Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA DIKUMI NE MUANDA MUTEKETE

“Mona, meme mukaji mupika wa Yehowa!”

“Mona, meme mukaji mupika wa Yehowa!”

1, 2. a) Bavua bele Mariya muoyo kayi kudi muenyi? b) Mariya uvua ne bua kuangata dipangadika kayi? Divua mua kushintulula nsombelu wende mushindu kayi?

MARIYA wakakema bikole pakamonaye muenyi kampanda ubuela kuabu. Muenyi eu kavua mulue bua kumonangana ne tatuende anyi ne mamuende to. Uvua mumuluile yeye! Mariya uvua mumanye bimpe ne: muenyi eu kavua mufumine ku Nazaleta to. Bu muvua ba Mariya mu katshimenga kakese, bivua bipepele bua kumanya benyi. Muenyi eu uvua umueneka mushilangane bikole ne bantu bakuabu. Wakayukila ne Mariya mu mushindu uvuaye kayi muibidilangane nawu, wamba ne: “Muoyo au, wewe udibu baleje kalolo kapite bungi; Yehowa udi nebe.”—Bala Luka 1:26-28.

2 Ke mudi Bible utumanyisha Mariya, muana wa Heli, wa mu tshimenga tshia Nazaleta mu Galela. Muyuki wende eu mmutuadije pavuaye ne bua kuangata dipangadika dia mushinga mukole. Uvua mubangila wa Jozefe muena mabaya uvua kayi mubanji, kadi muikale ne ditabuja dikole kudi Nzambi. Nanku Mariya uvua mua kuikala mumanye muikala nsombelu wende, mmumue ne: nsombelu wa mukaji udi wambuluisha bayende ne ukolesha bana bende pamue ne bayende. Diakamue, udi udimona kumpala kua muenyi eu udi mulue kumuambila mudimu udi Nzambi wende mumupeshe, mudimu uvua mua kushintulula nsombelu wende.

3, 4. Bua tuetu kumanya Mariya bimpe, mmalu kayi atudi ne bua kumbusha mu mutu? Tudi ne bua kuimanyina pa tshinyi?

3 Bantu ba bungi badi bakema bua mudi Bible kayi muakule malu a bungi adi atangila Mariya. Bible kena utamba kuakula bua mushindu uvuaye mukole, bua bikadilu biende ne ki mmuakule bualu nansha bumue bua muvua mubidi wende to. Kadi malu adi Dîyi dia Nzambi diamba bua bualu buende adi ne malongesha a bungi.

4 Bua kumanya Mariya bimpe, bidi bikengela kubenga kutuma ntema ku malu adi bitendelelu bia bungi bilongesha lelu bua bualu buende. Nanku, tuanji kumbusha mu mutu bitu bantu ba bungi bamba bua bualu buende. Tumbushe kabidi mu mutu malongesha a mu bitendelelu adi mabandishe bikole mukaji muena didipuekesha eu, bu mudi a ne: “Mamuende wa Nzambi” ne “Mukalenge mukaji wa mu Diulu.” Tuimanyinayi pa tshidi Bible wamba menemene. Bible udi utuambila muvua Mariya ne ditabuja ne mutudi mua kumuidikija.

Muanjelu udi ulua kumutangila

5. a) Tshivua Mariya muenze pavua Gabaliele mumuele muoyo tshidi tshitulongesha tshinyi? b) Tshilejilu tshia Mariya tshidi tshitupesha dilongesha kayi dinene?

5 Muenyi wa Mariya kavua muntu wetu wa mashi ne mâyi eu to. Uvua muanjelu Gabaliele. Pavuaye mubikile Mariya ne: “wewe udibu baleje kalolo,” Mariya “wakapampakana bikole” bua mêyi a muanjelu ne bua muvuaye mumuele muoyo mu mushindu uvuaye kayi muibidilangane nawu. (Luka 1:29) Udibu baleje kalolo kudi nganyi? Mariya kavua mutekemene ne: bantu bavua mua kumuleja kalolo to. Kadi muanjelu uvua umuambila bua muvua Yehowa Nzambi umuanyisha. Bualu ebu buakamusankisha bikole. Nansha nanku, kavua udituta mu tshiadi ne lutambishi luonso ne: Nzambi ukadi munganyishe to. Tshilejilu tshia Mariya tshidi tshitulongesha ne: tuetu tuditatshisha bua Nzambi atuanyishe, katuena mua kubandisha makaya tuamba ne: ukadi mumane kutuanyisha to. Nzambi mmukine bantu badi badibandisha, kadi mmunange bantu badi badipuekesha ne udi ubambuluisha.—Yak. 4:6.

Mariya kavua udituta mu tshiadi ne lutambishi luonso ne: Nzambi ukadi munganyishe to

6. Mmudimu kayi wa pa buawu uvua muanjelu mupeshe Mariya?

6 Bivua bikengela ne: Mariya ikale udipuekesha mushindu eu, bualu muanjelu uvua ne bua kumupesha mudimu wa pa buawu. Wakamumvuija ne: uvua ne bua kulela muana uvua ne bua kulua muntu wa mushinga mukole munkatshi mua bantu bonso. Gabaliele wakamba ne: “Yehowa Nzambi neamupeshe nkuasa wa butumbi wa tatu wende Davidi, neikale Mukalenge wa nzubu wa Yakoba tshiendelele; Bukalenge buende kabuakuikala ne ndekelu to.” (Luka 1:32, 33) Kakuyi mpata, Mariya uvua mumanye tshivua Nzambi mulaye Davidi kukavua bidimu bipite pa tshinunu, mulayi au uvua uleja ne: umue wa mu ndelanganyi ya Davidi uvua ne bua kukokesha bua kashidi. (2 Sam. 7:12, 13) Nanku muana wa Mariya uvua ne bua kulua Masiya uvua bantu ba Nzambi bindile munkatshi mua bidimu bia bungi.

Muanjelu Gabaliele wakatuadila Mariya diakalenga ditambe bunene

7. a) Lukonko luvua Mariya muele ludi luleja tshinyi pa bidi bimutangila? b) Tshilejilu tshia Mariya tshidi tshilongesha bansonga tshinyi lelu?

7 Muanjelu wakamuambila kabidi bua muanende ne: “Nebamubikile ne: Muana wa Mutambe bunene.” Mmunyi muvua mukaji wetu eu mua kulela muana wa Nzambi? Mmunyi mene muvua Mariya mua kumulela? Uvua mubangila wa Jozefe, kadi kabavua banji kuselangana to. Mariya wakela lukonko elu ne muoyo mujima wamba ne: “Bualu ebu nebuenzeke mushindu kayi bualu meme tshiena muanji kumanya mulume?” (Luka 1:34) Mona ne: Mariya udi wamba mudiye kayi muanji kumanya balume kayi nansha ne bundu bukese to. Kadi, uvua usanka bikole bua tshivuaye atshi. Lelu bansonga ba bungi badi banyanga ne lukasa bukamama buabu, ne badi baseka bansonga badi kabayi banji kumanya balume anyi bakaji. Malu mmashintuluke bikole pa buloba. Kadi Yehowa yeye ki mmushintuluke to. (Mal. 3:6) Yehowa udi usanka bua bantu badi batumikila mikenji yende ya bikadilu bimpe anu bu mu tshikondo tshia Mariya.—Bala Ebelu 13:4.

8. Mmunyi muvua Mariya mua kulela muana mupuangane nansha muvuaye yeye mupange bupuangane?

8 Nansha muvua Mariya wenzela Yehowa mudimu ne lulamatu, uvua anu muntu mupange bupuangane. Kadi mmunyi muvuaye mua kulela muana mupuangane, Muana wa Nzambi? Gabaliele udi umvuija ne: “Nyuma muimpe nealue kuudi, bukole bua Mutambe Bunene nebukubuikile. Bua bualu abu, muana waledibua nebamubikile ne: ngua tshijila, Muana wa Nzambi.” (Luka 1:35) Kuikala wa tshijila kudi kumvuija “mukezuke,” “kayi katoba,” “munsantu.” Baledi batu basambulujila bana babu mibi ne dipanga dia bupuangane. Kadi mu bualu ebu, Yehowa uvua ne bua kuenza tshishima tshia dikema. Uvua ne bua kuangata muoyo wa muanende mu diulu, kuwela mu difu dia Mariya, ne kuenza mudimu ne bukole buende buenzeji anyi nyuma muimpe bua ‘kubuikila’ Mariya, ulama muana bua kapianyi mibi ya mamuende to. Mariya uvuaku muitabe tshivua muanjelu mumulaye anyi? Ntshinyi tshiakandamunaye?

Diandamuna didi Mariya upesha Gabaliele

9. a) Malu adi bena mpata bamba bua Mariya nga dishima bua tshinyi? b) Mmushindu kayi uvua Gabaliele mukoleshe ditabuja dia Mariya?

9 Bena mpata ne bantu badi balonge malu a Nzambi ba mu bukua buena Kristo kabena bitaba ne: mukaji utshivua kamama uvua mua kulela muana to. Nansha mudibu balonge, kudi bualu bupepele budibu kabayi bumvua. Ke buvua Gabaliele muambe ne: “Kakuena dîyi dia Nzambi didiye kayi mua kukumbaja to.” (Luka 1:37) Mariya uvua muitabe ne: mêyi avua muanjelu mumuambile avua malelela, bualu uvua nsongakaji uvua ne ditabuja dikole. Kadi ditabuja diende kadivua dia muntu muena bitabataba to. Bu muvua Mariya muntu wetu wa lungenyi ne meji eu, uvua dijinga ne bijadiki bua kukolesha ditabuja diende. Muanjelu Gabaliele wakamupesha bijadiki bia bungi. Wakamuambila bua muanabu Elizabeta ukavua muntu mukole, uvua bantu bamanye ne: uvua nkumba wa bidimu bia bungi. Nzambi wakamuambuluisha mu tshishima bua yeye kuimita.

10. Bua tshinyi diakalenga divua nadi Mariya dia kulela Muana wa Nzambi kadivua bualu bupepele?

10 Ntshinyi tshivua Mariya ne bua kuenza? Kuvua mudimu uvua mumuindile ne uvua mujadike ne: Nzambi neakumbaje malu onso avua Gabaliele muambe. Nansha muvua kulela muana wa Nzambi bualu bua lumu, kabivua bipepele bua Mariya kukumbajaye bualu ebu to. Tshia kumpala, uvua ne bua kuela meji bua Jozefe mubangila wende. Pavua Jozefe umanya ne: Mariya uvua ne difu, uvuaku mua kuitaba bua kumusela kabidi anyi? Tshibidi, mudimu uvuabu bamupeshe uvua umueneka bu uvua wenza buôwa. Uvua ne bua kuambula munda muende muoyo wa tshifukibua tshia Nzambi tshia mushinga mukole menemene, Muanende uvuaye munange bikole. Mariya uvua ne bua kumulama pavuaye muana mutekete ne kumukuba mu bulongolodi bubi ebu. Bushuwa, tshivua mudimu munene.

11, 12. a) Mmunyi muvua too ne bantu bavua ne bukole ne lulamatu bandamune pavua Yehowa mubapeshe mudimu mukole? b) Diandamuna divua Mariya mupeshe Gabaliele divua dileja tshinyi bua bualu buende?

11 Bible udi uleja ne: nansha bantu bakuabu ba bukole ne ba lulamatu bavua imue misangu belakane bua kuitaba mudimu mukole uvua Nzambi mubapeshe. Mose wakamba ne: kavua mukumbane bua kuikala mutuadi wa dîyi dia Nzambi, bualu kavua wakula bimpe to. (Ekes. 4:10) Yelemiya wakamba yeye ne: utshivua “anu muana,” muana mutekete bikole kayi mua kukumbaja mudimu uvua Nzambi mumupeshe to. (Yel. 1:6) Yona yeye wakanyema mudimu uvuabu bamupeshe. (Yona 1:3) Kadi Mariya yeye wakenza tshinyi?

12 Lelu bantu ba bungi mbamumanye bua mêyi akambaye adi aleja muvuaye udipuekesha ne utumikila bikole. Wakambila Gabaliele ne: “Mona, meme mukaji mupika wa Yehowa! Bienzeke anu bu muudi muambe.” (Luka 1:38) Mukaji mupika uvua mushadile kudi bena mudimu bonso; nsombelu wende yonso uvua mu bianza bia mfumuende. Ke mushindu uvua Mariya udimona kumpala kua mfumuende Yehowa. Mariya uvua mumanye ne: uvua mu bianza bia Yehowa, Nzambi udi ne lulamatu kudi bantu badi bamulamate. Uvua mumanye kabidi ne: Yehowa uvua ne bua kumubenesha pavuaye udienzeja bua kukumbaja mudimu mukole eu.—Mus. 18:25.

Mariya uvua mumanye ne: uvua mu bianza bia Yehowa, Nzambi udi ne lulamatu

13. Mmunyi mudi tshilejilu tshia Mariya tshituambuluisha pikala mudimu udi Nzambi mutupeshe umueneka mukole anyi katuyi mua kuwenza?

13 Imue misangu Nzambi utu utulomba bua kuenza mudimu udi mua kumueneka ku mêsu kuetu bu mukole anyi utudi katuyi mua kuenza. Kadi ku diambuluisha dia Dîyi diende, udi utuleja bua tshinyi tudi ne bua kumueyemena, kuditeka mu bianza biende anu bu Mariya. (Nsu. 3:5, 6) Netuenze petu nunku anyi? Tuetu benze nunku, neatubeneshe ne neatuambuluishe bua tuetu kuikala ne ditabuja dikole kudiye.

Udi uya kudi Elizabeta

14, 15. a) Mmunyi muvua Yehowa muambuluishe Mariya pavuaye muye kutangila Elizabeta ne Zekâya? b) Mêyi a Mariya adi mu Luka 1:46-55 adi aleja tshinyi pa bidi bimutangila?

14 Malu avua Gabaliele muambile Mariya bua Elizabeta avua mamukemeshe bikole. Mmuntu mukaji kayi udi mua kumanya bimpe menemene muvua Mariya udiumvua? Mariya wakaya ne lukasa ku mikuna ya mu Yudaya, luendu lua matuku matue ku asatu anyi anayi. Pakabuelaye mu lupangu lua Elizabeta ne muakuidi Zekâya, Yehowa wakambuluisha Mariya bua kupeta tshijadiki tshikuabu tshivua mua kukolesha ditabuja diende. Pakumvua Elizabeta muoyo uvua Mariya mumuele, wakumvua diakamue muana uvua munda muende utuadija kusanka. Elizabeta wakuwula tente ne nyuma muimpe ne kubikilaye Mariya ne: “Mamuende wa Mukalenge wanyi.” Nzambi uvua muambuluishe Elizabeta bua kujingulula ne: muana wa Mariya uvua ne bua kulua Mukalenge wende, Masiya. Kabidi nyuma wakamusaka bua kuela Mariya kalumbadi bua muvuaye mulamate Nzambi ne umutumikila; wakamuambila ne: “Mukaji udi muitabuje ngua diakalenga.” (Luka 1:39-45) Bushuwa malu onso avua Yehowa mulaye Mariya avua ne bua kukumbana.

Malanda avua pankatshi pa Mariya ne Elizabeta avua abambuluisha bikole

15 Mariya wakakula pende. Mêyi ende mmalama bimpe mu Dîyi dia Nzambi. (Bala Luka 1:46-55.) Musangu eu ke uvua Mariya muakule bikole, ne bivuaye muambe bidi bileja malu a bungi adi amutangila. Mêyi ende adi aleja muvuaye ne dianyisha kudi Yehowa bua muvuaye mumupeteshe diakalenga dia kuikala mamuende wa Masiya. Mêyi ende adi kabidi aleja ditabuja dikole divuaye nadi padiye uleja mudi Yehowa upuekesha bena lutambishi ne bena bukole, ne mudiye wambuluisha bantu bapuekele ne bapele badi benza disua diende. Mêyi ende adi kabidi aleja muvuaye ne dimanya dia bungi. Tuetu basue kutshinka, tudi mua kuamba ne: Mariya uvua mutele mu mêyi ende malu adi mu mvese mipite pa 20 ya mu Mifundu ya mu tshiena Ebelu. *

16, 17. a) Mmunyi mudi Mariya ne muanende baleje lungenyi lutudi ne bua kulonda? b) Disombeshangana dia Mariya ne Elizabeta didi dituvuluija disanka kayi ditudi mua kupeta?

16 Bushuwa, Mariya uvua wela meji bikole bua malu adi mu Dîyi dia Nzambi. Nanku, wakaleja muvuaye udipuekesha pavuaye mutele Dîyi dia Nzambi pamutu pa kuamba malu avua mu lungenyi luende. Dimue dituku, muana uvua munda muende wakalua kuleja ngikadilu wa muomumue pakambaye ne: “Malu andi ndongesha ki nganyi to, kadi nga udi muntume.” (Yone 7:16) Tudi petu mua kudiebeja ne: ‘Ndiku ndeja kanemu ka mushindu eu bua Dîyi dia Nzambi anyi? Anyi ntu musue kulongesha malu adi afuma mu meji anyi?’ Bulelela, Mariya uvua ne meji mimpe.

17 Mariya wakashala kua Elizabeta ngondo mitue ku isatu, kakuyi mpata bavua bakankamijangana bikole. (Luka 1:56) Disombeshangana dia Mariya ne Elizabeta didi dituvuluija mudi bulunda mua kutupetesha masanka a bungi. Tuetu bakebe balunda badi banange Nzambi wetu Yehowa ne muoyo umue, malanda etu ne Yehowa nealue makole. (Nsu. 13:20) Ndekelu wa bionso Mariya uvua ne bua kupingana kuende. Ntshinyi tshivua Jozefe mua kuamba pavuaye umvua tshivua tshifikile Mariya?

Mariya ne Jozefe

18. Mbualu kayi buvua Mariya muambile Jozefe? Ntshinyi tshiakenza Jozefe?

18 Bidi bimueneka ne: Mariya kavua muindile bua difu dianji kukola bua ashishe kuyukila ne Jozefe to. Uvua amu ne bua kuyikila nende. Kadi uvua welakana bua kumanya tshivua Jozefe muntu uvua utshina Nzambi mua kuenza pavuaye mua kumuambila. Nansha nanku, wakayikila nende, kumuambila malu onso avua mamufikile. Anu mutudi mua kuela meji, biakatonda Jozefe bikole. Uvua musue kuitaba tshivua nsongakaji uvuaye munange eu umuambila, kadi tshidiye wamba katshitu tshianji kuenzeka to. Bible kena uleja meji avua nawu Jozefe anyi tshivuaye upangadija to. Kadi udi uleja ne: uvua muangate dipangadika dia kushipa dibaka, bualu tshikondo atshi bavua bangata bantu bavua babangilangane anu bu bantu bakavua baselangane. Kadi kavua musue kukoka ntema ya bantu anyi kumufuisha bundu to; wakajinga kuenza bualu ebu mu musokoko. (Mat. 1:18, 19) Bivua ne bua kuikala bisame Mariya ku muoyo bua kumona muvua bualu abu butatshisha nsongalume wa bende au mu lungenyi. Kadi Mariya kavua mufiike munda bua muvua Jozefe ubenga bivuaye umuambila to.

19. Mmunyi muvua Yehowa muambuluishe Jozefe bua kuangata dipangadika dimpe?

19 Yehowa wakambuluisha Jozefe ne bulenga buonso bua kuangata dipangadika dimpe. Muanjelu wa Nzambi wakambila Jozefe mu tshilota ne: difu divua nadi Mariya ndia mu tshishima. Bualu abu buvua ne bua kuikala bumutukije mioyo ya munda. Yeye kuenza malu anu muvua Mariya muenze ku ntuadijilu, mbuena kuamba ne: wakenza tshivua Yehowa musue bua enze. Kuangataye Mariya, kumutekaye kumbelu bu mukajende, kudilongololaye bua kuambula bujitu bua pa buabu bua kulama Muana wa Yehowa.—Mat. 1:20-24.

20, 21. Tshilejilu tshia Mariya ne Jozefe tshidi tshilongesha bantu badi mu mabaka ne badi bajinga kuselangana tshinyi?

20 Mbimpe bua bantu badi mu mabaka anyi badi bajinga kuselangana bapetele dilongesha ku tshilejilu tshia bena dibaka bapiabapia aba bavua ne muoyo kukadi bidimu 2000. Pavua Jozefe umona muvua mukajende wenza midimu ya mamu wa nzubu, kakuyi mpata wakasanka muvua muanjelu wa Yehowa mumulombole. Jozefe uvua mua kuikala mujingulule ne: bua kuangata mapangadika manene mbimpe kueyemena Yehowa. (Mus. 37:5; Nsu. 18:13) Kakuyi mpata, bu muvuaye mfumu wa dîku, uvua ne budimu ne meji mimpe pavuaye wangata mapangadika bua dîku diende.

21 Ndilongesha kayi ditudi tupeta bua muvua Mariya muitabe bua kuselangana ne Jozefe? Nansha muvua Jozefe muanji kuikala ne lutatu lua kuitaba tshivuaye mumuambile, Mariya wakashala muindile bua Jozefe angate dipangadika dia mua kupita ne bualu abu, bualu yeye ke uvua ne bua kulua mfumu wa dîku. Kakuyi mpata, bualu ebu buakamupesha dilongesha dimpe didi bakaji bena Kristo mua kulonda lelu. Bidi bimueneka ne: malu aa akambuluisha Jozefe ne Mariya bua kumona mushinga wa kuyukidilangana ne kulejangana malu onso patoke.—Bala Nsumuinu 15:22.

22. Jozefe ne Mariya bavua bibakile dibaka diabu pa tshinyi? Mmalu kayi avua mabindile?

22 Mu bulelela, bena dibaka bapiabapia aba bakatuadija dibaka diabu diashila pa bishimikidi bitambe buimpe. Bavua banange Yehowa kupita bintu bionso, ne bavua bajinga kumusankisha ne muoyo mujima bu baledi badi bamanye mua kuambula majitu abu bimpe mu dîku. Bushuwa, kuvua malu mimpe ne ntatu mikole ivua mibindile. Bavua ne bua kukolesha Yezu uvua ne bua kulua muntu mutambe bunene wa katshia ne katshia.

^ tshik. 15 Bidi bimueneka mu mvese ayi ne: Mariya uvua mutele mêyi a Hana. Hana uvua mukaji muena ditabuja uvua Yehowa muambuluishe pende bua kupeta muana.—Bala kabidi kazubu ka ne: “Masambila abidi a dikema,” mu Nshapita 6.