1. ¿Imaynataj Marta kasharqa, imaraykutaj?

MARTAQA, mana qonqayta aterqachu chhanka juskʼupi hermanonta pʼampaykuspa, uj jatun rumiwan wisqʼaykusqankuta. Phutiynenqa, may jatun, may llakiytaj karqa. Hermanon wañupusqantaqa mana creeyta aterqachu. Tawa pʼunchayñataj karqa hermanon wañupusqanmanta, ashkha runastaj waturikoj rerqanku. Chay pʼunchaykunaqa may llakiypuni karqa.

2, 3. 1) ¿Imaynataj Marta kasharqa Jesusta rikuspa? 2) ¿Imatataj Martaj nisqan rikuchin?

² Martaqa, Jesuspa ñaupaqenpi kasharqa, pitachus Lázaro mayta munakorqa. Payta watejmanta rikuspataj ichá astawan llakikorqa, imaraykuchus, paylla hermanonta mana wañunanpaj yanapayta atinman karqa. Betania ranchitomanta jawapi Jesuswan tinkojtenqa, llakiynin pisiyarqa. Imaraykuchus payqa, may khuyakuywan, kʼachamantataj Martata qhawarerqa. Chantapis Jesusqa, creeyninta, wañusqas kausarimunankupi creeyninta ima kallpachananpaj tapuykunata ruwarqa. Chayraykutaj Martaqa, “noqa creeni qan Cristo kasqaykita, Diospa Churin, pichus kay pachaman jamunan karqa, chay”, nispa nerqa (Juan 11:27).

³ Martaqa, sinchʼi creeyniyoj warmi karqa. Biblia paymanta pisillata parlajtinpis, paypa ruwasqanqa creeyninchejta kallpachanapaj mayta yanapawasunman. Chaywanpis ñaupajtaqa, Biblia paymanta imatachus ñaupaj kutirayku parlasqanmantaraj yachakuna.

4. ¿Martaj familianpi mashkhataj karqanku, chantá imaynatá Jesús paykunawan kausakoj?

⁴ Lazaroqa, killas ñaupajta manaraj onqosqa kashaspa Jesucristota wasinman wajyarikorqa. Yachakusqanman jinataj Lazaroqa, hermanasninwan nisunman Martawan, Mariawan uj wasillapisina tiyakoj kanku. Wakin yachayniyoj runasqa, Marta kuraj  kasqanta ninku, wasinman jamojkunata sumajta atiendesqanrayku, wakin kutis Bibliapi sutinta ñaupajta oqharikusqanrayku ima (Juan 11:5). Kinsantinmanta mayqennillankupis casarakorqankuchus manachus chaytaqa, mana yachanchejchu. Paykuna Jesuswan sumaj amigos kasqallankuta yachanchej. Sutʼincharinapaj; Jesusqa, Judeapi willashajtin runas churanakojtinku paykunaj wasinkupi qhepakuyta yachaj. Chay wasipi paykunawan kaspa, ¡maytachá kusikoj!

5, 6. 1) ¿Imaraykutaj Marta, Jesús wasinman rejtin ashkha ruwanasniyoj kasharqa? 2) ¿Imatá María ruwarqa Jesús wasinman chayajtin?

⁵ Martaqa, wasinman wajyarisqa kajkunata sumajta atiendej, wasinpi qhepakunankupajtaj tukuy imata wakichej. Payqa kʼuchi warmi karqa, wasinpi imatapis ruwaykushallajpuni, astawanrajchá Jesuspajqa. Chayrayku Jesuspaj, paywan rejkunapaj ima uj sumaj mikhunata wakicherqa miskʼirichikunankupaj jina. Jaqay tiempopeqa, wajkunata wasiman wajyarikuyta sumajpaj qhawaj kanku. Wasinkuman wajyarisqa chayajtintaj, muchʼaykoj kanku, jukʼutasninta orqhoj kanku, chakisninta mayllaj kanku, umanmantaj qʼapashaj aceitewan jawej kanku (Lucas 7:44-47 leey). Arí, sumajta atiendenankupajqa, puñuna wasita, mikhunatapis sumajnintapuni wakichipoj kanku.

⁶ Martawan Mariawanqa, ashkha ruwanasniyoj karqanku Jesús wasinkuman waturikoj rinan kasqanrayku. Martamanta nisqaqa, Mariata Diosmanta astawan yachakuyta munajta jina rejsikun. Payqa niraj Jesús chayamushajtin hermananta ruwayserqa, Jesús chayamojtintaj manaña. Chay kutipitaj Jesusqa, chaypi kajkunaman sumajta yachachisharqa. Chay tiempomanta religionesta kamachejkunamanta nisqaqa, Jesús warmista jatunpaj qhawaj, Diospa Reinonmantapis paykunaman willaj. Chayraykutaj Mariaqa, Jesuspa ñaupaqenpi tiyaykukuspa tukuy parlasqanta sumajta uyarerqa.

7, 8. ¿Imaraykutaj Marta astawan phiñakusharqa, chantá imatá ruwarqa?

⁷ Ichapis chayta rikuspa Martaqa phiñakorqa. Wasinman wajyarisqa kajkunapaj mikhunata wakichishasqanman jinataj astawanrajchá phiñakorqa. Hermananta chaypi tiyaykukuspa mana imapi yanapaysikusqanta rikuspataj, uj jinayarqachá. Imaraykuchus payqa sapallan mana tukuy imata ruwayta atisharqachu.

⁸ Martaqa may phiñasqa kasqantaqa manaña pakayta aterqachu. Chayraykutaj Jesús yachachishajtin nerqa: “Señor, manachu rikunki ñañay mana ruwaysiwasqanta? Niy ari yanapanawanta”, nispa (Luc. 10:40). Chayta nispaqa, Marta suyasharqa Jesús Mariata kʼaminanta, ruwaysimuy ninanta ima.

9, 10. 1) ¿Imatá Jesús, Martaman nerqa? 2) ¿Imaynatá yachanchej Jesús, Martaj ruwasqanta mana pisipajchu qhawasqanta?

 ⁹ Jesuspa kutichisqanqa ichapis Martata tʼukucherqa, Bibliata leejkunamanta wakinta jina. Jesusqa kʼachamanta kuticherqa: “Marta, Marta, ancha phutisqa kashanki, musphashankitaj chay chhika ruwanaswan. Ujllamin aswan walejqa. Mariaqa ajllakun chay aswan walej kajta. Chaytaqa mana pipis qhechonqachu”, nispa (Luc. 10:41, 42). ¿Imatá Jesús chaywan niyta munasharqa? ¿Kay pachapi kapuyniyoj kayta, Diosmanta nisqaqa astawan munakusqantachu nisharqa? Chayrí, ¿mayta waykʼushasqanta pisipaj qhawasqantachu nisharqa?

¹⁰ Mana. Payqa Marta tukuy sonqo mikhuyta wakichishasqanta allinpaj qhawarqa. Nitaj sumaj mikhunata wakichiyta juchapajchu qhawarqa, imaraykuchus ñaupaj kutillapi, Mateoj wasinman uj “jatun mikhuyta” wakichipusqankuman rerqa (Luc. 5:29). Marta imatachus ñaupajman churashasqan mana allinchu karqa, imaraykuchus payqa mikhunata waykʼuyllapi anchata yuyasharqa. Chayta ruwasqanrayku, ¿imatataj mana ajllakorqachu?

11, 12. ¿Imaynatá Jesús, Martaj phiñakuyninta tiyaykucherqa?

¹¹ Jesús, Diospa kʼata Churenqa Martaj wasinman cheqa kajta yachachej rerqa. Yachachisqanwantaj ni imapis kikinchakorqachu, ni Marta sumaj mikhunata waykʼusqanpis. Cheqamantachá Jesús llakikorqa chay kutipi amigan creeyninta kallpachananmantaqa, may chhika ruwanaswan musphashasqanmanta. * Chayraykuchá Jesusqa Mariata uyarinanta saqerqa.

¹² Jesusqa, Martaj phiñakuyninta tiyaykuchinanpaj kʼachallamanta kayta nerqa: “Marta, Marta, ancha phutisqa kashanki, musphashankitaj chay chhika ruwanaswan”, nispa. Arí, mana jatun mikhuytapunichu waykʼunanku karqa, imaraykuchus Jesuspa yachachisqanta uyarinanku kasharqa. Chayraykutaj Jesusqa, María “aswan walej kajta” ajllakusqanta nerqa, nisunman yachachisqanta uyarejta saqerqa.

13. Jesús, Martaman nisqanmanta, ¿imatá yachakusunman?

 ¹³ Kay tiempomanta cristianosqa, Martaj kausayninmanta mayta yachakusunman. Sutʼincharinapaj, yachachiwanchej “Diosmanta” yachakoyqa may allinpuni kasqanta, waj imasmanta nisqaqa (Mat. 5:3, Dios Parlapawanchej). Chantapis Marta jina wajkunata wasinchejman wajyarikusunman. Chaywanpis mana jatun mikhunatapunichu wakichinanchej tiyan, manaqa “aswan walej kajta” ajllayta yachananchej tiyan. Nisunman hermanosninchejwan tantakuspaqa, mikhunallapi yuyanamantaqa, purajmanta kallpachanakusunman, Diosmanta imatachus yachakusqanchejtapis parlarisunman (Romanos 1:11, 12 leey). Uj imitallatapis hermanosninchejwan ruwayqa, purajmanta kallpachanakunapaj yanapawasunman.

14. ¿Imaynatá yachanchej Marta tukuy sonqo Jesuspa yuyaychasqanta japʼikusqanta?

¹⁴ Jesuspa kʼamisqanta Marta, ¿japʼikorqachu? Arí. Imaraykuchus apóstol Juan Lazaromanta parlayta qallarishaspa nerqa: “Jesusqa mayta munakoj Martata, ñañanta, Lazarotapis”, nispa (Juan 11:5). Jesús Betaniaman risqanmanta ashkha killasña karqa, Martataj paywan mana phiñasqachu kasharqa. Astawanpis Jesuspa yuyaychasqanta tukuy sonqo japʼikorqa. Chay ruwasqanmantapis mayta yachakullasunmantaj, imaraykuchus tukuypis necesitanchejpuni pillapis kʼamirinawanchejta.

15, 16. 1) ¿Imatá Marta ruwarqa Lázaro onqoykojtin? 2) ¿Imaraykutaj Martawan, Mariawan mayta llakikorqanku?

¹⁵ Martaqa, Lázaro onqoykojtin qhawarqa. Sanoyakunanpajtaj tukuy atisqanta ruwarqa, chaywanpis Lazaroqa astawan onqoykullarqapuni. Chayraykutaj payta, Martawan, Mariawanqa mayta qhawallarqankupuni. Martaqa hermanonta onqosqata rikuspa, yuyarikorqachá wawamantapacha khuska kusiypi, llakiypi ima kausakusqankuta.

¹⁶ Lazaroj hermanasnenqa, mana sanoyakunanpaj jina kasqanta reparajtinkutaj, Jesusman willachimorqanku: “Señor, munasqa kawsaqeykeqa onqosqa kashan”, nispa, Jesustaj Betaniamanta iskay pʼunchay puriypi kasharqa Diosmanta willaspa (Juan 11:1, 3). Martawan, Mariawanqa Jesús, Lazarota mayta munakusqanta yacharqanku, onqoyninmanta sanoyachinanpaj tukuy imata ruwayta atisqantapis. Chaywanpis, ¿suyasharqankuchu Jesús, Lázaro niraj wañupushajtin chayananta? Ajina karqa chayqa, maytachá llakikorqanku, imaraykuchus Lázaro wañuporqa.

17. ¿Imaraykutaj Marta may llakisqa kasharqa, chantá imatá ruwarqa Jesús wasinman rishasqanta yachaspa?

¹⁷ Iskayninkutaj hermanonkumanta mayta waqarqanku, pʼampanankupajtaj wakichikorqanku, Betaniamanta, muyuyninpi kaj llajtitasmanta ima, ashkha runas waturikoj rerqanku. Martaqa, Jesús mana chayamusqanrayku astawan llakikorqa. Lázaro wañupusqanmanta tawa pʼunchayninmantaj Jesús jamushasqanta, qayllapiña kashasqantataj yacharqa. Chay jina llakisqa kashaspapis usqhayllata jatarikuytawan, Mariaman mana imata willaspalla Jesusta taripaj rerqa (Juan 11:18-20 leey).

18, 19. ¿Ima suyakuypitaj sinchʼita Marta creerqa, chantá imaraykutaj creeynin jatun karqa?

¹⁸ Jesusta rikuytawantaj, imachus paykunata chay pʼunchaykunapi  llakichisqanta “Señor, kaypichus kawaj karqa chayqa, turay mana wañupunmanchu karqa”, nispa willarqa. Martaqa creeyninta, suyakuyninta ima mana chinkacherqachu, chayraykutaj nerqa: “Chaywampis noqa yachani, imatachus Diosmanta mañakunki, chayta pay qosunanta”, nispa. Jesustaj suyakuyninta kallpachananpaj nerqa: “Turayki kawsarimonqa”, nispa (Juan 11:21-23).

¹⁹ Martaqa, Jesús qhepa pʼunchaykunamanta parlashasqanta yuyarqa, chayrayku kuticherqa: “Arí, noqa yachani kawsarimunanta qhepa pʼunchaypi, wañusqas kawsarimonqanku chaypacha”, nispa (Juan 11:24). Martaqa, chayta nispa jatun creeyniyoj kasqanta rikucherqa. Judiospa religionninkuta kamachejkunamanta Saduceos wañusqas mana kausarimunankuta nejtinkupis, Martaqa Diospa Palabran wañusqas kausarimunankuta nisqanpi  creerqa (Dan. 12:13; Mar. 12:18, 19). Chantapis yacharqa Jesús wañusqas kausarimunankumanta willasqanta, wajkunata kausarichisqanta ima. Chaywanpis chay pʼunchaykamaqa Jesús mana pitapis tawa pʼunchaytaña wañusqa kajta kausaricherqachu. Martataj mana yacharqachu imachus kananta.

20. Juan 11:25-27 Jesús imatachus nisqanta, Marta imatachus kutichisqanta ima sutʼinchariy.

²⁰ Chantapis Jesús nerqa: “Noqa kani kawsarimuy, kawsaytaj”, nispa. Imaraykuchus Jehová Dios payman atiyta qorqa, qhepaman pachantinpi wañusqasta kausarichinanpaj. Jesusqa Martata tapurerqa: “Chayta creenkichu?”, nispa, paytaj “creeni”, nispa kuticherqa. Arí, Martaqa, Jesús, Cristo chayri Mesías kasqanta, Diospa Churin kasqanta ima creerqa, pichus unay tiempo profetas willasqankuman jina kay pachaman jamunan karqa chay (Juan 5:28, 29; Juan 11:25-27 leey).

21, 22. 1) ¿Imaynatá Jesús pillapis wañupojtin llakikusqanta rikucherqa? 2) Imaynatachus Lázaro kausarimusqanta, sutʼinchay.

²¹ Jehová, Jesucristo ima chay jina creeyta, ¿jatunpajchu qhawanku? Arí. Kunantaj imachus jaqay tiempopi kasqanta qhawarina: Martaqa usqhayllata hermananta maskʼaj rerqa. Chantá rikorqa Jesusta, Mariawan, payta sonqochaj jamojkunawan ima parlarishaspa mayta phutikusqanta. Chantapis Martaqa, Jesusta, Lázaro wañupusqanmanta waqajta rikullarqataj, imaraykuchus Jesusqa mana pʼenqakorqachu llakiyninta rikuchiyta. Chantapis Martaqa, Jesusta hermanonpa aya pʼampanamanta rumita ithirichinankuta nejta uyarerqa (Juan 11:28-39).

²² Martaqa, hermanon tawa pʼunchayña pʼampasqa kasqanrayku asnashanñachá nerqa. Chaywanpis Jesusqa yuyaricherqa: “Manachu nerqayki, creenkichus chayqa Diospa jatun kayninta rikunaykita?”, nispa. Martataj chayta creerqa, Jehovaj jatun kaynintataj rikorqa. Chay kutipitaj Dios, Churinman atiyta qorqa Lazarota kausarichinanpaj. Martaqa nichá ni jaykʼaj qonqarqachu kaykunata: Jesús Lazarota llojsimunanpaj kamachisqanta, Lázaro kausarimuytawan vendaswan maytʼusqa llojsimusqanta, Jesús, “phaskaraychej, [saqeychejtaj ripunanta, NM]”, nisqanta, kinsantin hermanos kusiywan abrazanakusqankuta ima (Juan 11:40-44 leey). Martaj jatun llakiynintaj chinkaporqa.

23. ¿Imatá Jehová, Jesús ima ruwayta munanku, imatataj ruwananchej tiyan?

²³ Lázaro kausarimusqanqa, wañusqas kausarimunanku mana uj cuentollachu kasqanta rikuchiwanchej, imaraykuchus Diospa Palabranqa wakin runas wañuymanta kausarimusqankutapuni yachachiwanchej (Job 14:14, 15). Jehová, Jesucristo ima,  imaynatachus Martata, Mariata, Lazarota ima tʼinkarqanku, kikillantataj kamachisninman creeyninkurayku tʼinkayta munanku. Marta jina creeyninchejta rikuchisunchej chayqa, mayta bendeciwasunchej.

24. ¿Maykʼajmantapachataj Martamanta manaña Bibliapi parlakunchu?

²⁴ Bibliaqa ujtawan Martamanta parlawanchej. Chaytaj Jesús wañupunanpaj uj semana faltashajtin karqa. Jesús ñakʼarinanta yachaspa, watejmanta Betaniapi amigosninpa wasinkupi qhepakorqa. Betaniamantapachataj Jerusalenkama kinsa kilometrosta purej. Chantá Bibliaqa Jesuswan Lazarowan, lepra onqoyniyoj Simonpa wasinpi mikhushajtinku, “Martaqa mikhuyta jaywarasharqa” nispa nin. Chaymantapachataj Bibliapi manaña Martamanta parlakunchu (Juan 12:2).

25. ¿Imaraykutaj qotuchakuypaj Marta jina ruwaj hermanas uj sumaj bendición kanku?

²⁵ Bibliaqa, Martamanta ñaupaj kutirayku parlaspa ashkha ruwanasniyoj kasqanta nin, qhepa kajpitaj ashkha ruwanasniyoj kasqallantataj nin, Martaqa, wajkunarayku kallpachakullajpuni. Kay tiempopipis qotuchakuypi Marta jina ashkha hermanas tiyan, pikunachus wajyarikuyta yachanku, creeyninkuraykutaj wajkunata yanapanankupaj kallpachakunku. Martaqa ñaupajpi jina creeyninta rikuchillarqapuni. Chay creeynintaj waj chʼampaykunata atipananpajpis yanaparqa.

26. ¿Imaspitaj Martata creeynin yanaparqa?

²⁶ Pisi pʼunchayninmantaj, Martaqa uj llakiyta atipanan karqa, imaraykuchus Jesusta enemigosnin wañucherqanku. Chantapis Jesuspa enemigosnillantaj ñaupajta Lazarota wañuchiyta munarqanku, imajtinchus Lázaro kausarimusqanrayku Jesuspi ashkha runas creerqanku (Juan 12:9-11 leey). Aswan qhepamantaj Martata, hermanosninmanta wañuy tʼaqarqa. Mana yachanchejchu maykʼajchus, imaynatachus paykuna wañupusqankuta, chaywanpis Martataqa, creeynin wañupunankama ima chʼampaytapis muchunanpaj maytachá yanaparqa. Arí, noqanchejpis Martaj creeyninmanta, ¡maytapuni yachakusunman!