Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO 9

Sena Tupona “Kumazuba Aakumamanino”?

Sena Tupona “Kumazuba Aakumamanino”?
  • Ino nzintu nzi zicitika lino zyakasinsimwa mu Bbaibbele?

  • Ino Jwi lya Leza lyaamba kuti bantu banooli buti “kumazuba aakumamanino”?

  • Kujatikizya “mazuba aakumamanino,” nzintu nzi zilombozyeka nzyolisinsima Bbaibbele?

1. Ino nkuukuli nkotunga twaiya zintu ziyoocitika kumbele?

SENA mwamana kuswiilila makani muli sikapepele naa kulangilila cipekupeku kuli nomulibuzya kuti, ‘Ino nyika eeyi iya kuli?’ Imapenzi alacitika mukulaba kwaliso alimwi cakutayeeyelwa cakuti kunyina muntunsi uunga wazyiba ciyoomucitikila buzuba butobela. (Jakobo 4:14) Nokuba boobo, Jehova ulicizyi ciyoocitika kumbele. (Isaya 46:10) Ikaindi, Ijwi lyakwe Bbaibbele lyakazisinsima zintu zibyaabi zicitika lino notupona alimwi azintu zibotu ziyoocitika ino-ino kumbele.

2, 3. Mmubuzyo nzi basikwiiya ngobakabuzya Jesu, alimwi ino wakawiingula buti?

2 Jesu Kristo wakaamba zya Bwami bwa Leza, ibuyoomanizya bubi akusandula nyika kuba paradaiso. (Luka 4:43) Ibantu bakali kuyanda kuzyiba nobwakali kuyoosika Bwami. Mubwini, basikwiiya ba Jesu bakamubuzya kuti: “Ncinzi cizooba citondezyo cakuboola kwako acamamanino aaciindi?” (Matayo 24:3) Jesu wakabaingula kuti alikke Jehova Leza nguwakazyi ciindi cini mamanino aabukkale oobu naakali kuyoocitika. (Matayo 24:36) Nokuba boobo, Jesu wakabaambila zintu zyakali kuyoocitika anyika kakusyeede buyo ciindi ciniini kuti Bwami bulete luumuno lwini-lwini akuliiba kubanamaleya. Nzyaakasinsima lino zilacitika!

3 Katutanalanga-langa bumboni bwakuti tupona muciindi “camamanino aaciindi,” mubufwaafwi atulange-lange nkondo yatakali kukonzya kubonwa amuntunsi uuli woonse. Yakalwaninwa kubusena bwakujulu butakonzyi kubonwa, alimwi zyakacitika noyakamana nkondo eeyo zilatujatikizya.

INKONDO KUJULU

4, 5. (a) Ncinzi cakacitika kujulu mbwaakabikkilwa buyo kuba Mwami Jesu? (b) Ikweelana acaambwa ku Ciyubunuzyo 12:12, ino nkondo kujulu yakali kuyoomana buti?

4 Icibalo cainda mubbuku lino cakapandulula kuti Jesu Kristo wakaba Mwami kujulu mumwaka wa 1914. (Amubale Daniele 7:13, 14) Mbwaakatalikila buyo kweendelezya kali Mwami, Jesu wakabweza ntaamu. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Kwakali inkondo mujulu. Mikayeli [izina limbi lyaamba Jesu] abaangelo bakwe bakalwanisya Simwaaba [Saatani Diabolosi], alakwe Simwaaba wakalwa, abaangelo bakwe.” * Saatani abaangelo bakwe babyaabi, imadaimona bakazundwa munkondo eeyo alimwi bakatandwa akuwisyilwa anyika. Ibana ba Leza bamuuya basyomeka bakakkomana kuti Saatani amadaimona aakwe bakatandwa. Pele bantunsi tiibakakkomana pe. Muciindi cakukkomana, Ibbaibbele lyakasinsima kuti: “Nywebo nonsi . . . muli mumapenzi, ikuti Diabolosi wamuselukila abukali bupati, nkaambo ulizi kuti ciindi ncacijisi nciniini buyo.”—Ciyubunuzyo 12:7, 9, 12.

5 Amubone cakali kuyoocitika akaambo kankondo yakali kujulu. Mubukali bwakwe, Saatani wakali kuyooletela bantu bakali anyika mapenzi. Mbubwenya mbotutiibone, lino tupona kuciindi eeco camapenzi. Pele cinooli cifwaafwi—‘iciindi ciniini buyo.’ Naba Saatani mwini ulizyi kuti ncifwaafwi. Iciindi eeci Bbaibbele licaamba kuti “mazuba aakumamanino.” (2 Timoteo 3:1) Tulikkomene kapati kaka kuti ino-ino Leza uyookumanizya kuyunga kwa Diabolosi anyika! Atulange-lange zintu zimwi zyakasinsimwa mu Bbaibbele izicitika lino. Eezyi zisinizya kuti tupona kumazuba aakumamanino alimwi akuti ino-ino Bwami bwa Leza buyooletela baabo bamuyanda Jehova zilongezyo zitamani. Cakusaanguna, atulange-lange mbazu zyone zyacitondezyo Jesu ncaakaamba kuti cakali kuyootondezya ciindi ncotupona.

ZINTU ZIPATI-PATI ZYAKALI KUYOOCITIKA KUMAZUBA AAKUMAMANINO

6, 7. Mbuti majwi aa Jesu aajatikizya nkondo anzala mbwaazuzikizyigwa mazuba aano?

6 “Cisi cizoolwana acisinyina.” (Matayo 24:7) Bantu babalilwa kutuulunzuma tuli mbotubede bajaigwa munkondo mumwaanda wamyaka wainda. Sikwiiya makani aakaindi umwi muna Britain wakalemba kuti: “Imwaanda wamyaka wa 20 ngowakaindide kutika bulowa mumakani aakaindi aazyibidwe. . . . Wakali mwaanda wamyaka wakajisi nkondo zyatakali kuyozya-yozya pe, nkaambo kwakali buyo ziindi zisyoonto nokwakanyina nkondo yakali kulwanwa mubusena bumwi anyika.” Ilipooti imwi yakamwaigwa aba Worldwatch Institute yakati: “Imweelwe wabantu bakali kufwa munkondo wakayungizyigwa ziindi zyotatwe mumwaanda wamyaka [wa 20] mukwiimpana abakali kufwa munkondo zyoonse kuzwa mumwaanda wamyaka wakusaanguna AD kusikila mu 1899.” Ibantu bainda kutuulunzuma tuli 100 bafwa munkondo kuzwa mu 1914. Nokuba kuti tulicizyi mbocicisa kufwidwa muntu omwe ngotuyanda munkondo, ibuumba akucisa kwamoyo kucitikila tuulunzuma twabantu bafwidwa bayandwa babo takweezyeezyeki pe.

7 “Kuzooba inzala.” (Matayo 24:7) Basikuvwuntauzya baamba kuti izilyo zilimwa akupangwa zyavwula kapati mumyaka yainda iili 30. Nokuba boobo, inzala ilazumanana akaambo kakuti ibantu banji banyina mali aakuuzya zyakulya nzyobeelede naa nkaambo tabajisi nyika mpobanga balima zisyango zitebulwa zilyo. Mumasi aacisumpuka, ituulunzuma twabantu tunji bali munzala mpati. Imbunga Iilanganya Buumi Bwabantu yaamba kuti kutalya kabotu ndepenzi lipati lipa kuti bana bainda kutuulunzuma tuli tosanwe kabafwa amwaka.

8, 9. Ncinzi citondezya kuti businsimi bwa Jesu bujatikizya mizuzumo yanyika azilwazi bwazuzikizyigwa?

8 “Kuyooba mizuzumo mipati.” (Luka 21:11) Ikweelana abuvwuntauzi bwakacitwa aba U.S. Geological Survey, imizuzumo yanyika iibalilwa ku 17 amwaka yali kukolomona mayake alimwi akwaandula nyika kuzwa mu 1990 mwalo. Alimwi mumweelwe waakati-kati, imizuzumo yanyika yajisi nguzu zyakwaanyonyooda limwi mayake yali kucitika ayalo amwaka. Ibuvwuntauzi bumbi bwaamba kuti: “Mizuzumo yanyika yajaya myaanda-myaanda yazyuulu zyabantu mumyaka yainda iili 100 alimwi ikusumpuka kwamincini iibelesyegwa kwaucesya buyo asyoonto mweelwe wabantu bafwa.”

9 “Kuyooba . . . zilwazi.” (Luka 21:11) Nokuba kuti kwaba kusumpuka mubusilisi, imalwazi aakaindi amapya alabapenzya banamaleya. Ilipooti imwi yaamba kuti imalwazi aazyibidwe kapati aali 20, aabikkilizya kakweekwe, ntuntumaanzi akusoomona aduma kapati mumyaka yalino, alimwi imalwazi amwi ayaabwiindila kukatazya kusilika amisamu. Mubwini, kwabbuka malwazi mapya aasika ku 30. Amwi akati kayaaya taazizyilwe mbwaakonzya kusilikwa alimwi alajaya.

MBOBABEDE BANTU BAPONA KUMAZUBA AAKUMAMANINO

10. Nkucinca nzi kwakasinsimwa kubbuku lya 2 Timoteo 3:1-5 nkomubona mubantu mazuba aano?

10 Kuyungizya abupanduluzi bwazintu zipati zyakali kuyoocitika munyika, Ibbaibbele alimwi lyakasinsima kuti bantunsi muziinga bakali kuyoocinca kumazuba aakumamanino. Imwaapostolo Paulo wakapandulula mbobakali kunoobede bantu banji. Kuli 2 Timoteo 3:1-5 tubala kuti: “Kumazuba aakumamanino kuyooba ziindi zikataazya.” (Amubale) Mubufwaafwi, Paulo wakaamba kuti bantu bakali kuyooba

  • basikuliyanda

  • basimuyanda mali

  • batamvwi bamawisi

  • batakombi

  • basikancimwa

  • batalyeendelezyi

  • basitunyetunyetu

  • bayandisya misalo yaansi kwiinda Leza

  • balijisi ciwa cabukombi pele inguzu zyambubo balazikazya

11. Mbuti bbuku lya Intembauzyo 92:7 mbolicipandulula ciyoocitikila bantu babi?

11 Sena bantu bali boobu muciinga momukkala? Tacidoonekwi pe eeci. Koonse-koonse nkobali bantu bajisi tumpenda. Eeci caamba kuti Leza uyoobweza ntaamu ino-ino, nkaambo Bbaibbele lyaamba kuti: “Nekuba kuti basizibi balamena mbuli bwizu, aboonse bacita bubi balasyuuka, bayoonyonyoonwa kukabe kutamani.”—Intembauzyo 92:7.

IZINTU ZIBOTU!

12, 13. Ino mbuti “luzibo” lwini-lwini mbolwavwula lino “kumamanino aaciindi”?

12 Mmasimpe mazuba aakumamanino azwide mapenzi mbubwenya Bbaibbele mbolyakasinsima. Pele munyika eeyi yamapenzi kuli zintu zibotu zicitika akati kabakombi ba Jehova.

13 Ibbuku lyamu Bbaibbele lya Daniele lyakasinsima kuti: “Luzibo luyooyungizizigwa.” Ino ndiilili nocakali kuyoocitika eeco? Cakali kuyoocitika “kumamanino aaciindi.” (Daniele 12:4) Ikapati kutalikila mu 1914, Jehova wabagwasya aabo bayandisisya ncobeni kumubelekela ikuyungizya luzibo lwabo lwa Bbaibbele. Bayaambele kuteelela njiisyo zyakasimpe zibotu kujatikizya zina lya Leza amakanze aakwe, cituuzyo cacinunuzyo ca Jesu Kristo, iciimo cabafwide alimwi abubuke. Kunze lyaboobo, bakombi ba Jehova baiya kupona munzila iibagwasya alimwi iimutembaula Leza. Alimwi baumvwisya mulimo wa Bwami bwa Leza alimwi ambobuyoolulamika zintu anyika. Ino bacita nzi aluzibo oolu? Imubuzyo ooyu utuleta kubusinsimi bumbi ibuli mukuzuzikizyigwa kumazuba aano aakumamanino.

“Makani mabotu aa Bwami aaya ayookambaukwa munyika yoonse.”Matayo 24:14

14. Ino kukambaukwa kwamakani mabotu aa Bwami kusakene buti sunu, alimwi ino mbaani ibali mukwaakambauka?

14 Mubusinsimi ibujatikizya “mamanino aaciindi,” Jesu Kristo wakati: “Aya Makani Mabotu aa-Bwami azookambaukwa munyika yoonse.” (Amubale Matayo 24:3, 14) Nyika mboizulwa, imakani mabotu aa Bwami, nkokuti bupanduluzi bwa Bwami, ncobuyoocita alimwi ambotukonzya kuyootola lubazu muzilongezyo nzyobuyooleta alakambaukwa muzisi ziinda ku 230 mumyaambo yiinda ku 400. Ituulunzuma twa Bakamboni ba Jehova balaakambauka cabusungu makani mabotu aa Bwami. Bazwa “kuzisi zyoonse akumisyobo yoonse akumikowa yoonse akumyaambo yoonse.” (Ciyubunuzyo 7:9) Bakamboni beendelezya ziiyo zya Bbaibbele zitabbadelelwi kutuulunzuma twabantu ibayanda kuzyiba cini Bbaibbele ncoliyiisya. Elo ooku nkuzuzikizyigwa kwabusinsimi ikugambya kapati kaka, mbwaanga Jesu wakasinsima kuti Banakristo bakasimpe bakali ‘kuyoosulwa abantu boonse’!—Luka 21:17.

INO NCINZI NCOMUTIICITE NYWEBO?

15. (a) Sena mulasyoma kuti tupona kumazuba aakumamanino, alimwi ino nkaambo nzi ncomusyoma boobo? (b) Ino “mamanino” ayoowamba nzi kuli baabo bamukazya Jehova alimwi abaabo ibalibombya kubweendelezi bwa Bwami bwa Leza?

15 Mbwaanga businsimi bwamu Bbaibbele bunji buli mukuzuzikizyigwa mazuba aano, sena tamuzumini kuti tupona kumazuba aakumamanino? Imakani mabotu aakukambaukwa kusikila mbwayanda Jehova, “mamanino” azoosika ncobeni. (Matayo 24:14) “Mamanino” aamba ciindi Leza nayoogwisya bubi boonse anyika. Jehova uyoobelesya Jesu abangelo basinguzu ikunyonyoona boonse ibamukazya acaali. (2 Ba-Tesalonika 1:6-9) Kunyina Saatani amadaimona aakwe nobacinooyooyena bantu munyika. Kuzwa waawo, Bwami bwa Leza buyoobalongezya kapati boonse ibalibombya kubweendelezi bwa Bwami oobo bululeme.—Ciyubunuzyo 20:1-3; 21:3-5.

16. Ino nzintu nzi zyamaanu nzyomweelede kunoocita?

16 Mbwaanga mamanino aabukkale bwa Saatani ali afwaafwi, tweelede kulibuzya kuti, ‘Ino ncinzi ncondeelede kunoocita?’ Ncamaanu ikuzumanana kwiiya ziyungizyidwe kujatikizya Jehova anzyayanda kuti katucita. (Johane 17:3) Kamuli basikwiiya ba Bbaibbele basungu. Acibe cilengwa canu ikuswaangana lyoonse abaabo ibayandisisya kucita kuyanda kwa Jehova. (Amubale Ba-Hebrayo 10:24, 25) Amujane luzibo lunji ndwaapa Jehova Leza kubantu nyika mboizulwa, alimwi amululamike mpomuyandika mubukkale bwanu ikutegwa Leza amukkomanine.—Jakobo 4:8.

17. Nkaambo nzi lunyonyooko lwabantu babyaabi ncoluyoobagambya bantu banji?

17 Jesu wakasinsima kuti banabunji akati kabantu bakali kuyoobuunduluzya bumboni bwakuti tupona kumazuba aakumamanino. Ilunyonyooko lwababi luyoocitika mukulaba kwaliso alimwi cakutayeeyelwa. Ibantu banji bayoogambwa mbubwenya mbobagambwa nokusika mubbi masiku. (Amubale 1 Ba-Tesalonika 5:2) Jesu wakacenjezya kuti: “Kuboola kwa-Mwana a-Muntu kuyooba mbuli kumazuba aa-Nowa. Nkaambo kumazuba ayo maanzi naatakalina kupaya bakali kulya akunywa, bakali kukwata akukwatizigwa, kusikila kubuzuba obo mbwaakanjila mubwaato Nowa, nkabela teebakezi mane kupaya kwamaanzi kwakasika akubatola. Mbubonya obo mbukuzooba kuboola kwa-Mwana a-Muntu.”—Matayo 24:37-39.

18. Nkucenjezya nzi kwakapegwa a Jesu nkotweelede kubikkila maanu kapati?

18 Aboobo Jesu wakaambila bakali kumuswiilila kuti: “Amukalilangisye, kuti ambweni myoyo yanu ilalengaala nkaambo kabulyatu, abukolwi, amakataazyo aabuumi buno, abuzuba obuya nobuyoomutilimuna mbuli kooze. Nkaambo buyoobasikila boonse abakala ansi. Pele amulinde lyoonse, mukombe, kuti mukakonzye kuyokoka kuzintu zyoonse ezi iziyoocitika, akwiima [cakukkomaninwa] kumbele lya-Mwana a-Muntu.” (Luka 21:34-36) Ncamaanu kwaabikkila maanu kapati majwi aa Jesu aaya. Nkaambo nzi? Nkaambo kakuti aabo ibakkomaninwa a Jehova Leza alimwi a “Mwana a-Muntu” Jesu Kristo, bajisi bulangizi bwakuyoofwutuka mamanino aabukkale bwa Saatani akuyoopona kukabe kutamani munyika mpya imbotu iili afwaafwi kapati!—Johane 3:16; 2 Petro 3:13.

^ munc. 4 Ikujatikizya makani aambi aatondezya kuti Mikayeli ndizina lya Jesu Kristo limbi, amubone Makani Aayungizyidwe mucibalo cakuti “Ino Mikayeli Angelo Simutwe Nguni?