SALUDSOD DAGITI AGTUTUBO

Komusta ti Panaglanglangak?

I-PLAY

Apay a rumbeng a maseknanka iti isusuotmo? Ngamin, adda ibagbaga ti panagbadbadom. Ania ngata ti ibagbaga ti kawesmo maipapan kenka?

Tallo a dadakkel a kamali maipapan iti uso ken no kasano a liklikan dagita

Kamali #1: Ti media ti mangidiktar iti itsuram.

“No dadduma, magustuak ti maysa nga uso gapu ta nagadu ti makitkitak a kasta kadagiti adbertismen,” kuna ti maysa a tin-edyer a ni Theresa. “No sangkapanunotmo dagiti ladawan dagiti tattao a nakasuot iti dayta nga uso, nagrigat ti saan a sumurot.”

Saan laeng a dagiti babbai ti maallukoy kadagiti adbertismen. “Alisto laeng a sumurot dagiti lallaki iti uso,” kuna ti libro a The Everything Guide to Raising Adolescent Boys. “Ikagkagumaan dagiti aglaklako nga impluensiaan uray dagiti ubbing pay a lallaki.”

Ti nasaysayaat nga aramidem: Kuna ti Biblia: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet utobenna dagiti addangna.” (Proverbio 14:15) Maitunos iti dayta a prinsipio, sursuruem nga analisaren dagiti makitkitam kadagiti adbertismen. Kas pagarigan, no makakitaka iti adbertismen kadagiti bado a “naarte,” “makagargari,” wenno “naseksi,” isaludsodmo iti bagim:

‘No surotek dayta nga uso, asino a talaga ti magunggonaan?’
‘Ania a kita ti panagbiag ti pakaibilangak gapu iti dayta?’
‘Kasta kadi a talaga ti klase ti panagbiagko ken dagiti prinsipiok?’

Balakad maipapan iti uso: Iti makalawas, obserbaram a naimbag dagiti adbertismen ken dadduma pay a media a naipamaysa kadagiti uso. Ania a klase ti panagbiag ti iparparegtada? Adda kadi dagiti di madmadlaw a mensahe ti disenio a mangiparikna a masapul a makiusoka? “Nagpigsa ti impluensia nga agbalin a perpekto ti panaglanglangam, panagbadbado, ken ipakitam ti ‘perpekto’ a pammagim,” kuna ti maysa a tin-edyer a ni Karen. “Dagiti aglaklako a makaammo iti dayta puntiriaenda dagiti agtutubo ta nalakada a maal-allukoy.”

Kamali #2: Tuladen ti uso tapno sumurot iti kaaduan.

“No aguso ti maysa a kita ti bado,” kuna ti tin-edyer a ni Manuel, “tuladen dayta ti amin. Ket no saanka a tumulad, uyawendaka.” Kasta met laeng ti kapanunotan ni Anna. “Saan a maipapan iti uso ti pagsasaritaan ditoy no di ket maipapan iti panangsurot iti kaaduan,” kinunana.

Ti nasaysayaat nga aramidem: Kuna ti Biblia: “Dikay agpaisukogen iti daytoy a sistema ti bambanag.” (Roma 12:2) Maitunos iti dayta a balakad, kitaem ti pagidulinam iti kawes sa isaludsodmo iti bagim:

‘Ania dagiti kangrunaan nga ikabkabilangak no agpiliak iti kawes?’
‘Kasano kapateg kaniak ti tatak ti bado?’
‘Kayatko kadi nga alaen ti atension dagiti tattao babaen ti panagkawkawesko?’

Balakad maipapan iti uso: Imbes a dua laeng ti pagpiliam—uso (ken maakseptar) wenno saanen nga uso (ken saan a maakseptar)—ikabilangam ti maikatlo a pagpilian: panagtalek iti bagi ken natalged a rikna. No kontentokan iti bagim, saanka unay madanagan uray no naidumdumaka.

Kamali #3: Panangipagarup a ‘maymayat ti seksi.’

“Kinapudnona, kasla nagmayat no dadduma ti agisuot iti medio makagargari, ’tay nakakitkiting wenno nakakipkipet,” inamin ti agtutubo a ni Jennifer.

Ti nasaysayaat nga aramidem: Kuna ti Biblia: “Ti arkosyo saan koma a daydiay makinruar . . . no di ket isu koma ti nalimed a kinatao ti puso.” (1 Pedro 3:3, 4) Maitunos iti dayta a balakad, panunotem no ania ti mas makaatrakar—makinruar wenno makin-uneg a kinapintas.

Balakad maipapan iti uso: Ti kinaemma ti kasayaatan nga ‘arkosmo.’ Agpayso a saanen a popular dayta a sao ita. Ngem daytoy ti panunotem:

Adda kadin nakasarsaritam a sao a sao ken maipapan laeng kenkuana ti ibagbagana? Makapaladingit ta dina ammo nga umadayo dagiti tattao kenkuana!

Kas iti pannakisarsarita, ti panagkawkawes ket mabalin a ‘naipamaysa laeng iti bagim,’ a mangpaadayo kadagiti sabsabali

No saan a naemma ti panagkawkawesmo, agbalinka a kas iti dayta a tao. Kasla ibagbaga ti kawesmo a ‘kitaendak,’ ket agparang a saan a natalged ti riknam wenno kayatmo ti agpapansin—wenno agpada a kasta. Mabalin nga agparang pay a desperadoka iti aniaman a kita ti atension—uray ti saan a maitutop.

Ipakitam ti kinaemma, imbes nga ipakpakaammom ti banag a saanmo met nga ilako. “No naemmaka, dina kayat a sawen a tuladem ti panagkawkawes ni lolam,” kuna ti tin-edyer a ni Monica. “Kayatna laeng a sawen nga adda panagraemmo iti bagim ken iti sabsabali.”