Lutani apo pali nkhani

IVYO ŴACHINYAMATA ŴAKUFUMBA

Kasi Ningachita Wuli Kuti Nileke Kughanaghana Waka Vinthu Viheni?

Kasi Ningachita Wuli Kuti Nileke Kughanaghana Waka Vinthu Viheni?

 Kasi mukujiwona kuti ndimwe munthu wamtundu wuli?

  •   Wakukondwa

     “Nkhuyezgayezga kuti nyengo zose niŵenge wakukondwa kweniso kuti mtima wane uŵenge mu malo. Nakuti nkhuwoneseska kuti zuŵa lililose nimwemweterenge na kuŵa wakukondwa.”—Valerie.

  •   Wambura kukondwa

     “Para chinthu chinyake chiwemi chachitika mbwenu nkhwamba kughanaghana kuti ni vyautesi.”—Rebecca.

  •   Wakuzomerezga umo vinthu vyaŵira

     “Para vinthu vyayenda umo wakhazgiranga yayi wamunthu ukukhuŵala, kweniso para ukughanaghana waka viheni ukuŵa wambura kukondwa. Kuzomerezga waka umo vinthu vyachitikira, kukunovwira kuti niwonenge vinthu mwakwenelera.”—Anna.

 Chifukwa wuli ntchakuzirwa kujisanda?

 Baibolo likuti “munthu wa mtima wakusangwa wakuŵa na chiphikiro nyengo zose.” (Zintharika 15:15) Ntchakuwonekerathu kuti munthu uyo wakugega kughanaghana viheni, nakuwona vinthu mwakwenelera wakuŵa wakukondwa. Munthu wanthena wakuŵaso na ŵabwezi ŵanandi. Nakuti palije uyo wangatemwa kuŵa paubwezi na munthu uyo wakukhalira waka kudandaura.

 Ndipouli, nanga munthu wangaŵa wakukondwa kweni nipera wakusangana na masuzgo mu umoyo. Mwachiyelezgero:

  •   Wangamba kufipa mtima chifukwa cha nkhani nga za nkhondo, uchigeŵenga, panji nkhani za kuswa malango.

  •   Panji wangaŵa kuti wakusangana na masuzgo mu banja lake.

  •   Panji wakulimbana na nkharo yinyake yiheni.

  •   Panjiso wangaŵa kuti munyake wali kumukhuŵazga chifukwa cha ivyo wakayowoya panji kuchita.

 M’malo mwakusulako waka masuzgo agha, panji kughaghanaghanira chomene m’paka kufika na pakumuŵinyiskani mutu, mungachita makora kujiŵikira mphaka. Para mukuwona vinthu mwakwenelera vimovwiraninge kuti mugege maghanoghano ghaheni kweniso kuti muzomerezge waka umo vinthu vyaŵira.

Mungaŵa ŵakukondwa nangauli mukukumana na masuzgo, para mukugomezga kuti zuŵa linyake vinthu vizamwendaso makora

 Ivyo Mungachita

  •   Muwonenge mwakwenelera vinthu ivyo mukubudiska.

     Baibolo likuti: “Pa charu chapasi palije munthu murunji uyo nyengo zose wakuchita uwemi pera kwambura kunangapo.” (Mupharazgi 7:20) Waliyose ngwakwananga, ndipo wakutondeka kuchita makora vinthu vinyake kweni ivi vikung’anamura kuti ndimwe ŵakutondeka yayi.

     Ivyo mungachita kuti muwonenge vinthu mwakwenelera: Ŵikanipo mtima kuti musinthe vinthu ivyo mukuchita makora yayi, kweni lekani kukhazga kuti nyengo zose muchitenge makora. Munyamata munyake zina lake Caleb wakati: “M’malo mwakuŵika maghanoghano ghane pa vinthu ivyo nkhuchita makora yayi, nkhusambirapo kanthu na kusanga nthowa za umo ningachitira makora.”

  •   Lekani kujiyaniska na ŵanthu ŵanyake.

     Baibolo likuti: “Tingaŵanga ŵakujiwona yayi, ŵakwambiska kuphalizgana, nesi kuchitirana bina.” (Ŵagalatiya 5:26) Nyengo zinyake mungakhuŵara para mwawona vithuzi pa intaneti vyakulongora kuti ŵanyinu ŵakaŵa ku chiphikiro icho imwe ŵakamuchemeraniko yayi. Ivi vingapangiska kuti mwambe kuwona ŵanyinu nga mbalwani ŵinu.

     Ivyo mungachita kuti muwonenge vinthu mwakwenelera: Mukwenera kumanya kuti ni nyengo zose yayi apo ŵanyinu ŵangamuchemani kuti mukaŵepo pa chakuchitika chinyake. Kweniso vithuzi ivyo ŵanthu ŵakuŵika pa intaneti, vikulongora vyose ivyo vikachitika yayi. Msungwana munyake zina lake Alexis wakuti: “Pa intaneti ŵanthu ŵakutemwa kuŵikapo vinthu ivyo vikulongora kuti uko ŵakaŵa kukanozga chomene. Kweni kanandi vinthu ivyo vikaleka kuŵakondweska ŵakuŵikapo yayi.”

  •   Muŵenge ŵamtende chomenechomene mu banja linu.

     Baibolo likuti: “Usange ntchamachitiko, muŵe pamtende . . . , kuyana na umo mungafiskira.” (Ŵaroma 12:18) Mbunenesko kuti mungasintha yayi vyakuchita vya ŵanyinu, kweni imwe mungasintha ivyo mukwenera kuchita para ŵanyinu ŵamuchitirani vinyake. Mungasankha kuŵa munthu wamtende.

     Ivyo mungachita kuti muwonenge vinthu mwakwenelera: M’malo mwakusazgirako masuzgo mu banja linu ŵikanipo mtima kuti muŵe munthu wa mtende, muchitenge nawo vinthu nga umo mukuchitira na mubwezi winu. Msungwana munyake zina lake Melinda wakuti: “Kulije uyo wakuleka kubudiska vinthu, ndipo tose nyengo zinyake tingakhuŵazga ŵanyithu. Tikwenera waka kusankha kuti, kasi tichitenge vinthu mwamtende panji yayi.”

  •   Sambirani kuwonga.

     Baibolo likuti: “Longorani kuti muli ŵakuwonga.” (Ŵakolose 3:15) Mtima wakuwonga ungamovwirani kuti muŵikenge mtima pa vinthu ivyo vikwenda makora pa umoyo winu, m’malo mwa kukhalira waka kughanaghanira ivyo vikuleka kwenda makora.

     Ivyo mungachita kuti muwonenge vinthu mwakwenelera: Manyani masuzgo ghinu, kweni ivi vingamutondeskaninge yayi kuwona viwemi ivyo mukuchita. Msungwana munyake zina lake Rebecca wakuti: “Zuŵa lililose nkhulemba chinthu chimoza chiwemi icho chachitika mu buku lane. Ivi vikunovwira kumanya kuti nangauli nili na masuzgo kweni paliso vinthu vinyake viwemi ivyo nkhwenera kughanaghanira.”

  •   Musankhenge makora ŵabwezi.

     Baibolo likuti: “Mendezgano ghaheni ghakunanga makhaliro ghawemi.” (1 Ŵakorinte 15:33) Para ŵanthu awo mukuchezga nawo ŵakutemwa kuyowoya vyambura kulongosoka, vyakukayikiska panji vyakukhuŵazga, chingaŵa chipusu kuti namwe mwambe kutolera kayowoyero kawo.

     Ivyo mungachita kuti muwonenge vinthu mwakwenelera: Nyengo zinyake ŵanyinu vinthu vingaleka kuŵayendera makora, ndipo ŵangaleka kukondwa. Para vyaŵa nthena mukwenera kuŵawovwira kweni lekani kutimbanizgika chifukwa cha masuzgo gha ŵanyinu. Msungwana munyake zina lake Michelle wakuti: “Ntchiwemi yayi kuchezga chomene na ŵanthu awo ŵakuwona vinthu mwakubudika. Kuchita nthena kungasazgirapo waka masuzgo agho tili nagho.”

 Ŵerengani nkhani zinyake izo zingamovwirani

 Baibolo likuyowoya kuti tili mu “nyengo zinonono na zakusuzga.” (2 Timote 3:1) Kasi namwe nyengo zinyake mukutondeka kukondwa chifukwa cha masuzgo ghanandi agho ghali mu charu ichi? Usange ni nthena, ŵerengani nkhani ya mutu wakuti “Chifukwa Wuli Pali Masuzgo Ghanandi?