“Nasanayakon a dagiti barkadak ti kakaduak, ket nagrigat para kaniak ti makigayyem iti sabali.”​—Alan.

 “Bassit laeng ti gagayyemko, ket kaykayatko a kasta. Saanko a hilig ti umas-asideg ken makitungtong kadagiti diak am-ammo.”​—Sara.

 Kas met laeng kadi kada Alan ken Sara ti marikriknam? Nadekketka kadi unay kadagiti kabarkadam ket marigatanka a makigayyem iti dadduma?

 No wen, para kenka daytoy nga artikulo!

•  Ti problema kadagiti barkada

•  Ti mabalinmo nga aramiden

•  Ti kuna dagiti padam nga agtutubo

 Awan met dakesna no addaanka iti grupo ti gagayyem. No adda nadekket a gagayyemmo, mariknam nga adda mangipatpateg ken mangak-akseptar kenka​—uray adda dagiti pagkapuyam.

 “Nagmayat iti rikna no ammom a kayatdaka ken no agbalinka a parte ti maysa a grupo. No agtutuboka, kayatmo laeng a marikna nga ak-akseptarendaka.”​—Karen, 19.

 Ammom Kadi? Karaman ti 12 nga apostol iti adu a gagayyem ni Jesus, ngem tallo kadakuada ti kadekketan kenkuana​—da Pedro, Santiago, ken Juan.​—Marcos 9:2; Lucas 8:​51.

 Ngem mabalin nga adda pagdaksanna no adda laeng maymaysa a grupo a pakigaygayyemam ken pakikadkaduaam​—sa ipueramon ti dadduma. Kas pagarigan:

•   Mabalin a saanmo a magayyem dagiti tattao a posible a nasayaat ti epektona kenka.

   “No dagiti laeng kapadam ti pakigayyemam, saanmo a mapadasan dagiti sabali pay a nagmamayat a bambanag ken saanmo a magayyem dagiti nagsasayaat a tattao.”​—Evan, 21.

•   Mabalin nga ipapan ti dadduma nga isnabero wenno isnaberaka.

   “No adda laeng maymaysa a grupo a pakikadkaduaam, mabalin a panunoten ti dadduma a dimo kayat ti makisarita iti sabali.”​—Sara, 17.

•   Mabalin a mapilitanka a mang-bully.

   “Mabalin a saanmo a kayat ti mang-bully, ngem no ar-aramidenen dayta dagiti kabarkadam, kasla agbalinen a normal dayta ken mapagaangawan pay ketdin.”​—James, 17.

•   Mabalin a maisagmakka​—aglalo no desperadoka nga agbalin a kabarkadada.

   “No adda uray maysa laeng a naluko iti grupoyo, maimpluensiaanen ti amin nga agaramid iti dakes.”​—Martina, 17.

•   Panunotem no ania dagiti prinsipiom.

   Isaludsodmo iti bagim: ‘Ania dagiti prinsipio a sursurotek? Makatulong kadi dagiti gagayyemko tapno masurotko dagita a prinsipio wenno isuda ti rason a marigatanak a mangsurot kadagita? Itultuloyko latta kadi ti makigayyem kadakuada aniaman ti kasukatna?’

   Prinsipio ti Biblia: “Dagiti dakes a pannakitimpuyog [wenno, pannakikadua] dadaelenda dagiti makagunggona nga ugali.”​—1 Corinto 15:33.

   “No saanmo a kapada iti prinsipio dagiti kakaduam iti grupoyo, mabalin a maaramidmo dagiti banag a saanmo koma a pulos maaramid.”​—Ellen, 14.

•   Panunotem a naimbag ti prioridadmo.

   Isaludsodmo iti bagim: ‘Nadekketak kadi unayen kadagiti gagayyemko nga uray la maituredko a tallikudan dagiti prinsipiok tapno laeng saan a madadael ti panaggagayyemmi? Ania ti aramidek no adda dakes a naaramidan ti gayyemko?’

   Prinsipio ti Biblia: “Amin dagidiay dungdungnguek tubngarek [wenno, bagbagaak].”​—Apocalipsis 3:​19.

   “No adda kalokuan nga inaramid ti maysa a kabarkadam ken mas importante kenka ti panaggayyemyo, agparang a kasla agbalinka a traidor no agipulongka.”​—Melanie, 22.

•   Makigayyemka pay iti dadduma.

   Isaludsodmo iti bagim: ‘Pagimbagak kadi no diak limitaran ti pakikaduaak tapno magayyemko dagiti diak pay am-ammo?’

   Prinsipio ti Biblia: “Saan la a ti pagimbaganyo ti kitaenyo. Kitaenyo met ti pagimbagan ti tunggal maysa.”​—Filipos 2:4, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

   “Dagiti agtutubo nga agpapaigid ket mabalin nga adda laeng problemada iti pamilia. Ngem no maam-ammom idan, kaaduanna a makitam nga adda gayam nagsasayaat nga ugalida.”​—Brian, 19.

 Ti konklusion: Awan dakesna no addaanka iti grupo ti gagayyem. Kasta met, mabalin a pagsayaatam no dimo limlimitaran ti pakigayyemam tapno maam-ammom met ti dadduma. Kuna ti Biblia: “Daydiay sibubulos a mangsibug [wenno, mangbang-ar] iti sabsabali isu sibubulos a masibuganto met.”​—Proverbio 11:25.