Ajawule pa ndandanda

Ajawule pa ndandanda wa yindu

MTWE 19

Jwalicenjele Liŵasa Lyakwe, Kulisamalila Soni Jwaliji Jwakulupicika

Jwalicenjele Liŵasa Lyakwe, Kulisamalila Soni Jwaliji Jwakulupicika

1, 2. (a) Ana kucenga kwatuli kwakwamtendecele Yosefe ni liŵasa lyakwe? (b) Ana ngani jakusawusya jatuli jaŵasosekwaga Yosefe kwasalila ŵamkwakwe?

YOSEFE akutaŵilila ndundu sine kunyuma kwa bulu. Aganicisye ali kum’wona jwalakwe acilolecesyaga kusa kwakutesile cipi m’musi wa Betehemu, kwineku ali kumpalapasa bulujo mumbali mwalutumbo. Pandaŵiji jwalakwe ŵaganicisyaga ya ulendo welewu waŵasosekwaga kwenda wakwawula ku Iguputo. Ana jwalakwe yalumo ni liŵasa lyakwe akombwele catuli kutamaga m’cilambo cacilendo, cele ŵandu ŵakwe ŵaŵecetaga ciŵeceto cine, soni ŵandamo syakulekangana ni sya kumangwawo?

2 Yaliji yakusawusya kuti Yosefe amtagulile Maliya ngani jakusawusya jakwamba ulendowu. Nambope jwalakwe jwalimbile mtima ni ŵamsalile. Jwalakwe jwamsalile Maliya yakwamba utenga wa Mlungu waŵapocele musagamisi kutyocela kwa lilayika. Utengawu waliji wakuti mwenye Helodi ŵalingenye yakuwulaga mwanace jwawo. M’yoyo, ŵasosekwaga kutila mwacitemacitema. (Aŵalanje Matayo 2:13, 14.) Yeleyi yamkwayiye mnope Maliya. Yosefe ni Maliya nganapikanicisyaga ligongo lyakwe mwenyejo jwasakaga kuwulaga mwanace jwanganamleŵela cilicose. Jemanjaji ŵamjegamile Yehofa, mwati ŵakosecele kutyoka m’cilambo cawo ni kwawula ku Iguputo.

3. Atagulile muŵatyocele Yosefe ni liŵasa lyakwe ku Betelehemu. (Alolesoni ciwulili.)

3 Mwangamanyilila cacicitendekwe, ŵandu ku Betelehemu ŵaliji mlugono lwakuwa nalyo. Pandaŵiji Yosefe, Maliya, soni Yesu ŵatyosile m’musimo cilo cicoco. Jemanjaji ŵajawulaga cakummwela. Ali ajesile kwakandaŵi, kusa kwatandite kulanguka. Yosefe nganamanyilila yaciyatendecele. Pakuŵa jwalakwe ŵagambile kuŵa kalipentala wamba, ana akakombwele catuli kulicenjela liŵasa lyakwe kwa Helodi soni Satana? Soni ana akakombwele catuli kulisamalila mwakucilu liŵasa lyakwelyo? Ana akaliji jwakulupicika kutenda masengo gakusawusya gaŵampele Yehofa Mlungu gakusamalila soni kulela mwanace jwapajikaju? Yaliji yakusawusya kwa Yosefe. Patukutagulilana yaŵatesile jwalakwe pakwanilisya ukumu wakwe, citulijiganyesoni ligongo lyakwe mwanja baba soni ŵane wosopewe tukusosekwa kusyasya cikulupi cakwe.

Yosefe Ŵalicenjele Liŵasa Lyakwe

4, 5. (a) Ana yindu yacenjile catuli pa umi wa Yosefe? (b) Ana lilayika lyasasile yatuli yayamlimbikasisye Yosefe kulimba mtima kutenda masengo gakusawusya?

4 Kwa ciŵandika caka ca mtundu, Yosefe ali pauganja ni mwanace jwa Heli yindu yacenjile mnope kwa umi wakwe wosope. Yosefe ŵamanyililaga kuti Maliya ŵaliji jwamkongwe jwacilungamo soni jwakulupicika. Nambo kaneko jwayimanyi kuti Maliya jwakwete msigo. M’yoyo jwalakwe jwasakaga kumleka mwamtemela jwamkongweju pakusaka kumcenjela ku nganiji. * Nambope lilayika lyayice ni kumsalila mu sagamisi kuti Maliya jwakwete msigo mwamacili ga msimu weswela wa Yehofa. Lilayikalyo lyasasilesoni kuti mwanace jwacaciŵelekajo jwaliji jwakuti “cacikulupusya ŵandu ŵakwe ku ulemwa.” Soni ŵamsimicisye Yosefe kuti “akajogopa kumjigala Maliya kuŵa ŵamkwakwe.”—Mat. 1:18-21.

5 Yosefe mundu jwacilungamo soni jwakupikanila jwatesile yalyasasile lilayikalyo. Jwalakwe jwakundile kamula masengo gakusawusya gakulela soni kusamalila mwanace jwanganam’ŵeleka, juŵaliji jwakusosekwa kwa Mlungu. Nambo kaneko Yosefe ŵasosekwaga kulosya kupikanila lilamusi lya mwenye, mwakwawula ku Betelehemu kukulembesya yalumo ni ŵamkwakwe ŵaŵakwete msigo pandaŵijo. Kweleku ni kuŵapagwile mwanaceju.

6-8. (a) Ana yindu yapi yayatendekwe yayacenjilesoni umi wa Yosefe ni liŵasa lyakwe? (b) Ana pana maumboni gatuli gakulosya kuti komboleka kuti Satana ni juŵatumisye ndondwa? (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.)

6 Yosefe nganawujilasoni ku Nasaleti. M’malo mwakwe ŵatamilicice ku Betelehemu kukoko pa mkuli wa makilomita 10 kutyocela ku Yelusalemu.Jemanjaji ŵaliji ŵakulaga, nambope Yosefe ŵalinjililaga kutenda yakakombwele pakumsamalila Maliya soni Yesu. Mwangacelewa jemanjaji ŵapatile kanyumba kakutama. Nambo Yesu ali akwete caka cimo kapena kupunda, yindu yacenjilesoni pa umi wa jemanjaji.

7 Lisiku line kwakopocele likuga lya ŵandu ŵakulupilila ndondwa lyalyatyocelaga kungopoko lyuŵa. Komboleka kuti jemanjaji ŵatyocelaga ku Babulo. Jemanjaji ŵakuyaga ndondwa paŵajawulaga kumangwawo Yosefe ni Maliya kukumlola mwanace juŵaliji jwakuti caciŵa mwenye ja Ayuda. Ŵanduŵa ŵaliji ŵakucimbicikwa mnope.

8 Cinga mwanjaŵa ŵayimanyililaga kapena iyayi, nambo ulendo welewu wawisile umi wa Yesu pangosi. M’malo mwakuti ndondwa jaŵajikuyaga jila jigambe kwalongolela ku Betelehemu, nambo jalongolele kaje ku Yelusalemu. * Paŵayice kweleku, ŵamsalile Helode, mwenye jwakusakala kuti akusosasosa mwanace jucaciŵa mwenye jwa Ayuda. Paŵapikene nganiji, Mwenye Helodi ŵatesile jelasi soni ŵatumbile.

9-11. (a) Ana Mlungu jwalosisye catuli macili gakupunda ga Helode soni Satana? (b) Ana yisyesyene ya ulendo wa ku Iguputo yikusalekangana catuli ni yasikusasalaga adisi sine?

9 Nambo cakusangalasya caliji cakuti Mlungu ŵaliji mkamulicisya masengo macili gakwe gagali gakupunda ga Helode soni Satana. Ana ŵatesile yeleyi catuli? Acalendo ŵala paŵayice kumangwawo Yesu, soni paŵaweni mamagwe Yesu, ŵapelece kwalulele mituka jaŵajigele. Yaliji yakusimonjesya kwa Yosefe ni Maliya kuti mwangajembeceya ŵapatile yipanje yapenani, mpelaga “golidi, ubani soni mawuta gakununjila ga mule.” Ŵandu ŵakulupilila ndondwaŵa ŵasakaga kuti pacawujilepo apitile kwa Mwenye Helode kuti akajisalile malo gapagwile mwanacejo. Nambope, Yehofa ŵajinjililepo. Jwalakwe kupitila musagamisi, ŵasalile ŵakulupilila ndondwa ŵala kuti apitile litala line.—Aŵalanje Matayo 2:1-12.

10 Mwangacelewa, ŵakulupilila ndondwa ŵala paŵagambile kutyoka, lilayika lya Yehofa lyamkalamwisye Yosefe kuti, “Mnyakuce mjigale mwanacejo yalumo ni mamagwe ni mtilile ku Iguputo kwicila pandaŵi jacinjimsalila, ligongo Helode akulinganya yakuti asosesose mwanaceju kuti am’wulaje.” (Mat. 2:13) Mpela mwatuyiwonela kundanda kwa mtwe awuno, Yosefe mwacitema ŵapikanile maloŵega. Jwalakwe jwayiweni kuti kulupusya umi wa mwanaceju kwaliji kwakusosekwa mnope kupunda cilicose, ni ŵajawile ku Iguputo yalumo ni liŵasa lyakwe. Pakuŵa ŵakulupilila ndondwa ŵala ŵampele Yosefe mtuka, yeleyi komboleka kuti yamkamucisye paulendowo, soni kuti akapateje yakusosecela pa umi ku Iguputo.

Yosefe ŵatesile yindu mwangali cisyewu soni ni mtima wosope pakumcenjela mwanagwe

11 Adisi sine sikusatagulila ngani ja ulendo wa ku Iguputowu mwakunonyelesya mnope kupundana ni muwaŵelele. Adisisi sikusasala kuti Yesu juŵaliji kamwanace mwakusimonjesya ŵawujipiye ulendowo, soni ŵatendekasisye kuti ŵaciswamba akawulaga, soni kuti yitela yakanjesya yateŵaga kuti Maliya akaŵeje yisogosi yakwe. * Nambo yisyesyene yakwe yili yakuti, ulendowu waliji welewu soni wakusawusya wakwawula kumalo kwanganakumanyilila.

Yosefe jwatesile yiliyose yakakombwele pakusaka kulisamalila liŵasa lyakwe

12. Ana acinangolo ŵakulela ŵanace m’cilambo cakogoyaci mpaka alijiganye yatuli kutyocela kwa Yosefe?

12 Acinangolo mpaka alijiganye yejinji kutyocela kwa Yosefe. Jwalakwe ŵalesile masengo gakwe, soni jwatesile yiliyose yakakombwele pakusaka kulicenjela liŵasa lyakwe ku yindu yakogoya. Mwangakayicila jwalakwe jwaliwonaga liŵasa lyakwe kuŵa mtuka wapajika wakutyocela kwa Yehofa. Acinangolo moŵa agano akulela ŵanace m’cilambo cakogoya, cacigumbele ni yindu yampaka yiwulasye, kusokonasya, soni konanga kwene umi wa ŵanace. Yikusaŵa yakusangalasya naga mwanja mama ni baba akutenda yindu mwalunda mpela muŵatendele Yosefe pakulicenjela liŵasa lyawo ku yindu yakogoya.

Yosefe Ŵalipatilaga Liŵasa Lyakwe Yindu Yakusosecela

13, 14. Ligongo cici Yosefe ni Maliya ŵawujilesoni ku Nasaleti?

13 Yikuwoneka kuti Yosefe nganatamilisya mnope ku Iguputo, ligongo lilayika lila lyamsalile kuti Helode jula awile. M’yoyo Yosefe ŵawujile ni liŵasa lyakwe m’cilambo cakumangwawo. Yakulocesya yasasile mkanipaŵe kuti Yehofa cacim’ŵilanga Mwanagwe kuti “akopoce mu Iguputo.” (Mat. 2:15) Yosefe ŵakamucisye kuti yakulocesyayi yikwanilicikwe. Nambo ana jwalakwe ŵajawile kwapi yalumo ni liŵasa lyakwelyo?

14 Yosefe ŵatesile yindu mwakusamala mnope. Jwalakwe ŵamjogopaga mundu juŵajinjile m’malo mwa Helode juŵakolanjikwaga kuti Alikelao. Munduju jwaliji jwakogoya. Pakusaka kutila yakogoya ya ku Yelusalemu, Yosefe mwakulongoleledwa ni Mlungu, ŵapitile ca kumpoto kutali ni Yelusalemu mpaka ŵayice ku tawuni jwa kumangwawo ja Nasaleti ku Galileya. Kweleku ni kwele Yosefe ni Maliya ŵalelite ŵanace ŵawo.—Aŵalanje Matayo 2:19-23.

15, 16. Ana Yosefe ŵatendaga masengo gatuli, soni komboleka kuti ŵakamulicisyaga masengo yida yapi?

15 Jemanjaji ŵatamaga ni umi wangasaka yejinji, nambo waliji umi wakusawusya. Baibulo jikusasala kuti Yosefe ŵaliji m’misili jwa matabwa. Maloŵe gelega gakusapwatikapo kamulicisya masengo matabwa m’matala gakulekanganalekangana. Mpela gwisya yitela, kuyikata matabwa, kuganyakula, kugajumusya ni kugakamulicisyaga masengo pakutaŵila nyumba, maboti, milato jamwana, ngolo, yitungulu, makongwa, soni yida yakamulicisya masengo pakulima. (Mat. 13:55) Masengo gelega nganigaŵa gang’anda. Mu ndaŵi ja Baibulo m’misili jwa matabwa ndaŵi syejinji ŵakamulaga masengo panyumba jakwe kapena ŵalinganyaga kamsakasa kakamulila masengo ciŵandika ni nyumba jakwe.

16 Yosefe ŵakamulicisyaga masengo yida yakulekanganalekangana. Komboleka kuti yine mwa yidayi ŵamlecele babagwe. Komboleka kuti jwalakwe ŵakwete sikweya, lukonji lwakulinjila, hamala, cakulembela, liŵago, cakatila, yagobela, cakupowolela, yakumatila, soni misomali jele komboleka kuti jaliji jakatala.

17, 18. (a) Ana Yesu ŵalijiganyisye cici kutyocela kwa Yosefe? (b) Ligongo cici Yosefe ŵasosekwaga kamula masengo mwamtawu pamasengo gakwe?

17 Aŵanicisye ali mkum’wona Yesu ali mkwalolecesya babagwewo ali mkamula masengo. Jwalakwe akulolecesya mwalung’wanu yiliyose yakutenda Yosefe. Mwine jwalakwe jwakumbilaga babagwewo ligongo lya macili gawo soni lunda lwawo pamasengo. Komboleka kuti Yosefe ŵatandite kumjiganya mwanacejo yindu yangasawusya mpela kupalapata matabwa pakamulicisya masengo mapende gejumu ga somba. Kombolekasoni kuti ŵamjiganyisye kulekanganya mitundu jakulekanganalekangana ja matabwa, mpela ga mkuju, mtundu, soni maolifi.

Yosefe ŵamjigenye mwanace masengo ga ukalipentala

18 Yesu ŵalijiganyisyesoni kuti babagwe nganagamba kola macili pagwisya yitela soni kupanganya yindu, nambo ŵamsamalilagasoni jwalakwe, mamagwe soni acapwakwe mwacinonyelo. Liŵasa lya Yosefe soni Maliya lyakulaga, mwati pajapitaga ndaŵi, jemanjaji ŵakwete ŵanace ŵakwana msanu ni jumo kupwatikapo Yesu. (Mat. 13:55, 56) Yosefe ŵasosekwaga kamula masengo mwamtawu kuti ŵasamalileje soni kwalisya wosopewo.

Yosefe ŵamanyililagasoni kuti kulisamalila liŵasa lyakwe mwausimu ni kwakwaliji kwakusosekwa mnope

19. Ana Yosefe ŵatendaga cici pakulisamalila liŵasa lyakwe mwausimu?

19 Nambope Yosefe ŵamanyililagasoni kuti kulisamalila liŵasa lyakwe mwausimu ni kwakwaliji kwakusosekwa mnope. M’yoyo jwalakwe ŵakolaga ndaŵi jakwajiganya ŵanace ŵakwe yakwamba Yehofa Mlungu, soni malamusi Gakwe. Jwalakwe yalumo ni Maliya ŵajigalaga ŵanaceŵa ku nyumba jakulambilila, kwele ŵandu ŵalijiganyaga Cilamusi. Komboleka kuti Yesu ŵakolaga yiwusyo panyuma pakwe, ni Yosefe ŵalingaga mwamtawu kwanga yiwusyo yaŵakolaga Yesu pakwamba ya Yehofa ni Cilamusi cakwe. Yosefe ŵalijigalilagasoni liŵasa lyakwe ku yindimba yausimu yayatendecelaga ku Yelusalemu. Pacakutendekwa ca pacaka ca pasaka, Yosefe ŵasosekwaga kwenda lutando lwelewu makilomita 120 kwa yijuma yiŵili kuti akasimanikwe kucakutendekwaci.

Yosefe jwalijigalilaga liŵasa lyakwe kukulambila ku nyumba jakulambilila ku Yelusalemu

20. Ana acalume ŵa Ciklistu ŵali mitwe ja maŵasa mpaka amsyasye Yosefe catuli?

20 Mitwe ja maŵasa moŵa agano jikusakuyagasoni cisyasyo ca Yosefeci. Jemanjaji akusatenda yiliyose yampaka akombole pakwasamalila ŵanace ŵawo mwausimu. Akusatendesya mwamtawu kulambila kwa peŵasa soni kwajigalila ŵanace ŵawo kumisongano ja mpingo soni jekulungwa. Jemanjaji mpela Yosefe akusamanyilila kuti pangali cindu cine cambone campaka atende kupunda kwajiganya ŵanace ŵawo ya Yehofa.

‘Ŵalasile Nganisyo’

21. Atagulile mujaŵelaga ndaŵi ja Pasaka ku liŵasa lya Yosefe, soni ana Yosefe ni Maliya ŵayimanyi cakaci kuti Yesu nganaŵa nawo yalumo paulendowo?

21 Yesu ali akwete yaka 12, Yosefe ŵalijigalile liŵasa lyakwe ku Yelusalemu mpela mwacisyoŵe. Jaliji ndaŵi ja Pasaka soni maŵasa gamajinji gajendelaga yalumo gacipitilaga mumkuli wakola yakumela yejinji yakubiliwitila. Nambo paŵayikaga mumkuli wa ku Yelusalemu wawaliji wakwela soni wanganiwukola yakumela yejinji, ŵandu ŵajinji ŵatandaga kwimba nyimbo syakwelela mu msinda. (Sal. 120-134) Mwangakayicila mu msindamu mwaŵaga ŵandu ŵajinji mnope. Maŵasaga pagamasile kutenda pasaka, gawujilagasoni kumangwawo. Nambo mwine ligongo lyakola yakutenda yejinji, komboleka kuti Yosefe ni Maliya ŵaganisyaga kuti Yesu akwenda yalumo ni ŵacinasi ŵane. Nambo ali ajisile kwa lisiku limo ni paŵayimanyi kuti Yesu nganaŵa nawo yalumo.—Luk. 2:41-44.

22, 23. Ana Yosefe ni Maliya ŵatesile cici paŵayimanyi kuti mwanace jwawo asoŵile?

22 Jemanjaji ŵalasile nganisyo, m’yoyo ŵawujilesoni ku Yelusalemu kukumsosasosa Yesu. Aganicisye jemanjaji ali mkwenda mu msinda wakuti nganiwugumbala ni ŵandu mpela muyaŵelele, aciŵilangaga lina lya mwanace jwawo. Ana mwanaceju campate kwapi? Lisiku lyatatu ali mkusosasosa, komboleka kuti Yosefe ŵatandite kuligamba kuti alepele kamula masengo gapajika gakusamalila mundu jwele Yehofa ŵampele. Nambo pambesi pakwe, jemanjaji ŵajinjile m’nyumba jakulambilila. Ali m’nyumbaji ŵamsosilesosile mpaka ŵayice m’cipinda cine cekulungwa muŵasongene acalume ŵakumanyilila cenene Cilamusi. Ni Yesu ŵatemi pasikati pawo. Pelepatu mtima wa Yosefe ni Maliya watemi m’malo sano.—Luk. 2:45, 46.

23 Yesu ŵaliji mkwapikanila acalume ŵalijiganyeŵa, soni ŵaliji mkwawusya yiwusyo. Acalumeŵa ŵasimonjile mnope ni lunda lwa mwanaceju soni muŵajanjilaga yiwusyo. Nombe Maliya ni Yosefe ŵasimonjilesoni ali amsimene Yesu pasikati pa acalumeŵa. Baibulo jikusalosya kuti Yosefe nganaŵeceta cilicose. Nambo yaŵaŵecete Maliya yikusalosya muŵapikanilaga wosopeŵa mumtima mwawo. Jwalakwe jwatite, “Ligongo cici mtulagasisye camti m’yiyi? Une ni baba ŵenu tulasileje nganisyo mwati twamsosagasosaga.”—Luk. 2:47, 48.

24. Ana Baibulo jikusalosya catuli kuti kulela ŵanace nganijiŵa ngani jamasanje?

24 Ngani ja m’Baibulo jeleji jikusalosya kuti kulela mwanace nganijiŵa ngani jamasanje. Gali masengo gakusawusya atamose kuti mwanacejo ali jwamlama. Moŵa agano kulela ŵanace m’cilambo cakusawusyaci, mpaka kutendekasye ‘kulaga nganisyo’ mnope. Nambo kumanyilila kuti Baibulosoni jikusasala yakulaga nganisyo pakulela ŵanace, mpaka yakamucisye acinangolo kupilila pakusimana ni yakusawusya yeleyi.

25, 26. Ana Yesu ŵajanjile catuli acinangolo ŵakwe, soni ana Yosefe ŵapikene catuli paŵapikene yaŵajanjile mwanagwe?

25 Komboleka kuti Yesu jwasigalile ku nyumba jakulambililajo ligongo jwalipikanaga kuti ali ciŵandika ni Atatigwe Yehofa, soni jwasakaga kulijiganya yejinji yakwamba jwalakwe. M’yoyo jwalakwe jwajanjile acinangolowo mwakuwona mtima soni mwakwacimbicisya kuti, “Ligongo cici ŵasosagasosaga? Ana jemanja nganamanyililaga kuti une ngusosekwa kusimanikwa m’nyumba ja Atati ŵangu?”—Luk. 2:49.

26 Komboleka kuti Yosefe ŵaganicisyaga maloŵe gaŵajanjile Yesuga ndaŵi ni katema, soni komboleka kuti jwasangalalaga. Jwalakwe akamwileje masengo mwamtawu gakumjiganya mwanaceju kuti amnonyeleje Yehofa camti m’yoyo. M’yoyo, paŵaliji mwanace, Yesu ŵapikanicisye yakusatenda baba pakulosya cinonyelo kwa mwanace jakwe. Unasi wakwe ni Yosefe ni waŵamkamucisye kupikanicisya yeleyi.

27. Naga ali mtati, ana akwete upile watuli, soni ana cisyasyo ca Yosefe mpaka cakamucisye catuli?

27 Naga ali mtati, ana akusawuwona kuŵa upile kwakamucisya ŵanace ŵawo kumanyilila kuti wawojo akusiŵanonyela soni kwacenjela? Soni naga akulela ŵanace ŵakuti nganaŵeleka wawojo, akumbucileje yaŵatendaga Yosefe, soni am’woneje mwanace jwalijose kuŵa jwapajika soni jwakusosekwa. Ŵakamucisye jemanjajo kuŵa pa unasi ŵakulimba ni Atati ŵawo ŵakwinani, Yehofa Mlungu.Aŵalanje  Aefeso 6:4.

Yosefe Ŵakulupicice Mpaka Kumbesi

28, 29. (a) Ana maloŵe gagakusimanikwa pa Luka 2:51, 52 gakutusalila yatuli pakwamba ya Yosefe? (b) Ana Yosefe ŵamkamucisye catuli mwanagwe kuti akuleje mwalunda?

28 Baibulo jangasala yejinji yakwamba umi wa Yosefe. Nambo yajikusasalayo mpaka yitukamucisye mnope. Tukusaŵalanga kuti Yesu “ŵajendelecele kwapikanila” acinangolo ŵakwe, soni “ŵajendelecele kula mwalunda ni mwakucilu, soni Mlungu ni ŵandu ŵaliji kumnonyela.” (Aŵalanje Luka 2:51, 52.) Ana yeleyi yikutusalila cici ya Yosefe? Yikutusalila yejinji. Yikutujiganya kuti Yosefe ŵajendelecele kulongolela liŵasa lyakwe. Tukuŵeceta yeleyi ligongo lyakuti Yesu juŵaliji jwamlama jwacimbicisyaga soni kwapikanila babagwe.

29 Tukulijiganyasoni kuti Yesu ŵajendelecele kula mwalunda. Mwangakayicila Yosefe ni juŵamkamucisye mwanaceju kuti akuleje mwalunda. Pandaŵiji Ayuda ŵakwete msyungu wawawunonyelaga, wele komboleka kuti mpaka usimanikwesoni moŵa agano. Msyunguwu ukusati, “Ŵandu ŵakusicila soni ŵakwete maukumu akusaŵa ŵa lunda ligongo ŵangakamula masengo gacitukuta. Nambo ŵakusakamulaga masengo ga citukuta, mpela ukalipentala, unamalima, soni ŵakusyana yisyano ngaŵa mkwasalila ŵane yalunda, soni ngaŵa mkusimanikwa pamalo gele ŵandu akusaŵeceta adisi.” Nambo Yesu ŵalosisye kuti msyunguwu waliji waunami, ligongo jwalakwe jwakwete lunda. Paŵaliji mcanda, jwalakwe ŵapikanilaga babagwe ŵaŵaliji kalipentala paŵamjiganyaga mwakamula mtima ya malamusi ga Yehofa. Mwangakayicila, muyakutendekwa yejinji Yesu ŵalosisye kuti msyunguwu waliji waunami.

30. Ana mitwe ja maŵasa mpaka jilijiganye yatuli kutyocela kwa Yosefe?

30 Mwangakayicila Yosefe ŵamkamucisyesoni Yesu kuti akuleje cenene mwakucilu, mwati Yesu ŵakusile ni kuŵa jwamlume jwamacili. Yosefe ŵamjigenyesoni mwanace jwakweju kuti akamulaje masengo mwalunda. Yesu nganagamba kumanyikwa mpela mwanace jwa m’misili jwa matabwa, nambo jwalakwesoni jwaliji “m’misili jwa matabwa.” (Maliko 6:3) M’yoyo yaŵamjigenye Yosefe pamasengoga, yaliji yakamucisya. Mitwe ja maŵasa mpaka jitende cenene kusyasya Yosefe, mwakwakamucisyaga ŵanace ŵawo pakwajiganya masengo kuti calijimile pajika.

31. (a) Ana komboleka kuti Yosefe ŵawile cakaci? (Alolesoni libokosi.) (b) Ana Yosefe ŵatulecele cisyasyo cambone catuli catukusosekwa kucisyasya?

31 aibulo jangasalasoni ya Yosefe, kutandalila pandaŵi jele Yesu ŵabatiswe ali akwete yaka ciŵandika 30. Yikuwoneka kuti Yesu paŵatandaga undumetume wakwe, Maliya ŵaliji jwamkongwe jwamasije. (Alole libokosi lya mtwe wakuti, “Ana Yosefe Ŵawile Cakaci?”) Nambope, Yosefe ŵalesile cisyasyo cambone ca mtati jwaŵalicenjele liŵasa lyakwe, kulisamalila, soni jwaŵele jwakulupicika mpaka kumbesi. Mundu jwalijose jwali mtwe wa liŵasa, soni mklistu jwalijose mpaka atende cenene kusyasya cikulupi ca Yosefe.

^ ndime 4 M’moŵa gelego naga uganja umanyice cenene kwa ŵacinasi, yawonekaga mpela kuti ŵanduwo alombene kala.

^ ndime 8 Ndondwa jeleji nganijiŵa jamucipago, soni ngaŵa kuti Mlungu ni juŵajitumisye. Mwangakayicila, Satana mwakusimonjesya ŵakamucilicisye masengo macili gakwe pakusaka kum’wulaga Yesu.

^ ndime 11 Baibulo jikusasala mwakupikanika cenene kuti Yesu ŵatesile cakusimonjesya cakwe candanda kapena kuti “kutanda kwa yimanyilo yakwe” ali abatiswe.—Yoh. 2:1-11.