Ir al contenido

Ir al índice

10 YACHAQANA

Cheqa yupaychayta jarkʼarqa

Cheqa yupaychayta jarkʼarqa

1, 2. 1) ¿Imapitaj israelitas rikukorqanku? 2) ¿Pikunataj Carmelo orqoman chayallarqankutaj?

JEHOVAJ profetan Elías, israelitasta rikushasqanpi tʼukuriy. Paykunaqa Carmelo orqoman ñakʼayllataña wicharishanku. Sutʼiyamushajtinñataj israelitaspa yarqhaypi kashasqanku, jallpʼasninku chʼakilla kasqan ima sutʼi rikukun, kinsa wata khuskanniyojtaña mana parasqanrayku.

2 Baal lantej 450 profetasninpis chay orqoman wicharillarqankutaj. Paykunataj, Jehovaj profetan Eliasta mayta chejnikoj kanku. Reina Jezabel, Diospa ashkha cheqa sonqo kamachisninta wañurachejtinpis, Eliasqa Baal yupaychayman churanakullarqapuni. Chaywanpis, ¿mashkha unaytawantaj chayta ruwallanmanpuni karqa? Chay llulla profetasqa, Elías paykunata manchachikunanta, atipanankuta ima yuyarqanku (1 Rey. 18:4, 19, 20). Rey Achabpis Carmelo orqoman carretanpi chayallarqataj, paypis Eliasta mayta chejnikullajtaj.

3, 4. 1) ¿Imajtintaj Elías manchachikusqanta nisunman? 2) ¿Ima tapuykunatataj ukhuncharisun?

3 Profeta Eliasqa, israelitas Carmelo orqoman wicharishajtinku, Jehovalla tukuy atiyniyoj kasqanta rikunankuta yacharqa. Chay pʼunchayqa mana qonqananpaj jina karqa. Chantá, ¿imaynataj chay pʼunchay Elías kasharqa? Bibliaqa, Elías “noqanchej jina runalla” kasqanta nin, chayrayku ichá tumpa mancharisqa kasharqa (Santiago 5:17 leey). Imaraykuchus sapallan kasharqa, Diosta wasanchaj llajtaj ñaupaqenpi, Diosta wasanchaj reypa ñaupaqenpi, runa wañuchej sacerdotespa ñaupaqenkupi ima (1 Rey. 18:22).

4 ¿Imaynatá Israel llajta chay jina llakiyman chayarqa? ¿Imatataj chaymanta yachakusunman? Eliasmanta yachakuy, imaynatachus yanapawasqanchejta qhawarina.

Lanti yupaychay yapakorqa

5, 6. 1) ¿Imataj Eliaspa tiemponpi yapakorqa? 2) ¿Imaynatá Achab, Jehovata phiñacherqa?

5 Eliasqa, israelitas cheqa Diosta yupaychayta pisipaj qhawasqankuta rikorqa. May unayña ashkha israelitas Jehovata yupaychaymanta karunchakorqanku, waj suyuspa lantisninkuta yupaychanankupaj. Chay tiemponpeqa, lanti yupaychay maytapuni yapakorqa.

6 Rey Achabqa, Jehová Diosta maytapuni phiñaricherqa. Sidoniospa reyninkoj ususin Jezabelwantaj casarakorqa. Chay warmeqa, cheqa yupaychayta chinkachiyta, Israel llajtapi Baal yupaychayta sayarichiyta ima munasharqa. Achabtaj, warmin jina ruwayta qallarerqa Baalpajtaj uj altarta, yupaychana wasitawan ruwachiporqa. Paytaj tukuymanta ñaupajta Baalman kʼumuykukorqa (1 Rey. 16:30-33).

7. 1) ¿Imaraykutaj Baalta yupaychay may sajra karqa? 2) Mashkha tiempotachus mana parasqanmanta parlaspa, ¿Biblia churanakunchu? ( Recuadrotawan qhawariy.)

7 ¿Imaraykutaj Baalta yupaychay may sajra karqa? Imaraykuchus israelitasta cheqa Diosta yupaychaymanta karuncharqa. Chantapis Baalta yupaychajkunaqa, millay imasta ruwaj kanku, phisu warmis jina khuchikakoj kanku, wawasninkutapis ninapi qʼolachej kanku. Chayrayku Jehovaqa, Eliasta kacharqa Achabman willananpaj, manaña paramunanta, pay ujtawan ninankama (1 Rey. 17:1). Watasninmantaj Eliasqa, Achabman watejmanta rillarqataj, Carmelo orqoman tukuy llajtata, Baalpa profetasninta ima tantaykunanta ninanpaj. *

Baalta yupaychaypi ruwasqankuta, kunanpis ruwallankutaj

8. ¿Baalta yupaychaymanta yachakuy yanapawasunmanchu?

8 Eliaspa tiemponpi lanti yupaychay yapakusqanmanta yachay, ¿yanapawasunmanchu? Arí, mayta yanapawasunman, kay tiempopi manaña Baalpa altarnin, yupaychana wasin ima kajtinpis (Rom. 15:4). Baal rimayqa “dueño” chayri “patron” niyta munan, chayrayku Jehovaqa Israel llajtaman, Payta ‘baalninpaj’ chayri ‘qosanpaj’ rejsikapunanta nerqa (Isa. 54:5). Kunanpis runasqa, ashkha dioskunata yupaychanku tukuy atiyniyoj Diosta yupaychanankumantaqa. Runasqa, kausayninkupi qolqeta maskʼayman qokuspa, profesionniyoj kayta munaspa, sonqota kusichiyllaman, khuchichakuyllaman, waj ruwaykunaman ima qokuspa waj dioskunata yupaychayta munasqankuta rikuchinku (Mat. 6:24; Romanos 6:16 leey). Baalta yupaychanankupaj imastachus ruwaj kanku, chaykuna kay tiempopipis rikukullantaj. Carmelo orqopi pichus cheqa Dios kasqanta rikukusqanpi tʼukureyqa, yanapawasunchej pitachus yupaychananchejta ajllanapaj.

¿Imaraykú “iskay yuyayniyojllapuni” karqanku?

9. 1) ¿Imaraykutaj Carmelo orqo may sumaj karqa Baalta yupaychay qhasilla kasqanta rikuchinapaj? (Sutʼinchayninta qhawariy.) 2) ¿Imatá Elías, israelitasman nerqa?

9 Carmelo orqomantaqa, Israel llajta sumajta rikukun, jatun qocha Mediterraneomantapacha, Cisón wayqʼo, pata ladonpi Líbano orqoskama. Sutʼiyamusqanman jina Israel llajtaj jallpʼasnenqa tʼojra pampalla qhawakoj. * Abrahampa mirayninman, Jehová sumajta poqoj jallpʼasta qosqanqa, juchankurayku chay jina chʼaki tʼojra pampasman tukorqa. Eliasqa, Carmelo orqopi israelitasman nerqa: “Maykʼajkamataj iskay yuyayniyojllapuni qankuna kankichejri? Tata Diospuni Dios kajtenqa, payta qhatiychej; Baal dios kajtinrí, qhepanta riychej”, nispa (1 Rey. 18:21).

10. ¿Imaynamantá israelitas iskay yuyayniyoj kasharqanku, chantá imatá qonqaporqanku?

10 Eliasqa, “iskay yuyayniyojllapuni” kankichej nispaqa, israelitas, Diostachus chayri Baaltachus yupaychanankuta ajllananku kasqanta nisharqa. Imaraykuchus paykunaqa, iskayninkuta yupaychay allillan kasqanta yuyaj kanku, chayrayku Baalta mana phiñachinankupaj millay imasta ruwaj kanku, Jehovamantataj jarkʼayninta mañakoj kanku. Chantá Baal chajrasninkuta sumajta poqochinanta, uywasninkuta mirachinanta, Jehovataj maqanakupi jarkʼananta ima yuyallajtaj kanku (1 Sam. 17:45). Chaywanpis kay tiempomanta runas jina, israelitasqa Ruwawajninchej Jehovallata yupaychana kasqanta qonqakaporqanku. Chayrayku Payta yupaychashaspa, lantista yupaychallasuntaj chayqa, mayta phiñachisun, yupaychayninchejtaj qhasilla kanqa (Éxodo 20:5 leey).

11. Carmelo orqopi imatachus Elías nisqan, ¿imata ruwanapajtaj yanapawanchej?

11 Israelitasqa, iskay yuyayniyoj kasharqanku iskay ñanta ujllapi riyta munajkuna jina. Kunanpis, paykuna jina ashkha runas “baalesta” yupaychanku, chaytaj Jehovata yupaychaymanta karunchan. Elías israelitasman nisqanta ukhunchareyqa, imayna sonqowanchus Jehovata yupaychashasqanchejta, imastachus ñaupajman churashasqanchejta qhawarikunapaj yanapawasunchej.

Pichus cheqa Dios kasqan sutʼi rikukun

12, 13. 1) ¿Imatá Elías, Baalpa sacerdotesninman nerqa? 2) ¿Imaynatá Jehovapi Elías jina atienekusqanchejta rikuchisunman?

12 Eliasqa, Baalpa sacerdotesninman nerqa uj altarta ruwaspa jaywanankuta chay pataman churanankuta, Baalmantataj ninata apachimunanta mañakunankuta ima. Eliaspis Jehovapaj uj altarta wakichinan karqa, ¿imapaj? Elías nerqa: “Mayqenchari ninata apachimonqa, chaymin [cheqa] Dios kanqa”, nispa. Arí, Eliasqa pichus cheqa Dios kasqanta sumajta yacharqa. Creeynin sinchʼi kasqanraykutaj enemigosninta saqerqa ñaupajta jaywanankuta wakichinankuta. Chayraykutaj ajllasqanku torota altarninkuman churaytawan, Baalpa sutinta qhapariyta qallarerqanku (1 Rey. 18:24, 25). *

13 Manañapis milagros ruwakunchu, Jehovaqa kasqan jinallapuni, Elías jinataj Paypi atienekusunman. Sutʼincharinapaj, Bibliaj nisqanwan churanakojkunawan tinkuspa, imatachus yuyasqankuta ninawanchejta mana manchachikunachu. Elías jinataj, Jehovaman chayta saqena. ¿Imaynatá? Noqanchejpi atienekunamantaqa, Jehovaj Palabranpi atienekuspa, mayqenchus “cheqa kajman kutirichinapaj” qhelqasqa kashan (2 Tim. 3:16).

Eliasqa, Baalta yupaychay qhasilla kasqanta tukuyman rikuchiyta munarqa

14. ¿Imaynatá Elías, Baalpa profetasninmanta alqochakorqa, imaraykutaj?

14 Baalpa profetasnenqa, jaywanankuta wakichiytawan “Baal, uyariwayku”, nispa kutin kutita qhaparerqanku. Biblia nin jinataj mana “ima parlayllapis uyarikorqachu, nitaj kutichejpis karqachu”. Chaupi pʼunchayta jinataj Eliasqa paykunamanta alqochakorqa, nerqataj: “Astawan jatunmanta qhapariychej, imaraykuchus payqa dioscharí. Ichapis unanchakushan, chayrí ichas imata ruwashan, [...] ichapis puñushan; rijchʼarichiychej ari”, nispa. Eliasqa yacharqa, Baalta yupaychay qhasilla kasqanta, chaytataj israelitas reparanankuta munarqa (1 Rey. 18:26, 27).

15. ¿Imaynatá Baalpa sacerdotesnin ruwasqanku, Diosta qhesachay mana allinchu kasqanta rikuchin?

15 Baalpa sacerdotesnintaj, Eliasta uyarispa, astawan “jatunmanta qhaparerqanku, imaynatachus paykuna yachasqankuman jina cuchilloswan, tʼojsina lanzaswan khuchurakuspa, yawarpurulla kanankukama”. Chaytataj qhasillata ruwarqanku, imaraykuchus “mana ima parlayllapis uyarikorqachu, nitaj pipis kutichej nitaj uyarejpis karqachu” (1 Rey. 18:28, 29). Arí, Baalqa mana karqachu, Satanaspa llulla cuentollan karqa, runasta Diosmanta karunchananpaj. Cheqamanta sutʼi rikukun ni pipis Jehová Dios jina kasqanta, llulla dioskunata yupaychajkunaqa, pʼenqaypi rikhurenqanku (Salmo 25:3; 115:4-8 leey).

Jehová Diospa ruwasqan

16. 1) Elías, 12 rumiswan Jehovaj altarninta allinchasqan, ¿imatá israelitasta yuyarichinman karqa? 2) ¿Imaynatá Elías, Jehovapi tukuy sonqo atienekusqanta rikucherqa?

16 Eliasñataj altarta wakichinan karqa. Cheqa yupaychayman churanakojkuna Diospa altarninta urmachisqankutataj, 12 rumiswan allincharqa. Ichá chayta ruwarqa 10 ayllusmanta kajkunata, Moisesnejta Dios 12 ayllusman Leyta qosqanpi kashallasqankutapuni yuyarichinanpaj. Chantá jaywananta wakicherqa, yakuwantaj jichʼaykorqa, ichá chay yakoqa Mediterráneo qochamanta karqa. Chantá uj larqʼata allallarqataj altarpa muyuyninpi, yakuwantaj juntʼaykucherqa. Rikunchej jina Eliasqa, Baalpa profetasninta tukuy imata ruwajta saqerqa jaywananku qʼolakunanpaj, paytaj jaywananman yakuwan jichʼaykorqa nina mana japʼikunanpaj jina. Eliasqa, Jehovapi atienekorqa, yacharqataj Pay ninata apachimunanta (1 Rey. 18:30-35).

Eliasqa, israelitasmanta llakikushallarqapuni, munarqataj pesachikunankuta, Jehová ‘sonqonkuta kutirichinanta’ ima

17. ¿Imaynatá Eliaspa mañakuynin imaschus llakichisqanta rikucherqa? ¿Imaynatá noqanchejpis pay jina mañakusunman?

17 Chantapis profeta Eliasqa, imachus llakichisqanta uj mañakuypi Jehovaman willarqa. Munarqataj israelitas yachanankuta Jehová Dioslla “Israelpa Senornin” kasqanta, nitaj Baalchu. Chantapis munallarqataj yachanankuta payqa Diospa kamachillan kasqanta, Diostataj jatunchananku kasqanta. Chantapis israelitasmanta llakikushallarqapuni, munarqataj ruwasqasninkumanta pesachikunankuta, Jehová ‘sonqonkuta kutirichinanta’ ima (1 Rey. 18:36, 37). Isrealitasqa mana creeyniyoj runas jina ruwasqankurayku, chay jina llakiypi kasharqanku, chaywanpis israelitasta yanapayta munallarqapuni. Noqanchejpis, Elías jina Jehová Diosmanta mañakushaspa Diospa sutinta munakusqanchejta, kʼumuykukuyniyoj kasqanchejta, wajkunata yanapayta munasqanchejta ima rikuchinanchej tiyan.

18, 19. 1) ¿Imaynatá Eliaspa mañakuyninman Jehová kuticherqa? 2) ¿Imaraykutaj Baalpa sacerdotesnin wañuchisqas karqanku?

18 Elías Diosmanta mañakuyta qallarishajtenqa, ichá ashkhas tapukusharqanku Jehová, Baal lanti jinallatajchus kasqanta chayri manachus. Mañakuyta tukojtintaj, tukuyninku pichus cheqa Dios kasqanta yacharqanku, Bibliataj nin: “Jinallapi Tata Diosmanta nina uraykʼamuspa, ujllata qʼolaykorqa chay ñakʼasqa torota, llantʼata, rumista, jallpʼata ima; larqʼapi yakutapis chʼakirpayacherqa”, nispa (1 Rey. 18:38). ¡Chaymá may sumajqa! Chayta israelitas rikuspa, ¿ima nerqankutaj?

“Jinallapi Tata Diosmanta nina urayk[amorqa]”

19 Tukuyninku qhaparerqanku: “Tata Diosllamin Diosqa; Tata Diosllamin Diosqa”, nispa (1 Rey. 18:39). Chaypacharaj israelitasqa pichus cheqa Dios kasqanta repararqanku. Chaywanpis Jehovaj ruwasqanta rikuyllatawan “Tata Diosllamin Diosqa” nisqankoqa, mana rikuchinchu creeyniyojpuni kasqankuta. Chayraykutaj Eliasqa, israelitasta waj jinamantawan creeyninkuta rikuchinankuta nerqa. Jehová, Israel llajtaman Ley qosqanman jina, llulla profetasta, lanti yupaychajkunata ima wañuchinanku karqa, chay kamachiytataj kasukunankuta nerqa (Deut. 13:5-9). Baalpa sacerdotesnenqa, Jehovaj enemigosnin karqanku, munaynin ruwakunantataj mana munarqankuchu. Mana khuyakunapaj jinataj karqanku, wawasta kausashajta mana khuyakuspa Baal lantipaj qʼolachisqankurayku (Proverbios 21:13 leey; Jer. 19:5). Cheqamantapuni chay runasqa, wañuchinapaj jina karqanku, chayraykutaj Elías kamachisqanman jina wañuchisqas karqanku (1 Rey. 18:40).

20. Yachayniyoj runas Baalpa profetasninta wañuchisqankumanta nisqanku, ¿imaraykú mana cheqachu?

20 Kay tiempomanta yachayniyoj runasqa, Carmelo orqopi ruwakusqan mana allinchu kasqanta ninku. Llakikunkutaj wakin runas Carmelo orqopi ruwakusqanman jina, waj religionesniyoj runasta wañuchiyta atillasqankuta yuyanankuta. Llakikunapaj jinataj ashkha runas kanku chay jinata ruwayta munajkuna. Chaywanpis profeta Eliasqa, Jehová Diospa kamachisqallanta kasukusharqa, chay llulla profetasta wañuchispataj cheqan kajllata ruwasharqa. Cheqa cristianosqa, yachanku enemigosninkoj contranpi mana ni ima armata apaykachanankuta. Astawanpis imatachus Jesús, Pedroman nisqanta kasukunku, Jesús nerqa: “Espadaykita waqaychay. Espadata oqharejkunaqa espadallawantaj wañuchisqa kanqanku”, nispa (Mat. 26:52). Aswan qhepamanqa, Jehová Dios cheqan kajta Churin Jesusnejta ruwanqa.

21. ¿Imaraykutaj Eliaspa creeyninmanta yachakusunman?

21 Cheqa cristianosqa, imaynatachus kausasqanchejwan creeyninchejta rikuchinanchej tiyan (Juan 3:16). Profeta Eliaspa ruwasqanmanta mayta yachakusunman, payqa Jehovallata yupaycharqa, israelitasmantaj pay jina ruwanankuta nerqa. Mana manchachikuspataj Baal lantita yupaychay qhasi manakaj, runasta Jehová Diosmanta karunchananpaj Satanaspa llulla cuentollan kasqanta nerqa. Chaywanpis runasman Jehovalla cheqa Dios kasqanta rikuchinanpaj mana payllapichu atienekorqa, manaqa Jehovallapi. Cheqamantapuni payqa cheqa yupaychayta jarkʼarqa, paymantataj mayta yachakusunman.

^ párr. 9 Carmelo orqoqa qʼomerllapuni kaj, jatun qochamanta phuyus sayarisqanta wayra chay orqo ladoman apasqanrayku, chhulla kasqanrayku ima. Baalta yupaychajkunataj, Baal parachimusqanta yuyasqankuraykusina Carmelo orqopi Baalta yupaychaj kanku. Chay pacha Carmelo orqo chʼaki, tʼojralla kashasqanqa, sumaj karqa rikuchinapaj Baalta yupaychay qhasilla kasqanta.

^ párr. 12 Eliasqa, chay runasta jaywanankuman ninata mana japʼichinankuta sutʼita nerqa. Wakin yachayniyoj runas nisqankuman jina, lantista yupaychajkunaqa, wakin kutis altaresninku urapi juskʼusta saqej kanku chaymanta ninata japʼichispa, diosninku japʼichisqanta ninankupaj.