Ir al contenido

Ir al índice

1 YACHAQANA

‘Wañusqa kaspapis, creesqannejta parlashallanpuni’

‘Wañusqa kaspapis, creesqannejta parlashallanpuni’

1. ¿Imaraykú Adanpa familian Edén huertaman mana yaykuyta aterqankuchu, chantá imatá Abel munarqa?

ABEL, tardeyaykuyta ovejasninta michishasqanpi tʼukuriy. Karupi uj lliphipejta rikun. Yachantaj chay lliphipej uj laurashaj espada kasqanta, chay espadaqa Edén huertaman ni pipis yaykunanpaj mayta muyushan. Chay huertapi Abelpa tatasnin tiyakorqanku, manañataj paykuna, ni Abelpis yaykuyta atinkuñachu. Wayrarishajtintaj Abel cielota qhawarispa Ruwajninpi tʼukurishan. Payqa, runas Dioswan allinyakunankuta munaj.

2-4. ¿Imaynamantá Abel kunan parlashawanchej?

2 Abelqa Adanpa wawan karqa, Cainpa sullkʼantaj. Payqa kunan parlashasunki, ¿uyarishankichu? Ichá chayqa mana atikunchu niwaj. Imaraykuchus may unayña wañuporqa, wañupusqanmantataj sojta waranqa watas jinaña kashan, tullusninpis niñachá kanchu. Chantapis Bibliaqa wañusqasmanta nin: “Mana imatapis yachankuchu manataj imatapis tarinkuñachu”, nispa (Ecl. 9:5, 10). Chantapis Bibliapeqa, Abelpa ni ima parlasqan kanchu. Jina kajtin, ¿imaynatá Abel parlawasunman?

3 Apóstol Pabloqa, Dios yuyaychasqanman jina Abelmanta kayta nerqa: “Wañusqaña kaspapis, chay creesqannejta parlashallanpuni”, nispa (Hebreos 11:4 leey). ¿Imaynamantataj parlashallanpuni? Creeyninnejta. Abelqa tukuy runasmanta ñaupajta creeyninta rikucherqa. Creeynin may sumaj, sinchʼitaj kasqanrayku, paymanta yachakuyta atisunman. Creeyninmanta yachakullasunpuni, pay jinataj ruwasun chayqa, Abelpis parlashawasunman jina kanqa.

4 Biblia Abelmanta pisillata parlajtinpis, ¿imatá paymanta, creeyninmanta ima yachakusunman? Qhawarina.

‘Kay pachaj qallariyninʼ tiempopi kausarqa

5. Jesús, ‘kay pachaj qallariyninpi’ Abel kausasqanta nispa, ¿imatá nisharqa? Sutʼinchayninta qhawariy.

5 Abelqa, kay pachapi kinsa runas kashajtillanraj nacekorqa. Unay watasninmantaj Jesusqa, ‘kay pachaj qallariynin’ tiempopi Abel kausasqanta nerqa (Lucas 11:50, 51 leey). Chay rimayta oqharispataj, ichá juchamanta kacharichisqa kayta suyakoj runasmanta parlasharqa. Kay pachapi Abel tawa kaj runaña kajtinpis, Diosqa payta qhawarqa juchamanta kacharichisqa kananpaj jina kasqanta. * Kay pachaj qallariyninpeqa, ni pi runapis Diosta kasukoj karqachu, Abel paykunamanta yachakunanpaj.

6. ¿Imayna tatasniyojtaj Abel karqa?

6 Pisi tiempollataraj kausashaspapis, runasqa llakiypiña kasharqanku. Adanwan, Evawanqa; kallpayoj, allin rijchʼayniyoj, juntʼa runas ima karqanku, wiñaypajtaj kausayta aterqanku. Chaywanpis, yachashaspa jatun juchapi urmarqanku, arí Jehová Diospa contranpi oqharikorqanku, chayraykutaj Edén huertamanta qharqochikamorqanku. Munaynillankuta maskʼasqankurayku, juntʼa kausayninkuta, wiñay kausayta ima chinkacherqanku, jinallataj mirayninkojtapis (Gén. 2:15–3:24).

7, 8. ¿Imatá Eva nerqa Caín nacekojtin, chantá imapi yuyashanman karqa?

7 Adán, Eva imaqa, Edén huertamanta qharqochikamusqankutawan kausay may llakiy kasqanta rikorqanku. Ñaupaj wawanku nacekojtintaj, Caín sutiwan suticharqanku, chay suteqa, “Qosqa” niyta munan, Evataj nerqa: “Tiyapuwan uj qhari wawa; kaytaqa Tata Dios qowan”, nispa. Chayta nispaqa, Jehová Dios uj warmi mirayniyoj kananta nisqanpichá yuyasharqa, pichus Kuraj Supayta chinkachinan karqa (Gén. 3:15; 4:1). Evaqa, profeciamanta warmi kasqanta, Caintaj “miraynin” kasqantachá yuyasharqa.

8 Ajinata yuyaspaqa mayta pantasharqa. Adán, Eva ima, Cainta wiñasqanman jina chay ‘miray’ kasqanta yuyachispaqa, jatunchakunanpajchá tanqarqanku. Tiemponmantaj waj wawayojñataj karqanku, chay wawamantataj mana Cainmanta jinachu nerqanku. Abel sutitataj churarqanku, ichá chay suteqa “Samay”, chayri “Qhasi mana kaj” niyta munan (Gén. 4:2). Jinata sutichaspa, ¿Cainpichu astawan suyakuyninkuta churarqanku? Chaytaqa, mana yachanchejchu.

9. Kay tiempomanta tatas, ¿imatá ñaupa tatasninchejmanta yachakunkuman?

9 Kay tiempomanta tatasqa, Adanmanta, Evamantawan mayta yachakunkuman. Tatas ruwasqasniykichejwan, nisqasniykichejwan, wawasniykichejta, ¿jatunchakunankupajchu, tukuy imata munapayanankupajchu, paykunallapi yuyanankupajchu tanqashankichej? Chayri, ¿Jehovata munakunankupajchu, Paywan masichakunankupajchu? Llakikunapaj jina, ñaupa tatasqa ruwayninkuta mana juntʼarqankuchu. Chaywanpis mirayninkupaj uj suyakuy karqa.

¿Imataj Abelta Diospi creenanpaj yanaparqa?

10, 11. Abel, Caín ima, ¿ima llankʼaykunatataj ruwarqanku? ¿Ima kʼacha kaytataj Abel wiñacherqa?

10 Adanqa, wawasninman wiñasqankuman jina familiapaj llankʼayta yachacherqachá. Chayrayku Cainqa, jallpʼata llankʼajman tukorqa, Abeltaj ovejasta michejman.

11 Chantapis Abelqa, tiempo pasasqanman jina Jehovapi creeyninta wiñacherqa, chay creeyninmantataj aswan qhepaman apóstol Pablo qhelqarqa. ¿Imaynatá Abel creeyninta wiñacherqa, ni pi runaj creeyninta rikuspapis? Creeynin wiñananpaj kinsa imas yanaparqa, chaykunatataj ukhuncharina.

12, 13. ¿Imaynatá Diospa ruwasqasnin, Abelpa creeynin wiñananpaj yanaparqa?

12 Jehovaj ruwasqasnin. Cheqamantapuni Jehovaqa, jallpʼata maldecerqa, khishkasta, tukuy sajra qhorasta ima wiñachispa, mana chajrachayta atinapaj jina kananpaj. Jina kajtinpis jallpʼaqa, Abel, familian ima mikhunanpaj poqorqa. Jehová Diosqa, pʼesqosta, challwasta, mayusta, qochasta, Intita, Killata, chʼaskasta, waj imasta ima mana maldecerqachu. Abelqa, tukuynejta qhawarispa Diospa munakuyninta, atiyninta, kʼacha kayninta ima rikorqa (Romanos 1:20 leey). Sapa kuti Diospa ruwasqasninpi, kʼacha kaykunasninpi ima tʼukurispataj, creeyninta kallpacharqa.

Abelqa, Diospa ruwasqasninta qhawarispa creeyninta wiñacherqa

13 Abelqa, Jehovapi tʼukurinanpaj tiempochakojchá. Ovejasninta michishasqanpi tʼukuriy. Michejkunaqa mayta purej kanku, ovejasninkuta, mayu kantusman, orqosman, maypichus sumaj pastos kaj chayman, jarkʼasqa chʼiji pampasman samarichinankupaj qhatej kanku. Dios tukuy animalitosta ruwasqanmanta ovejasqa, runa jarkʼananpaj, michinanpaj jina ruwasqas kashanku. Abelqa, Diospa jarkʼayninta necesitasqanta repararqa, pichus runamanta nisqaqa aswan atiyniyoj, yachayniyojtaj. Cheqamanta nisunman Diosmanta mañakuyninpi chayta rikuchisqanta, chaytaj creeyninta astawan wiñacherqa.

14, 15. Diospa ima nisqasninpitaj, ¿Abelta tʼukurinman karqa?

14 Jehovaj nisqasnin. Adanwan, Evawanqa, wawasninkuman Edén huertamanta imaraykuchus qharqochikamusqankuta willarqankuchá. Abeltaj, chay imaspi maytachá tʼukurej.

15 Jehová Diosqa, jallpʼa maldecisqa kananta nerqa. Chay juntʼakushasqantataj Abel rikorqa, jallpʼapi khishkasta, tukuy sajra qhorasta wiñajta rikuspa. Chantá Diosqa, Evaman nerqa: “Nanayniykita aswan ashkhata yapasaj wijsayoj kashajtiyki, nanaywantaj nacechikunki wawasniykita”, nispa. Abelqa Jehovaj nisqan juntʼakojta rikullarqataj, hermanosnin nacekushajtinku. Chantapis Jehovaqa, Evaman nillarqataj: “Munasqaykitaj qosaykiman apasonqa, paytaj qanta kamachisonqa”, nispa. Chaytataj Abel tatasninpi sapa kuti rikorqa. Chayraykutaj, Diospa nisqasnin atienekunapaj jina kasqanta yacharqa. Ajinamanta payqa, Edenpi chʼampay rikhurisqanta Dios uj ‘miraynejta’ chinkachinanpi creerqa (Gén. 3:15-19).

16, 17. ¿Imatataj Abel, querubinesmanta yachakorqa?

16 Jehovaj kamachisnin. Abelqa, Diosta kasukunanpaj ni pi runamanta yachakuyta aterqachu, chaywanpis chay tiempopeqa, mana runasllachu Jallpʼapi kasharqanku. Adán, Eva ima, Edén huertamanta qharqochikamusqankutawan, Jehová Diosqa, manaña paykunata nitaj wawasninkutapis chay huertaman yaykojta saqerqachu. Chaypajtaj Edén huertaman aswan atiyniyoj Querubín nisqa angelesta churarqa, uj laurashaj espadatawan amapuni pipis yaykunanpaj (Génesis 3:24 leey).

17 Abel wawallaraj kashaspa querubinesta qhawarishasqanpi tʼukuriy. Chay ángeles runaman jina tukusqankoqa, may atiyniyoj kasqankuta rikucherqa. Espada lauraspallapuni muyusqan imataj Abelta, mayta tʼukucherqa. Wiñasqanman jinataj, ni jaykʼaj rikorqachu chay querubines Edén huertata qhawaspa saykʼusqankuta chayri saqesqankuta. Chay querubinesqa, watasta, tuta pʼunchay, chay lugarpi qhepakorqanku. Chayrayku Abelqa, Jehová, cheqan kajta ruwaj kamachisniyoj, mana saykʼoj kamachisniyoj kasqanta yacharqa. Chay querubinesta cheqa sonqos, kasukoj kasqankuta ima rikusqanqa, maytachá creeyninta kallpacharqa, chaytaj familianpi mana rikukojchu.

Abelqa, querubines Jehovaman cheqa sonqo, kasukoj kasqankuta ima rikorqa

18. ¿Imataj creeyninchejta wiñachinallapajpuni yanapawasun?

18 Abelqa, Jehová Diospa ruwasqasninpi, nisqasninpi, cheqa sonqo angelespi ima tʼukurispa, creeyninta astawan kallpacharqa. Paypa ruwasqasnenqa parlashawasunmanpis jina, maytataj chaymanta yachakusunman. Astawanraj waynas, sipaskuna ima, Jehovapi creeyninkuta wiñachinankupaj Abelmanta yachakunkuman, familianku chayta mana ruwajtinkupis. Tʼukunapaj jina Diospa ruwasqasninpi, Bibliapi, kamachisninpi ima tʼukurispaqa creeyninchejta wiñachillasunmantaj.

Abelpa jaywanan sumaj karqa

19. ¿Imatataj Abel repararqa?

19 Abelqa, Jehovapi creeyninta ruwasqasninwan rikuchiyta munarqa. Chaywanpis, ¿imatá tukuy imata Ruwaj Diosman qoyta atinman karqa? Cheqamanta nisunman Jehovaqa, runamanta ni imata, ni yanapaynintapis necesitasqanta. Chaywanpis Abelqa, Jehovaman kapuyninmanta aswan sumajninta tukuy sonqo qospalla kusichinanta repararqa.

Abelqa, Cainmanta nisqaqa creeyninrayku uj jaywanata Diosman jaywarqa

20, 21. ¿Ima jaywanastataj Caín, Abel ima Jehovaman jaywarqanku? ¿Imaynatá chay jaywanasta Jehová qhawarqa?

20 Chayrayku Abelqa, Jehovapaj, sumaj ovejasninta qʼolachinanpaj ajllarqa. Nisunman ñaupaj kaj uñasninta, ovejaj sumaj imasninta ima. Cainpis Jehovaj bendicionninta tarinanpaj, allin ñawiwan qhawananpaj ima, poqochisqasninmanta jaywallarqataj. Chaywanpis mana Abel jinachu tukuy sonqo ruwarqa. Chaytaj sutʼi rikukorqa sapa uj jaywanasninkuta jaywashajtinku.

21 Ichapis iskayninku, altarespi jaywanasninkuta ninawan qʼolachispa jaywarqanku. Chaytataj ichá querubinespa rikunankuta ruwarqanku, pikunachus jaqay tiempopi Jehovaj sutinpi kay Jallpʼapi kasharqanku. Bibliaqa, Jehová “allin ñawiwan Abelta qhawarerqa, jinallatataj jaywasqantapis”, nispa niwanchej (Gén. 4:4). Nitaj niwanchejchu imaynamantachus Jehová chayta rikuchisqanta.

22, 23. ¿Imaraykutaj Jehová, Abelpa jaywananta allin ñawiwan qhawarqa?

22 ¿Imaraykutaj Jehová, Abelta allin ñawiwan qhawarqa? ¿Jaywananraykuchu? Abelqa, corderoj yawarninta suruchispa, kausayninta jaywanata jina qorqa. Abel, ¿jaywanan may valorniyoj kasqanta repararqachu? Abelpa tiemponmanta ashkha watasninmantaj, Diosqa, uj corderota mana iman imanasqata jaywanata jina qonankuta kamacherqa. Pay aswan qhepaman runaspa juchanrayku mana juchayoj Churinta —“Diospa Corderon[ta]”— qonanta rikuchinanpaj (Juan 1:29; Éxo. 12:5-7). Abeltaj chayta mana yachaspapis ichá repararqa yawar may valorniyoj kasqanta.

23 Abel kapuyninmanta sumaj kajta qosqanta yachanchej. Jehovaqa, payta, jaywananta ima allin ñawiwan qhawarqa. Imaraykuchus payqa, creeyninrayku, munakuyninrayku ima jaywarqa.

24. 1) ¿Imaraykutaj Cainpa jaywanan allillan kasqanta nisunman? 2) ¿Imaynamantataj Caín kay tiempomanta runas jina yuyarqa?

24 Caintarí Jehovaqa, mana allin ñawiwanchu “qhawarerqa, nillataj jaywasqantapis” (Gén. 4:5). ¿Jaywanan mana allin kasqanraykuchu? Mana. Imaraykuchus Jehovaqa, aswan qhepaman Moisesman Leyta qosqanman jina jallpʼaj poqoyninta jaywanankuta saqerqa (Lev. 6:14, 15). Bibliaqa, Cainpa “ruwasqasnin sajra karqa” nin (1 Juan 3:12 leey). Cainqa, kay tiempomanta runas jinallataj, wajkuna rikunallankupaj imatapis Diosman qoy allillan kasqanta yuyarqa. Mana creeyniyoj kasqan, Diosta mana munakusqan ima ruwasqasninpi sutʼi rikukorqa.

25, 26. ¿Imatataj Cainman Jehová yuyaycharqa, chantá Caín kasukorqachu?

25 Caín, Dios mana allin ñawiwan qhawasqanta reparaspa, ¿kallpachakorqachu Abel jina ruwananpaj? Mana. Astawanqa hermanonta mayta chejnikorqa. Jehovaqa, Cainpa sonqonpi imachus kasqanta yachaspa, pacienciawan yuyaycharqa. Jinallapuni kanki chayqa, jucha atipaykusonqa nerqa, allinpaj qhawasqa kananpajtaj juchata atipananta yuyaycharqa (Gén. 4:6, 7).

26 Llakikunapaj jina Cainqa, Jehovaj nisqanta mana kasukorqachu. Astawanqa, Abelta puriykacharej campoman pusarqa, chaypitaj wañucherqa (Gén. 4:8). Ajinamanta Abelqa, creeyninrayku tukuymanta ñaupajta qhatiykachasqa karqa. Abel wañupojtinpis, Jehovaqa paymanta mana qonqapunchu.

27. 1) ¿Imaraykutaj Abel kausarimunanta nisunman? 2) ¿Imatá ruwasunman Abel kausarimojtin chaypi kanapaj?

27 Abelpa yawarnenqa, cheqan kaj ruwakunanpaj jallpʼamantapacha Jehovaman qhaparikushanmanpis jina karqa. Diostaj cheqan kajta ruwarqa Cainta castigaspa (Gén. 4:9-12). Abelqa, creeyninnejta parlashawanchej. Payqa, mana tiemponmanta runas jinachu unayta kausakorqa, manaqa ichapis pachaj watasta jinalla, chaywanpis Diosta kusichinanpaj jina kausarqa. Payqa, Dios, payta munakusqanta, allin ñawiwan qhawasqanta ima yachashaspa wañuporqa (Heb. 11:4). Cheqamanta nisunman Jehovaj yuyayninpi kashasqanta, kay Jallpʼa uj paraisoman tukojtintaj kausarimunanta (Juan 5:28, 29). Abel kausarimojtin, ¿qan chaypichu kanki? Chaypi kanaykipajqa, Abel creesqannejta parlashasusqanta uyariy, pay jinataj ruway.

^ párr. 5 “Kay pachaj qallariyninmanta[...]” nisqa rimayqa, mujuta tarpuy ninayan, nisunman wawasniyoj kayta qallariy. Chaytaj Adanpatawan, Evajpatawan kuraj kaj wawankumanta parlanapaj oqharikunman. Chaywanpis, ¿imaraykú Jesús “kay pachaj qallariyninmanta[...]” parlaspa Abelmanta parlarqa nitaj Cainmantachu? Imaraykuchus Cainpa ruwasqasnin, ajllasqasnin imaqa, Diospa contranpi karqa. Chayrayku nisunman tatasnin jinallataj payqa, mana Diospa yuyayninpichu kashasqanta kausarichisqa kananpaj.