Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA DIKUMI NE UMUE

Uvua mutabale, uvua muindile

Uvua mutabale, uvua muindile

1, 2. Eliya uvua ne bua kuenza mudimu kayi uvua kawuyi umusankisha? Eliya uvua mushilangane ne Ahaba ku tshinyi?

ELIYA uvua musue kuyikila pa nkayende ne Tatu wende wa mu diulu bikole. Kadi tshisumbu tshia bantu tshivua tshimunyunguluke tshiakamona muprofete mulelela au ubikila kapia mu diulu; ke bualu kayi ba bungi ba kudibu bakakeba imue misangu bua kumutua makumbu bua abanyishe. Kumpala kua Eliya kubandaye ku Mukuna wa Kâmele ne kusambila Yehowa pa nkayende, wakadimona kumpala kua mudimu uvua kawuyi umusankisha to. Uvua ne bua kuanji kuyikila ne mukalenge Ahaba.

2 Ahaba ne Eliya bavua bashilangane bikole. Ahaba uvua muvuale bilamba bimpe bia bukalenge, uvua muena lukuka ne muena bitabataba, uvua mutombokele Yehowa. Eliya yeye, uvua muvuale tshilamba tshia mudimu wa baprofete, anyi muzabi wa tshianana eu, muenza pamuapa ne biseba bia nyama wa kamelo anyi bia mbuji. Uvua ne dikima dia bungi, ne muoyo mutoke ne ditabuja. Malu avua menzeke dituku adi akaleja patoke dishilangana dinene divua pankatshi pa bantu babidi abu.

3, 4. a) Bua tshinyi dituku kampanda divua dibi bua Ahaba ne batendeledi bakuabu ba Bâla? b) Netuandamune nkonko kayi?

3 Dituku adi divua dituku dibi bua Ahaba ne batendeledi ba Bâla bakuabu. Ntendelelu wa dishima uvua Ahaba ne mukajende Izebele batangalaje mu bukalenge bua bisamba dikumi bia Isalele bavua bamuele patoke bulelela. Bantu bonso kumanyabu ne: Bâla uvua nzambi wa dishima. Bâla wakapangila bua kutemeshila baprofete bende mudilu wa patupu eu, uvuabu bamulomba benda baja maja, baditapa ne mputa. Wakapangila kabidi bua kusungila bantu bende 450 bavuabu bashipe. Nzambi wa dishima eu wakapangila bua kuenza bualu bukuabu, ne uvua ne bua kupangila mu bionso. Bualu mu bidimu bipite pa bisatu, baprofete ba Bâla bakalomba nzambi wabu bua ajikije minanga ivua mu ditunga, kadi Bâla wakapangila. Yehowa ukavua pa kujikija minanga bua kuleja muvuaye Nzambi mulelela.—1 Bak. 16:30–17:1; 18:1-40.

4 Kadi ndîba kayi divua Yehowa mua kuenza bualu abu? Ntshinyi tshivua Eliya mua kuenza pavuaye windila dîba adi? Tshilejilu tshia muntu wa ditabuja eu tshidi tshitulongesha tshinyi? Tukonkononayi muyuki eu.—Bala 1 Bakelenge 18:41-46.

Uvua usambila bikole

5. Eliya wakambila Ahaba bua kuenza tshinyi? Malu avua menzeke dituku adi avuaku mapeshe Ahaba dilongesha anyi?

5 Eliya wakaya kudi Ahaba, kumuambilaye ne: ‘Juka biebe, udie, unue; bualu bua tshiona tshia mvula ya bungi tshidiku.’ Malu avua menzeke dituku adi avuaku mapeshe mukalenge mubi eu dilongesha anyi? Bible kena uleja bualu ebu patoke to, kadi kakuena tshidi tshileja muvuaye munyingalale, ne muvuaye mulombe muprofete bua amulombele luse kudi Yehowa to. Kadi Ahaba “wakaya bua kudia ne kunua” patupu. (1 Bak. 18:41, 42) Kadi Eliya wakenza tshinyi?

6, 7. Eliya uvua ulomba tshinyi? Bua tshinyi?

6 Bible udi wamba ne: ‘Eliya wakabanda ku mutu kua Kâmele; wakinama panshi, wakateka mpala wende pankatshi pa binu biende.’ Pavua Ahaba muye bua kudia apu, Eliya wakapeta mushindu wa kusambila Tatu wende wa mu diulu. Tangila didipuekesha diende muaba eu: Eliya uvua muzonzame muiname panshi, muteke mpala wende pabuipi ne binu. Tshivuaye wenza ntshinyi? Bible udi utuandamuna. Yakobo 5:18 udi wamba ne: Eliya wakalomba Nzambi bua mushipu ujike. Uvua mua kuikala wenzela disambila edi kuulu ku lusongo lua Mukuna wa Kâmele.

Masambila a Eliya avua aleja muvuaye ne dijinga dikole dia kumona disua dia Nzambi dienzeka

7 Yehowa ukavua muambe ne: ‘Meme nendokeshe mvula pa buloba.’ (1 Bak. 18:1) Nunku, Eliya uvua usambila bua disua dia Yehowa dienzeke, anu bu muakalua Yezu kulongesha bayidi bende bidimu bitue ku tshinunu pashishe.—Mat. 6:9, 10.

8. Tshilejilu tshia Eliya tshia kusambila tshidi tshitulongesha tshinyi?

8 Tshilejilu tshia Eliya tshidi tshitulongesha malu a bungi bua disambila. Eliya uvua uteka dikumbana dia disua dia Nzambi pa muaba wa kumpala. Patudi petu tusambila, mbimpe tuvuluke ne: “Tshintu tshionso tshitudi tulomba bilondeshile disua diende, udi utumvuila.” (1 Yone 5:14) Nanku, mbimpe tumanye disua dia Nzambi bua tuetu kusambila biakane. Ke bualu kayi tudi ne bua kuikala tulonga Bible ku dituku ku dituku. Bulelela, Eliya uvua pende ne dijinga dia kumona mushipu ujika, bualu bena mu ditunga diabu bavua pabu mu lutatu. Uvua mua kuikala ne dianyisha dia bungi pavuaye mumone tshishima tshivua Yehowa muenze dituku adi. Patudi tusambila, tuikale tulombela bantu bakuabu ne tuela Nzambi tuasakidila.—Bala 2 Kolinto 1:11; Filipoyi 4:6.

Uvua mueyemene Yehowa, uvua mutabale

9. Eliya wakambila muena mudimu wende bua kuenza tshinyi? Netukonkonone malu kayi abidi?

9 Eliya uvua mutuishibue ne: Yehowa uvua ne bua kujikija minanga, kadi kavua mumanye tshikondo tshivuaye ne bua kuenza bualu abu nansha. Mpindieu, ntshinyi tshivua muprofete eu wenza tshikondo tshivuaye muindile atshi? Tangila tshidi Bible wamba: ‘Wakambila muntu wende ne: Ya, utangile ku luseke lua ku mâyi manene. Wakaya, wakatangila ne kuamba ne: Kakuena tshintu. Yeye wakamba ne: ya kabidi misangu muanda mutekete.’ (1 Bak. 18:43) Tshilejilu tshia Eliya tshidi tshitulongesha malu mapite pa abidi. Bua kumpala, Eliya uvua ne dieyemena. Buibidi, uvua mutabale.

Eliya uvua ukeba ne muoyo mujima tshijadiki tshia ne: Yehowa ukavua pa kulokesha mvula

10, 11. a) Mmunyi muvua Eliya muleje ne: uvua weyemena tshivua Yehowa mulaye? b) Tudi mua kueyemena Nzambi mushindu eu bua tshinyi?

10 Bu muvua Eliya muitabe ne: mvula uvua Yehowa mulaye uvua ne bua kuloka, uvua ukeba ne muoyo mujima tshijadiki tshia ne: Yehowa ukavua pa kumulokesha. Ke yeye kutuma muena mudimu wende bua kuya kutangidila pa muaba uvua kuulu kule bua kumona ku bule tshimanyinu tshionso tshivua mua kuleja ne: mvula ukavua pa kuloka. Pakapingana muena mudimu wende eu, wakamuambila bualu bua dibungama. Wakamba ne: “Kakuena tshintu.” Kuulu kuvua tòò, kakuvua ditutu nansha dimue. Udiku mpindieu mumone bualu bukuabu anyi? Vuluka ne: Eliya uvua ufuma ku diambila mukalenge Ahaba ne: ‘Tshiona tshia mvula ya bungi tshidiku.’ Mmunyi muvua muprofete mua kuamba bualu bua nunku pabi kakuyi ditutu dia mvula?

11 Eliya uvua mumanye tshivua Yehowa mulaye. Uvua muprofete wa Yehowa, uvua kabidi muleji mpala wende; nanku uvua mujadike ne: Nzambi wende neakumbaje tshivuaye muambe. Eliya uvua mueyemene Yehowa bikole, kufikaye too ne ku diumvua anu bu ne: mvula ukavua pa kuloka. Bualu ebu budi mua kutuvuluija tshidi Bible wamba bua Mose, ne: “Wakatungunuka mushindame bu uvua umona Yeye udi kayi umueneka.” Utu pebe umona Nzambi bu muntu mulelela nanku anyi? Udi utusaka bua kuikala ne ditabuja dia buena edi kudiye ne kueyemena malu adiye mulaye.—Eb 11:1, 27.

12. Mmunyi muakaleja Eliya ne: uvua mutabale? Wakenza tshinyi pakumvuaye ne: kuvua kaditutu kakese?

12 Tangila mpindieu muvua Eliya mutabale. Uvua mutume muena mudimu wende ki nganu musangu 1 anyi 2 to; kadi misangu 7! Tuelayi meji bua muvua muena mudimu wende mua kuikala mutshioke bua kubanda kupueka anu bua bualu bumue bumue abu; kadi Eliya uvua anu muindile tshimanyinu, kayi ulekela. Ndekelu wa bionso, pakalua muena mudimu wende bua musangu wa 7, wakamuambila ne: ‘Mona, ditutu dikese bu bunene bua tshianza tshia muntu didi dibanda ku mâyi manene.’ Tetabi kumona mu lungenyi mushindu uvua muntu au muolole diboko diende uleja bunene bua kaditutu kadi kalua kafumina ku Mbuu Munene! Bunene bua kaditutu kabuvua pamuapa bukemeshe muena mudimu au to. Kadi bua Eliya, kaditutu aku kavua ne mushinga wa bungi. Mpindieu udi wambila muena mudimu wende eu bualu bua yeye kuenza ne lukasa luonso, wamba ne: ‘Ya, wambile Ahaba ne: longolola dikalu diebe, upueke biebe bua mvula kakukandi.’—1 Bak. 18:44.

13, 14. a) Tudi mua kuenza tshinyi bua kuidikija Eliya bua muvuaye mushale mutabale? b) Tela malu adi atusaka bua kuenza malu ne mitalu.

13 Eliya udi kabidi utushila tshilejilu tshimpe. Tudi petu mu tshikondo tshikala Nzambi ne bua kukumbaja malu adiye mulongolole. Eliya uvua muindile dîba divua minanga ne bua kujika; batendeledi ba Nzambi lelu mbindile pabu tshikondo tshialuabu kubutula ndongoluelu mubi wa malu eu. (1 Yone 2:17) Anu bu Eliya, tushalayi petu batabale too ne palua Yehowa Nzambi kujikija makenga. Yezu wakabela bayidi bende ne: “Nunku, nushale batabale, bualu kanuena bamanye dituku didi Mukalenge wenu ulua.” (Mat. 24:42) Yezu uvua musue kuamba ne: bayidi bende kabavua mua kumanya bualu nansha bumue bua dilua dia nshikidilu anyi? Tòo, bualu wakakula mu bule ne mu butshiama bua tshivua mua kulua pa buloba kumpala kua nshikidilu. Tuetu bonso tudi mua kumona mudi malu adi enza tshimanyinu tshia “ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu eu” akumbana.—Bala Matayi 24:3-7.

Kaditutu kamue kavua kakumbane bua kujadikila Eliya ne: Yehowa ukavua pa kulokesha mvula. Tshimanyinu tshia matuku a ku nshikidilu tshidi tshitupesha malu adi atusaka bua kuenza malu ne mitalu

14 Bualu buonso bua mu tshimanyinu atshi budi butupesha tshijadiki tshinene ne tshilelela. Tshijadiki tshia nunku tshidi mua kutusaka nkayatshi bua kuenza malu ne mitalu mu mudimu utudi tuenzela Yehowa anyi? Kaditutu kamue kavua kajuke, kavua kakumbane bua kujadikila Eliya ne: Yehowa ukavua pa kulokesha mvula. Eliya uvua mutekete mu mikolo anyi?

Yehowa udi ufila disulakana ne mabenesha

15, 16. Mmalu kayi akenzeka ne lukasa luonso? Tshivua Eliya mua kuikala udiebeja bua Ahaba ntshinyi?

15 Bible udi wamba ne: ‘Tshitupa tshîpi diulu diakafika ne matutu, tshipepele tshiakatuta, mvula ya bungi yakaloka. Ahaba wakaya mu dikalu mu njila wa ku Yizelele.’ (1 Bak. 18:45) Malu akatuadija kuenzeka ne lukasa lua bungi. Pavua muena mudimu wa muprofete umanyisha Ahaba mukenji apu, kaditutu kavua kakese aku kavua kenda kadiunda, kuvulanganaku, kufiikisha kuulu. Tshipepele tshikole tshiakatuta. Ndekelu wa bionso, panyima pa bidimu bisatu ne tshitupa, mvula kuloka mu buloba bua Isalele. Buloba buvua bûme buakatalala talalaa. Pakaloka mvula wa bungi, musulu wa Kishona wakuula, pamuapa kupuekeshawu mashi a baprofete ba Bâla bavuabu bashipe. Bena Isalele bavua batombokele Nzambi bakapeta mpunga wa bobu kumbusha bintu bionso bia ntendelelu wa Bâla.

‘Mvula ya bungi yakaloka’

16 Eliya uvua bushuwa mutekemene bua bumbushe ntendelelu wa Bâla. Pamuapa uvua udiebeja tshivua Ahaba mua kuenza: Neanyingalale ne kulekela ntendelelu wa Bâla anyi? Malu avua menzeke dituku adi avua makumbane bua kumufikisha ku dishintuluka. Kadi katuena bamanye meji avua Ahaba wela to. Bible udi utuambila amu ne: mukalenge ‘wakaya mu dikalu mu njila wa ku Yizelele.’ Uvua mupete dilongesha kampanda anyi? Uvuaku muangate dipangadika dia kushintulula bienzedi biende anyi? Malu avuaye mulue kuenza adi aleja ne: kavua mushintuluke to. Kadi, dituku kadivua dianji kujika bua Ahaba ne bua Eliya to.

17, 18. a) Pavua Eliya uya mu Yizelele, tshiakamuenzekela mu njila ntshinyi? b) Mbualu kayi bua dikema buakenzekela Eliya pavuaye umbuka ku Kâmele mutangile ku Yizelele? (Bala kabidi mêyi adi kuinshi kua dibeji.)

17 Eliya wakaya pende, kuyila anu njila uvua Ahaba muyile. Wakenza luendu lule, mu mîdima ne bitotshi. Kadi bualu bukuabu buvuaye kayi muanji kumona buakenzeka.

18 Bible udi wamba ne: ‘Tshianza tshia Yehowa tshiakadi kudi Eliya; wakasuika mukaba mu tshimonu tshiende, wakanyema kumpala kua Ahaba too ne ku tshiibi tshia ku Yizelele.’ (1 Bak. 18:46) Eyowa, “tshianza tshia Yehowa” tshivua ne Eliya mu tshishima. Yizelele uvua mutantshi wa kilometre 30; pabi Eliya ukavua mukulakaje. * Anji mona mu lungenyi mudibi bienzeka, muprofete udi ubandisha muzabi wende, uwusuika mu tshimonu bua kushiya mikolu yende mipepele, mpindieu udi wasa lubilu mu njila wa bitotshi ne mâyi a mvula, unyema upeta ditempu dia mfumu, udipita!

19. a) Bukole buvua Nzambi mupeshe Eliya budi mua kutuvuluija milayi kayi? b) Pavua Eliya unyema mutangile ku Yizelele, uvua ne dishindika kayi?

19 Edi divua dikuatshisha dinene bua Eliya. Kupeta bukole bua nunku, pamuapa bupite ne bua patshivuaye nsonga, bivua bualu bua dikema buvua bumusankishe be! Bidi mua kutuvuluija milayi ya Nzambi idi itujadikila ne: pikala buloba bukudimuke Mparadizu, bantu ba Nzambi bonso nebikale ne makanda a mubidi tumatuma, ne bukole bua bungi. (Bala Yeshaya 35:6; Luka 23:43) Pavua Eliya mu lubilu apu, uvua mujadike ne: Tatu wende Yehowa, Nzambi umuepele mulelela, ke uvua nende menemene.

20. Tudi mua kuenza tshinyi bua kupeta masanka adi Yehowa mulaye?

20 Yehowa mmuindile ne muoyo kuulu kuulu bua kutupesha masanka. Nanku tukebayi bua kupeta masanka aa, ki mmasanka a bilele to! Tudi petu ne bua kushala batabale anu bu Eliya, batangile ne meji onso bua kumona bijadiki bidi bileja mukadi Yehowa pabuipi ne kutupesha mabenesha mu matuku mabi aa. Anu bu Eliya, tudi ne bijadiki bidi ne bua kutusaka bua kutekemena ne muoyo mujima dikumbana dia milayi ya Yehowa, “Nzambi udi ulamata ku bushuwa.”—Mus. 31:5.

^ tshik. 18 Mutantshi mukese kunyima kua malu aa, Yehowa wakambila Eliya bua kutuadijaye kulongesha Elisha. Elisha eu wakalua kumanyika bu ‘wakadi wela mâyi pa bianza bia Eliya.’ (2 Bak. 3:11) Elisha wakalua muena mudimu wa Eliya; bidi bimueneka ne: uvua wambuluisha muprofete mukulakaje eu.