Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA MUIBIDI

‘Wakenda ne Nzambi mulelela’

‘Wakenda ne Nzambi mulelela’

1, 2. Mmudimu kayi uvua Noa ne bena mu dîku diende benza? Bavua bapete ntatu kayi?

FUANYIKIJA mudi Noa olola mongo ne utandabaja mifungu idi imusama. Mudiye musombe pa mukamba wa mutshi muikishe ndambu utangila buatu bunene budiye muenze, ne umvua mupuya mukole wa kabudimbu kavua ne kapia mutangalake mulu ne mitoyi ya biamu bivuaye wenza nabi mudimu yumvuika. Anu kuvuaye musombe aku, Noa uvua mua kumona muvua bana bende benza mudimu mukole pavuabu benza buatu. Bana bende ne bakaji babu ne muena kuende bakenza nende mudimu mukole eu pamue mu makumi a bidimu. Bakavua benze tshitupa tshia mudimu, kadi kuvua kushale tshitupa tshinene tshia kujikija.

2 Bantu ba mu buloba abu bavua bela meji ne: Noa ne bena mu dîku diende bavua bu bajimije lungenyi. Pavua mudimu wa buatu wenda uya kumpala, bantu bavua anu benda baseka pavua Noa wamba ne: mvula wa kabutu neikale mua kuloka pa buloba bujima. Bantu bavua bamona kabutu kavua Noa ubambila bu bualu buvua kabuyi mua kuenzeka, ne kabuyi ne mutu. Bavua bamona mudimu mukole uvua Noa ne bena mu dîku diende benza bu mudimu wa tshianana. Kadi Yehowa, Nzambi wa Noa, kavua umona mudimu uvuabu benza bu mudimu wa tshianana to.

3. Mmu ngumvuilu kayi muvua Noa muende ne Nzambi?

3 Dîyi dia Nzambi didi diamba ne: ‘Noa wakenda ne Nzambi mulelela.’ (Bala Genese 6:9.) Bidi bisua kumvuija tshinyi? Kabiena bisua kumvuija ne: Nzambi uvua wenda ne Noa pa buloba apa, anyi ne: Noa uvua muye mu diulu bua kuenda ne Nzambi mu mushindu kampanda to. Kadi Noa uvua mutumikile Nzambi wende mu malu onso ne mumunange bikole, bienze anu bu ne: yeye ne Yehowa bavua bendakana pamue bu balunda. Bidimu binunu ne binunu pashishe, Bible wakamba bua Noa ne: “Ku diambuluisha dia ditabuja [diende] wakapisha ba pa buloba.” (Eb. 11:7) Mmunyi muvuaye mupishe ba pa buloba? Tshilejilu tshia ditabuja dia Noa tshidi tshitulongesha tshinyi?

Muntu muimpe munkatshi mua bantu babi

4, 5. Mmushindu kayi uvua malu enda anyanguka bikole mu matuku a Noa?

4 Noa uvua mukolele mu buloba muvua malu mabi enda anyanguka bikole. Malu mabi avuaku kabidi mu tshikondo tshia nkambua wende Henoka, muntu muakane mukuabu uvua muende ne Nzambi. Henoka uvua mumanyishe ne: dituku dia dilumbuluisha divua ne bua kufikila bantu ba pa buloba bavua kabayi balamate Yehowa. Mu tshikondo tshia Noa malu mabi avua mapite bungi. Nunku ku mêsu kua Yehowa, buloba buvua bunyanguke bualu buvua buule tente ne malu mabi. (Gen. 5:22; 6:11; Yuda 14, 15) Ntshinyi tshivua tshienze ne: malu anyanguke bikole nunku?

5 Bualu bubi menemene buakenzeka munkatshi mua banjelu, bana balume ba Nzambi. Umue wa kudibu ukavua mutombokele Yehowa, kuluaye Satana Diabolo pavuaye mushiminyine Nzambi malu ne musake Adama ne Eva bua kuenza bubi. Mu tshikondo tshia Noa, banjelu bakuabu bakatuadija kutombokela bumfumu buakane bua Yehowa. Bakalekela midimu ivuabu babapeshe mu diulu, kuluabu pa buloba, kuvualabu mibidi ya bantu ne kuangatabu bakaji bavua bimpe kumona, kushalabu bakaji babu. Banjelu batomboke, bena diditambisha ne badinangi aba bakasaka bantu ku dienza malu mabi.—Gen. 6:1, 2; Yuda 6, 7.

6. Mmushindu kayi uvua Banefilima banyange nsombelu pa buloba? Yehowa wakangata dipangadika kayi?

6 Bualu bukuabu, banjelu bakangata bakaji ba pa buloba, pabi Nzambi kavua mulongolole bua bikale nanku to, ne kulelabu nabu bana banene bale bavua ne bukole bupite bungi. Bible udi ubabikila ne: Banefilima, dîna didi diumvuija ku muaku ku muaku ne: “Bashindishanganyi,” badi bakulula bakuabu. (NW) Bu muvua Banefilima ne tshikisu tshia bungi, bakuuja buloba ne malu mabi. Ke bualu kayi ku mêsu kua Mufuki, ‘mibi ya bantu ivua idiundadiunda munkatshi mua ba pa buloba ne meji avuabu bela mu mitshima yabu avua mabi matuku onso.’ Yehowa wakangata dipangadika dia kubutula bantu babi abu pavua bidimu 120 bikumbana.—Bala Genese 6:3-5.

7. Pavua Noa ne mukajende balama bana babu bua kabanyanguki, bavua bapete lutatu kayi?

7 Elabi meji muvuabi ne bua kuikala bikole bua kukolesha bana muaba wa mushindu eu! Kadi Noa yeye wakenza nanku. Wakapeta mukaji muimpe. Noa mumane kukumbaja bidimu 500, mukajende wakamulelela bana ba balume basatu aba: Shema, Hama ne Yafete. * Noa ne mukajende bavua ne bua kulama bana babu ku malu mabi avua enzeka muaba uvuabu basombele. Bana batu batamba kutshina ne kuanyisha “bantu ba bukole bua bungi” ne “batu bende lumu,” pabi ke muvua Banefilima. Bivua mua kuikala bikolele Noa ne mukajende bua kulama bana babu bua kabateleji malu onso a kukema avua bantu ba mpolondo abu benza, kadi bavua babalongesha malu mimpe a Yehowa Nzambi utu mukine malu mabi a mishindu yonso. Bavua ne bua kuambuluisha bana babu bua kumanyabu ne: Yehowa uvua unyingalala bua tshikisu ne buntomboji bivua pa buloba.—Gen. 6:6.

Noa ne mukajende bavua ne bua kukuba bana babu ku malu mabi

8. Mmunyi mudi baledi ba meji mua kuidikija tshilejilu tshia Noa ne mukajende lelu?

8 Baledi ba lelu badi mua kuditeka pa muaba wa Noa ne mukajende. Buloba buetu ebu mbuule pabu tente ne malu a tshikisu ne a buntomboji. Mu miaba ya bungi kudi bansonga batu batamba kuenza malu bu bantomboji. Nansha mishindu idibu benze bua bana kujikija nayi lutetuku idi payi mua kuikala minyanga ne malu a tshikisu. Baledi ba meji badi benza muabu muonso bua kuambuluisha bana babu bua kabaponyi mu malu a mushindu eu padibu babalongesha malu a Yehowa, Nzambi wa ditalala, wajikija malu onso a tshikisu. (Mus. 11:5; 37:10, 11) Kudi mushindu wa bana kumanya mua kuenza malu mimpe, nansha mu bulongolodi bubi ebu. Noa ne mukajende bavua bambuluishe bana babu bimpe. Bana babu ba balume aba bakakola kuluabu bantu bimpe, ne kuselabu bakaji bavua pabu basue kuenza disua dia Yehowa Nzambi mulelela.

“Enza biebe buatu”

9, 10. a) Ntshinyi tshivua Yehowa muambile Noa tshiakashintulula nsombelu wende? b) Bua tshinyi Yehowa wakambila Noa bua enze buatu?

9 Dikuabu dituku, nsombelu wa Noa wakashintuluka kashidi. Yehowa wakambila muena mudimu wende uvuaye munange bikole dijinga diende dia kubutula bantu babi ba mu tshikondo atshi. Nzambi wakambila Noa ne: “Enza biebe buatu ne mutshi wa gopher.”—Gen. 6:14.

10 Buatu ebu kabuvua bu mazuwa a mâyi bu mudi bamue bela meji to. Kabuvua ne lusongo anyi ne tshitaku to, kabuvua ne dibaya dipeya ditu muinshi mua buatu dipatuke too ne ku lusongo luabu anyi ne tshia kubuendesha natshi to. Kabuvua buondola to. Buvua bu mushete munene anyi bu karton. Yehowa uvua muleje Noa bunene buvua buatu ebu ne bua kuikala, ne amue malu avua atangila mushindu wa kubuenza ne wa kulaba kabudimbu munda ne pambelu pabu. Wakambila Noa tshivuaye musue kuenzela nanku, wamba ne: ‘Nendokeshe mâyi a bungi pa buloba. Tshintu tshionso tshidi ne muoyo pa buloba netshifue.’ Kadi Yehowa wakadia tshipungidi ne Noa wamba ne: ‘Wewe neubuele mu buatu ne bana bebe balume ne mukajebe ne bakaji ba bana bebe.’ Noa uvua kabidi ne bua kubueja nyama ya mishindu yonso mu buatu ebu. Anu bantu ne nyama bivua mu buatu ke bivua mua kupanduka ku Mvula wa kabutu!—Gen. 6:17-20.

Noa ne dîku diende bakenza mudimu pamue bua kutumikila mikenji ya Nzambi

11, 12. Mmudimu kayi mupite bukole uvua nawu Noa? Mmunyi muvuaye muutue tshiadi?

11 Noa uvua mudimone ne mudimu mupite bungi wa kuenza. Buatu ebu buvua bunene bikole, buvua bule bua metre 133, bunene bua metre 22 ne butumbuke buvua metre 13. Buvua bunene bikole bupite ne matu manene a mitshi a mu tshikondo tshietu etshi. Noa uvuaku mutshine mudimu uvuabu bamupeshe eu anyi mudiabakene bua bukole bua mudimu peshi mujinge bua kuenza buatu muvuaye musue anyi? Bible udi wandamuna ne: ‘Noa wakenza nunku; wakenza mianda yonso yakamuambila Nzambi.’—Gen. 6:22.

12 Mudimu eu uvua muangate bidimu bia bungi, pamuapa 40 anyi 50. Kuvua mitshi ya kupula, bitupa bia mitshi bivua bilomba makanda a bungi bua kubiambula, mikamba ya kukosolola, kupeya ne kulamakaja. Buatu ebu buvua ne bua kuikala ne bisasa bisatu, bukosolola munda, ne tshiibi ku luseke. Bidi bimueneka ne: Buvua ne madidishi ku nseke yonso ya muulu, pa mutu pabu pavua pasongoloke ndambu bua mâyi ikale apueka lubilu.—Gen. 6:14-16.

13. Mmudimu kayi uvua nawu Noa uvua mua kuikala ne lutatu kupita wa dienza buatu? Bantu bakitabuja didimuija edi anyi?

13 Pavua bidimu bienda bipita ne buatu buenda bujika, Noa uvua mua kuikala ne disanka bua muvua bena mu dîku diende bamuambuluishe. Kuvua mudimu mukuabu uvua ne lutatu lukole kupita ne wa kuenza kua buatu. Bible udi utuambila ne: Noa uvua “muyishi wa buakane.” (Bala 2 Petelo 2:5.) Uvua ntunga mulongo mu mudimu wa didimuija bantu babi bavua kabayi banemeka mikenji ya Nzambi bua kabutu kavua ne bua kubafikila. Uvua wenza mudimu eu ne dikima dionso. Bantu bakitabuja didimuija edi anyi? Yezu Kristo wakavuluka malu a tshikondo atshi pakambaye ne: bantu “kabakateyaku ntema.” Wakamba ne: bavua badifila bikole ku malu a mu nsombelu wa dituku dionso bu mudi: kudia, kunua ne kusela anyi kusedibua, kabayi bateya ntema ku bivua Noa ubambila to. (Mat. 24:37-39) Bidi bimueneka ne: bantu ba bungi bavua bamuseka yeye ne bena mu dîku diende; bamue bavua mua kuikala bajinga bua kumuenzela bibi ne babenga bivuaye wamba ne bamukatula. Bavua mene mua kuikala bapetule mudimu wa dienza buatu.

Nansha muvuabi bimueneka ne: Nzambi uvua ubenesha Noa, bantu bavua bamuseka ne kabavua bateya ntema ku mukenji wende to

14. Tshilejilu tshia Noa ne bena mu dîku diende tshidi tshilongesha mêku a bena Kristo tshinyi lelu?

14 Kadi Noa ne bena mu dîku diende kabakapingana tshianyima to. Noa ne bena mu dîku diende bavua bobu batungunuke ne kuenza buatu nansha muvua bantu bavua babanyunguluke bamona mudimu eu bu wa patupu, wa bantu bapange lungenyi anyi bu tshidimudimu. Lelu mêku a bena Kristo adi pawu mua kulonga mua kupita ne ntatu ku diambuluisha dia ditabuja dia Noa ne bena mu dîku diende. Tudi bamanye ne: tudi mu tshikondo tshidi Bible ubikila ne: “matuku a ku nshikidilu” wa bulongolodi ebu. (2 Tim. 3:1) Yezu wakamba ne: tshikondo tshietu etshi netshikale anu bu tshikondo tshivua Noa wenza buatu. Padi bantu ba mu bulongolodi ebu babenga kututeleja, batuseka anyi batukengesha bua lumu luimpe lua Bukalenge bua Nzambi, mbimpe tuvuluke Noa. Bena Kristo ki mba kumpala ba kutuilangana ne ntatu eyi to.

‘BUELA BIEBE MU BUATU’

15. Pakavua Noa pa kukumbaja bidimu 600, wakafuisha banganyi?

15 Pavua bidimu bienda bipita, buatu buvua buenda bujika ndambu ndambu. Pakavua Noa pa kukumbaja bidimu 600, wakafuisha bantu bavuaye munange bikole. Tshilejilu, tatuende Lemeke wakafua. * Bidimu bitanu pashishe, Metushela tatuende wa Lemeke, kakuende wa Noa wakafua ne bidimu 969; yeye ke uvua mulale bidimu bia bungi bilondeshile miyuki ya mu Bible. (Gen. 5:27) Metushela ne Lemeke bavua ba ku bantu ba mu tshikondo tshia Adama, muntu wa kumpala.

16, 17. a) Ntshinyi tshiakambilabu kabidi Noa pavuaye ne bidimu 600? b) Umvuija tshivua Noa ne bena mu dîku diende bamone tshivuabu kabayi mua kupua muoyo.

16 Pavua Noa ne bidimu 600, Yehowa Nzambi wakamuambila ne: ‘Buela biebe mu buatu ne bantu bonso ba mu nzubu muebe.’ Anu dîba adi, Nzambi wakambila Noa bua kubueja nyama ya mishindu yonso mu buatu. Uvua ne bua kubueja nyama ivua mimpe anyi mikezuke, balume muanda mutekete ne bakaji muanda mutekete, ivua mikumbane bua kulambula Nzambi; ne nyama ivua kayiyi mimpe ibidi ibidi, mulume ne mukaji.—Gen. 7:1-3.

17 Tshivuaye mumone dituku adi katshivua mua kukupuka mu lungenyi luende to. Uvua ne bua kubueja nyama ya bungi; kuvua ivua yenda, mikuabu ibuka, mikuabu idikoka panshi, mikuabu yela tubidia lubilu lubilu ne mikuabu yenda bitekete bitekete; ivua mishilangane ku bunene, ku tshimuenekelu tshiayi ne mikuabu ivua ya luonji. Elabi meji mudimu uvua nawu Noa wa kusangisha nyama eyi, uyisaka, anyi ubembeleja nyama ivua ne luonji bua ibuele mu buatu ne isombe bimpe muaba umue. Bible udi wamba ne: ‘Biakabuela ne Noa mu buatu.’—Gen. 7:9.

18, 19. a) Mmunyi mutudi mua kuandamuna nkonko ya bantu badi bela muyuki wa Noa mpata? b) Mmushindu kayi utudi tumona meji a Yehowa mu mushindu uvuaye musungule bua kusungila nyama?

18 Bamue bena mpata badi mua kuebeja ne: ‘Mmunyi mudi bualu bua mushindu eu mua kuenzeka? Mmunyi muvua nyama yonso ayi mua kusomba mu kaba kakese mu ditalala?’ Tuanji kuelabi meji bua bualu ebu: bidiku mua kukolela Mufuki wa diulu ne buloba bua kulama nyama idiye mufuke, anyi kuyivuija nyama ya ditalala padibi bikengedibua anyi? Tuvuluke ne: Yehowa ke Nzambi uvua mufuke nyama. Pakapita bidimu bia bungi, wakakosolola mâyi a Mbuu Mukunze ne kuenza bua dîba dimane. Kavuaku mua kukumbaja bualu buonso budi mu muyuki wa Noa anyi? Bulelela, mmukumbane bua kuenza nanku ne ke muvuaye muenze.

19 Bushuwa, Nzambi uvua kabidi mua kusungila nyama ivuaye mufuke mu mushindu mukuabu. Kadi wakasungula mushindu muimpe udi utujadikila ne: uvua mupeshe bantu bukokeshi katshia ku ntuadijilu bua kukuba bintu bionso bidi ne muoyo pa buloba ebu. (Gen. 1:28) Baledi ba bungi lelu badi benza mudimu ne muyuki wa Noa bua kulongesha bana babu mushindu udi Yehowa wangata nyama ne bantu badiye mufuke ne mushinga wa bungi.

20. Leja muvua Noa ne bena mu dîku diende mua kuikala ne mudimu wa bungi mu lumingu lua ndekelu kumpala kua Mvula.

20 Yehowa wakambila Noa ne: kuvua kushale lumingu lumue bua Mvula wa kabutu kuloka. Tshivua tshikondo tshivua dîku dia Noa ne bua kuenza malu a bungi ne lukasa. Anji elabi meji bua mudimu uvua nawu Noa wa kubueja nyama yonso mu buatu ne biakudia biayi ne bua bena mu dîku kubueja bintu biabu ne kusombabu mu buatu mu bulongame. Mukaji wa Noa ne mukaji wa Shema ne wa Hama ne wa Yafete bavua mua kuikala badifile bikole bua kuakaja muaba uvuabu mua kusombela mu buatu.

21, 22. a) Katuena mua kukema bua muvua bantu kabayi bateleja Noa bua tshinyi? b) Ndîba kayi divua tuseku tua bantu bavua baseka Noa ne bena mu dîku diende tubajike?

21 Ntshinyi tshiakenza bantu ba muaba au? “Kabakateyaku ntema” nansha muvuabu bamone bijadiki bionso bia ne: Yehowa uvua wenda ubenesha Noa ne midimu yende. Nansha muvuabu kabayi bateya ntema, bavua bamona muvua nyama ibuela mu buatu. Katuena mua kukema bua muvuabu kabayi bateleja Noa to. Bia muomumue lelu, nansha mudiku bijadiki bipite bungi bidi bileja ne: tukadi ku matuku a ku nshikidilu wa bulongolodi ebu, bantu kabena bateyaku ntema to. Anu muvua Petelo mudianjile kuamba, baseki nebalue ne tuseku tuabu bua kuseka aba badi balonda didimuija dia kudi Nzambi. (Bala 2 Petelo 3:3-6.) Ke muvua kabidi bantu baseke Noa ne bena mu dîku diende.

22 Tuseku etu tuakajika dîba kayi? Bible udi utuleja ne: dîba divua Noa mubuele mu buatu ne bena mu dîku diende ne nyama yonso, ‘Yehowa wakakanga tshiibi.’ Bikalabi ne: basekianganyi abu bavua muaba au, kakuyi mpata bakashala bapuwe bua bualu buvua Yehowa muenze abu. Biobi kabiyi nanku, pakatuadija mvula kuloka, bakapuwa vii. Wakaloka, kuloka, kuloka bikole, mâyi kuula buloba tente anu muvua Yehowa muambe.—Gen. 7:16-21.

23. a) Mmunyi mutudi bamanye ne: Yehowa kavua musanke bua lufu lua bantu babi ba mu matuku a Noa? b) Mbimpe kuidikija ditabuja dia Noa lelu bua tshinyi?

23 Yehowa uvuaku musanke bua lufu lua bantu babi anyi? Tòo! (Yeh. 33:11) Kadi, uvua mubashile mpunga bua kushintululabu nsombelu wabu ne kuenza malu makane. Bavuaku benze bualu ebu anyi? Nsombelu wa Noa udi wandamuna lukonko elu. Bu muvua Noa wenda ne Yehowa ne umutumikila mu malu onso, wakaleja ne: kuvua mushindu wa kushala ne muoyo. Mu mushindu au ke muvuaye mupishe bantu ba mu tshikondo tshiende bua ditabuja diende; nunku nsombelu mubi uvua nende bantu ba mu tshikondo tshiende wakamueneka patoke. Ditabuja diende diakamupandisha yeye ne ba mu nzubu muende. Wewe widikija ditabuja dia Noa, udi pebe mua kudisungila ne kusungila bantu baudi munange. Anu bu Noa, udi pebe mua kuenda ne Yehowa Nzambi bu Mulunda webe. Bulunda buenu ebu budi mua kushala kashidi ne tshiendelele!

^ tshik. 7 Bantu ba mu bikondo bia ku ntuadijilu abi bavua balala bidimu bia bungi pa buloba kupita ba matuku etu aa. Bidi bimueneka ne: bivua nanku bualu batshivua pabuipi ne tshikondo tshivua Adama ne Eva bafuma ku dijimija bupuangane ne makanda a mubidi.

^ tshik. 15 Lemeke uvua muinyike muanende dîna ne: Noa, didi pamuapa diumvuija ne: “Dikisha” anyi “Busambi,” ne uvua muambe mêyi a buprofete avua aleja muikala Noa mua kukumbaja tshivua dîna diende diumvuija. Uvua ne bua kumbusha bantu ku midimu mikole idi izengeja ya pa buloba buvua buedibue mulawu ne kubabueja mu dikisha. (Gen. 5:28, 29) Lemeke kavua mumone dikumbana dia mêyi aa to. Bana babu ne Noa ba balume ne ba bakaji ne mamuende bavua mua kuikala bafue ku Mvula wa kabutu.