Ino manjezyeezya aanu inga mwaakozyanisya abbala lili akati kamabala aatobela?

•   kkampaasi

•   gilazi

•   mulongwe

•   mubetesi

 Mabala oonse one mbwiinguzi buluzi. Cibalo eeci cilapandulula ikaambo ncocili boobo.

•  Ino manjezyeezya ninzi?

•  Nkaambo nzi ncociyandika kuyiisya manjezyeezya aanu?

•  Ino inga mwaayiisya buti manjezyeezya aanu?

•  Nzyobaamba beenzinyoko

 Manjezyeezya aanu muntu wamukati uumuzyibya ciluzi acitaluzi. Bbaibbele lyaamba kuti ali mbuli ‘mulawo uulembedwe mumoyo.’ (Baroma 2:15) Manjezyeezya aali kabotu alamugwasya kulilingula kujatikizya cintu ncomuyanda kucita naa cintu ncomwacita kale.

•   Manjezyeezya aanu ali mbuli kkampaasi. Amutondezya nzila iili kabotu kutegwa mweelebe penzi.

•   Manjezyeezya aanu ali mbuli gilazi. Ayubununa bukkale bwanu, akumutondezya bwini mbomubede mukati.

•   Manjezyeezya aanu ali mbuli mulongwe mubotu. Alakonzya kumupa lulayo lugwasya alimwi akupa kuti muzwidilile, ikuti mwaaswiilila.

•   Manjezyeezya aanu ali mbuli mubetesi. Alamwaambila ikuti mwacita cintu citaluzi.

 Masimpe ngakuti: Manjezyeezya aanu ncibelesyo ciyandika kapati calo cikonzya kumugwasya (1) kusala kabotu cakucita alimwi (2) kubambulula mpomwalubizya.

 Bbaibbele litwaambila ‘kuzumanana kuba amanjezyeezya mabotu.’ (1 Petro 3:16) Nciyumu kucita boobo ikuti manjezyeezya aanu kaatayiisyidwe.

 “Ndakali kubacenga bazyali bangu kujatikizya nkondakabede. Kumatalikilo manjezyeezya aangu akali kundipa mulandu, pele buce-buce ndakacileka kulimvwa bubi.”—Jennifer.

 Mukuyakwaciindi, manjezyeezya aa Jennifer akamupa kuti abaambile bazyali bakwe icakali kucitika alimwi akucileka kubeena.

 Ncomweelede kuyeeya: Ino ndiilili manjezyeezya aa Jennifer naakelede kumucenjezya?

 “Cilakatazya kupona mbuli naluntaambwe. Kufwumbwa buyo kuti manjezyeezya amuzumizya kucita citaluzi ciindi comwe, nkokuti lyoonse anakumuzumizya kucita oobo.”—Matthew.

 Bantu bamwi tabaatobeli manjezyeezya aabo naaceya. Bbaibbele libaamba kuti “tabacijisi nsoni naaba aniini mubukkale bwabo.” (Baefeso 4:19)

 Ncomweelede kuyeeya: Ikuti bantu kabatalipi mulandu kujatikizya zibi nzyobacita, sena ncobeni buumi bwabo buli kabotu? Ino mapenzi nzi ngobalangilwa kuba angawo?

 Masimpe ngakuti: Kutegwa muzumanane kuba amanjezyeezya aali kabotu, mweelede kuba “amaano aayiisyidwe kwaandaanya ciluzi acitaluzi kwiinda mukwaabelesya.”—Bahebrayo 5:14.

 Kutegwa mwaayiisye manjezyeezya aanu, mweelede kulibikkila zyeelelo nzyomuyanda. Aboobo lyoonse mweelede kweezyanisya nzyomucita azyeelelo eezyo. Bantu bamwi batobela zyeelelo:

•   zibikkidwe abanamukwasyi alimwi ziyeeme azilengwa

•   zibikkidwe abalongwe

•   ziyeeme azyakulikondelezya izidumide

 Nokuba boobo, zyeelelo zili mu Bbaibbele zilisumpukide kapati kwiinda zyeezyi. Eeci tacigambyi pe, kayi Bbaibbele ‘lyakasololelwa a Leza,’ walo iwakatulenga alimwi uuzyi nzyotuyandika.—2 Timoteyo 3:16.

 Amulange-lange zikozyanyo zitobela.

 CEELELO: “Tuyanda kuti katusyomeka muzintu zyoonse.”—Bahebrayo 13:18.

•   Mbuti ceelelo eeci mbocikonzya kwaajatikizya manjezyeezya aanu ikuti mwasunkwa kubeja lyamusunko kucikolo, kweena bazyali banu naa kubba?

•   Ikuti manjezyeezya aanu kaamupa kusyomeka muzintu zyoonse, ino mbuti eeci mbocikonzya kumugwasya lino, alimwi akumbele?

 CEELELO: “Amubutije bwaamu.”—1 Bakorinto 6:18.

•    Mbuti ceelelo eeci mbocikonzya kwaajatikizya manjezyeezya aanu ikuti mwasunkwa kweebelela zintu ziletela muzeezo wakoonana naa koonana kamutanakwata naa kukwatwa?

•   Ikuti manjezyeezya aanu kaamupa kubutija bwaamu, ino mbuti eeci mbocikonzya kumugwasya lino, alimwi akumbele?

 CEELELO: “Amufwidilane luzyalo, mube amoyo mutete walubomba, akulekelelana camoyo woonse.”—Baefeso 4:32.

•    Mbuti ceelelo eeci mbocikonzya kumugwasya ikuti tiimweendelana amwanookwanu naa amulongwe?

•   Ikuti manjezyeezya aanu kaamupa kuba aluzyalo alimwi alweetelelo, ino mbuti eeci mbocikonzya kumugwasya lino, alimwi akumbele?

 CEELELO: ‘Jehova ulimusulide muntu uuyanda nkondo.’—Intembauzyo 11:5.

•    Mbuti ceelelo eeci mbocikonzya kumujatikizya ciindi nomusala mavidiyo, mapulogilamu aa TV, alimwi amavidiyo geemu?

•   Ikuti manjezyeezya aanu kaamupa kweeleba zyakulikondelezya zijisi nkondo, ino mbuti eeci mbocikonzya kumugwasya lino, alimwi akumbele?

 MAKANI AAMASIMPE: “Ndijisi balongwe ibakali kuuma mavidiyo geemu aankondo, alimwi andime ndakali kubasangana. Mpoonya bataata bakandaambila kuti ndicileke kusobana mageemu aayo. Aboobo ndakali kuuma buyo ndabaswaya beenzuma. Ndapiluka kuŋanda, ndakali kuumuna buyo. Bataata bakali kundibuzya naa kuli cakanyongene, pele ndakali kubavwiila kuti kunyina. Bumwi buzuba, ndakabala lugwalo lwa Intembauzyo 11:5 mpoonya ndakatalika kulimvwa bubi kuzintu nzyondakali kucita. Ndakabona kuti ndeelede kucileka kuuma mageemu aayo. Aciindi aawa ndakacilekela limwi. Umwi mweenzuma naakabona cikozyanyo cangu awalo wakacileka kuuma mageemu aankondo.”—Jeremy.

 Ncomweelede kuyeeya: Ino ndiilili manjezyeezya aa Jeremy naakatalika kubeleka, alimwi ndiilili naakatalika kwaaswiilila? Ino ncinzi ncomwaiya kuli Jeremy?

 Masimpe ngakuti: Manjezyeezya aanu alayubununa bwini mbomubede alimwi azintu nzyomukkomanina. Ino manjezyeezya aanu aamba nzi kujatikizya ndinywe?