1, 2. (a) Ligongo cici Hana nganasangalalaga paŵakosecelaga ulendo ŵakwawula kukulambila? (b) Ana mpaka tulijiganye cici kutyocela mu ngani ja Hana?

YIKUWONEKA kuti Hana yindu yimtupile mnope pakosecela ulendo. Jwalakwe akusaka kuti akakumbucilagasoni yakusawusya yakwete. Ulendo wakwawula ku nyumba jakulambilila ku Silo waŵaga wakusangalasya kwa Elikana jwaŵaliji ŵamkwakwe Hana. Jwalakwe yalumo ni liŵasa lyakwe lyosope ŵanonyelaga kwawula kumalo ga kulambililaga caka cilicose. Yehofa ŵasakaga kuti yakutendekwa ya mundaŵi jeleji yiŵeje yakusangalasya. (Aŵalanje Deuteronomo 16:15.) Mwangakayicila, kutandila paŵaliji mwanace Hana jwasangalalaga kwawula ku yindimba yeleyi. Nambo sambano mkupita kwandaŵi yindu yamgalawucile Hana.

² Ŵaliji upile kwa Hana kuti ŵakwete ŵalume ŵaŵamnonyelaga. Nambo Elikana ŵakwetesoni jwamkongwe jwine. Lina lyakwe jwaliji Penina. Jwalakweju jwamlagasyaga Hana ngaŵa masanje. Penina ŵapatile litala lyakuti amlagasyeje mnope Hana pa maulendo gakwawula kukulambilaga. Ana ŵamlagasyaga catuli? Ana kukulupilila Yehofa kwamkamucisye catuli Hana kupilila yakusawusya yakuwoneka mpela yangamalayi? Kuŵalanga ngani ja Hanaji mpaka kwalimbikasye naga jemanjasoni akusimana ni yakusawusya yayikusiŵatendekasya kuti akaŵaga ŵakusengwa paumi wawo.

3, 4. Ana Hana ŵasimene ni yakulinga yiŵili yapi, soni ligongo cici yeleyi yaliji yakusawusya?

³ Baibulo jikusatusalila yakusawusya yiŵili yaŵalagaga nayo Hana pa umi wakwe. Cakusawusya candanda akakombwele kucipilila, nambo caŵili caliji cakuti nganaŵa acikombwele kupilila. Candanda Hana ŵaliji mu ulombela wa mitala, jwamkongwe mjakwejo jwanonyelaga ya ukangani. Caŵili Hana ŵaliji jwangaŵeleka. Kuŵa jwangaŵeleka kuli cindu cakusawusya kwa jwamkongwe jwalijose jwakusasaka ŵanace. Nambo mundaŵi ja Hana soni mwakamulana ni ndamo ja ŵandu pandaŵijo, kuŵa jwangaŵeleka kwaliji cindu cakupweteka mnope. Liŵasa lililyose lyajegamilaga kuti ŵanace ni ŵacacijendelecela kolanjidwa ni lina lya liŵasalyo. M’yoyo kuŵa jwangaŵeleka kwaliji cindu cakutesya sooni mnope.

⁴ Komboleka kuti Hana akakombwele kupilila ndamo jangaŵelekaji yikaŵe kuti Penina ngakumlagasya. Ulombela wa mitala nganuŵa ŵakuŵajilwa, ligongo ndaŵi syejinji m’maulombela gelega mukusaŵa ukangani soni kupisana mitima. Mteto wakulombela acakongwe ŵaŵili uli  wakulekangana mnope ni yaŵalingenye Mlungu mu mgunda wa Edeni, yakuti mundu akoleje ŵakongwe ŵamo. (Gen. 2:24) M’yoyo ni ligongo lyakwe Baibulo jikusalosya kuti ngajikusakamulana ni mitala. Yayatendekwaga mu ulombela wa mitala wa Elikana yili umboni wamacili wakulosya kuti mitala ngaŵa jakuŵajilwa.

5. Ana ligongo cici Penina ŵamlagasyaga Hana, soni ŵatendaga yeleyi mwatuli?

⁵ Elikana ŵamnonyelaga mnope Hana. Mwakamulana ni ndamo ja Ciyuda yikuwoneka kuti Elikana ŵatandite kumlomba Hana, kaneko pali papite yaka ŵamlombilesoni Penina. Cinga yeleyi yili yisyene kapena iyayi, nambo yisyesyene yakwe ni yakuti Penina jwamtendelaga mnope jelasi Hana, mwati ŵapatile matala gakumlagacisya. Ligongo lyakuti Hana jwaliji jwangaŵeleka, Penina ŵaweni welewu kuŵa upile wakwe wakuti amlagacisye mjakwejo. Penina jwajendelecele kuŵeleka ŵanace, m’yoyo jwalakwe jwaliwonaga kuŵa mundu jwakusosekwa mnope pandaŵi jilijose jaŵelece mwanace. M’malo mwakumtendela Hana canasa soni kumlimbikasyaga, Penina ŵamlagasyaga mjakwejo mnope. Baibulo jikusasala kuti Penina jwamlagasyaga Hana pakusaka kuti “amtumbilikasyeje basi.” (1 Sam. 1:6) M’yoyo Penina mwamele jwasakaga kumtumbilikasya Hana. Ni jwayikombolaga.

6, 7. (a) Atamose kuti Elikana jwalinjile kumtondoya Hana, ligongo cici Hana nganamsalila ngani josope Elikana? (b) Ana ungaŵeleka wa Hana waliji ligongo lyakuti Yehofa nganasangalalaga najo? Atagulile. (Alole maloŵe gamwiŵanda.)

⁶ Yikuwoneka kuti Penina ŵapataga upile wakumlagasya mjakweju pandaŵi jakwawula kukulambila ku Silo. Ndaŵiji jili jikwanile, Elikana ŵapele “ŵanace wosope ŵacalume soni ŵacakongwe” ŵa Penina mbopesi syakuti akapelece kwa Yehofa. Nambo Hana jwanganakola ŵanace ŵagambile kupocela mbopesi jakwepe. M’yoyo Penina jwamlagasisye mwangalwe Hana mwati jwatandite kulila, soni ŵayikene pakuti nganasakaga kulya. Elikana jwayimanyi kuti ŵamkwakwe ŵakunonyelwawo akuwoneka kuti akulagasika nganisyo soni ngakulya. Ni ŵalinjile kwatondoya acitiji: “Hana, wuli mkulila, ligongo cici ngamkulya, soni ligongo cici yikumpweteka mumtima? Ana une nganimba jwambone kupunda ŵanace ŵacalume likumi?”—1 Sam. 1:4-8.

⁷ Ngatukumanyilila kuti Elikana ŵatesile yatuli kwa Penina ali ayimanyi kuti akumlagasya Hana ligongo lya ungaŵeleka wakwe. Nambo mwangakayicila Hana jwayamicile maloŵe ga cinonyelo gaŵaŵecete ŵamkwakwewo. * Elikana nganaŵeceta cilicose pakwamba ya ndamo jaŵatendaga Penina. Nombe najo Baibulo  jangasala naga Hana jwadandawile nganiji kwa Elikana. Nambo komboleka kuti Hana nganamsala Penina kwa ŵamkwakwe kogopela kuti yeleyi mpaka yikusye nganijo. Ana Elikana akakombwele kumasya nganiji? Ana Hana akamsalile Elikana ya nganiji, ngamkaniyitendekasya kuti Penina, ŵanace ŵakwe soni ŵamasengo ŵakwe amlagasyeje mnope Hana? Yeleyi yikatendekasisye kuti Hana akasangalalaga ata panandi panyumba pakwe.

8. Naga ŵane akwatendela yindu yangalwe soni yangali cilungamo, ligongo cici yili yakulimbikasya kumbucila kuti Yehofa ali Mlungu jwacilungamo?

⁸ Cinga Elikana jwamanyililaga kuti Penina jwamtendelaga ngalwe Hana kapena iyayi, nambo Yehofa Mlungu ŵawonaga yindu yosope. Maloŵe gakwe gakusalosya kuti jwalakwe jwayiwonaga yindu yosope. Yeleyi yikutukalamusya kuti mundu jwalijose jwakusanonyela kwatendela ŵane jelasi soni kwaŵenga, amanyilileje kuti Yehofa akusawonaga. Nambosoni, ŵandu ŵakulinondiya soni ŵakusatenda yakuyikasya mtendele, mpela Hana, mpaka apate citondoyo pakumanyilila kuti Mlungu jwacilungamo cacilinganya yindu pandaŵi jakwe. (Aŵalanje Deuteronomo 32:4.) Kombolekasoni kuti Hana jwayimanyililaga yeleyi ni ligongo lyakwe jwam’ŵendile Yehofa kuti amkamucisye.

9. Ana tukulijiganya cici kutyocela kwa Hana ligongo lyakusacilila kwawula ku Silo, atamose kuti jwamanyililaga kuti jwamkongwe mjakwe camlagasye?

⁹ Cakumasikusiku, jwalijose mu liŵasa lya Elikana jwakosecelaga ulendo wakwawula ku Silo. Liŵasali lyasosekwaga kwenda ulendo wakupunda makilomita 32 kupitila m’mikuli ja matumbi ja ku Efulaimu. * Ulendowu mpaka ujigale lisiku limo kapena gaŵili kwenda pasi. Hana ŵaliji ali ayimanyi yacatende jwamkongwe mjakwejo. Nambope, Hana nganasigala panyumba. Celecitu cili cisyasyo cambone kwa ŵakulambila Mlungu moŵa agano. Ngaŵa lunda kunda kuti ndamo jakusakala ja ŵane jisokonasyeje kulambila kwetu Mlungu. Naga ndamo jakusakala ja ŵane jikutusokonasya, nikuti tucilepela kupata macili gakutukamucisya kupilila yakusawusya.

10, 11. (a) Ligongo cici Hana ŵajawile ku nyumba jakulambilila mwacitemacitema? (b) Ana Hana jwasalile catuli Atati ŵakwe ŵakwinani ya mumtima mwakwe?

¹⁰ Liŵasa lyekulungwali, lili jesile kwa lisiku limo m’misewu ja m’matumbi, lyayice ku Silo. Mkuli welewu uli petumbi papasyungulilidwesoni ni matumbi gane gelewu. Paŵaŵandicilaga ku Silo, komboleka kuti Hana ŵaganicisyaga mnope yacamsalile Yehofa mwipopelo. Palyayice kumaloga, liŵasali lyalile pamo yakulya. Kaneko Hana ŵatyosile kaje palikugalyo ni kwawula ku nyumba jakulambilila. Eli, Jwamkulungwa jwa Ŵambopesi ŵatemi ciŵandika mlango. Nambo Hana ŵagambile kumpita Eli ligongo nganisyo syakwe syaliji pa lipopelo. Jwalakwe jwakulupililaga kuti pali ku nyumba jakulambililaji, lipopelo lyakwe cilipikanice kwa Mlungu. Jwalakwe jwayiwonaga kuti pangali mundu jwampaka apikanicisye yayikumlagasya  nganisyo, nambo Atati ŵakwe ŵakwinani. Hana yampwetekaga mnope mumtima, mwati ŵatandite kulila.

¹¹ Paŵaŵecetaga ni Yehofa cilu cakwe cawonekaga kuti akulila. Ngomo syakwe syadegwanyikwaga kulosya kuti ŵaŵecetaga mwacinunu paŵamsalilaga Yehofa yayikumlagasya nganisyo. Ni jwapopesile kwa ndaŵi jelewu ali mkwasalila Atatigwe ya mumtima mwakwe. Hana nganagambape kusaka kuti Mlungu amkamucisye mwakumpa mwanace, nambosoni jwaliji jwakusacilila kumpa yiliyose yakakombwele. Sambano jwalakwe jwatesile cilanga cakuti, naga cacikola mwanace jwamlume cacimpeleka kwa Yehofa kuti amtumicileje.—1 Sam. 1:9-11.

12. Mwakamulana ni cisyasyo ca Hana, ana tukusosekwa kumbucilaga cici pakwamba ya lipopelo?

¹² Hana jwapelece cisyasyo cambone kwa ŵakutumicila ŵa Mlungu pakupopela. Yehofa akusasaka kuti ŵandu ŵakwe aŵeje ŵagopoka, soni akatendaga cisyewu pakusaka kuŵeceta najo. Jwalakwe akusasaka kuti amsalileje yosope yayikwalagasya nganisyo, mpela mwakusatendela mwanace pakuŵenda yindu kwa nangolo jwakwe. (Aŵalanje Salimo 62:8; 1 Atesalonika 5:17.) Pakwamba ya kupopela kwa Yehofa, ndumetume Paulo mwakusalilidwa jwalembile maloŵe gakulimbikasya kuti: “Atule pa jwalakwe yayikwalagasya nganisyo, pakuŵa jwalakwe akusiŵaganicisyaga.”—1 Pet. 5:7.

13, 14. (a) Ana Eli jwawutucile kuganisya yatuli pakwamba ya Hana? (b) Ligongo cici mpaka tujile kuti yaŵajanjile Hana kwa Eli yalosisye kuti jwalakwe ali cisyasyo cambone ca mundu jwacikulupi?

¹³ Nambo ŵandu ngaŵa mkuŵa ŵakupikanicisya soni ŵacanasa mpelaga mwaŵelele Yehofa. Hana paŵaliji mkulila kwine acipopelaga, mwacisisimucisya ŵapikene maloŵe. Galiji maloŵe ga Eli jwamkulungwa jwa ŵambopesi. Jwalakwe jwawonaga yosope yaŵatendega Hana. Ni jwalakwe jwaŵecete kuti: “Ana cim’ŵe jwamkolelwe mpaka cakaci? Mlece kaje kumwa finyo.” Eli jwam’weni Hana ali mkudegwanya ngomo, soni ali mkulila capasipasi kulosya kuti ŵalagaga nganisyo. M’malo mwakutanda kaje kuwungunya cacamtendecele, jwalakwe jwagambile kuwutucila kumjelusya kuti akolelwe.—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Hana jwatengwicesoni kupikana maloŵe gangali umboni gakutyocela kwa mundu jwaukumu. Nambo atamose yili yitendekwe yeleyi jwalakwe jwaliji cisyasyo cambone ca mundu jwacikulupi. Jwalakwe nganakunda kuti ungali umlama wa mundu jwine usokonasye kulambila kwakwe Yehofa. Hana ŵamjanjile Eli mwaucimbicimbi, soni ŵamtagulile yayikumtendecela. Komboleka kuti Eli jwayimanyi kuti alemwisye ni jwaŵecete maloŵe gakumtamika mtima pasi kuti, “Mjawule mumtendele, soni Mlungu jwa Ayisalayeli ampe yam’ŵendile.”—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Ana kupopela kwa Yehofa kwakutyocela pasi pamtima, soni kusimanikwa ku nyumba jakulambilila kwamkamucisye Hana catuli? (b) Ana mpaka tumkuye catuli Hana naga tukulaga ni yindu yakutengusya?

¹⁵ Ana lipopelo lya Hana lyakutyocela pasi pamtima, soni kusimanikwa kwakwe ku nyumba jakulambilila, yamkamucisye? Baibulo jikusati:  “Jwamkongwejo jwatyosile ni kwawula kukulya, soni ngope jakwe nganijiŵasoni jakudandawula.” Hana jwalipikene kuti agopwece. Pelepa mpaka tujile kuti jwalakwe ŵatwicisye ndundu jausito Atati ŵakwe ŵakwinani, ŵali ŵamacili mnope kupunda jwalakwe. (Aŵalanje Salimo 55:22.) Ana pana cakusawusya cakuti Mlungu ngaŵa mkumalana naco? Pangali, soni ngasicipagwa!

¹⁶ Naga tusitopelwe ni yindu yakutengusya, mpaka yiŵe cenene kuya cisyasyo ca Hana, mwakumsalila Jwele Baibulo jikusamkolanga kuti “Jwakupikana lipopelo.” (Sal. 65:2) Naga tukutenda yeleyi mwacikulupi, tuciyiwona kuti m’malo mwa kutenguka, tucikola “mtendele wa Mlungu wawukusapeleta nganisyo silisyose.”—Afi. 4:6, 7.

17, 18. (a) Ana Elikana ŵalosisye catuli kuti akukamulana ni cilanga caŵatesile Hana? (b) Ana Penina jwamanyilile cici pakwamba ya cipongwe caŵamtendaga Hana?

¹⁷ Lisiku lyakuyicisya kuli kucele, Hana yalumo ni Elikana ŵawujilesoni ku nyumba ja Mlungu. Komboleka kuti Hana ŵasalile ŵamkwakwe yaŵam’ŵendile Mlungu, soni cilanga caŵatesile kwa Mlungu. Jwalakwe ŵasalile ŵamkwakwewo ligongo lyakuti Cilamusi ca Mose casalaga kuti jwamlume jwakolaga macili gakumasya cilanga catesile ŵamkwakwe naga ŵalumewo nganajiticisya ya cilangaco. (Num. 30:10-15) Nambo jwamlume jwakulupicikaju nganamasya cilanga caŵatesile ŵamkwakwewo. M’malo mwakwe wosope ŵana ŵaŵili ŵamlambile Yehofa ku nyumba jakulambilila, mkanawujile kumangwawo.

¹⁸ Ana Penina ŵayimanyi cakaci kuti Hana ngakutengukasoni ni yacipongwe yaŵamtendelaga? Baibulo jangasala cilicose, nambo maloŵe gakuti “ngope jakwe nganijiŵasoni jakudandawula” gakulosya kuti jwalakwe jwaliji jwakusangalala kutandila paŵapopesile mpaka msogolo. Atamose kuti ngatukumanyilila ndaŵi jele Penina jwayimanyi kuti Hana ngakutengukasoni, nambo kaneko jwalakwe jwayimanyi kuti yacipongwe yaŵamtendelaga Hana, nganiyikamulaga masengo. Kutandila pandaŵiji Baibulo jangamkolangasoni Penina.

19. Ana Hana ŵapocele majali gatuli, soni ana jwalosisye catuli kuti jwapikanicisye kugatyocele majaligo?

¹⁹ Miyesi pajamalaga, mtendele wa mumtima waŵakwete wula wamtendekasisye Hana kuti aŵe jwakusangalala mnope. Kaneko jwalakwe ŵakwete msigo. Jwalakwe nganaliŵalila ata panandi kukwatyocele majaliga. Mwanacejo ali apagwile, ŵampele lina lyakuti Samuyele, lyalikusagopolela kuti “Lina lya Mlungu.” Yikuwoneka kuti mate ga linali gakamulana mnope ni yaŵatesile Hana pakum’ŵenda Mlungu kuti amkamucisye. Caka cicoco, Hana nganajawula ni Elikana soni ŵamwiŵasa ŵane ŵala ku Silo. Kwa yaka yitatu jwalakwe jwasigalaga panyumba mpaka pandaŵi jele mwanacejo ŵalesile konga. Jwalakwe ŵasosekwaga kulimba mtima kuti lisiku line cacilekangana ni mwanace jwakwe jwakunonyelwajo.

20. Ana Hana ni Elikana ŵakwanilisye catuli cilanga caŵatesile kwa Yehofa?

 ²⁰ Kulekangana ni mwanacejo kwaliji kwakusawusya mnope. Yili yisyene kuti Hana jwamanyililaga kuti acakongwe ŵane ŵakusatumicila ku nyumba jakulambilila cakamsamileje Samuyele. Nambope kumleka mwanace jwacinondipileju m’miyala mwa ŵane yaliji yakusyawusya, soni ni mwakusapikanila nangolo jwalijose. Nambope atamose kuti yaliji m’yoyo, Hana ni Elikana mwakusacilila, soni mwakuyamicila ŵamjigalile mwanaceju kunyumba jakulambilila. Jemanjaji panyuma pakupeleka mbopesi kunyumba jakulambilila, ŵampelece Samuyele kwa Eli. Yeleyi yamkumbwisye Eli ya cilanga caŵatesile Hana yaka yipiteyo.

21. Ana lipopelo lyaŵapelece Hana kwa Yehofa lyalosisye catuli kuti jwaliji jwa cikulupi mnope? (Alolesoni libokosi lyakuti “ Mapopelo Gaŵili Gapajika.”)

²¹ Kaneko Hana ŵapopesile kwa Yehofa lipopelo lyele Mlungu ŵaliweni kuŵa lyakusosekwa kulipwatika m’Maloŵe gakwe. Pakuŵalanga maloŵe gakwe gagakusimanikwa pa 1 Samueli 2:1-10, mpaka amanyilile kuti Hana jwaliji mundu jwacikulupi mnope. Jwalakwe ŵamlumbile Mlungu ligongo lyakuti akusakamulicisya masengo macili gakwe mwakusimonjesya. Soni kuti akusakombola kwatulusya ŵandu ŵakulikwesya, kwajaliwa ŵandu ŵakuliŵatikwa, kumasya umi kapena kuwukulupusya ku ciwa. Ŵalumbilesoni Atati ŵakweŵa ligongo lyakuti ali ŵaswela, ŵacilungamo, soni ŵakulupicika. Ni ligongo lyakwe, yaliji yakupikanika kuti jwalakwe aŵecete kuti: “Pangali lwala lwampaka lilandane ni Mlungu jwetu.” Yehofa ali jwakulupicika, soni jwangacenga. Jwalakwe ali malo gaciteteyo kwa wosope ŵakuliŵatikwa ŵakusosa cikamucisyo kwa jwalakwe.

22, 23. (a) Cici campaka citukamucisye kusimicisya kuti Samuyele jwakusile ali mkumanyilila kuti acinangolo ŵakwe ŵamnonyelaga? (b) Ana Yehofa ŵajendelecele catuli kumjaliwa Hana?

²² Ŵaliji upile wekulungwa kwa Samuyele kuti mamagwe ŵaliji mundu juŵamkulupililaga mnope Yehofa. Atamose kuti jwalakwe ŵasoŵaga mamagwewo paŵakulaga, jwalakwe nganalipikana kuti mamagwewo ŵamliŵalile. Caka cilicose, Hana ŵajawulaga ku Silo ali amjigalile Samuyele  malaja gangali makono kuti awaleje pa undumetume wakwe ku nyumba jakulambilajo. Hana jwatotaga jika yakuwalayi. Welewu uli umboni wakuti jwamnonyelaga mnope mwanace jwakwejo. (Aŵalanje 1 Samueli 2:19.) Aganicisye ali kum’wona Hana ali kum’weka mnyamatajo malaja gasambanogo ali mkugajongola, kwineku ali kumlolecesya mwakusangalala mnyamatajo, soni ali kumsalila maloŵe gakumlimbikasya. Samuyele ŵakwete upile wekulungwa kola mama mpela ŵeleŵa. Soni jwalakwe jwakusile ni kuŵa mundu jwele acinangolo soni Ayisalayeli wosope ŵamjegamilaga.

²³ Yehofa nganamliŵalilasoni Hana, mwati ŵaŵelecesoni ŵanace ŵane msano. (1 Sam. 2:21) Nambo cakusosekwa mnope kwa Hana caliji unasi wakwe ni Atatigwe ŵali Yehofa. Payamalaga yaka unasiwu ŵajendelecele kuŵa wakulimba. Wawojosoni ajendelecele kola unasi wakulimba ni Yehofa pakusyasya cikulupi ca Hana.