1, 2. Ana Petulo ŵajembeceyaga yatuli Yesu paŵaŵecetaga ni ŵandu ku Kapelenaumu, soni m’malo mwakwe patendekwe yatuli?

PETULO ŵalolecesyaga mwakudandawula ngope sya ŵandu ŵaŵampikanilaga Yesu. Yeleyi yatendecelaga ku nyumba ja kupopelela ja ku Kapelenaumu. Petulo ŵatamaga m’tawuni jajaliji kumpoto ca mungulugulu Nyasa ja Galileya, soni kweleku ni kuŵakamulaga masengo gakwe gakusumisya somba. Acimjakwe ŵajinji ni ŵacinasi ŵakwe, soni acimjakwe ŵaŵakamulaga najo masengo ŵatamaga kweleku. Mwangakayicila Petulo ŵajembeceyaga kuti ŵandu ŵa m’tawuni jakumangwakwewo cam’woneje Yesu mpela muŵam’wonelaga jwalakwe. Soni kuti casangalaleje ni yijiganyo yakwamba Ucimwene wa Mlungu yamkwiganya jwamkulungwa kupunda wosope. Nambo yaŵajembeceyaga Petuloyi nganiyitendekwa.

² Ŵandu ŵajinji ŵaliji ali alesile kumpikanila Yesu. Jemanjajo ŵadandawulaga, acisisyaga yaŵasalaga Yesu. Nambo Petulo ŵalasile mnope nganisyo ligongo lyakuti ŵane mwa ŵandu ŵaŵatendaga yeleyi ŵaliji ŵakulijiganya ŵasyesyene ŵa Yesu. Jemanjaji ŵawonekaga kuti ngakusangalala ni usyesyene ŵasambano waŵajiganyaga Yesu, mwati ŵatumbile mnope. Soni ŵane ŵayikene pakuŵeceta kuti yaŵaŵecetaga Yesuyo yaliji yakulungasya mtwe. Mwati nganasakasoni kumpikanila, soni ŵapwilingene m’nyumba jakulambililajo. Soni nganasaka kuŵa ŵakulijiganya ŵakwe.—Aŵalanje Yohane 6:60, 66.

3. Ana cikulupi camkamucisyaga catuli Petulo?

³ Jelejitu jaliji ndaŵi jakusawusya mnope kwa Petulo soni ŵakulijiganya acimjakwe ŵanewo. Petulo nombe najo nganapikanicisya yaŵaŵecetaga Yesu palisikuli. Mwangakayicila jwalakwe jwapikanicisye ligongo lyakwe ŵanduwo ŵatumbile. Ana Petulo akatesile cici pelepa? Jeleji nganijiŵa ndaŵi jandanda jele cikulupi ca Petulo mwa Yesu calinjikwe. Pandaŵi jine cikulupi cakwe calinjikwesoni. Nambo kwende tulole mucatite cikulupi kumkamucisya Petulo kulimbana ni yakusawusya yeleyi soni ni kwendelecela kuŵa jwakulupicika.

4, 5. Ana Yesu ŵatesile yindu yatuli yakulekangana ni yaŵayijembeceyaga ŵandu?

⁴ Ndaŵi syejinji Petulo ŵasimongaga ni yaŵatendaga soni yaŵaŵecetaga Yesu. Ndaŵi sine Mbujegwewo ŵatendaga soni ŵaŵecetaga yindu  yakulekangana ni yaŵajembeceyaga ŵandu. Panyuma palisikuli, Yesu ŵalisisye likuga lyekulungwa lya ŵandu. Ligongo lya yeleyi jemanjaji ŵasakaga kuti aŵe mwenye. Nambo Yesu ŵasimonjesye ŵanduŵa mwakwatyocela, soni mwakwasalila ŵakulijiganya ŵakwe kuti akwele liboti ni kombocela lisi line lya nyasa kuti akayice ku Kapelenaumu. Ŵakulijiganya ŵala paŵaliji paulendowo ndaŵi ja cilo, Yesu ŵasimonjesyesoni mwakwenda pa Nyasa ja Galileya jajasakale ni cimbungo camacili. Yeleyi yamjiganyisye Petulo kusosekwa kwa kuŵa mundu jwacikulupi.

⁵ Kundaŵi kwakwe jemanjaji ali ayice paciko, ŵalisimene likuga lya ŵandu ŵala lili liyice m’maboti gawo. Mwangakayicila ŵanduŵa ŵayice pakwamba kusaka kuti Yesu ŵalisyesoni mwakusimonjesya ngaŵaga kuti ŵajiganye usyesyene. Nambo Yesu ŵajamwice ligongo lyakunonyela mnope yindu yakucilu. (Yoh. 6:25-27) Nganiji jajendelecelesoni ku nyumba jakulambilila ku Kapelanaumu. Ali kweleku, Yesu nganatenda yaŵasakaga ŵanduwo ligongo ŵasakaga kwajiganya jemanjaji usyesyene wakusosekwa mnope. Nambo yaŵajiganyisye Yesuyi ŵayiweni kuŵa yakusawusya kuyipikanicisya.

6. Ana cakuŵanicisya catuli caŵaŵecete Yesu, soni ana ŵandu ŵaŵampikanilaga ŵatesile cici?

⁶ Yesu nganasakaga kuti ŵanduwo agambeje kum’wona mpela jwakwalisya yakulya yakucilu. Nambo ŵasakaga kuti ŵanduwo am’woneje mpela jwakwalisya cakulya causimu cakutyocela kwa Mlungu. Soni am’woneje mpela mundu jwacacapa umi wangamala wacaciwupata naga akulupilila mbopesi jakwe, soni kuya cisyasyo cakwe. M’yoyo pakuŵeceta ni ŵanduwo jwalilandenye ni mana, wawuli mkate wawatyocelaga kwinani mundaŵi ja Mose. Ŵandu ŵane ali asisisye yaŵaŵecetagayi, jwalakwe jwasalile cakuŵanicisya cakusala cenene kusosekwa kwa kulya cilu cakwe soni kumwa miyasi jakwe kuti akapate umi. Ali asasile yeleyi, ŵanduwo ŵatumbile mnope. Mwati, ŵane ŵaŵecete kuti, “Maloŵe gelega gali gakulungasya mtwe, ŵani ŵampaka apikane yeleyo?” Ŵajinji mwa ŵakulijiganya ŵasyesyene ŵa Yesu nganasakasoni kuŵa ŵakulijiganya ŵakwe. *—Yoh. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Ana Petulo nganapikanicisya yatuli yakwamba ukumu wa Yesu? (b) Yesu ali ŵawusisye ŵakulijiganya ŵakwe, ana Petulo jwajanjile yatuli?

⁷ Ana Petulo akatesile cici pelepa? Komboleka kuti yaŵaŵecete Yesuyi yamlungasisyesoni mtwe. Soni mwine nganapikanicisya kuti Yesu ŵasosekwaga kuwa kaje kuti lisosa lya Mlungu litendekwe. Ana Petulo nombe najo ŵasacililaga kumleka Yesu mpela yaŵatesile acimjakwe ŵangatamilicika nganisyo ŵala? Iyayi. Ligongo lyakuti Petulo ŵakwete ndamo jakusosekwa mnope jajamtendekasyaga kuŵa jwakulekangana ni jemanjajo.

 ⁸ Kaneko Yesu ŵawusisye ŵakulijiganya 12 ŵakwewo kuti, “Ana kapena jemanjasoni akusaka kundeka?” (Yoh. 6:67) Nambo Petulo ni juŵajanjile mwacitema. Yikuwoneka kuti jwalakwe ni jwaŵalongolaga kuŵeceta ŵanewo mkanaŵecete. Komboleka kuti Petulo jwaliji jwamkulungwa mwa wosopewo. Cinga jwalakwe jwaŵecetaga ligongo lyakuti jwaliji jwamkulungwa kapena iyayi, nambo jwalakwe ni juŵaliji jwakuŵecetesya mnope pa likugalyo. Yikuwoneka kuti Petulo nganakayicilaga kusala ya mumtima mwakwe. Pandaŵiji jwalakwe jwaŵecete maloŵe gangaliŵalicika gakuti, “Ambuje, mpaka tujawulesoni kwaceni? Pakuŵa ŵalakwe akwete maloŵe gakupeleka umi wangamala.”—Yoh. 6:68.

9. Ana Petulo ŵalosisye catuli kulupicika kwa Yesu?

⁹ Maloŵe gelega gali gakamula mtima. Cikulupi ca Petulo camkamucisye kuti akolesoni ndamo jine jakusosekwa mnope jajili kulupicika. Petulo nganakayicila atapanandi kuti Yesu jwaliji Mkulupusyo juŵamtumisye Yehofa, soni kuti ŵandu mpaka akulupuce mwakupikanila yakuŵeceta yakwe, kapena kuti yaŵajiganyaga yakwamba Ucimwene wa Mlungu. Petulo ŵayimanyi kuti atamose kuti paliji yindu yine yanganayipikanicisyaga, nambope pangali kwine kwakajawile naga asacileje kuti Mlungu amnonyeleje soni kupata umi wangamala.

10. Ana moŵa agano mpaka tusasye catuli kulupicika kwa Petulo?

¹⁰ Ana jemanjasoni akusayiwona yindu mpela muŵayiwonelaga Petulo? Yili yakutesya canasa kuti, ŵandu ŵajinji m’cilamboci akusasala kuti akusamnonyela Yesu, nambo ngakusaŵa ŵakulupicika kwa jwalakwe. Naga tukusaka kuti tuŵe ŵakulupicika kwa Yesu tukusosekwa kunonyelaga yaŵajiganyisyaga jwalakwe mpela muŵatendelaga Petulo. Tukusosekwa kulijiganyaga yiŵajiganyaga Yesuyo, soni tupikanicisyeje mate gakwe ni kutendaga mwakalamulana ni yatulijiganyisyeyo. Tukusosekwa kutenda yeleyi atamose kuti yikutusimonjesya kapena yikuwoneka yakulekangana ni mwatukuyiwonela yindu. Umi wangamala tuciwupata naga tukuŵa ŵakulupicika mwakamulana ni yakusasaka Yesu kwa m’weji.—Aŵalanje  Salimo 97:10.

11. Ana Yesu ŵalongolele ŵakumkuya ŵakwe paulendo wakwawula kwapi? (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.)

¹¹ Panyuma pa yakutendekwa yeleyi, Yesu ŵalongolele ŵandumetume ŵakwe, yalumo ni ŵakulijiganya ŵakwe ŵane paulendo welewu wakwawula cakumpoto. Litumbi lya Helimoni lyalyaliji kumpoto kwa Cilambo ca Cilanga, lyawonecelaga atamose mundu pali m’Nyasa ja Galileya. Yesu yalumo ni ŵakulijiganya ŵala paŵapitaga ciŵandika misi ja Kaisaleya jwa ku Filipi, litumbi lya Helimoni lyawonekaga lyelewu mnope. * Yesu yalumo ni ŵakulijiganya ŵala ali pamaloga, pele mkuli wekulungwa wa  Cilambo ca Cilanga wawonecelaga cenene, Yesu ŵawusisye ŵakulijiganya ŵakwewo ciwusyo cakusosekwa mnope.

12, 13. (a) Ana ligongo cici Yesu ŵasakaga kumanyilila mwakusam’wonela ŵandu? (b) Ana yaŵajanjile Petulo, yalosisye catuli kuti jwalakwe akwete cikulupi cisyesyene?

¹² Ciwusyo cakwe caliji cakuti, “Ana ŵandu akusati une ndili ŵani?” Jwalakwe jwasakaga kumanyilila mwaŵam’wonelaga ŵandu. Aganicisye ali kum’wona Petulo acalolecesyaga Ambuje ŵakwe ŵakuwoneka kuti akwete lung’wanu, soni ŵakuwoneka kuŵa ŵacanasa ni ŵalunda. Ŵakulijiganya ŵajanjile ciwusyoci mwakusala yindu yakulemweceka yaŵasalaga ŵandu yakwamba Yesu. Nambo Yesu ŵasakaga kumanyilila naga ŵandumetume ŵakwewo ŵam’wonagasoni mwati m’yoyo. Ni ligongo lyakwe ŵawusisye kuti, “Nambi jemanja akusati une ndili ŵani?”—Luk. 9:18-20.

¹³ Pelepasoni Petulo jwaliji jwandanda kwanga. Jwajanjile yakupikanika cenene, soni mwakusimicisya mwakamulana ni nganisyo syaŵakwete ŵakulijiganya ŵanewo. Jwalakwe jwatite, “Wawojo ali Klistu, Mwanace jwa Mlungu jwacijumi.” Aganicisye muŵasangalalile Yesu kwineku ali kum’yamicila Petulo kutyocela pasi pamtima. Yesu ŵamkumbwisye Petulo kuti Yehofa Mlungu ni jwakusajuwula usyesyene welewu kwa ŵandu ŵakwete cikulupi cisyesyene. Usyesyene wakwe waliji wakwamba kummanyikasya Mesiya kapena kuti Klistu juŵamsasile mkanipaŵe.—Aŵalanje Matayo 16:16, 17.

14. Ana Yesu ŵampele Petulo ukumu wakusosekwa watuli?

¹⁴ Nambo Klistuju, ni ajula jwele yakulocesya yasasile kuti ali liganga lyele ŵakutaŵa nyumba cacilikana. (Sal. 118:22; Luk. 20:17) Yesu ŵaganicisyaga ya yakulocesya yeleyi paŵajuwulaga kuti Yehofa cacitamilikasya mpingo pa liganga, kapena palwala lwele Petulo ŵalimanyi kuŵa Mesiya. Kaneko Yesu ŵampele Petulo ukumu wine wakusosekwa mumpingowo. Yesu ngaŵa kuti ŵampele Petulo ukumu wapenani kupunda ŵandumetume ŵanewo mpela mwakusaganicisyaga ŵane, nambo jwalakwe ŵagambile kumpa masengo gane gakuti atendeje. Jwalakwe ŵampele Petulo “makiyi ga ucimwene.” (Mat. 16:19) Petulo ŵakwete upile wakwakamucisya ŵandu kwinjila mu Ucimwene wa Mlungu. Candanda kwa Ayuda kaneko kwa Asamaliya, pambesi pakwe kwa ŵandu ŵamitundu jine.

15. Ana cici cacamtendekasisye Petulo kumjamuka Yesu, soni ŵaŵecete maloŵe gatuli paŵamjamukagapo?

¹⁵ Nambope, Yesu ŵasasile kuti mundu jwampele yakutenda yejinji, cacisosekwasoni kwanga yejinji. Usyesyene wa maloŵe gelega wawonecele kwa Petulo. (Luk. 12:48) Yesu ŵajendelecele kujuwula usyesyene wakusosekwa mnope wakwamba Mesiya, kupwatikasoni yakwamba yakusawusya soni ciwa caŵacijembeceyaga ku Yelusalemu. Yeleyi yamlungasisye mtwe  Petulo. M’yoyo Petulo ŵamjigalile Yesu pakasyepela ni ŵamjamwice acitiji, “Ambuje, alitendele canasa, akakunda kuti yeleyi yatendecele.”—Mat. 16:21, 22.

16. Ana Yesu jwamkamucisye Petulo mwatuli, soni ligongo cici maloŵe gaŵaŵecete Yesuga gali gakamucisya kwa m’weji?

¹⁶ Pelepa Petulo ŵaganisyaga kuti akumkamucisya Yesu. Nambo yaŵatite Yesu pakwanga yamsimonjesye Petulo. Ŵamgalawucile Petulo, ni ŵalolite ŵakulijiganya ŵanewo, ŵele komboleka kuti ŵakwete nganisyo mpela sya Petulosi. Ni ŵamsalile Petulo kuti, “Mjawule kunyuma kwangu Satana! Mmweji mli cakunguŵasya, ligongo yamkusaganisya nganiyiŵa ya Mlungu nambo nganisyo sya ŵandu.” (Mat. 16:23; Maliko 8:32, 33) Maloŵe gaŵaŵecete Yesuga mpaka gatukamucisyesoni m’weji. Mpaka yiŵe yangasawusya kusiwonaga nganisyo syetu kuŵa syakusosekwa mnope kupunda sya Mlungu. Naga tukutenda yeleyi, atamose kuti ndaŵi sine mpaka yiwonece kuŵa yakamucisya, mpaka tuŵe tuli kumkamucisya Satana kwanilisya lisosa lyakwe m’malo mwa Mlungu. Ana Petulo jwatesile cici ali apikene yaŵaŵecete Yesuyi?

17. Ana Yesu ŵagopolelega cici paŵamsalile Petulo kuti “mjawule kunyuma” kwangu?

¹⁷ Petulo ŵayimanyi kuti Yesu paŵamkolangaga kuti Satana, ngaŵaga kuti Yesujo ŵagopolelaga kuti jwalakwe jwaliji jwakusakala mpela Satana jusyesyene. Soni, Yesu nganaŵeceta kwa Petulo mpela muŵaŵecetele ni Satana munyumamo. Paŵaŵecetaga ni Satana Yesu ŵatite, “Mtyoce Satana,” nambo pakuŵeceta ni Petulo jwalakwe jwagambile kuti, “Mjawule kunyuma kwangu.” (Mat. 4:10) Yesu ngaŵaga kuti ŵam’weni jwandumetume jwakwejo kuŵa jwangasosekwa. Jwalakwe ŵayiweni yambone yejinji mwa Petulo, nambo pelepa ŵajongolelaga kaganisye kakulemweceka ka Petulo panganiji. Petulo nganasosekwaga kumkuŵasya Yesu, nambo kumkamucisyaga.

18. Ana Petulo jwalosisye catuli kuti jwaliji jwakulupicika, soni ana mpaka tumsyasye catuli?

¹⁸ Ana Petulo ŵasisisye, kutumbila, kapena kusunga cakulukosi pa maloŵe gaŵaŵecete Yesuga? Iyayi. Jwalakwe jwapocele camukoco ni makono gaŵili. Pelepa jwalakwe jwalosisyesoni kulupicika. Jwalijose jwakusamkuyaga Klistu mpaka asosekwe camuko ndaŵi sine. Naga mwakulinandiya tukusapocela camuko ni makono gaŵili soni kulijiganya kutyocela pa camukoco, nikuti tucijendelecela kuŵa paunasi wakulimba ni Yesu Klistu soni Atatigwe, Yehofa Mlungu.—Aŵalanje Miyambo 4:13.

19. Ana Yesu ŵaŵecete maloŵe gakusimonjesya gatuli, soni ligongo cici Petulo ŵakwete lung’wanu ni maloŵega?

¹⁹ Yesu kaneko, ŵaŵecete maloŵe gakusimonjesya gakuti, “Ngumsalicisya kusyene kuti ŵane mwa jemanja ŵamli apano, ngasimpasya ciwa kwicila candanda mli mum’weni Mwanace jwa mundu ali mkwisa mu ucimwene wakwe.” (Mat. 16:28) Mwangakayicila Petulo ŵakwete lung’wanu ni maloŵega. Ana pelepa Yesu ŵagopolelaga cici? Komboleka kuti Petulo ŵaganisyaga kuti ligongo lyakuti ŵapocele camuko camacili, nikuti jwalakwe ngasapocela nawo upile welewu.

20, 21. (a) Asale mesomkulola gaŵagaweni Petulo. (b) Ana yaŵatagulilanaga ŵandu m’mesomkulago yamkamucisye catuli Petulo?

²⁰ Nambope panyuma pa cijuma cimo, Yesu ŵamjigele Yakobo, Yohane, soni Petulo ni ŵajawile nawo “penani pa litumbi.” Komboleka kuti ŵajigalile ku Litumbi lya Helimoni lyalyaliji palutando lwamnono kutyocela paŵaliji jemanjaji. Yikuwoneka kuti caliji cilo, ligongo jemanjaji ŵagweselaga. Nambo Yesu paŵaliji mkupopela patendekwe cindu cine cacamasisye lugono lwa jemanjaji.—Mat. 17:1; Luk. 9:28, 29, 32.

 ²¹ Kaneko jemanjaji m’mesomkulola, ŵatandite kum’wona Yesu ali mkucenga uwonece wakwe. Ngope jakwe jatandite kuŵala, ni jaŵasile mnope mpela lyuŵa. Yakuwala yakwe nombe nayo yaŵasile mnope. Kaneko Yesu ŵawonecele ali ajimi ni ŵandu ŵaŵili, jwine jwawonekaga mpela Mose, jwine mpela Eliya. Jemanjaji ŵatagulilanaga yakwamba “kutyoka kwakwe m’cilambo, kwacikutendecela ku Yelusalemu.” Yeleyi yagopolelaga ciwa soni kwimuka kwakwe. Petulo ŵayimanyi kuti jwalemwisye paŵaganisyaga kuti Yesu nganasosekwaga kusimana ni yipwetesi soni ciwa.—Luk. 9:30, 31.

22, 23. (a) Ana Petulo jwalosisye mwatuli ndamo jakusacilila soni kwaganicisya ŵane? (b) Ana Petulo, Yakobo, soni Yohane ŵapocele mbote jine jatuli?

²² Petulo ŵasakaga kutenda kandu kane kakwe ligongo lya mesomkulolago. Komboleka kuti jwalakwe ŵasakaga kuti mesomkulolago gajendelecele. Kaneko payawonekaga kuti Mose soni Eliya akulekangana ni Yesujo, Petulo jwaŵecete kuti, “Mkwiganya, kuli cenene kuti uweji tutamaje apano, kwende tutaŵe yisakasa yitatu, umo wa wawojo, wine wa Mose soni wine wa Eliya.” Yisyesyene yakwe ni yakuti ŵakutumicila ŵa Mlungu ŵaŵawile kalakalaŵa nganasosekwaga kwataŵila yisakasa ligongo gelega gagambile kuŵa mesomkulola. Petulo ganamanyililaga yaŵaŵecetaga. Petulo jwalosisye kuti jwaliji mundu jwampaka uweji tumnonyeleje, ligongo lyakuti jwakwete ndamo syambone mpela kusacilila kutenda yindu soni kwaganicisya ŵane.—Luk. 9:33.

²³ Cilo cicoco, Petulo, Yakobo, soni Yohane ŵapocele mbote jine. Kaneko liwunde lyawunicile jemanjajo palitumbilyo. M’liwundelyo mwapikanice maloŵe ga Yehofa gakuti, “Aju ali Mwanace jwangu, jwanamsagwile. Ampikanileje jwalakwe.” Kaneko mesomkulolago gamasile, soni ŵasigele jemanjajo jika yalumo ni Yesu petumbipo.—Luk. 9:34-36.

24. (a) Ana mesomkulola gamkamucisye catuli Petulo? (b) Ana mesomkulolaga mpaka gatukamucisye catuli moŵa agano?

²⁴ Kusala yisyene mesomkulolaga gamkamucisye Petulo soni mpaka gatukamucisye m’weji. Tukuŵeceta m’yoyo ligongo lyakuti pali papite ndaŵi, Petulo ŵalembile kuti ŵaliji nawo cilo celeco “pawaluweni lumbili” lwa Yesu ali mpela mwenye kwinani. Yayatendekweyi yakwanilisyaga Maloŵe ga Mlungu soni yalimbikasisye cikulupi ca Petulo pa yakulingwa yakasimene nayo kusogolo. (Aŵalanje 2 Petulo 1:16-19.) M’wejisoni cikulupi cetu mpaka ciŵe cakulimba mpela Petulo, naga tukusaŵa ŵakulupicika kwa Mbuje jwetu jwele Yehofa jwamsagwile kuti atulamulileje, kulijiganya kutyocela kwa jwalakwe, kupocela camuko ni makono gaŵili, soni mwakulinandiya kumsyasyaga jwalakwe lisiku lililyose.