Skip to content

BAKUBUSI BALABUZYA

Mbuti Mbondikonzya Kwiiya Kubikkila Maano?

Mbuti Mbondikonzya Kwiiya Kubikkila Maano?

 Nkaambo nzi nconditabikkili maano?

 “Tandicibali mabbuku mbuli mbondakali kucita kaindi. Alimwi buya kubala mincali milamfwu tandicikuyandi.”—Elaine.

 “Ndilaibinzya vidiyo kuti ndabona kuti taifwambaani kweenda.”—Miranda.

 “Nokuba kuti ndicita cintu cimwi ciyandika kapati, ikuti fooni yangu kaizimide, ncondiyeeya buyo ncakuti ‘Ino nguni wandilembela kameseji?’”—Jane.

 Sena tekinoloji inga yapa kuti kacikatazya kubikkila maano? Bamwi balazumina. Syaazibwene umwi uutegwa Nicholas Carr wakalemba kuti: “Ciindi notubelesya kapati intaneti, tuyiisya bongo bwesu kutabikkila maano, nkokuti kufwambaana kuzyiba twaambo pele kakunyina kubikkila maano.” a

 Amulange-lange bukkale botatwe tekinoloji moikonzya kunyonganya kutegwa mutabikkili maano.

  •   Ciindi nomubandika. Mukubusi wazina lya Maria wakaamba kuti: “Nomuba mumubandi wamulomompande, bantu inga batuma tumameseji naa kuuma mageemu naa kubandika aintaneti, muciindi cakubikkila maano kuzintu nzyaamba muntu ngobabandika limwi.”

  •   Ciindi nomuli kucikolo. Bbuku litegwa Digital Kids yaamba kuti: “Basicikolo banji baamba kuti mafooni naa matabbuleti aabo balaabelesya ciindi nobaiya, ikulemba mameseji, naa kuunka aintaneti, aboobo tabaabelesyi muzintu zyeendelana anzyobaiya.”

  •   Ciindi nomubala. Chris uujisi myaka 22 wakaamba kuti: “Cilandiyumina kapati kutalanga afooni yangu ciindi noyalila.” Ikuti kamuli basicikolo, woola lyomwe lyakulemba homuweki alakonzya kuba mawoola otatwe naa kwiinda waawo ikuti mwanyonganizyigwa afooni naa tabbuleti yanu.

 Masimpe ngakuti: Ciyoomuyumina kubikkila maano ikuti mwalekela tekinoloji kumunyonganya alimwi akumweendelezya.

Ikuti kamutabikkili maano, mizeezo yanu inga yatalika kumweendelezya mbuli bbiza lyanyonganizyigwa

 Mbondikonzya kubikkila maano

  •   Ciindi nomubandika. Bbaibbele lyaamba kuti: “Mutabikkili buyo maano kuzintu nzyomuyanda nywebo zilikke, pele akuzintu nzyobayanda bamwi.” (Bafilipi 2:4) Amutondezye kuti mulababikkila maano bantu kwiinda mukubaswiilila cakubikkila maano. Amuzumanane kubalanga, alimwi mutanyonganizyigwi afooni naa tabbuleti yanu.

     “Ciindi nomubandika, amweelebe ciyanza cakulanga afooni yanu. Amutondezye bulemu kumuntu ngomubandika limwi kwiinda mukumuswiilila cakumaninina.”—Thomas.

     NZILA IIGWASYA: Ciindi nomubandika, amwiibikke ambali fooni yanu. Buvwuntauzyi bumwi butondezya kuti, ikuti fooni kaili afwaafwi ilakonzya kupa kuti mutabikkili maano kumubandi, akuti cintu cimwi cilakonzya kucitika cikonzya kupa kuti imunyonganye.

  •   Ciindi nomuli kucikolo. Bbaibbele lyaamba kuti: “Amubikkile maano mbomumvwa.” (Luka 8:18) Kamwiiyeeyede njiisyo eeyi, ikuti cikolo canu kacizumizya kuunka intaneti mukkilasi, mutanoolangi tumameseji, kuuma mageemu, naa kubandika aintaneti nkaambo muyandika kubikkila maano kuzintu nzyomwiiya.

     “Amusole kubikkila maano mukkilasi. Amutulembe twaambo ntobaamba baiyi. Ikuti kacikonzyeka, amukkalile kumbele kutegwa mweelebe kunyonganizyigwa.”—Karen.

     NZILA IIGWASYA: Amulembe manooti kubelesya peeni apepa muciindi cakubelesya kkompyuta. Buvwuntauzyi butondezya kuti tamukanyongazyigwa loko alimwi ciyoomubila kuyeeya zintu nzyomwakaiya.

  •   Ciindi nomubala. Bbaibbele lyaamba kuti: “Kolijanina busongo, kolijanina maano.” (Tusimpi 4:5) Eeci cibikkilizya kuzinzibala kuyeeya kutegwa mupase musunko muciindi cakubala buyo atala-tala.

     “Ciindi nondibala, inga ndilaisetiŋa tabbuleti yangu mpoitakonzyi kundinyonganya akubikkila maano kuli nzyondicita. Tanditulangi tumameseji tuboola. Ikuti ndayeeya cintu cimwi nconditeelede kuluba, inga ndilacilemba.”—Chris.

     NZILA IIGWASYA: Amubone kuti abusena mpomubalila kunyina cikonzya kumunyonganya. Amwaasalazye kutegwa kakulibonya kabotu.

a Kuzwa mubbuku lyakuti The Shallows—What the Internet Is Doing to Our Brains.