Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA MAKUMI ABIDI NE MUISATU

Wakalonga mua kufuilangana luse

Wakalonga mua kufuilangana luse

1. Mbualu kayi butambe bubi buvua buenzekele Petelo mu nsombelu wende?

PETELO kavua mua kupua muoyo dîba divua mêsu ende ne a Yezu matuilangane to. Mêsu a Yezu avuaku alumbuluisha Petelo peshi aleja ne: uvua mumuele mâyi ku makasa anyi? Katuena bamanye to, bualu Bible udi wamba amu ne: “Mukalenge kukudimuka, kutangila Petelo.” (Luka 22:61) Kadi Petelo wakamona muvuaye mupangile bualu anu musangu wakamutapa Yezu dîsu au. Wakajingulula muvuaye ufuma ku dienza bualu bukavua Yezu muambe ne: neamuvile. Pabi wakabenga kuosha ne munu muiku, wamba muvuaye kayi mua kuenze nanku. Bualu abu buakamunyingalaja bikole ne pamuapa ke bualu butambe bubi buvua bumuenzekele mu nsombelu wende mujima.

2. Bivua bikengela Petelo alonge dilongesha kayi? Mmunyi mudi bualu buende mua kutuambuluisha?

2 Kadi kakuvua kujike bua Petelo to. Bu muvuaye ne ditabuja dikole, kuvua anu mushindu wa kulongololaye bilema biende ne kulongaye dimue dia ku malongesha manene a Yezu. Dilongesha adi divua dia kufuilangana luse. Bidi bikengela tuetu bonso tulonge dilongesha adi. Nunku tukonkononayi muvua Petelo mufike ku didilonga.

Muntu uvua ne malu a bungi a kulonga

3, 4. a) Ndukonko kayi luvua Petelo muele Yezu, ne ntshinyi tshivua Petelo mua kuikala wela meji? b) Mmunyi muvua Yezu muleje ne: Petelo uvua ulonda malu avua enzeka mu matuku au?

3 Pavuabu mu Kapênuma musoko wa ba Petelo ngondo mitue ku 6 kumpala, Petelo wakaya kudi Yezu kumuebejaye ne: “Mukalenge, mmisangu bungi kayi idi muanetu mua kungenzela bibi meme kumufuila luse? Too ne ku misangu muanda mutekete anyi?” Petelo uvua mua kuikala wela meji ne: uvua ufuilangana luse bikole, bualu bamfumu ba tshitendelelu ba tshikondo atshi bavua balongesha ne: muntu udi ne bua kufuilangana luse anu misangu isatu. Yezu wakamuandamuna ne: “Ki nganu misangu muanda mutekete to, kadi mmisangu makumi muanda mutekete ne muanda mutekete.”—Mat. 18:21, 22.

4 Yezu uvuaku wamba ne: Petelo uvua ne bua kubala misangu yonso idi muntu umuenzela bibi anyi? Tòo, kadi pavuaye muambile Petelo bua kufuila muntu luse misangu 77 pamutu pa 7 patupu, uvua musue kuamba ne: dinanga kadiena ditupesha budikadidi bua kudielela mikalu bua kufuilangana luse to. (1 Kol. 13:4, 5) Yezu wakaleja ne: Petelo uvua mukuatshike ku lungenyi lubi lua dibenga kufuilangana luse luvuaku mu tshikondo atshi lua ne: muntu udi ne bua kubala misangu yonso idi mukuabu umuenzela bualu bubi. Kadi difuilangana luse didi dimanyine mu mikenji ya Nzambi kaditu ne ndekelu to.—Bala 1 Yone 1:7-9.

5. Ndîba kayi ditudi mua kulonga malu a bungi a mua kufuilangana luse?

5 Petelo kavua mueleshe Yezu mpata to. Kadi dilongesha dia Yezu divuaku dimulenge menemene anyi? Imue misangu tutu tulonga malu a bungi bua kufuilangana luse patudi tuetu bine tumona ne: tudi ne dijinga dikole dia batufuile petu luse. Nunku tuanji kupingana ku malu avua menzeke kumpala kua lufu lua Yezu. Mu mêba a ntatu au, Petelo wakenzela Mfumuende malu a bungi avua akengela kumufuila luse.

Yezu wakafuila Petelo luse misangu ya bungi

6. Ntshinyi tshivua Petelo muenze pavua Yezu ukeba kubalongesha mua kuikala ne budipuekeshi, ne ntshinyi tshiakenza Yezu?

6 Tudi dilolo dia pa buadi dia dituku divua Yezu ne bua kufua. Kadi utshivua ne malu a bungi a kulongesha bayidi bende, bu mudi kuikala ne didipuekesha. Wakafila tshilejilu tshia didipuekesha pavuaye muoweshe bayidi bende mâyi ku makasa, mudimu uvuabu benza kudi bena mudimu bapuekele menemene. Kumpala, Petelo kavua musue bualu buvua Yezu wenza abu to. Nunku wakabenga bua Yezu kumuowesha mâyi ku makasa. Pashishe kuluaye kulomba Yezu ne disuminyina bua amuoweshe mâyi ku makasa, ku bianza ne mu mutu. Yezu uvua amu ne lutulu, yeye kumvuija bualu buvuaye wenza ne tshivuaye ubuenzela.—Yone 13:1-17.

7, 8. a) Mmunyi muvua Petelo muteke kabidi lutulu lua Yezu mu diteta? b) Mmunyi muvua Yezu mutungunuke ne kuleja lungenyi luimpe lua kulejangana luse?

7 Kadi mutantshi mukese pashishe, Petelo wakela lutulu lua Yezu mu diteta. Bapostolo bakatuadija kukokangana bua kumanya uvua ku mutu kua bakuabu. Kakuyi mpata, Petelo uvua pende muleje lungenyi lubi lutu nalu bantu lua kuditambisha alu. Nansha nanku, Yezu wakababela ne lutulu luonso, kubela ne kalumbandi bua muvuabu benze bualu buimpe bua kushala balamate Mfumuabu. Kadi wakabambila ne: bonso buabu bavua mua kumulekela. Petelo wakamba muvuaye mua kushala mulamate Yezu nansha bia kumona lufu. Kadi Yezu wakamanyisha ne: uvua ne bua kumuvila misangu isatu anu butuku abu kumpala kua nzolo kusamaye misangu ibidi. Petelo wakelesha Yezu mpata, kuditambishaye muvuaye mua kumulamata kupita bapostolo bakuabu.—Mat. 26:31-35; Mâko 14:27-31; Luka 22:24-28; Yone 13:36-38.

8 Yezu ukavuaku pabuipi ne kujimija lutulu luende bua Petelo anyi? Tòo, bualu mu tshikondo tshionso tshia lutatu atshi, Yezu uvua anu ukeba malu mimpe avua munda mua bayidi bende bena mapanga. Uvua mumanye ne: Petelo neamuvile, kadi Yezu kumuambilaye ne: “Kadi ndi musengelele Nzambi bua bualu buebe, bua ditabuja diebe kaditeketshi. Kadi wewe, diakamue paudi ukudimuka, ukoleshe bana benu.” (Luka 22:32) Nunku, Yezu uvua muleje muvuaye mushindike ne: Petelo uvua mua kulongolola tshilema tshiende ne kubangulula mudimu wende ne tshisumi. Meji a difuilangana luse kayi a mushindu eu!

9, 10. a) Mbua malu kayi avuabu ne bua kubelela Petelo mu budimu bua Getesemane? b) Bilema bia Petelo bidi bituvuluija tshinyi?

9 Mêba makese pashishe pavuabu mu budimu bua Getesemane, bivua bikengela kabidi kubela Petelo. Yezu wakamuambila yeye ne Yakobo ne Yone bua kushala batabale pavuaye usambila. Yezu uvua utata ne kanyinganyinga kakole ne uvua dijinga ne diambuluisha, kadi Petelo ne bena diende bavua anu balala. Yezu wakakula mêyi avua aleja muvuaye uditeka pa muaba wabu ne mubabuikidile wamba ne: “Muoyo mmusue kuenza, kadi mubidi udi ne butekete.”—Mâko 14:32-41.

10 Mutantshi mukese pashishe, musumba wa bantu wakafika bakuate bimunyi, bambule miele ya mvita ne mitshi. Dîba adi divua dîba dia kuenza malu ne budimu. Kadi Petelo wakapatula diakamue muele wa mvita, kuututa ku mutu kua Malako muena mudimu wa muakuidi munene, kumukosaye ditshi. Yezu wakabela Petelo ne lutulu luonso, kuondopaye muntu au ne kufilaye mukenji wa kubenga kuenzelangana bibi udi ulombola bayidi bende too ne lelu. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yone 18:10, 11) Petelo ukavua muenze bilema bia bungi bivua Mfumuende ne bua kumufuila luse. Tshilejilu tshiende tshidi tshituvuluija ne: buonso buetu tutu tuenza mibi misangu ya bungi. (Bala Yakobo 3:2.) Nnganyi wa kutudi utu kayi dijinga ne luse lua Nzambi dituku dionso edi? Kadi butuku buvua ne bua kulepela Petelo, bualu kuvua bualu bubi butambe buvuaye ne bua kuenza kumpala eku.

Tshilema tshitambe bunene tshia Petelo

11, 12. a) Mmushindu kayi wakaleja Petelo dikima diende pavuabu bakuate Yezu? b) Mmushindu kayi uvua Petelo kayi mukumbaje tshivuaye muambe?

11 Yezu wakambila musumba wa bantu abu ne: bikalabi ne: uvuabu baluile nyeye, bavua ne bua kulekela bapostolo bende. Petelo wakatangila basuika Yezu mionji kayi ne tshia kuenza. Pashishe kunyemaye pende anu bu bapostolo bakuabu.

12 Petelo ne Yone bakalekela kunyema, kuimanabu pamuapa pabuipi ne nzubu wa Muakuidi Munene wa kale Ana kuvuabu baye kumpala ne Yezu bua kumulumbuluisha. Pakumbukabu ne Yezu kua Ana, Petelo ne Yone bakalonda, kadi “pa bule.” (Mat. 26:58; Yone 18:12, 13) Petelo kavua muena buôwa to, bualu bivua bikengela kuikala ne dikima bua kulonda kuvuabu baya ne Yezu. Tshisumbu tshia bantu atshi tshivua ne miele ya mvita ne Petelo ukavua mutape umue wa kudibu mputa. Kadi muaba eu Petelo kena uleja lulamatu luvuaye muambe mudiye nalu pakalejaye dijinga dia ne: pikalabi bua kufuila Mfumuende, uvua ne bua kufua to.—Mâko 14:31.

13. Mmushindu kayi umuepele mulelela utudi mua kulonda Kristo bimpe?

13 Lelu bantu ba bungi badi bakeba kulonda Kristo “pa bule” anu bu Petelo, kabayi basue bua muntu mukuabu amanye to. Kadi anu bu muvua Petelo muine mulue kufunda, mushindu muimpe wa kulonda Kristo bimpe ngua kumulamata bikole, kuidikija tshilejilu tshiende mu malu onso nansha koku mua kumueneka ntatu ya mushindu kayi.—Bala 1 Petelo 2:21.

14. Mmushindu kayi uvua Petelo mupitshishe butuku buende mu tshikondo tshivuabu balumbuluisha Yezu?

14 Petelo wakalonda bantu bavua bakuate Yezu ne budimu too ne ku tshiibi tshia umue wa ku nzubu minene ya mu Yelushalema. Kuvua kua muakuidi munene Kayafa, uvua ne bukokeshi bunene ne bubanji bua bungi. Bavua bibaka nzubu ya nanku minyunguluke lupangu lujima, bela tshiibi kumpala. Pavua Petelo mufike ku tshiibi, bakamubengela bua kubuela. Yone ukavua mumane kubuela bualu yeye uvua mumanyangane ne muakuidi munene, kuluaye kulomba mulami wa ku tshiibi bua kubueja Petelo. Mbimueneke ne: Petelo kavua mushale pamue ne Yone to, kavua nansha mukebe bua kubuela mu nzubu muvua Mfumuende bua kuimana ku luseke luende to. Wakashala mu lubanza, muaba uvua bapika ne bena mudimu bota mudilu bua mashika, wenda utangila muvua bajadiki ba mafi bavua babanda Yezu kumpala kua balumbuluishi babuela ne bapatuka.—Mâko 14:54-57; Yone 18:15, 16, 18.

15, 16. Umvuija muvua mêyi a Yezu a tshiprofete a dimuvila misangu isatu makumbane.

15 Nsongakaji uvua muitabe bua Petelo abuele wakamumona bimpe ku bukenke bua kapia. Wakamumanya. Wakamuela patoke wamba ne: “Wewe pebe uvua ne Yezu wa mu Galela.” Biakakemesha Petelo, nunku wakavila muvuaye kayi mumanye Yezu, kuamba too ne muvuaye kayi mumanye bualu buvua nsongakaji wamba. Kuyaye kuimana pabuipi ne tshiibi tshia nzubu udisokoka, kadi nsongakaji mukuabu kumumonaye, kuambaye bia muomumue ne: “Muntu eu uvua ne Yezu wa mu Nazaleta.” Petelo kuditshipaye wamba ne: “Tshiena mumanye muntu au to!” (Mat. 26:69-72; Mâko 14:66-68) Petelo wakumvua tshitala tshisama pamuapa yeye mumane kuvila Yezu bua musangu muibidi, kadi bua malu avua enzeka kakavuluka tshivua Yezu muambe mêba makese kumpala to.

16 Mutantshi mukese pashishe, Petelo uvua anu wenza muende muonso bua kudisokoka, kadi bantu bakuabu bavua bimane mu lubanza bakalua kudiye. Umue wa kudibu uvua mulela wa Malako, mupika uvua Petelo mutape mputa au. Yeye kuambila Petelo ne: “Mvua mukumone nende mu lupangu, ki mmuomu anyi?” Petelo wakenza muende muonso bua kubaleja ne: bavua batupakane. Nunku kuditshipaye bua bualu abu, imue misangu wamba ne: meme nshima, mulawu unkuate. Au uvua musangu muisatu uvua Petelo muvile Yezu. Kayi muanji kutula mêyi avua mukana, wakumvua nzolo usama bua musangu muibidi.—Yone 18:26, 27; Mâko 14:71, 72.

“Mukalenge kukudimuka, kutangila Petelo”

17, 18. a) Ntshinyi tshiakenza Petelo pakajingululaye bubi bunene butambe buvuaye muenzele Mukalenge wende? b) Ntshinyi tshivua Petelo mua kuikala wela meji?

17 Yezu uvua ufuma ku dipatuka mu lutanda luvua lutangile mu lubanza. Anu mudibi bileja ku ntuadijilu kua nshapita eu, dîba adi mêsu ende ne a Petelo akatuilangana. Petelo wakajingulula ne: uvua muenzele Mukalenge wende bualu bubi butambe. Kupatukaye lupangu mutekesha kudi kanyinganyinga ka tshilema tshiende. Yeye kuya utambakana kayi mumanye kuvuaye uya mu njila ya mu Yelushalema, ngondo mukenkeshe mu njila. Binsoji biakamuwula ku mêsu, kutuadijayi kudila.—Mâko 14:72; Luka 22:61, 62.

18 Muntu yeye mumone ne: mmuenze tshilema tshinene menemene, mbipepele bua kuelaye meji mudibu kabayi mua kumufuila luse. Ke tshivua Petelo mua kuikala udiambila. Yezu uvuaku mua kumufuila luse anyi?

Bavuaku mua kufuila Petelo luse anyi?

19. Mmunyi muvua Petelo mudiumvue bua tshivuaye muenze? Mmunyi mutudi bamanye ne: kanyinganyinga kakavua kamupite bukole?

19 Mbikole bua kumvua bukole bua kanyinganyinga kavua naku Petelo pakatshia butuku ne pakamonaye muvua malu menzekele Yezu. Uvua ne bua kuikala mudipishe bikole pakafua Yezu dilolo adi bamane kumukengesha mêba mavule. Petelo uvua ne bua kuikala umvua bibi misangu yonso ivuaye uvuluka mushindu uvuaye mutentakaje kanyinganyinga pa kakavua naku Mfumuende dituku diende dia ndekelu pa buloba. Nansha muvua Petelo ne kanyinganyinga kakole kavua mukalekele kamupita bukole to. Tudi tuamba nanku bualu Bible udi wamba ne: mutantshi mukese pashishe wakadisangisha ne bena Kristo nende. (Luka 24:33) Kakuyi mpata, bapostolo bonso bavua bumvue bibi bua tshivuabu benze butuku bua lutatu abu, bakakoleshanganaku ku muoyo ndambu.

20. Malu avua Petelo muenze pavuaye mu tshikondo tshikole adi atulongesha tshinyi?

20 Mu mushindu kampanda, Petelo uvua muangate dipangadika dia meji. Padi muena Kristo wenza tshilema, tshidi ne mushinga menemene ki mbunene bua tshilema tshidiye muenze to, kadi ndipangadika dikole didiye wangata bua kutshilongolola ne kupingana mu njila muimpe. (Bala Nsumuinu 24:16.) Petelo wakaleja muvuaye ne ditabuja dilelela pavuaye mudisangishe ne bena Kristo nende nansha muvuaye ne kanyinganyinga kakole. Padi muntu unyingalala bua tshilema tshivuaye muenze anyi udipisha, muoyo udi mua kumusaka bua kuditola pa nkayende, kadi bidi mua kumukebela njiwu. (Nsu. 18:1) Mbimpe kudisangisha ne bena Kristo netu bua kupetulula bukole bua kutungunuka ne kuenzela Nzambi mudimu.—Eb. 10:24, 25.

21. Mmukenji kayi uvua Petelo mupete pavuaye mudisangishe ne bena Kristo nende?

21 Bu muvua Petelo mudisangishe ne bena Kristo nende, wakapeta mukenji mubi wa ne: tshitalu tshia Yezu katshivua mu lukita to. Petelo ne Yone kuasabu lubilu batangile ku lukita luvuabu bateke tshitalu tshia Yezu ne bakange ne dibue. Yone wakafika kumpala bualu uvua pamuapa ne bidimu bishadile ku bia Petelo. Pakasanganaye dibue diumusha ku lukita, wakumvua buôwa bua kubuela. Kadi Petelo kavua ne buôwa to. Nansha muvua lubilu lumutshiokeshe, wakabuela diakamue mu lukita. Kumusangana mutupu.—Yone 20:3-9.

22. Ntshinyi tshivua tshienze bua ne: kanyinganyinga ne dielakana bivua nabi Petelo bijike?

22 Petelo uvuaku mutuishibue ne: Yezu uvua mubishibue ku lufu anyi? Kakanji kuitaba nansha muvua bantu bakaji ba lulamatu bambile bapostolo muvua banjelu babamuenekele bua kubamanyisha ne: Yezu uvua mubishibue ku lufu to. (Luka 23:55–24:11) Kadi ku ndekelu kua dituku adi, kanyinganyinga ne dielakana bivua nabi Petelo biakajika bualu Yezu uvua ne muoyo muikale ne mubidi wa nyuma. Wakamuenekela bapostolo bende bonso. Kadi kumpala kua Yezu kubamuenekala bonso, wakanji kumuenekela Petelo nkayende. Bapostolo bakamba dituku adi ne: “Bulelela, Mukalenge mmubishibue ku lufu; uvua mumuenekele Simona!” (Luka 24:34) Mupostolo Paulo wakalua kufunda pende bua dituku dia pa buadi adi ne: Yezu “wakamuenekela Kefa, pashishe bapostolo dikumi ne babidi.” (1 Kol. 15:5) Kefa ne Simona mmêna makuabu a Petelo. Bidi bimueneka ne: Yezu wakamumuenekela dituku adi pavuaye nkayende.

Petelo uvua muenze bilema bia bungi bivua Mfumuende ne bua kumufuila luse, kadi nnganyi wa kutudi udi kayi dijinga ne bamufuile luse dituku dionso edi?

23. Bua tshinyi bena Kristo badi benza bubi badi ne bua kuvuluka tshilejilu tshia Petelo?

23 Bible ki mmuleje malu avua Yezu ne Petelo bayukile dituku adi to. Malu au akashala anu pankatshi pa Yezu ne Petelo. Tudi anu mua kutshinka disanka divua nadi Petelo pavuaye mumone Mukalenge wende uvuaye munange bikole ne muoyo kabidi, ne mupete mushindu wa kumuleja muvuaye munyingalale bua bubi buende. Kupita bintu bikuabu bionso, Petelo uvua ujinga bua Yezu amufuile luse. Nnganyi udi mua kuela mpata ne: Yezu kavua mumufuile luse ne muoyo mujima? Bena Kristo badi benza bubi lelu badi ne bua kuvuluka tshilejilu tshia Petelo. Katuena ne bua kuela meji ne: Nzambi kakutufuila luse nansha. Yezu uvua wenza malu anu bu Tatuende ‘watamba kubuikidila bantu mibi’ yabu.—Yes. 55:7.

Tshijadiki tshikuabu tshia muvuabu bamubuikidile

24, 25. a) Umvuija tshivua tshienzeke pavua Petelo uloba butuku mu Mbuu wa Galela. b) Ntshinyi tshivua Petelo muenze pavuaye mumone tshishima tshia Yezu mu dinda?

24 Yezu wakambila bayidi bende bua baye ku Galela kuvuabu ne bua kutuilangana nende kabidi. Pakafikabu, Petelo wakaya bua kuloba ku Mbuu wa Galela. Bayidi bakuabu ba bungi bakaya nende. Petelo udi udisangana kabidi ku dijiba dia mâyi kuvuaye mupitshishe bidimu bia bungi. Uvua muibidilangane bimpe ne mutoyi wa buatu pa mâyi, wa mavuala, ne majita a tupamba mu bianza biende. Balumiana kabakakuata mishipa butuku bujima abu to.—Mat. 26:32; Yone 21:1-3.

25 Kadi patshiatshia, bakumvua muntu ubabikila ku muelelu wa mâyi ubambila bua kuela tupamba tuabu ku luseke lukuabu lua buatu. Bakatuela, kukuatabu mishipa minene 153. Petelo uvua mumanye muntu au. Wakadiela pa mâyi, kowelaye mutangile ku mukuna. Pakafikabu ku mukuna, Yezu wakapesha balunda bende ba lulamatu aba mishipa ivuaye muoshile pa makala. Wakatamba kutabalela Petelo.—Yone 21:4-14.

Petelo wakadiela pa mâyi ne kuowelaye mutangile ku mukuna

26, 27. a) Yezu uvua mupeshe Petelo mpunga kayi misangu isatu? b) Ntshijadiki kayi tshivua Yezu mufile bua kuleja muvuaye mufuile Petelo luse ne muoyo mujima?

26 Mbimueneke ne: Yezu wakafunkuna mushiki wa mishipa ne kukonkaye Petelo ni uvua munange Mukalenge wende “kupita bintu ebi.” Dinanga dia kupana mishipa divuaku difuilakana ne dinanga dia Yezu mu muoyo wa Petelo anyi? Bu muvua Petelo muvile Mukalenge wende misangu isatu, Yezu udi umupesha mpindieu mpunga bua ajadike misangu isatu kumpala kua bena diende muvuaye mumunange. Pakenza Petelo nanku, Yezu wakamuleja tshia kuenza bua kuleja dinanga adi. Wakamuambila bua kuteka mudimu wa tshijila kumpala kua malu makuabu onso, kudisha mikoko ya Kristo (mmumue ne: bayidi bende ba lulamatu), kuyikolesha ne kuyilama.—Luka 22:32; Yone 21:15-17.

27 Nunku, Yezu wakaleja patoke ne: Petelo utshivua anu ne mushinga kudiye ne kudi Tatu wende. Petelo uvua mua kukumbaja mudimu munene mu tshisumbu ku bulombodi bua Kristo. Etshi ntshijadiki tshinene tshia muvua Yezu mumufuile luse ne muoyo mujima! Kakuyi mpata mushindu uvua Yezu mumubuikidile uvua mumulenge ku muoyo bikole.

28. Mmunyi muvua Petelo muenze malu mu mushindu uvua upetangana ne dîna diende?

28 Petelo wakakumbaja mudimu uvuabu bamupeshe ne tshisumi munkatshi mua bidimu bia bungi. Wakakolesha bena Kristo nende anu muvua Yezu mumuambile kumpala kua kufuaye. Petelo wakenza mudimu wa kulama ne kudisha mikoko ya Kristo bimpe ne lutulu luonso. Muntu uvuabu babikila ne: Simona wakakumbaja mudimu uvua upetangana ne diumvuija dia dîna divua Yezu mumupeshe dia Petelo anyi Dibue pakaluaye mushindame, mukole ne muntu uvua usakangana bua kuenza malu mimpe mu tshisumbu. Mikanda ibidi ivua Petelo mufunde ne dinanga yakalua mikanda ya mushinga wa bungi mu Bible, idi ijadika bualu ebu. Mikanda eyi idi ileja kabidi ne: Petelo kavua mupue muoyo dilongesha divua Yezu mumupeshe dia kufuilangana luse to.—Bala 1 Petelo 3:8, 9; 4:8.

29. Mmunyi mutudi mua kuidikija ditabuja dia Petelo, ne difuilangana luse dia Mfumuende?

29 Tudi petu mua kupeta dilongesha dia muomumue. Tutuku tulomba Nzambi luse dituku dionso bua bilema bia bungi bitutu tuenza anyi? Tutuku tuitaba mudiye mutufuile luse, ne tuitaba mudi luse alu mua kutulengeja anyi? Tutuku petu tufuila bantu bakuabu luse anyi? Tuetu tuenza nanku, tudi tuidikija ditabuja divua nadi Petelo ne luse lua Mfumuende.