1, 2. Ana yindu yaliji mwatuli Samuyele paŵaŵecetaga kwa Ayisalayeli, soni ligongo cici jwasosekwaga kwakamucisya kuti apitikuce mtima?

SAMUYELE akulolecesya ngope sya ŵandu ŵamtundu ŵakwe. Ŵanduwo asongene mumsinda wa Giligala. Ayice pakupikanila kuŵilanga kwa mundu jwakulupicikaju. Jwalakwe aŵele jwakulocesya soni jwakwelusya kwa yaka yejinji. Waliji mwesi wa May kapena June mwakamulana ni kalendala jetu ja moŵa agano. Ndaŵi ja cawu jaliji jili jitandite ku Yisalayeli. M’migunda jejinji tiligu waliji ali akomele kwembeceya gowola. Likuga lya ŵanduwo lyagambile kutama jii. Ana Samuyele akaŵecete catuli kuti ŵayice ŵanduwo pamtima?

² Ŵanduwo nganapikanicisyaga kogoya kwa yindu yaŵayisakaga. Mwamakani, jemanjaji ŵasakaga kola mwenye jwa umundu jakuti jalamulileje. Nganapikanicisyaga kuti yaŵatendagayo yalosisye mwano wekulungwa pameso pa Mlungu jwawo Yehofa, soni jwakulocesya jwakwe. Yeleyi yalosisye kuti ŵamkanile Yehofa mpela Mwenye jwawo! Ana Samuyele akakamucisye catuli ŵanduwo kupitikuka mtima?

3, 4. (a) Ligongo cici Samuyele jwaŵecete ya unyamata wakwe? (b) Ligongo cici cisyasyo cakulupicika ca Samuyele cili cakamucisya kwa m’weji lelojino?

³ Samuyele jwasalile ŵanduwo kuti, “Ngalambele soni ndesile wuli.” Kawonece ka umbo syakwe kajonjecesye macili ga maloŵe gaŵaŵecetagago. Kaneko jwaŵecete kuti: “Mbele ndili mkutumicila Mlungu kutandila ndili mwanace mpaka lelojino.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Atamose kuti jwalakwe ŵaliji ali akalambele, nambo jwakumbucilaga cenene yayatendekwaga m’masiku ga unyamata wakwe. Cisagula caŵatesile munyumamu ali mwanace, camkamucisye kuti aŵe ni cikulupi soni kuti alipelece kwa Mlungu jwakwe, Yehofa.

⁴ Samuyele ŵajendelecele kulimbisya cikulupi atamose kuti ŵandu ŵaŵatamaga nawo ŵaliji ŵangali cikulupi soni ŵangapikanila. Lelojinosoni,  yikusaŵa yakusawusya kulimbisya cikulupi cetu, ligongo lyakuti tukutama m’cilambo ca ŵandu ŵangali cikulupi soni ŵakusakala. (Aŵalanje Luka 18:8.) Kwende tulole yampaka tulijiganye kutyocela ku cisyasyo ca Samuyele kutandila ali mwanace.

5, 6. Ana Samuyele jwaliji jwakulekangana catuli ni ŵanace ŵane, soni ligongo cici acinangologwe ŵaliji ŵakusimicisya kuti mwanace jwawo cakamsamalileje?

⁵ Yayatendekwe Samuyele ali mwanace yaliji yakulekangana ni yayatendekwaga kwa ŵanace ŵajinji. Jwalakwe ali alesile konga, mwine ali ni yaka yitatu kapena kupunda, jwatandite kutumicila Mlungu kwa umi wakwe wosope pa nyumba japajika jakulambilila Yehofa ku Silo, mkuli wakupunda makilomita 32 kutyocela kumangwawo ku Lama. Acinangolo ŵakwe, ŵaŵaliji Elikana ni Hana ŵampelece mwanace jwawojo kwa Yehofa kuti akatendeje undumetume wapajika. Yeleyi yamtendekasisye kuti aŵe Mnasili kwa umi wakwe wosope. * Ana yeleyi yikugopolela kuti acinangolo ŵakwe ŵaŵamnonyelaga ŵamjasile?

⁶ Iyayi! Acinangoloŵa ŵamanyililaga kuti mwanace jwawojo capoceleje cikamucisyo cakusosekwa ku Silo. Mwangakayicila Jwamkulungwa jwa Ŵambopesi Eli, ŵalolecesyaga kuti Samuyele akupata cikamucisyo cakusosekwa ligongo ŵakamulilaga masengo yalumo. Papalisoni acakongwe ŵaŵakamucisyaga masengo gane ni gane pa nyumba jakulambilila, soni ŵakamulaga masengogo mwakuya malamusi gakwe.—Eks. 38:8; Ower. 11:34-40.

7, 8. (a) Ana acinangolo ŵa Samuyele ŵamlimbikasyaga catuli mwacinonyelo caka cilicose? (b) Ana acinangolo mpaka alijiganye yatuli kutyocela kwa acinangolo ŵa Samuyele?

⁷ Konjecesya pelepa, Hana ni Elikana nganaliŵalila kuti mwanace jwawo jwandanda kupagwajo, jwapali ligongo lyakuti Yehofa ŵajanjile lipopelo lyawo lyakusaka mwanace. Hana ŵam’ŵendile Mlungu kuti akusaka mwanace jwamlume, soni jwalakwe jwatesile cilanga ni Mlungu cakuti cacimpeleka mwanacejo kwa Mlungu kuti akamtumicileje kwa umi wakwe wosope. Pakwawula ku nyumba jakulambilila caka cilicose, Hana ŵamjigalilaga Samuyele malaja gangali makono gaŵapanganyaga kuti awaleje pamasengo gakwe ga pa nyumba jakulambilila. Komboleka mnyamata jwacinondipileju nganagaliŵalilaga maulendoga. Mwangakayicila jwalakwe jwasangalalaga acinangologwe paŵamlimbikasyaga ni kumkamucisya mwacinonyelo, soni paŵamsalilaga kuti kutumicila Yehofa pamalo gelega waliji upile wapajika mnope.

⁸ na ni Elikana. Ndaŵi syejinji acinangolo ŵajinji pakulela ŵanace, akusaŵika nganisyo syosope pakwapatila ŵanace wawo yindu yakucilu, ni kuliŵalila kwasamalila mwausimu. Nambo acinangolo ŵa Samuyele ŵaŵikaga yindu yausimu pamalo gandanda. Yeleyi yakamucisye kuti mwanace jwawo aŵe mundu jwambone paŵakulaga.—Aŵalanje Miyambo 22:6.

9, 10. (a) Atagulile mujaŵelele nyumba jakulambila soni muŵapikanilaga Samuyele pakwamba ya malo gapajikaga. (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.) (b) Ana Samuyele ŵakwete masengo gatuli, soni ana ŵacinyamata lelojino mpaka amsyasye catuli jwalakwe?

 ⁹ Aganicisye ali kum’wona mnyamatajo ali mkukula, soni ali mkwenda m’matumbi gagasyungulile msinda wa Silo. Jwalakwe pakulolecesya msinda wawuli pasi soni yiŵata yayili kumbali jine ja matumbigo akusangalala, nambo cacikumsangalasya mnope cili kuwona nyumba ja kulambilila. Nyumba jakulambililaji jaliji malo gapajika. * Nyumbaji jataŵidwe mwakulongoleledwa ni Mose yaka ciŵandika 400 yipiteyo, jaŵele likulu lya kulambila Yehofa pacilambo cosope.

¹⁰ Samuyele ŵanonyelaga mnope nyumba jakulambililaji. Pandaŵi jine jwalakwe ŵalembile kuti: “Samuyele ŵatumicilaga Yehofa paŵaliji mwanace, soni ŵawalaga efodi ja nguwo.” (1 Samueli 2:18) Cakuwala ca efodi celeci cikulosya kuti Samuyele jwakamucisyaga ŵambopesi pa masengo gane pa nyumba jakulambilila. Atamose kuti jwalakwe nganaŵa m’likuga lya ŵambopesi, nambo kundaŵi kulikose jwakamulaga masengo gakuwugula milango jakopocela kuluŵala lwa kusa kwa kunyumba jakulambilila. Jwalakwe jwamkamucisyagasoni Eli juŵaliji jwamcekulupe. Atamose kuti jwalakwe jwasangalalaga ni upile wa undumetumewu, nambo ndaŵi sine jwalakwe jwalagaga mumtima ligongo lya yindu yakusakala yayatendekwaga pa nyumba ja Yehofa.

11, 12. (a) Ana Hofini ni Penihasi ŵalepele kutenda cici mwakamulana ni Cilamusi ca Mlungu kwa ŵambopesi? (b) Ana yindu yangalumbana yapi yaŵatendaga Hofini ni Penihasi pa nyumba jakulambilila? (Alolesoni maloŵe gamwiŵanda.)

¹¹ Paŵaliji mwanace, Samuyele ŵayiweni yindu yakusakala mnope. Eli ŵakwete ŵanace ŵaŵili ŵacalume. Mena gawo galiji Hofini ni Penihasi. Samuyele jwalembile kuti: “Ŵanace ŵa Eli ŵaliji ŵandu ŵangali mate, jemanjaji nganayikosyaga ya Yehofa.” (1 Sam. 2:12) Nganisyo siŵili sya m’lilembali sili syakamulana. Hofini ni Penihasi “ŵaliji ŵandu ŵangali mate,” soni nganayikosyaga ya Yehofa. Jemanjaji nganasamalaga ya ndamo syakulungama sya Mlungu soni malamusi gakwe. M’yoyo ligongo lyakuti nganacimbicisyaga ndamo syakulungama sya Yehofa ni malamusi gakwe, yeleyi yatendekasisye kuti atendeje yakulemwa yine.

¹² Cilamusi ca Mlungu casalaga mwakupikanika cenene pakwamba ya  masengo ga ŵambopesi, soni yaŵasosekwaga kutenda pakupeleka mbopesi pa nyumba jakulambilila. Soni paliji pana magongo gakupikanika cenene gakutendela yeleyi. Mbopesisi syajimilaga yindu yosope yatesile Mlungu pakusaka kwakululucila ŵanduwo yakulemwa yawo. Cakulinga ca yeleyi, caliji cakuti ŵanduwo aŵe ŵaswela pameso pakwe, kuti Mlungujo akomboleceje kwajaliwa soni kwalongolela cenene. Nambo Hofini ni Penihasi ŵatendekasisye ŵambopesi acimjawo kuti akapelekaga mbopesi mwaucimbicimbi. *

13, 14. (a) Ana yindu yayatendekwaga pa nyumba jakulambilila yakwayiye catuli ŵandu ŵambone mitima? (b) Ana Eli jwalepele catuli masengo gakwe mpela nangolo soni jwamkulungwa jwa ŵambopesi?

¹³ Aganicisye ali mkuwona Samuyele ali mkusimonga soni ali ngakuyikulupilila yaŵayiwonagayo. Paliji pangali mundu juŵajamukaga ŵanduŵa ligongo lya yitendo yakusakalayi. Komboleka kuti Samuyele ŵawonaga ŵandu ŵakulaga, ŵandu wamba, soni ŵaliwatikwe ali mkwika ku nyumba jakulambililako kuti akapate cilimbikasyo causimu. Nambo m’malo mwakwe jemanjaji ŵatengusyaga soni kwatendekasya sooni. Ana Samuyele ŵapikanaga wuli paŵayimanyi kuti Hofini ni Pinihasi ŵakasagasoni malamusi ga Yehofa mwakutenda yamsese ni ŵane mwa acakongwe ŵaŵatumicilaga pa nyumba jakulambililajo? (1 Sam. 2:22) Komboleka kuti jwalakwe jwajembeceyaga kuti Eli catendepo kandu panganiji.

¹⁴ Eli ni juŵaliji jwakuŵajilwa kumasya ndamo jakusakalaji. Jwalakwe mpela jwamkulungwa jwa ŵambopesi ni juŵakwete ukumu wakulolela yindu yatendekwaga pa nyumba jakulambililaji. Soni pakuŵa ni juŵaliji nangolo jwa ŵanacewo, jwalakwe ni juŵasosekwaga kwajamuka ŵanacewo. Konjecesya pelepa yitendo yawoyi yawulasyaga jika soni ŵandu ŵajinji mumkuliwo. Nambope, Eli jwalepele masengo gakwe mpela jwamkulungwa jwa ŵambopesi, soni mpela nangolo jwa ŵanacewo. Jwalakwe nganiŵajamuka ŵanacewo mwamacili. (Aŵalanje 1 Samueli 2:23-25.) Ŵanaceŵa ŵasosekwaga camuko camacili mnope, ligongo yakusakala yaŵatendagayo cilango cakwe caliji ciwa.

15. Ana Yehofa ŵatumisye utenga wamacili watuli kwa Eli, soni ana Eli ni liŵasa lyakwe ŵatesile yatuli ali apikene utengawo?

¹⁵ Yindu yayikene pakusakala mnope, mwati mpaka Yehofa ŵamtumisye “mundu jwa Mlungu.” Jwalakwe ŵaliji jwakulocesya jwanganamkolanga lina. Ni ŵajawile kwa Eli ni utenga wamacili wa cilango. Yehofa ŵamsalile Eli kuti: “Mkwacimbicisya mnope ŵanace ŵenu kumbunda une.” M’yoyo Mlungu jwasasile mkanipaŵe kuti ŵanace ŵakusakalawo caciwa lisiku limo, soni kuti liŵasa lya Eli licilaga mnope, mwati ngasilikolasoni upile ŵakutumicila  mpela ŵambopesi. Ana kalamusya kwa maciliku kwasindile yindu mu liŵasali? Baibulo jikusalosya kuti Eli ni ŵanace ŵakwe nganacenga ndamo syawo.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Ana tukusaŵalanga yatuli pakwamba ya kwawula pasogolo kwa Samuyele? (b) Ana ngani ja Samuyeleji jikwalimbikasya mtima? Atagulile.

¹⁶ Ana yeleyi yamkwayiye Samuyele catuli? Ndaŵi ni katema, mundaŵi ja yakusawusyayi, mwatendekwagasoni yindu yine yambone. Samuyele ŵajendelecele kwawula pasogolo mwausimu. Akumbucilesoni kuti pa 1 Samueli 2:18, tukusaŵalanga kuti Samuyele mwakulupicika “jwatumicilaga pameso pa Yehofa, ali mwanace.” Atamose kuti jwalakwe ŵaliji mwanace, Samuyele ŵaŵisile nganisyo syakwe syosope pa undumetume wakwe kwa Mlungu. Pa 1 Samueli 2 ndime ja 21, tukusaŵalanga yindu yine yakulimbikasya mtima kuti: Mnyamatajo Samuyele ŵajendelecele kula mwa Yehofa.” Jwalakwe paŵakulaga, unasi wakwe ni Atatigwe ŵakwinani waŵagasoni wakulimba. Unasi wakulimba ni Yehofa ni wawukusamcenjela mundu ku ndamo syakusakala.

17, 18. (a) Ana Aklistu ŵacinyamata mpaka asyasye catuli cisyasyo ca Samuyele naga ali pasikati ŵandu ŵakusakala? (b) Ana cici cacikulosya kuti Samuyele ŵasagwile litala lyambone?

¹⁷ Samuyele akakombolece kutanda kuganicisya kuti, Naga jwamkulungwa jwa ŵambopesi soni ŵanace ŵakwe akutenda yakulemwa, unesoni cindendeje yangusaka. Nambo ngatukusosekwa kutanda kutenda yakusakala ligongo lyakuti ŵandu ŵane kupwatikapo ŵakwete ma ukumu akutenda yakusakala. Aklistu ŵacinyamata ŵajinji akukuya cisyasyo ca Samuyele soni ‘akwendelecela kula mwa Yehofa,’ atamose kuti ŵandu ŵane ŵakusatama nawo nganaŵa yisyasyo yambone.

¹⁸ Ana yakuyicisya ya cisagula caŵatesile Samuyele cakumpikanila Yehofa yaliji yatuli? Tikusaŵalanga kuti: “Atamose kuti yaliji m’yoyo, nambo mwanacejo Samuyele jwakulaga ali mkunonyeledwa mnope ni Yehofa soni ŵandu.” (1 Sam. 2:26) M’yoyo, Samuyele jwakusile ali mkunonyeledwa ni ŵandu ŵajinji ŵaŵakwete  ndamo syambone mpela syakwe. Yehofa jwamnonyelaga mwanaceju ligongo lyakulupicika kwakwe. Samuyele ŵakulupililaga mnope kuti Yehofa catendepo kandu pakumasya yindu yangalumbana yayatendekwaga ku Silo. Nambo komboleka ŵaliwusyaga kuti ana yeleyi yicitendekwa cakaci? Lisiku line cilo, ciwusyo cakwe cajanjidwe.

19, 20. (a) Alondesye yayamtendecele Samuyele lisiku line cilo ku nyumba jakulambilila. (b) Ana Samuyele ŵakumanyi catuli kuwatyocelega utenga waŵapikene, soni ana jwalakwe ŵam’wonaga catuli Eli?

¹⁹ Kwaliji ca kumasikusiku, nyali jajamulicilaga mu citenti jaliji mkukolela. Kusa kuli jii, Samuyele ŵapikene mundu jwine ali kum’ŵilanga. Jwalakwe ŵaganicisyaga kuti jwaliji Eli. Pandaŵiji jwaliji ali akalambele mnope mwati nganalolaga cenene. Samuyele ŵajimwice ni “kuwutucila” kwa mundu jwamcekulupejo. Aganicisye ali kum’wona mnyamatajo ali mkuwutuka mkanawale sapato kuja kukupikana yakusaka Eli. Yili yakulimbikasya kuti Samuyele ŵam’cimbicisyaga soni kumnonyela Eli. Atamose kuti jwalakwe jwakwete yakulemwa yakwe, Nambope jwaliji jwamkulungwa jwa ŵambopesi jwa Yehofa.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Samuyele jwamjimwisye Eli acitiji: “Mbice ambuje, pakuŵa ambilasile.” Nambo Eli ŵamsalile kuti nganam’ŵilanga ni ŵamsalile kuti ajawule akagonesoni. Ni yatendekwesoni mwakuwilisya. Nambo pambesi pakwe, Eli ŵayimanyi kuti yineyakwe yikutendekwa. Pandaŵiji Yehofa nganaŵecetetaga mnope ni ŵandu mwa mesomkulola kapena kupitila mwa ŵakulocesya ŵakwe. Paliji ligongo lyakupikanika lyalyamtendekasisye Yehofa kuleka kutenda yeleyi. Nambo Eli jwayimanyi kuti Yehofa atanditesoni kuŵeceta, nambo pandaŵiji ŵaŵecetaga kupitila mwa mwanace. M’yoyo Eli ŵamsalile Samuyele kuti awujile akagonesoni, ni ŵamsalilesoni yacakajile pakwanga mwakuŵajilwa. Samuyele ŵapikanile yaŵamsalileyo. Mwangacelewa jwapikene kuŵilanga kuti: “Samuyele, Samuyele!” Mnyamatajo ni ŵajanjile acitiji: “Aŵecete, pakuŵa jwakutumicila jwawo akupikana.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Ana mpaka tumpikaneje catuli Yehofa lelojino, soni ligongo cici yeleyi yili yakusosekwa?

²¹ Pambesi pakwe Yehofa ŵakwete jwakutumicila juŵampikanilaga ku Silo. Pa umi wakwe wosope, Samuyele ŵampikanilaga Yehofa. Ana jemanjasoni akusampikanila Yehofa ndaŵi syosope? Ngatukusosekwa kwembeceya maloŵe gakusimonjesya cilo. Lelojino, Mlungu akusaŵeceta ndaŵi jilijose. Maloŵe gakwe gosope gali Baibulo. Patukupikanila soni kutenda yatupikeneyo, nikuti cikulupi cetu cicikula mnope. Yeleyi ni yayatendekwe kwa Samuyele.

22, 23. (a) Ana utenga wele Samuyele pandanda ŵajogopaga kumsalila Eli ŵakwanilicikwe mwatuli? (b) Ana Samuyele ŵajendelecele kumanyikwa catuli?

²² Cilo celeco caliji cangaliŵalicika pa umi wa Samuyele, ligongo kutandila pandaŵiji jwalakwe jwammanyi Yehofa mwapajika. Soni jwaŵele jwakulocesya soni jwakum’ŵecetela Mlungu. Pandanda, mnyamataju jwajogopaga kumsalila Eli utenga wakumalisya wakutyocela kwa Yehofa, ligongo waliji wakwamba kwanilicikwa kwa ulocesi wa cilango cacayikaga ku liŵasa lyakwe  mwangakaŵa. Nambo Samuyele jwalimbile mtima kumsalila utengawo Eli. Mwakulinandiya Eli, jwajiticisye cilango cakutyocela kwa Mlungu. Mwacangakaŵa, yosope yaŵasasile Yehofa yakwanilicikwe. Kwapagwile ngondo pasikati pa Ayisalayeli ni Afilisiti. Nipo Hofini ni Penihasi ŵawulajidwe lisiku limo pangondoji. Nombe Eli paŵagambile kupikana kuti Ayisalayeli ŵasumwile libokosi lya cilangano, jwawile papopo.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Nambo Samuyele jwajendelecele kumanyikwa mpela jwakulocesya jwakulupicika, soni “Yehofa ŵaliji najo.” Baibulo jikusasalasoni kuti Yehofa jwatendekasisye kuti yosope yaŵalocesye Samuyele yikwanilicikwe.—Aŵalanje 1 Samueli 3:19.

24. Ana pali papite ndaŵi, Ayisalayeli ŵasacile cici, soni ligongo cici kweleku kwaliji kulemwa mnope?

²⁴ Ana Ayisalayeli ŵakuyiye cisyasyo cambone ca Samuyele ni kuŵa ŵandu ŵausimu soni ŵakulupicika? Iyayi. Pali papite ndaŵi, jemanjaji ŵalosisye kuti nganasakaga jwakulocesyape kuti ŵalamulileje. Jemanjaji ŵasakaga kola mwenye jwa umundu kuti jalamulileje mpela muyaŵelaga ni ŵa mitundu jine. Mwakulongoleledwa ni Yehofa, Samuyele ŵakundile yaŵaŵendile ŵanduwo. Nambo jwalakwe ŵasosekwaga kwalosya Ayisalayeli kuti kutenda yeleyi kwaliji kulemwa mnope. Pakutenda yeleyi, jemanjaji nganagamba kana mundu juŵalongolelagaju, nambosoni ŵamkanile Yehofa. M’yoyo jwalakwe ŵasongangenye ŵandu ku Giligala.

25, 26. Ana Samuyele ŵatesile yatuli ku Giligala yayakamucisye ŵandu kumanyilila kuti amlemwecesye mnope Yehofa?

²⁵ Kwende tulolesoni yaŵasalile Ayisalayeli ŵaŵasongangene ku Giligala pandaŵi jakusawusyajo. Jwalakwe ŵakumbwisye Ayisalayeliwo mwaŵaŵelele jwakulupicika kutandila ali mwanace. Ni tukusaŵalanga kuti: “Samuyele jwaŵendile kwa Yehofa.” Jwalakwe jwam’ŵendile Yehofa kuti atendekasye cilindimo.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Ana yikakombolece catuli cilindimo kutendekwa mundaŵi ja cawu? Yeleyi nganiyipikanicejepo. Ŵandu ŵayiwonaga yeleyi kuŵa yangakomboleka. Nambo kayicila kweleku kwamasile mwacitema. Mwangajembeceya kusa kwatesile cipi ni mawunde, soni kwagombile mbungo jamacili jajajonasile tiligu m’migunda. Ni kwalindime mnope mwakupwetecesya m’mawiwi. Kaneko wula janyele. Ana ŵandu ŵala ŵatesile cici? “Ŵandu ŵala ŵatandite kumjogopa mnope Yehofa soni Samuyele.” Pambesi pakwe, jemanjajo ŵayimanyi kuti atesile yakulemwa mnope.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Ana Yehofa akusiŵawona catuli ŵandu ŵakusasyasyaga cikulupi ca Samuyele?

²⁷ Yehofa ni juŵakamucisye mwakwayika pamtima ŵandu ŵakusapukawo. Kutandila paŵaliji mwanace, Samuyele ŵamkulupililaga Mlungu jwakwe. M’yoyo Yehofa ŵampele majali. Yehofa nganacenga, jwalakwe akusaŵakamucisyagasoni ŵandu ŵakusyasya cikulupi ca Samuyele.