Éyôlé Zambe é ne Yéhôva, a ja tinane na: “A tôé avale ngaka’a ése a bo.” Yéhôva a ne Zambe ya ngul ése, a nnye a nga té biôm bise. A bili ngule ya bo jôm ése a tyi’i na a bo.

Nkobô hébreu, ba tili éyôlé Zambe a bikañga binyin. Nkobô Engilis, bikanga bite bi ne YHWH nge JHVH. Éyôlé Zambe ja yené bebé biyoñe 7 000 e mintilane ya nkobô hébreu. Bôte ya si se ba tote éyôlé Yéhôva ane nkobô wop ô wô’ô zu wo loen.

▸ Kabetôlô 1, abeñ 15

Mbôndé ya Kalate Zambe a ne Zambe, ve a nga belane bôt asu na be tili nye. A ne fe ane masa ya nda bisaé a jô ntili mam wé na, a tili kalate a bili asimesane dé. Zambe a nga belane mbamba nsisime wé asu na, a kate bôte be nga tili Kalate Zambe asimesane dé. Be nga bi mbamba nsisim ate mevale meva: bevok be nga yeme biyeyem, babevok be nga bi miñyenan asu na, be yeme mam ba yiane tili.

▸ Kabetôlô 2, abeñe 5

Mejô me Zambe me ne e Kalate Zambe été, ma timine mbôka’a ya benya mejôô, mme me ne miñye’elan. Éve’an é ne na, ñye’elane wo jô na, “mbia mewoso ma ndamane mbamba mefulu” wo ye’ele bia na, bi ne bo ntindane ya bo mam me ne mvaé, nge mam me ne abé bia yene bôte bia bebe bia wulu be bo’ok. (1 Becorinthien 15:33, Mfefé Nkôñelan) A ñye’elane wo jô na, “jôm ése môt a mias, nje éte fe a ye kôan,” wo ye’ele bia na, bi se ngule ya famelan mam me atôñe mimboane miangan.​—Begalate 6:7.

▸ Kabetôlô 2, abeñ 12

Ô ne foé ja so be Zambe. Ô ne bo atinane ya nkômbane Zambe, ñye’elane mfa’a ya ntaban, atiñ nge ke ntyi’an ajô. Ô ne fe bo, foé ya jame da ye boban melu ma zu. Abui minkulane mejô ya Kalate Zambe é tôébaneya.

▸ Kabetôlô 2, abeñ 13

Yésus a ne nyô a nga mane tôé abui minkulane mejô mi afombô Messie. Fombô’ô encadré “ Minkulane mejô mi afombô Messie.”

▸ Kabetôlô 2, abeñ 17

Yéhôva a nga té si asu na, é bo mbamba étaba’a asu bôt ba nye’e nye. Nsôñane te ô nji tyendé. Ana’ana Yéhôva a ye vaa mbia be bôt, a ve ba be ne émbé ényiñe ya nnôm éto.

▸ Kabetôlô 3, abeñ 1

A ne éngele a nga taté bo Zambe éngana’a. Ba loene nye na Satan, éyôlé te ja tinane na “nsiñ,” amu a wosane Yéhôva. Ba loene fe nye na, Diable nnye a tinane na “mbo njoñ.” A nga be’e éyôlé te amu a laane minsos mfa’a Zambe, a du’u fe bôt.

▸ Kabetôlô 3, abeñe 4

Yéhôva a nga té beéngele ayap éyoñ ôsusua na a té si. A nga té be na, be tabe yôp été. Yéhôva a nga té bizu’u beéngele. (Daniel 7:10) Be be’e biyôlé, a be bili mefulu meval meval. Beéngele ba wulu ba’aba’a a Zambe, ba suu bebiene si, a ba bene na bôte be kañe be. Be bili mikôñe mevale meval, a abui bisaé ya bo. Beéngele ba saé asu éto njôane Yéhôva, ba kate mefoé mé. Ba ba’ale, a wulu a bebo bisaé be Yéhôva be ne si va, ba kate mefoé ya mintyi’ane mejô me Zambe, ba suk ésaé nkañete. (Besam 34:7; Nlitan 14:6; 22:8, 9) Melu ma zu, ba ye bo nsamba a Yésus asu bita ya Harmaguédon.​—Nlitan 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Kabetôlô 3, abeñe 5; Kabetôlô 10, abeñ 1

Mbia minyamete, mbia b’asimesan, a mbia mimboan, mmie mi ne abé mis me Yéhôva. Zambe a nga ve bia metiñ, a miñye’elan mi avolô bia na bi sa’ale abé, amu abé da ndamane mbamba élat bi bili a Yéhôva. Atata’a, Yéhôva a nga té jôm ése mvô’é, ve éyoñ Adam ba Ève be nga tobe na, ba bo Zambe melo, ane be nga bo abé. Ane be nga taté na ba yômbô a wu. Bia fe bia yômbô a wu, amu bi nga nyoñ abé be Adam.

▸ Kabetôlô 3, abeñe 7; Kabetôlô 5, abeñe 3

A ne bita Zambe a ye bo asu na, a tyam émo Satan, a wôé mbia be bôt bese.

▸ Kabetôlô 3, abeñ 13; Kabetôlô 8, abeñ 18

A ne éjôé Zambe é tele yôp été. Njôô ya Éjôé te a ne Yésus Krist. Melu ma zu Yéhôva a ye belan Éjôé Zambe asu na, a vaa mbia be bôt bese si. Éjôé Zambe j’aye jôé si se.

▸ Kabetôlô 3, abeñ 14

Zambe a nga té Yésus ôsusua na, a té biôm bise bivok. Yéhôva a nga lôme Yésus si asu na, a zu wu asu bôte bese. Éyoñe be wôéya Yésus, ane Yéhôva a nga wômôlô nye. Den, Yésus a nto Njôô ya Éjôé Zambe é tele yôp été.

▸ Kabetôlô 4, abeñe 2

Kalate Zambe a nga kate éyoñe Messie a ye so. Éyoñe te j’aye bo memane ya besondô 69. Besondô bete be nga taté mbu 455 Ô.É.J., a besondô bete be nga man mbu 29 ya É.J.

Aval avé bia yeme na, besondô 69 be nga mane mbu 29 ya É.J.? Besondô 69 be nga taté mbu 455 Ô.É.J., éyoñe Néhémie a nga suane Jérusalem, a taté na, a beta lôñe tison. (Daniel 9:25; Néhémie 2:1, 5-8) Éfia “môs” é ne bo na bi simesane mewolo 24, avale te fe, éfia “sondô” é ne bo na, bi simesane mimôse 7. Besondô ya nkulane mejô wu, be nji bo besondô be bili mimôse 7, be ne besondô be bili mimbu zangbwal. Nalé a lu’an a nkulane mejô wo jô na, “môs ôse ya été ô lañebane tañe mbu.” (Nlañane Bôt 14:34; Ézéchiel 4:6) Nalé a tinane na, nge sondô jia é ne mimbu 7, besondô 69 ba ve mimbu 483 (69x7). Nge bia taté na bia lañe mimbu 483 a taté mbu 455 Ô.É.J., bia kui mbu 29 ya É.J. Mbu ôte ôbien, ñwô Yésus a nga duban a bo Messie!​—Luc 3:1, 2, 21, 22.

 Nkulane mejô ôte ô nga kobô fe ajô sondô mfe a ne mimbu 7. Mam ma, mme me mbe na, me ayiane boban sondô ate: awu Messie mbu 33 ya É.J.; nde fe a taté mbu 36 ya É.J., mbamba foé ya Éjôé Zambe a kateban, sa ke ve be bejuif étam, ve meyoñe messe.​—Daniel 9:24-27.

▸ Kabetôlô 4, abeñ 7

Kalate Zambe a ye’ele na, Yéhôva Zambe nnye a nga té biom bise. A jô fe na, Yéhôva a nga té Yésus ôsusua na a té biôm bise. (Becolossien 1:15, 16) Yésus a nji bo Zambe ya Ngule ése, a nji jô môs éziñe na, ba Zambe be ne nkôñe wua. Ve a nga jô na: “Tate a dañe ma.” (Jean 14:28; 1 Becorinthien 15:28) Ve abui miñyebe da ye’ele na, Zambe a ne zambe wua bezambe belal: zambe Ésa, zambe Mon a zambe mbamba nsisim. Ñye’elan ôte ô nji bo e Kalate Zambe, ô ne évuse ñye’elan.

Mbamba nsisim a ne ngule Zambe a belane je na, a bo mam a jalé nkômbane wé. Mbamba nsisim a nji bo môt. Éve’an é ne na, mbamba nsisim a nga too Bekristen be ôsusua, minleme ne lut, a Yéhôva a nga jô na: “Me aye sôé bôte bese nsisime wom.”​—Mam Minlôman 2:1-4, 17.

▸ Kabetôlô 4, abeñ 12; Kabetôlô 15, abeñ 17

Amu jé benya Bekristen be nji belane Kôlôs éyoñe ba kañe Zambe?

1. Évuse ñyebe é belaneya kôlôs den a ntoo ayap éyoñ. Melu mvus, behéden be mbe be bela’ane kôlôs asu na, be kañe biôm bi fam a biôm bi minga. Mimbu mintete milal mvus awu Yésus, Bekristene be nji be be bela’ane kôlôs ékaña’a jap. Mvuse ya valé, nde Constantin, njô bôt beromain, a nga belane kolôs na, é bo ndem ya bivuse miñyebe mi ajô na, mi ne bekristen. Be nga belane ndem été na, abui behéden é nyiine bivuse miñyebe mi ajô na mi ne bekristen. Teke jôm éziñe ja liti na Yésus a nga wu kôlôs. Kalate ba loene na, La nouvelle encyclopédie Catholique (angl) a kate na: “Kôlôs ja so metume behéden, a metume me bôt be nga nyiñ ôsusua na Yésus a zu bialé.”

2.   Yésus a nji wu e kôlôs. Éfia Grek ba kôñelan, “kôlôs” ja tinane na, “élé é tele ne tiñ,” nge ke “akôn.” Nkôñelane Kalate Zambe ba loene na, The Companion Bible a timine na: “Teke jôm éziñ nkobô Grek ya [mfefé élat], ja liti na be nga belane bifuse bilé bibaé.” Yésus a nga wu akôn élé é tele ne tiñ.

3. Yéhôva a nji yi na, bi belane bive’ela, nge bengunemelan éyoñe bia kañe nye.​—Nkôlan 20:4, 5; 1 Becorinthien 10:14.

▸ Kabetôlô 5, abeñ 12

Yésus a nga jô beyé’é bé na, be li’i ba simesan awu dé. Ba bo jame te mbu ôse ngone Nisan é too melu 14, môs ôbiene bone be Israël be mbe be jeme pâque. E môse mesimesa’ane ya awu Yésus, bôte bese ba kalane belet, a wone mo mo. Ba ba yeme na, ba be Yésus ba ye jôé yôp été, ba di belet a nyu won. E bôte be bili ndi nleme ya nyiñe si va, ba tabe fo’o ve ésulan, teke di belet nge nyu won.

▸ Kabetôlô 5, abeñe 21

E Kalate Zambe ba loene na, Kalate Zambe nnôm ba mfefé, be nga kôñelan éfia hébreu Nèphèsh ba éfia grek Psukhê na “nsisim.” Nkôñelan ôte ô nji bo zôsô. Nèphèsh ba Psukhê ba yéné e Kalate Zambe été bebé biyoñe 800, a ba tinane na: (1) môt, (2) tit, nge ke (3) ényiñe môt. Bi tame yene bive’ane bi:

• Môt: “Melu me ya Noé, . . . ôyôme tañe e ne na, minsisim mi bôt mwom, mi nga nyiñ [arche] été.” (1 Pierre 3:20) Éfia “minsisim” ba belane je éfuse ji, ja tinane na môt a binam, nge na, Noé ba ngal, bobefam bap belal, a mimbome miap.

•  Tit: “Zambe a nga jô na, mendim me jaék a bizu’u bi biôme bi vee [Nèphèsh], nalé fe anon e yele’e si nyô éngengeñe ñyeme yôp été. Ane Zambe a nga jô na: si é kulu’u biôme bi vee [Nèphèsh] avale dap, biyem, a biôme bi anyi’itan, a betite ya si nyô avale dap: ane e nga bo nalé.” (Metata’a 1:20, 24) Éfuse ji, anon, betite ya nlam, a betite ya fé, bese ba loene be nkobô hébreu na Nèphèsh [jôm ése é vee]. Ba loene fe betit na nèphesh [jôm ése é vee] e Metata’a 9:10; Lévitique 11:46.

• Ényiñe môt: Da kui éyoñ éziñe na éfia Nèphèsh a éfia Psukhê bi tinane na ényiñe môt. Bi tame nyoñ éve’an: Yéhôva a nga jô Moïse na: “Bôte bese be nga kômbô wôé wo [Nèphèsh] be maneya wu.” (Nkôlan 4:19) Éyoñe Rachel a nga biaé Benjamin “a nga je’elan [Nèphèsh] (amu a nga wu).” (Metata’a 35:16-19) Éyoñe Yésus a mbe si, a nga jô na: “Ma me ne mbamba mba’ale mintômba: mbamba mba’ale a ve ényiñe jé [Psukhê] amu mintômba mié.” (Jean 10:11) Yésus a nga ve Psukhê wé na a nyii môta binam. Bifuse bi, éfia Nèphèsh a éfia Psukhê bia tinane na ényiñe môt. Wo ye beta yene bive’an bife bia liti na Nèphèsh ba Psukhê ba tinane na ényiñe môt e Nkôlan 21:23; Matthieu 10:39; Jean 15:13.

  E Kalate Zambe été, ô se ngule ya yene na, “Nèphèsh a bili jôm é ne te wu” nge na “Psukhê a bili jôm é ne te wu.” Kalate Metata’a 2:7 a jô na, éyoñe Zambe a maneya kôm môt a metek, a kute nye mvebe ya ényiñ jôé, ane Adam a nga bo “nsisim ô vee.” Nde nge Adam a mbe “nsisim ô vee,” a nga wu, yeme fe na vevea môt nge na “nsisim ô vee” a wu. Yene fe Ézéchiel 18:4, 20.

▸ Kabetôlô 6, abeñe 5; Kabetôlô 15, abeñ 17

Bifia ya nkobô Hébreu a Grek Kalate Zambe nnôm ba mfefé a kôñelane na, “nsisim,” bifia bite bi ne bi abui metinan. A ne bo jôm bôt be se ngule ya yen a mis aval ane évuñulu,  nge mvebe môt a tit. Bifia bite bi ne fe kobô ajô bitétéa bi ne minsisim, a mbamba nsisim, ngule Zambe a bo je mam. Kalate Zambe a nji ye’ele na, éyoñe môt a wu, jôm éziñe ja kôlô nyôle jé, a ke ôsu a nyiñe mvus awu dé.​—Nkôlan 35:21; Besam 104:29; Matthieu 12:43; Luc 11:13.

▸ Kabetôlô 6, abeñe 5; Kabetôlô 15, abeñ 17

Gehenne a ne éyôlé akun é nga be mbi’ili ô ne fefele Jérusalem, vôm be mbe be diki’i mbuan. Teke jôm éziñe ja liti na, melu me Yésus, be mbe be diki’i betit, a bôt vevee akune te. Nde Gehenne a nji bo nduan kom, vôme ba tibili a di’i bôt nnôm éto. Éyoñe Yésus a mbe a kobô’ô ajô ya bôte ba ye wua Gehenne, a mbe a kômbô’ô kobô ajô ya bôte ba ye jañ nnôm éto.​—Matthieu 5:22; 10:28.

▸ Kabetôlô 7, abeñe 20

A ne meye’elane Yésus a nga ve éyoñ a nga ye’ele beyé’é bé avale ba ye’elan. Ba loone fe me na, meye’elane me Tate. Yésus a nga ye’ele be na be ye’elan avale di:

• “Jôé dôé e bo’o étyi”

  Bia ye’elane Yéhôva na, a fubu éyôlé jé, a bo na minsos mise mi nga mane kobane mfa’a ya éyôlé jé mi bo momo. Ndemben bôte bese, ba ye ve jôé Zambe duma a semé de.

• “Ayoñe dôé e za’ak”

  Bia ye’elane na, Éjôé Zambe é zu tyam mbia émo Satan, a jôé si se. Bia ye’elane fe na, Éjôé Zambe é zu bo na, si se é bo paradis.

• “Mam wo anye’e me bo’o si nyô”

  Bia ye’elan asu na, nsôñane Zambe a bili asu si, ô tôéban, ndembene bôte be ne zôsô be ne nyiñe nnôm éto paradis, fo’o ve avale nkômbane Yéhôva ô mbe éyoñ a nga té bôt.

▸ Kabetôlô 8, abeñe 2

Yéhôva a nga ve ntañ asu na, a kôté bôt abé a awu. Ntañ ô ne tañ é mbe é sili’i asu na, bi beta bi ényiñ é ne te bijô ya nsem Adam a nga jañele; ntañ wo kôm mam me nga bo na, élat é mbe zañe môt a binam ba Yéhôva é ndaman. Zambe a nga lôm Yésus si na, a zu wu asu bebo mam abé bese. Bôte bese be mbili fane ya nyiñe nnôm éto, a bo zôsô amu awu Yésus.

▸ Kabetôlô 8, abeñe 21; Kabetôlô 9, abeñ 13

Nkulane mejô ya Daniel kabetôlô 4, wo ye’ele bia na, Zambe a nga telé Éjôé jé yôp mbu 1914.

Nkulane mejô: Yéhôva a nga bo na, Njôô bôt Nebucadnetsar a yem biyeyem. E biyeyem bite, Nebucadnetsar a nga yen ane ba ba’é beta élé. Mvuse ya valé, nde be nga tiñeti éba’a étyé, a mvot ékume ya élé te, nalé bifa’alé bi aye bo te kui, tañe “biyoñe zañbwa.” Mvuse ya valé, bifa’alé bi aye yaé.​—Daniel 4:1, 10-16.

Jame nkulane mejô wu wo tinane mfa’a wongan: Élé é ne ndeme ya éjôé Zambe. Yéhôva a nga belane bejô bôt na, be jôé ayoñ Israël tañ abui mimbu. (1 Minkañete 29:23) Ve bejô bôt bete be nji wulu ba’aba’a a Yéhôva, ane éjôé jap é nga man. Be nga tyam Jérusalem mbu 607 Ô.É.J. Atata’a ya “biyoñe zañbwa” nde le. (2 Bejô Bôt 25:1, 8-10; Ézéchiel 21:25-27) Yésus a mbe a kobô’ô ajô ya “biyoñe zañbwa” éyoñ a nga jô na: “Be aye tibi Jérusalem mebo, akekui éyoñe melu bôt be ne te yeme Zambe be aye bo nalé me aye man.” (Luc 21:24) Nde “biyoñe zañbwa” bi nji mane éyoñe Yésus a mbe si va. Yéhôva a nga ka’a na, a ye telé Njô bôt yôp éyoñe “biyoñe zañbwa” bi aye man. Éjôé Yésus, mfefé Njôô, ja ye soo bebo bisaé be Zambe bese, bibotane nnôm éto.​—Luc 1:30-33.

 Nté “biyoñ zañbwa” bi aye tabe: “Biyoñe zañbwa” bi nga tabe mimbu 2 520. Nge bia lañe mimbu 2 520, ataté mbu 607 Ô.É.J., mi aye ke man mbu 1 914. Mbu te ñwô Yéhôva a nga telé Yésus Messie Njô ya Éjôé jé e yôp été.

Nne bia te soo nombo 2 520 éte vé? Kalate Zambe a jô na, biyoñ bilal a étun bi ave melu 1 260. (Nlitan 12:6, 14) Nde “biyoñ zañbwa,” bi ave bia melu 2 520. Melu 2 520 me ave mimbu 2 520 amu, atiñe ya nkulan ajô é ne na, “môs ya été ô lañeba’ane tañe mbu.”​—Nlañane Bôt 14:34; Ézéchiel 4:6.

▸ Kabetôlô 8, abeñe 23

Éfia “archange” ja tinane na, “Njôô beéngele.” Kalate Zambe a kobô ve ajô archange wuwua, nnye ate a ne Michel.​—Daniel 12:1; Jude 9.

Michel a ne Njôô ya nkane bita bezôsô beéngele. Nlitan 12:7 a jô na: “Michel ba be beange bé be nga ke wosane dragon ate . . . ba be beange bé.” Kalate Nlitan a jô na, Njôô ya nkane bita Zambe a ne Yésus, nde Michel a ne éyôlé éfe ba loene Yésus.​—Nlitan 19:14-16.

▸ Kabetôlô 9, abeñe 4

Melu ya asu’ulan me ne éyoñe beta bibubua bi mam bi aye bobane si, ôsusua na Éjôé Zambe ja zu tyam émo Satan. Kalate Zambe a kobô ajô ya aval éyoñe te, éyoñ a kobô ajô ya, “asu’ulane ya si nyô” a “éyoñe Mone môt a ye so.” (Matthieu 24:3, 27, 37) ‘Melu ya asu’ulan’ me nga taté éyoñ Éjôé Zambe é nga taté na, ja jôé yôp mbu 1 914, a me aye man éyoñe émo Satan, ja ye tyamban bita ya Harmaguédon.​—2 Timothée 3:1; 2 Pierre 3:3.

▸ Kabetôlô 9, abeñe 5

Ñwômane minwuan ô ne éyoñe Zambe a wômôlô môt a wuya. Kalate Zambe a kobô ajô miñwômane miñwuan ébu. Élie, Élisée, Yésus, Pierre a Paul be nga wômôlô bôt. Be nga bo mesimba mete fo’o ve a ngule Zambe. Yéhôva a ka’a na, a ye wômôlô “ba be ne zôsô a ba be ne bikotekot” asu na, be nyiñe si va. (Mam Minlôman 24:15) Kalate Zambe a kobô fe ajô ya, ñwomane minwuan asu ényiñe ya yôp. Jame te da boban éyoñe bôte Zambe a nga top, nge ve mbamba nsisim, ba wômô na, be ke nyiñe yôp a Yésus.​—Jean 5:28, 29; 11:25; Bephilippien 3:11; Nlitan 20:5, 6.

▸ Kabetôlô 9, abeñ 13

Môt a yeñ a mimbia minsisim a bo jôm é ne abé, amu a jeñe na émien, a laan a mimbia minsisim, nge na a bo de a zene ya bôte befe ba loene na mimvivi’i. Bôte ba yeñ a mimbia minsisim ba bo de, amu ba buni évuse ñye’elane ja jô na, éyoñe bôt ba wu, ba bo mingungule bekôn. Mimbia minsisim mia tindi bôte na, be bo Zambe melo. Ba tindi fe bôte na, be fas atété, be bo mvi’i a bisima, be kui ngbwel, be bo bikañékañé, be kañe bengunemelan, be nyoñe bôte kôñ. Abui bekalate a bekalate mefôé, nlañane biôm ya atété, bingeñgeñ, befôtô ba ba’aé mfin, a mezik, me ne yéné abeñe mis, nge na me vo’o bo môt abé. Abui metum ane, metuna’a asu bewu, beta bikôane mewu, mesimesa’ane me awu, akus, a metume mefe alat a memo ya awu (éfun), é ne mam ma bo na, bi yeñ a mimbia misisim. Bôte be wô’ô belane banga éyoñe ba yi ngule ja so mimbia minsisim.​—Begalate 5:20; Nlitan 21:8.

▸ Kabetôlô 10, abeñ 10; Kabetôlô 16, abeñe 4

Yéhôva a ne Zambe ya Ngul ése, a nnye a nga té émo. (Nlitan 15:3) Ajô te, biôm bise bi ne émbié, a nnye a bili ngul ése ya jôé bie. (Besam 24:1; Ésaïe 40:21-23; Nlitan 4:11) Biôm bise a nga bo, bi atôñe metiñe mé. Yéhôva a bili fe ngule ya ve bôte befe éjôé. Bia su’u ngule Yéhôva a bili na a jôé bôt, amu bia nye’e nye a bo nye mewôk.​—1 Minkañete 29:11.

▸ Kabetôlô 11, abeñ 10

Mvaan abum ô ne éyoñe môt a vañe wôé mon a ngenan abume be nyia. Éyoñ abum da kôlô minga atemetem, nge ke na, nyôle jé ébien ja bene mon, bi se ngule ya jô na, minga ate a te vaa abum. Nane minga a be’e abum, mon ate a nji bo fo’o ve ébu’a ya nyôle jé. Mon ate a ntoo ngumba môt.

▸ Kabetôlô 13, abeñe 5

Nyoñane metyi ô ne éyoñe Dokita a futi môt éza metyi. A ne fe éyoñe môt a ba’ale metyi mé na, émien a ye beta nyoñe me. Nyoñane metyi ô ne fe éyoñe môt a nyoñe beta ngap jia ya metyi. Mengap mete me ne na: plasma, beglobule rouge, beglobule blanc, a beplaquette.

▸ Kabetôlô 13, abeñ 13

E Kalate Zambe été, éfia “nleban” é nji bo éfia éfe, ja kobô ajô ya fonos. Éyoñe ba lebe bia, ba ye’ele bia, ba komekane bia, ba sôane fe bia. Yéhôva a ne étyi te sôane môt a njet. (Minkana 4:1, 2) Yéhôva a ve bebiaé mbamba éve’ela. Éyoñe Yéhôva a ve môt melep, a ve nye me aval é ne na, môt ate a nye’e me. (Minkana 12:1) Yéhôva a nye’e bebo bisaé bé, a yañele fe be. A ve be avale ñye’elane da volô be na, be tyendé mbia be asimesane be bili, ndemben ba ye bi mbamba asimesan, a bo mam Yéhôva a nye’e. Nge ô ne mbiaé, yeme na, nleban wo tinane fe na, ô liti benyo bon amu jé ba yiane bo mewôk. Nleban wo tinane fe na, ô tindi be na, be yé’é nye’e Yéhôva aval ane ba nye’e Kalate Zambe, a wô’ô miñye’elane mi aso été.

▸ Kabetôlô 14, abeñ 13

Bi se ngule ya yene be, a be ne mbia bitétéa bia dañe môt a binam ngul. Mimbia minsisim mi ne mbia beéngele. Bebien be nga bo besiñe be Zambe, éyoñe be nga bo nye melo. (Metata’a 6:2; Jude 6) Be nga ke ngame Satan na, ba bo Zambe éngana’a.​—Deutéronome 32:17; Luc 8:30; Mam Minlôman 16:16; Jacques 2:19.

▸ Kabetôlô 16, abeñe 4