeezo njaakalaayo Marta kwabuumi bwakwe boonse, mbuli majwi aaJesu aakuti: “Lazaro zwa oomo.” Musabilo waansaansi wakabawo mukabanda chiindi Lazaro naakabuka kaalambilidwe malembo akali kubelesegwa kulambila muntu wafwa, kaayabweenda kuti azwe kumulyango wakabanda aachiindi Jesu naakaamba kuti: “Amumulambunune mumuleke ayende.” Alubo kubotelwa nkubakabaako Marta aMariya chiindi nibakambundila munyaandumaabo. (Bala Johane 11:40-44.) Moyo waMarta wakakkala.

Marta wakalongezegwa akaambo kakusyoma Jesu chiindi we aMariya nibakabona munyaandumaabo kaabusigwa

23. Jehova aJesu bayanda kukuchitilaanzi, alubo niinzi nzweelede kuchita?

23 Makani aaya atondeezya kuti kubusigwa kwabantu bafwide teechintu chakuyeeyela biya pe, ninjiisyo yachoonzyo yamuBbayibbili alubo nzintu zyachoonzyo zyakachitika chiindi. (Job. 14:14, 15) Jehova aMwanaakwe bayanda kulongezya bantu bali aalusyomo mbuli mbubakachita kuli Marta, Mariya aLazaro. Bayookupa zilongezyo eezi kuti anduwe waba aalusyomo lusimide.

“Marta Wakali Kubajikila”

24. Bbayibbili litubuzya aali makani aakumamanino alaatala aMarta?

24 Bbayibbili litubuzya amwi makani ali atala aMarta. Kwakali kumatalikilo amviki yakumamanino aabuumi bwaJesu bwaanyika. Mbukunga Jesu wakalaazi mapenzi ngaakali kuyooswaana kunembo, wakasala kuti akakkale kuBbetaniya kumuunzi wabeenzinyina. Kuzwa ooko wakali kweenda makkilomita aatatu kuti akasike kuJerusalema. Jesu aLazaro bakali kulya kumuunzi waSayimoni sichipele. Alubo kundawu njiyeeyi mpawo mputujana makani aaya amamanino ali atala aMarta, aakuti: “Marta wakali kubajikila.”​—Joh. 12:2.

25. Nkamboonzi nichili chilongezyo mumbungano kuba aabanakazi bali mbuli Marta?

25 Mwanakazi ooyu wakali munkutwe wakatusiila chikozyano chibotu loko. Bbayibbili nilisaanguna kwaambuula atala anguwe limwaamba kali kubeleka alubo lichinka kalyaamba kuti wakali kubeleka kali kuchita zyoonse nzyakonzya kuti agwasye aabo mbaakakkedaabo. Mumbungano zyabatobeli baKkristu mazubaano, muli banakazi bali mbuli Marta balaamuuya wakupa alubo batondeezya lusyomo muli Jehova kwiinda mukubeleka changuzu kuti bagwasye bamwi. Marta wakayinkilila kunembo na kaachita oobo? Kweelede kuti mbubo mbaakachita. Kuti kakuli boobo, wakachita munzila yabusongo, nkaambo kuba aalusyomo luli boobu kwakamugwasya kuti alisimye nikuba kuti wakali kuswaana mapenzi.

26. Lusyomo ndwaakalaalo Marta lwakamugwasya kuti achiteenzi?

26 Mumazuba mache aakatobela, Marta wakeelede kulisimya kulufu luchisa ndwaakali kuyooswaana Mwaami wakwe ngwaakali kuyanda Jesu. Alubo basikuupa-wupa aaba bakali bajayi bakajaya Jesu, bakali kuyanda kujaya Lazaro nkaambo kubusigwa kwakwe kuzwa kubafu kwakapa kuti biingi babe aalusyomo. (Bala Johane 12:9-11.) Nisimpe, lufu lwakazoopa kuti Marta abanike bakwe baanzaane. Pesi tatuzi pe kuti eezi zyakachitika biyeni naakuti zyakachitika lili. Nikuba oobo, tulaachoonzyo chakuti lusyomo ndwaakalaalo Marta, lwakamugwasya kuti alisimye kusikila kumamanino. Nkinkaako, kuleelela kuti maKkristu mazubaano batobelezye lusyomo lwaMarta.

a MaJuda bamumwaanda wamunyaka wakusaanguna teebakali kubaswaanizya pe banakazi mumakani azyakwiiya pesi bakali kuyiisigwa kuti bazibe kubeleka milimu yaang’anda. Kulakonzeka kuti Marta zyakamugambya loko kubona mwanakazi kakkede kumawulu amuyiisi kali kuyiisigwa.