Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 5

Icinunuzyo—Ncipego ca Leza Ciinda Zyoonse

Icinunuzyo—Ncipego ca Leza Ciinda Zyoonse
  • Ino cinunuzyo ninzi?

  • Ino cakapegwa buti?

  • Ino nimpindu nzi njocijisi kulindinywe?

  • Mbuti mbomunga mwatondezya kuti mulalumba kujatikizya ncico?

1, 2. (a) Ndiilili cipego nocijisi mpindu kapati kulindinywe kumugama? (b) Nkaambo nzi ncokunga kwaambwa kuti icinunuzyo ncipego cili ampindu ciinda zyoonse nzyomunga mwapegwa?

NCIPEGO nzi cibotu kwiinda zyoonse ncomwakapegwa? Icipego taceelede kudula buya kutegwa ciyandike, mbwaanga muulo ngocuulwa teensyi ngowaamba mpindu njocijisi. Muciindi caboobo, eelyo cipego nocimupa kukkomana naa nocizuzikizya cimwi ciyandika mubuumi bwanu, nkokuti cili ampindu kapati kulindinywe kumugama.

2 Akati kazipego nzyomulombozya kupegwa, kuli comwe ciinda zyoonse. Ncipego Leza ncaakapa bantu. Nzinji zintu Jehova nzyaatupa, pele cipego ciinda zyoonse ncituuzyo cacinunuzyo ca Mwanaakwe, Jesu Kristo. (Amubale Matayo 20:28) Mbubwenya mbotutiibone mucibalo eeci, icinunuzyo ncecipego cili ampindu kwiinda zyoonse ncomunga mwapegwa akaambo kakuti cilakonzya kumuletela lukkomano kapati alimwi akuzuzikizya nzyomuyandika iziyandika kapati. Mubwini icinunuzyo ncitondezyo iciinda zyoonse caluyando Jehova ndwajisi kulindinywe.

INO CINUNUZYO NINZI?

3. Ino cinunuzyo ninzi, alimwi ncinzi ncotweelede kuteelela ikutegwa tuteelele ncociyandika kapati cipego eeci?

3 Ikucaamba munzila nguba-uba, icinunuzyo ninzila njabelesya Jehova ikufwutula bantu kucibi alufwu. (Ba-Efeso 1:7) Ikutegwa twiiteelele njiisyo ya Bbaibbele eeyi, tuyandika kulanga-langa zyakacitika mumuunda wa Edeni. Tulakonzya kuteelela ncocili cipego cili ampindu kapati cinunuzyo lilikke notuciteelela ncaakasweekelwa Adamu naakabisya.

4. Ino kuba abuumi bwabuntunsi bulondokede cakali kwaamba nzi kuli Adamu?

4 Jehova naakalenga Adamu, wakamupa cintu ciyandika ncobeni—ibuumi bwabuntunsi bulondokede. Amulange-lange ncocakali kwaamba eeco kuli Adamu. Mbwaanga wakajisi mubili amizeezo iilondokede, kunyina naakali kunga waciswa, kucembaala naa kufwa. Kali muntunsi uulondokede, wakajisi cilongwe cilibedelede a Jehova. Ibbaibbele lyaamba kuti Adamu wakali “mwana a-Leza.” (Luka 3:38) Aboobo Adamu wakajisi cilongwe cini-cini a Jehova Leza, mbuli cilongwe cili akati kamwana abausyi basiluyando. Jehova wakali kwaambaula amwanaakwe waanyika, kapa Adamu milimo iikatalusya alimwi akumuzyibya nzyaakali kuyandika kucita.—Matalikilo 1:28-30; 2:16, 17.

5. Ino ncinzi ncolipandulula Bbaibbele nolyaamba kuti Adamu wakapangwa “mucinkozya ca-Leza”?

5 Adamu wakapangwa “mucinkozya ca-Leza.” (Matalikilo 1:27) Eeco tiicakali kwaamba kuti Adamu wakali kulibonya mbuli Leza. Mbubwenya mbotwakaiya mu Cibalo 1 cabbuku lino, Jehova mmuuya uutakonzyi kulibonya. (Johane 4:24) Aboobo Jehova unyina mubili wanyama abulowa. Ikupangwa mucinkozya ca Leza cakali kwaamba kuti Adamu wakalengwa kajisi bube mbuli boobo bwa Leza, kubikkilizya aluyando, busongo, bululami alimwi anguzu. Adamu wakali mbuli Bausyi munzila iimwi iiyandika mukuti wakali kukonzya kulisalila zintu. Aboobo Adamu tanaakali mbuli muncini uukonzya kunoocita buyo eeco ncowakapangilwa kucita. Muciindi caboobo, wakali kukonzya kulisalila cakucita alimwi wakali kukonzya kusala akati kacintu ciluzi acitaluzi. Ikuti naakasala kumvwida Leza, naakapona kukabe kutamani mu Paradaiso anyika.

6. Ino ncinzi ncaakasweekelwa Adamu naakazangila Leza, alimwi ino mbuti bana bakwe mbobakajatikizyigwa?

6 Aboobo cilasalala kuti eelyo Adamu naakazangila Leza akusinganizyilwa kulufwu, wakasweekelwa kapati. Icibi cakwe cakamupa kusweekelwa buumi bwakwe bwabuntunsi bulondokede abubotu bwabo boonse. (Matalikilo 3:17-19) Cuusisya ncakuti, Adamu wakasweekelwa buumi bwakwe butaliboteli alimwi abwabana bakwe mbaakali kuyoozyala. Ijwi lya Leza lyaamba kuti: “Cibi mbucakanjila munyika kumaanza aamuntu omwe buyo [Adamu], alwalo lufu nkaambo kacibi, nkabela mbubonya obo lufu mbulwakazida bantu boonse, nkaambo kakuti boonse ba[ka]bisya.” (Ba-Roma 5:12) Mmasimpe, toonse twakaba acibi ca Adamu. Aboobo Bbaibbele lyaamba kuti Adamu wakaba “muzike,” wakasambalwa mubuzike bwacibi alufwu antoomwe abana bakwe boonse. (Ba-Roma 7:14) Kunyina bulangizi mbobakajisi ba Adamu a Eva akaambo kakuti bakasala kuzangila Leza acaali. Pele ino mbuti kujatikizya bana babo kubikkilizya andiswe?

7, 8. Ino cinunuzyo caamba zintu zyobile izili?

7 Jehova wakabapa cakufwutukila bantu kwiinda mucinunuzyo. Ino cinunuzyo ninzi? Icinunuzyo cilakonzya kwaamba zintu zyobile. Cakusaanguna, icinunuzyo ncintu cibbadalwa kutegwa kunununwe muntu umwi naa cintu cimwi. Inga ceezyanisyigwa kumweelwe wamali aabbadalwa kunununa naa kwaangununa mwaange. Cabili, icinunuzyo mmweelwe wamali aayiminina muulo wacintu cimwi. Cileelene amweelwe wamali aabbadalilwa kunyonyooka kwakacitwa amuntu naa cintu. Mucikozyanyo, ikuti muntu umwi watalisya ntenda, inga wayandika kubbadala mali aayelene ncobeni amuulo waceeco cakanyonyoonwa.

8 Ino cakali kunookonzyeka buti ikubbadalila kusweekelwa kupati nkwaakacita Adamu kulindiswe toonse alimwi akutwaangulula kubuzike bwacibi alufwu? Atulange-lange cinunuzyo ncaakabamba Jehova ampindu nzyocijisi kulindinywe.

MBWAAKAPA CINUNUZYO JEHOVA

9. Ino ncinunuzyo cili buti cakali kuyandika?

9 Akaambo kakuti mbuumi bwabuntunsi bulondokede bwakasweeka, kunyina buumi bwamuntu uutalondokede bwakali kunga bwabubbadala. (Intembauzyo 49:7, 8) Icakali kuyandika ncinunuzyo ceelene aceeco cakasweeka. Eeci cileendelana anjiisyo yabululami bulondokede iili mu Jwi lya Leza iyaamba kuti: “Buumi kubuumi.” (Deuteronomo 19:21) Aboobo, ino ncinzi cakali kuyoobbadalila buumi bwabuntunsi bulondokede mbwaakasweekelwa Adamu? Ibuumi bwabuntunsi bulondokede mbobwakali kuyooba cinunuzyo ceelene icakali kuyandika.—1 Timoteo 2:6.

10. Ino mbuti Jehova mbwaakacipa cinunuzyo?

10 Ino mbuti Jehova mbwaakacipa cinunuzyo? Wakatuma umwi akati kabana bakwe bamuuya balondokede kunyika. Pele Jehova tanaakatuma buyo cilenge camuuya cili coonse. Wakatuma yooyo ngwaakali kuyandisya, Mwanaakwe simuzyalwa alikke. (Amubale 1 Johane 4:9, 10) Cakulisungula, ooyu Mwana wakazwa kubusena nkwaakali kukkala kujulu. (Ba-Filipi 2:7) Mbubwenya mbotwakaiya mucibalo cainda, Jehova wakacita maleele naakalonzya buumi bwa Mwana ooyu kubutola mwida lya Mariya. Kwiinda munguzu zyamuuya wa Leza uusalala, Jesu wakazyalwa kali muntunsi uulondokede alimwi uutasinganizyidwe acibi.—Luka 1:35.

Jehova wakapa Mwanaakwe simuzyalwaalikke kuti abe cinunuzyo cesu

11. Mbuti muntu omwe mbwaakali kunga waba cinunuzyo cabantu banji kapati?

11 Mbuti muntu omwe mbwaakali kunga waba cinunuzyo cabantu banji kapati? Ino mbuti bantu banji kapati mbobakaba basizibi? Amuyeeye kuti kwiinda mukubisya, Adamu wakasweekelwa buumi bwabuntunsi bulondokede. Aboobo kunyina naakali kunga wabupa bana bakwe. Muciindi caboobo, cilikke ncaakali kunga wabapa ncibi alufwu. Jesu ooyo Bbaibbele ngolyaamba kuti ngu “Adamu musyaalizi” wakajisi buumi bwabuntunsi bulondokede alimwi kunyina naakabisya. (1 Ba-Korinto 15:45) Atwaambe kuti, Jesu wakanjila mubusena bwa Adamu kutegwa atufwutule. Kwiinda mukutuula buumi bwakwe bulondokede akuzumanana kumvwida Leza cakumaninina lyoonse, Jesu wakabbadala mweelwe wamali aakali kuyandika akaambo kacibi ca Adamu. Aboobo Jesu wakabaletela bulangizi bana ba Adamu.—Ba-Roma 5:19; 1 Ba-Korinto 15:21, 22.

12. Ino ncinzi cakasinizyigwa akupenga kwa Jesu?

12 Ibbaibbele lilaapandulula makani oonse aajatikizya mapenzi mwaakaliyumya Jesu katanafwa. Wakakwibbaulwa calunya, wakapenzyegwa kwiinda mukukankaminwa alimwi wakafwa lufwu lucisa acisamu cakupenzyezya. (Johane 19:1, 16-18, 30; Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Banakristo Bakasimpe Ncobatabelesyi Ciingano Mubukombi”) Ino nkaambo nzi ncokwakali kuyandika kuti Jesu apenge kapati? Mucibalo cili kumbele mubbuku eeli, tulaiya kuti Saatani wali kukazya naa Jehova ulijisi babelesi bakwe bantunsi ibanga bazumanana kusyomeka kulinguwe nobapenzyegwa. Kwiinda mukuliyumya cakusyomeka mumapenzi mapati, Jesu wakapa bwiinguzi bwiinda boonse kuyandika kukukazya kwa Saatani. Jesu wakasinizya kuti imuntu uulondokede uukonzya kulisalila cakucita ulakonzya kusyomeka cakumaninina kuli Leza kunyina makani ancanga wamucitila Diabolosi. Elo Jehova wakakkomana kapati kaka akaambo kakusyomeka kwa Mwanaakwe uuyandwa!—Tusimpi 27:11.

13. Ino cinunuzyo cakabbadalwa buti?

13 Ino cinunuzyo cakabbadalwa buti? Mubuzuba bwa 14 bwamwezi waba Juda wa Nisani mu 33 C.E., Leza wakazumizya kuti Mwanaakwe uulondokede alimwi uutakwe cibi ajaigwe. Aboobo Jesu wakatuula buumi bwakwe bwabuntunsi bulondokede “lweendo lomwe luzutu” kukabe kutamani. (Ba-Hebrayo 10:10) Mubuzuba bwatatu kuzwa naakafwa Jesu, Jehova wakamubusya kubuumi bwamuuya alimwi. Kujulu, Jesu wakapa Leza impindu yabuumi bwakwe bwabuntunsi bulondokede mbwaakatuula kacili cinunuzyo cabana ba Adamu. (Ba-Hebrayo 9:24) Jehova wakaizumina mpindu yacituuzyo ca Jesu kaili cinunuzyo ciyandika mukufwutula bantu mubuzike bwacibi alufwu.—Amubale Ba-Roma 3:23, 24.

IMPINDU NZYOMUNGA MWAJANA KUCINUNUZYO

14, 15. Ino ncinzi ncotweelede kucita kutegwa ‘tulekelelwe zibi zyesu’?

14 Nokuba kuti tuli acibi, tulakonzya kujana mpindu ziyandika kapati akaambo kacinunuzyo. Atulange-lange mpindu zimwi nzyotujana lino akumbele akaambo kacipego eeci ciinda zyoonse kukomena kuzwa kuli Leza.

15 Ikulekelelwa kwazibi. Akaambo kakutalondoka nkotwakaba ankuko, tulijisi nkondo mpati yakulwanina kucita zintu ziluzi. Toonse tulabisya muzintu nzyotwaamba anzyotucita. Pele kwiinda mucituuzyo ca Jesu cacinunuzyo, tulakonzya ‘kulekelelwa zibi zyesu.’ (Ba-Kolose 1:13, 14) Pele kutegwa tulekelelwe, tweelede kweempwa ncobeni. Alimwi cakulibombya tweelede kumukombelezya Jehova akulomba kuti atulekelele kwiinda mulusyomo ndotujisi mucituuzyo cacinunuzyo ca Mwanaakwe.—Amubale 1 Johane 1:8, 9.

16. Ncinzi citugwasya kukomba Leza amanjezyeezya aasalala, alimwi nimpindu nzi njotujana notuli amanjezyeezya aali boobo?

16 Ikuba amanjezyeezya aasalala kuli Leza. Imanjezyeezya aajisi mulandu alakonzya kusololela kukubula bulangizi akutupa kulimvwa kuti tunyina mpindu. Pele kwiinda mukulekelelwa ikukonzyeka kwiinda mucinunuzyo, calubomba Jehova utugwasya kumukomba amanjezyeezya aasalala nokuba kuti tatulondokede. (Ba-Hebrayo 9:13, 14) Aboobo eeci citupa kwaanguluka kumusikila akubandika a Jehova amoyo waangulukide mumupailo. (Ba-Hebrayo 4:14-16) Ikuzumanana amanjezyeezya aasalala kupa kuliiba mumizeezo, ibulemu kumuntu alimwi alukkomano.

17. Nzilongezyo nzi zikonzyeka akaambo kakuti Jesu wakatufwida?

17 Ibulangizi bwabuumi butamani muparadaiso anyika. Ilugwalo lwa Ba-Roma 6:23 lwaamba kuti: “Cakuvola cazibi ndufu.” Ikapango nkeena aaka kayungizya kuti: “Pele caabilo ca-Leza mbuumi butamani bwamuli-Kristo Jesu Mwami wesu.” Mu Cibalo 3 cabbuku lino, twakabandika zilongezyo zinooliko mu Paradaiso iilangilwa anyika. (Ciyubunuzyo 21:3, 4) Izilongezyo zyakumbele eezyo zyoonse kubikkilizya abuumi butamani mubuumi bulondokede zilasinizyigwa kuti zilakonzyeka akaambo kakuti Jesu wakatufwida. Ikutegwa tukajane zilongezyo eezyo, tweelede kutondezya kuti tulalumba kujatikizya cipego cacinunuzyo.

INO INGA MWAKUTONDEZYA BUTI KULUMBA KWANU?

18. Nkaambo nzi ncotweelede kumulumba Jehova akaambo kacipego cacinunuzyo?

18 Nkaambo nzi ncotweelede kumulumba kapati Jehova akaambo kacinunuzyo? Icipego mbuli mbotuzyi, ncintu ciyandika kapati eelyo sikutupa cipego eeco nabelesya ciindi, nguzu naa mali aakwe kutegwa atupe ncico. Tulajatikizyigwa eelyo notuzyiba kuti cipego eeco ncitondezyo caluyando lwini-lwini ndwajisi kulindiswe sikutupa. Icinunuzyo ncipego ciyandika kwiinda zyoonse, mbwaanga mukucipa Leza wakasweekelwa cintu ciinda zyoonse kukomena. Ibbuku lya Johane 3:16 lyaamba kuti: “Leza mbwaakayandisya nyika, wakapa Mwanaakwe simuzyalwa alike.” Icinunuzyo ncitondezyo cipati kwiinda zyoonse caluyando ndwajisi Jehova kulindiswe. Alimwi ncitondezyo caluyando lwa Jesu, mbwaanga wakalisungula kwaaba buumi bwakwe kutegwa tugwasyigwe. (Amubale Johane 15:13) Aboobo icipego cacinunuzyo ceelede kutupa kusyoma kuti Jehova alimwi a Mwanaakwe balamuyanda umwi aumwi wesu kumugama.—Ba-Galatiya 2:20.

Ikwiiya zinji kujatikizya Jehova ninzila yomwe mbomutondezya kuti mulalumba kujatikizya cipego cakwe cacinunuzyo

19, 20. Muunzila nzi mbomunga mwatondezya kuti mulalumba kujatikizya cipego ca Leza cacinunuzyo?

19 Aboobo mbuti mbomunga mwatondezya kuti mulalumba kujatikizya cipego ca Leza cacinunuzyo? Cakusaanguna, amwiiye zinji kujatikizya Jehova, Sikucipa Mupati. (Johane 17:3) Ikwiiya Bbaibbele kwiinda mukubelesya bbuku lino kuyoomugwasya kucita boobo. Mbomuya buyungizya luzibo muli Jehova, iluyando ndomujisi kulinguwe luyoosima. Mpoonya luyando oolo luyoomupa kuyanda kucita zintu nzyayanda.—1 Johane 5:3.

20 Amutondezye kuti mulijisi lusyomo mucituuzyo ca Jesu cacinunuzyo. Jesu mwini wakati: “Oyo uusyoma Mwana nguuli abuumi ubutamani.” (Johane 3:36) Mbuti mbotunga twatondezya kuti tulamusyoma Jesu? Ilusyomo luli boobo talutondezyegwi amajwi alikke. Ilugwalo lwa Jakobo 2:26 lwaamba kuti: “Lusyomo lwaanzeene amilimo lulifwide.” Inzya, lusyomo lwini-lwini lulasinizyigwa “amilimo,” nkokuti zintu nzyotucita. Inzila yomwe mbotunga twatondezya kuti tulamusyoma Jesu nkwiinda mukusoleka kusikila mpotugolela kumwiiya muzintu nzyotukanana alimwi anzyotucita.—Johane 13:15.

21, 22. (a) Nkaambo nzi ncotweelede kujanika ku Mulalilo wa Mwami uucitwa ciindi comwe amwaka? (b) Ncinzi citiipandululwe mu Zibalo 6 alimwi a 7?

21 Amujanike ku Mulalilo wa Mwami uucitwa ciindi comwe amwaka. Imangolezya aamu Nisani 14, 33 C.E., Jesu wakatalisya cintu caalubazu Ibbaibbele ncoliita kuti “Mulalilo wa-Mwami.” (1 Ba-Korinto 11:20; Matayo 26:26-28) Alimwi cilipedwe azina limbi lyakuti Ciibalusyo calufwu lwa Kristo. Jesu wakacitalisya ikutegwa agwasye baapostolo bakwe alimwi a Banakristo bakasimpe boonse bakumbele ikwiibaluka kuti kwiinda mulufwu lwakwe kali muntunsi uulondokede, wakaaba buumi bwakwe kabuli cinunuzyo. Ikujatikizya ncico Jesu wakalailila kuti: “Amukacite obo kuti mukandiyeeye.” (Luka 22:19) Ikucita Ciibalusyo kutuyeezya luyando lutalikomeneni ndwaakatutondezya Jehova alimwi a Jesu kwiinda mucinunuzyo. Tulakonzya kutondezya kuti tulalumba kujatikizya cinunuzyo kwiinda mukujanika ciindi ca Ciibalusyo calufwu lwa Jesu cicitwa amwaka. *

22 Icinunuzyo ncaakatupa Jehova mmasimpe ncipego cili ampindu cini-cini. (2 Ba-Korinto 9:14, 15) Eeci cipego cili ampindu iitalikomeneni cilakonzya kubagwasya nobaba baabo bafwide. Izibalo 6 alimwi a 7 zilapandulula mbocinga cabagwasya.

^ munc. 21 Amubone Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Mulalilo wa Mwami—Ncilengwa Cimupa Bulemu Leza” ikuti kamuyanda makani aambi kujatikizya ncowaamba Mulalilo wa Mwami.