Adu a biktima iti seksual a pannakaabuso ti mabain unay iti napasamak. Mabalin pay ketdi a pabasolenda ti bagida. Alaentay a pagarigan ni Karen nga agtawen itan iti 19, a biktima iti seksual a pannakaabuso idi agtawen iti 6 agingga iti 13. “Ti karigatan a sinangok ket ti pannakakonsiensia,” kinunana. “Pinampanunotko no apay nga impalubosko a bimmayag ti pannakaabusok.”

 No kasta ti mariknam iti situasionmo, panunotem dagitoy:

•   Dagiti ubbing ket saan a nakasagana a makiseks, iti man pisikal wenno ti emosionda. Dida ammo ti kaipapanan dayta nga aramid isu nga awan ti basolda no mapasamak dayta kadakuada. Kayatna a sawen a saan a basol ti ubing ti pannakaabusona.

•   Gagangay nga agtalek dagiti ubbing kadagiti adulto ken inosenteda no maipapan kadagiti taktika dagiti managdakdakes, isu nga alisto a mabiktima ti maysa nga ubing. “Dagiti manangmolestia ket nakalalaing a ‘mangallilaw,’ ket awan gawgaway ti ubing iti kinasikapda,” kuna ti libro a The Right to Innocence.

•   Mabalin a marikna ti ubing a kayat ti bagina ti mapaspasamak bayat a maab-abuso. No kasta ti nariknam idi, masapul a maammuam a kasta ti automatiko a reaksion ti bagi no maaprosan iti sabali a pamay-an. Dina kayat a sawen a kinayatmo ti napasamak a pannakaabuso wenno adda basolmo iti dayta.

 Singasing: Mangpanunotka iti ubing nga ammom a kaed-edadmo idi naabusoka. Isaludsodmo iti bagim, ‘Nainkalintegan kadi a pabasolen dayta nga ubing iti pannakaabusona?’

 Dayta ti pinanunot ni Karen idi inaywananna ti tallo nga ubbing. Maysa kadakuada ti agtawen iti 6—ti tawen ni Karen idi nangrugi ti pannakaabusona. Kuna ni Karen, “Nakitak no kasano a naglaka a mabiktima ti ubing a kasta ti tawenna—no kasano a naglakaak a mabiktima idi kasta ti tawenko.”

 Ti agpayso: Ti nangbiktima ti makimbasol iti pannakaabusom. Kuna ti Biblia: “Ti mismo a kinadakes daydiay nadangkes maaddanto iti bagina” laeng.—Ezequiel 18:20.

 No makisaritaka iti maysa a mapagtalkam nga adulto maipapan iti pannakaabusom, lumag-an ti riknam. Kuna ti Biblia: “Ti pudno a kadua agayat iti isuamin a tiempo, ken ti kabsat a mayanak no adda rigat.”—Proverbio 17:17.

 Mabalin a mariknam a nataltalgedka no awan ti pangibagaam iti napasamak. Nalabit a ti panagulimekmo ket kasla pader nga inaramidmo a mangprotektar kenka iti kanayonan a pannakadangran. Ngem laglagipem a ti panagulimekmo a kasla pader a mangprotektar koma kenka ket mabalin a lapped tapno maipaayanka iti tulong.

 Nakita ti agtawen iti nasurok a 20 a ni Janet a dakkel a bang-ar kenkuana ti panangibagana iti maipapan iti pannakaabusona. “Nakaub-ubingak pay idi minolestianak ti maysa nga am-ammok ken pagtaltalkak a tao, ket inlimedko dayta iti adu a tawen,” kinunana. “Ngem idi imbagakon dayta ken nanangko, kasla adda naikkat a nadagsen nga awit-awitko.”

 No lagipenna ti napasamak, maawatan ni Janet no apay a mabalin nga adda dagiti saan a mayat a mangibaga iti dayta. “Saan a komportable a pagsaritaan ti maipapan iti pannakaabuso,” kinunana. “Ngem iti kasok, narigat nga ibturan ti sakit a resulta ti saan a panangibaga iti dayta. Pagsayaatak ti saanko a panangibaybayag a panangsango iti dayta.”

 Mabalin a saan a nasayaat ti kapanunotam maipapan iti bagim gapu iti pannakaabusom. Kas pagarigan, mabalin a mariknam a saanen nga umimbag ti pannakasugat ti emosionmo ken awanen ti serserbim wenno ti laengen panggepmo ket tapno mapennek ti seksual a tarigagay ti sabsabali. Panawenen tapno lipatem dagita a kinaulbod, iti kasta, adda gundawaymo nga ‘umimbag.’ (Eclesiastes 3:3) Ania ti makatulong kenka iti daytoy a banag?

 Panagadal iti Biblia. Naglaon ti Biblia iti pampanunot ti Dios, a nabileg ‘a mangbalintuag iti natibker ti pannakasarikedkedna a bambanag”—a pakairamanan ti di umiso a kapanunotam maipapan iti pategmo. (2 Corinto 10:4, 5) Kas pagarigan, basaem ken panunotem a naimbag ti maipapan kadagitoy a teksto: Isaias 41:10; Jeremias 31:3; Malakias 3:​16, 17; Lucas 12:​6, 7; 1 Juan 3:​19, 20.

 Kararag. No nakaro ti pannakakonsiensiam wenno pannakariknam nga awan serserbim, “ipalladawmo ti dadagsenmo ken Jehova” babaen ti panangikararagmo iti dayta. (Salmo 55:22) Saanka nga agmaymaysa!

 Dagiti panglakayen iti kongregasion. Nasanay dagitoy a Kristiano a lallaki nga agbalin a “kas paglemmengan a lugar manipud iti angin ken lugar a pakaitalimengan manipud iti natutudo a bagyo.” (Isaias 32:2) Matulongandaka a maaddaan iti balanse a panangmatmat iti bagim ken tapno makabangonka.

 Nasayaat a kakadua. Obserbaram dagiti Kristiano a lallaki ken babbai a mapagwadan ti panagbiagda. Paliiwem no kasanoda a tratuen ti dadduma. Makitamto a saan nga amin a tattao ket gundawayanda dagiti ibagbagada nga ipatpategda.

 Napaneknekan ti agtutubo a ni Tanya a pudno dayta. Isu ket biktima ti seksual a panangabuso ti sumagmamano a lallaki manipud kinaubingna. “Dagiti pay ketdi lallaki a nadekket kaniak ti nangabuso kaniak,” kinunana. Ngem idi agangay, nakita ni Tanya nga adda dagiti lallaki a mangipakpakita iti pudpudno nga ayat. Kasano?

 Idi nakadkaduana ti Kristiano nga agassawa a mapagwadan ti panagbiagda, nagbaliw ti kapanunotan ni Tanya. “Nakitak iti tigtignay ti asawa a lalaki a saan gayam a mananggundaway ti amin a lallaki,” kinunana. “Protprotektaranna ni baketna, ket kasta a talaga ti kayat ti Dios a panangtrato ti lalaki iti asawana.” a—Efeso 5:28, 29.