1, 2. Pa tjitwa tjike mehupo raElia meyuva rovitjitwa ovihimise ndo?

ELIA tjaa tupuka okuyenda koJesreel tjandje ma ku roko neyuru tjandje mari yende ama ri zozere. Ondjira yokuyenda ngo ya ri onde, nu Elia ka ri omurumendu omutanda. Nungwari eye wa tupuka nokuhinakusuva, orondu ‘Muhona we mu zeuparisa.’ Eye we rimuna omasa nge hiya rora okukara nawo kaparukaze. Nu wa za nokusyepo oukambe mbwaau nana etemba raAhab rouhona!​—Lesa 1 Ozombara 18:46.

² Elia wa ri erike mondjira onde ndjo. Ripura na ye tji ma yeka omata wombura momurungu we ngunda ama tupuka, na tji me ripura ohunga noviṋa avihe mbya tjitwa meyuva ndo. Indi tjiri ra ri eyuva rondoṋeno ku Jehova, Mukuru waElia nakomerikotemeneno watjiri. Elia kaa yenene okumuna Ondundu Karmel, rukwao, orundu tjandje eye wa kaseka neyuru tjandje ra zozerisiwa i ombura. Pondundu ndji Jehova opa zirira ongumbiro yaElia na tjiti otjihimise tji tja raisa kutja omerikotameneno waBaal ya ri posyo. Ovaprofete ovengi vaBaal opu va tjiukisiwa kutja ovanavizeze novanavineya nu opu va yandekerwa wina. Okuzambo Elia wa kumba ku Jehova kutja ma yandise ourumbu mbwa haverere ehi ndo oure wozombura ndatu nohinga. Jehova rukwao wa zuvira ongumbiro yaElia na rokisa ombura!​—1 Ozomb. 18:18-45.

3, 4. (a) Ongwaye Elia tja ri nomaundjiro omanene wokutja oviṋa mavi runduruka, indu tja ri mondjira okuyenda koJesreel? (b) Matu katara komapuriro yeṋe?

³ Elia tjaa tupuka mondjira ozokilometa 30 okuyenda koJesreel, ngahino wa ri nomaundjiro omanene wokutja oviṋa nambano mavi runduruka. Eye ngahino ee ripura nao mena rokutja ovaprofete vaBaal va yandekwa. Wina mape ya ee ripura kutja kombunda yokumuna ovitjitwa avihe mbyo, Ahab me ritanaura, na poka komerikotameneno waBaal, na tjaere omukazendu we Isebel kutja aha tatumisa ovakarere vaJehova.

⁴ Indu oviṋa tji mavi kayenda momuano mbu matu vanga, tu muna kutja mavi karerere momwano mbwo. Mape ya atu munu kutja ozongaro zetu zehupo maze runduruka poo nandarire omauzeu wetu maye isapewa. Ndovazu Elia ee ripura nao, katjikumise  orondu eye “wa ri omundu otja eṱe.” (Jak. 5:17) Nungwari omauzeu waElia kaye ya kapita ngunda. Orondu kombunda yozoiri katjondumba eye ma kakara nemuma nau mombepo nga tji ma zeri okukoka. Pa tjitwa tjike, nu Jehova wa vatera vi omuprofete we okuhara ongamburiro nouvanḓe rukwao? Indjeye tu tare.

5. Ahab we rihonga okukara nondengero ku Jehova kombunda yoviṋa mbya tjitwa pOndundu Karmel poo indee, nu matu tjiwa vi?

⁵ Indu Ahab tja kavaza kondjuwo ye youhona moJesreel, u na pa raisa kutja wa rundurura ongaro ye? Ombeibela mai tja: “Ombara Ahab wa raera komukazendu we Isebel oviṋa avihe Elia mbya tjita, na indu tja zepa ovaprofete avehe vaBaal.” (1 Ozomb. 19:1) Wa munu kutja mehungi raAhab ohunga novitjitwa vyeyuva ndo, kena pa hungira ohunga na Jehova Mukuru? Nandarire kutja Ahab wa muna ovihimise avihe mbyo, eye ngunda kaa munu kutja Jehova ongwe vi tjita, orondu kee ripura otja Jehova. Eye ee ripura kutja oviṋa avihe mbi ‘vya tjitwa i Elia.’ Ihi tja ri otjiraisiro tjokutja eye ngunda kari nondengero ku Jehova Mukuru. Nu omukazendu we omunangore wa tjita vi tja zuva ombuze ndji?

6. Isebel wa hinda ombuze iṋe ku Elia, nu oyo ya ri nomaheero watjike?

⁶ Esebel wa pindikire tjinene! Nu wa hinda ombuze ndji ku Elia: “Oomukuru vovisenginina ngave ndji zepe muhuka moruveze tjingerwo ndwi, tji mbi ha tjitire otjiṋa tjingetjo kove, ihi tji wa tjita kovaprofete.” (1 Ozomb. 19:2) Indi ra ri erakiza rokutja Isebel ma zepa Elia. Isebel wa yana kutja eye omuini nga ṱe ndovazu kazepere Elia meyuva ndo, mena rovaprofete vaBaal, Elia mba zepa. Ripura na Elia tji ma pendurwa mozomboṱu mongurova ndjaa ku roko ombura onḓeu moJesreel, na tji ma zuu omambo omatirise ngo okuza kombara oserekaze Isebel. Omambo ngo ye mu ṱuna vi?

7. Omambo waIsebel ya ṱuna vi ku Elia nu eye wa tjita vi?

⁷ Ndovazu Elia aa munu kutja otjirwa ku nomerikotameneno waBaal tja manuka, eye we ripura posyo. Isebel kena pa rundurura ongaro ye nandarire kombunda yoviṋa avihe mbya kayenda po. Ovaprofete varwe vaJehova ovaṱakame va zeperwe rukuru otja komarakiza waIsebel, nu nambano aape munika aayo Elia ongu ri pokuzepewa. Omambo waIsebel ngo ya ṱuna vi ku Elia? Ombeibela mai tja: “Elia wa tira.” Mape ya Elia ngahino ee ripura nomuano wokuhinombinḓu komutima Isebel mu ma vanga okumuzepa. Nu mape ya omeripura ngo onge mu ngundiparisa. Katu nakutjiwa kutja ee ripurire koviṋa mbyo poo indee, posi yokutja matu tjiwa kutja eye wa “taurisa omuinyo we.”​—1 Ozomb. 18:4; 19:3.

8. (a) Ouzeu waPetrus wa sanene vi kowaElia? (b) Matu rihongere tjike ku Elia na Petrus?

 ⁸ Elia kari omukarere omutenga waMukuru ngwa taarerwe i emuma. Kombunda, omuapostele Petrus wina wa ri nouzeu tjingewo. Okutara kotjihorera, indu Jesus tja ningira Petrus kutja ve kayende pamwe kombanda yomeva, Petrus wa uta okutara ‘kotjivepo otjinamasa.’ Eye wa uta okutira na utu okuṱomwina. (Lesa Mateus 14:30.) Ovihorera vyaElia na Petrus mavi tu hongo otjiṋa otjinanḓengu. Tji matu vanga kutja tu rire ozombanḓe, katu sokuripurira koviṋa mbi mavi tu pe emuma. Matu sokuzika omeho wetu ku Jehova ngu tupa omaundjiro nomasa.

9. Serekarera ouyenda waElia nongaro ma ri indu tja taura.

⁹ Mena remuma Elia wa taurira koBerseba, tji tja ri ozokilometa ape 150 popezu nomukoka omukonde wehi, kokunene kwaJuda. Tja vasa ngo eye wa isa omukarere we nai mokuti onguza erike. Ombeibela mai tja eye wa kayenda “oure weyuva arihe.” Okutja ngahino wa kayenda okuza komuhuka nokuhinovikurya poo nandarire oviṋa vyarwe mbi ma hepa. Mena rombameno nemuma nda ri naro, eye wa kayenda mokuti onguza ama pi komutenya. Eyuva tjaari yende ama ri kahita, Elia ka ri nomasa okukayenda rukwao. Wa urirwe tjinene nu otja kahaama kehi yomuti, orondu oopoṋa paa yenene okumuna omuzire.​—1 Ozomb. 19:4.

10, 11. (a) Ongumbiro yaElia ya ri nomaheero wa ye? (b) Ungurisa omatjangwa nga yandjwa mbo okukahurura ozongaro zovakarere vaJehova varwe mba ri nombameno noruhoze.

¹⁰ Elia wa kumba ku Mukuru. Nu e mu raere kutja ma zeri okukoka. Elia wa tja: “Ami tjinga ambi he ri omusemba pootate!” Eye aa tjiwa kutja oruveze ndwo ooihe va ri oruuma nomaṱupa uriri meyendo, nu kaave yenene okuvatera omundu. (Omuzuv. 9:10) Elia wina ee rimunu kutja ke nombatero. Opa zokutja: “Opuwo nambano, Muhona.” Okuhupira tjike komurungu?

¹¹ Nu hapo otjihimise okumuna omukarere waMukuru e nombameno ndji ṱa mbo? Kako, katji sokutuhimisa. Pe novarumendu novakazendu ovengi ovaṱakame mbe tamunwa mOmbeibela mba ri nombameno poo oruhoze nga tjaave zeri okukoka. Tjiva vawo va ri Rebeka, Jakob, Moses na Job.​—Gen. 25:22; 37:35; Num. 11:13-15; Job 14:13.

12. Tji u nombameno otja Elia mo yenene okumuhorera vi?

¹² Ndino tu hupa ‘motuveze otuzeu,’ okutja katjihimise kutja  ovandu ovengi, nandarire ovakarere vaMukuru ovaṱakame ve kara nombameno momiinyo. (2 Tim. 3:1) Tji u nombameno otja indjo, horera ku Elia mokukumba ku Mukuru nomasa nu u hepure omauzeu woye aehe ku ye. Orondu Jehova “oNdjambi womayaruriro pehi aehe womutima.” (Lesa 2 Ovakorinte 1:3, 4.) Nu hapo Jehova wa huhumiṋa Elia poo indee?

13, 14. (a) Jehova wa ungurisa vi omuengeli we okuraisira omuprofete we kutja ee rikendere ku ye? (b) Ongwaye tje ri otjiṋa otjiyanḓiparise okutjiwa kutja Jehova u tjiwa ozondando noungundipare wetu nawa?

¹³ Jehova mape ya wa ri noumune uṋe indu tjaa tara okuza meyuru na munu omuprofete we omusuverwa a rara kehi yomuti mokuti ongaango nu ame riyarikaṋa ku ye kutja a koke? Katu nakuhepa okuhaka kutja wa ri noumune uṋe. Orondu Elia tja za nokutwaererwa mozombuṱu, Jehova wa hinda omuengeli we. Omuengeli wa pendura Elia kaṱiṱi nokuhinokumuhanduza na tja: “Penduka u rye!” Elia wa penduka, a ri omboroto ombyu nawa ndja rongerisirwe i omuengeli nomeva nga ri potjiuru tje. Elia u na pa posa ondangi? Ombeibela i tu raera kutja omuprofete wa rya na nu okuzambo a rangavara rukwao. Eye ngahino wa ri nombameno tjinene nga tje ha yenenene okuhungira. Kutja pa ri nao poo indee, omuengeli we mu pendura rukwao, ngahino menyunguhuka. Nu rukwao wa raera Elia kutja: “Penduka u rye, tjapo ouyenda mau rire ouzeu kove.”​—1 Ozomb. 19:5-7.

¹⁴ Mena rondjiviro ndja pewa i Mukuru, omuengeli ngwi aa tjiwa kutja Elia ma i pi. Eye aa tjiwa kutja Elia kamaa yenenisa ouyenda we mbwi momasa we omuini. Tjiri otjiṋa otjiyanḓiparise okukarera Mukuru ngu tjiwa ozondando noungundipare wetu! (Lesa Epsalme 103:13, 14.) Eriro ndo ra vatera vi Elia?

15, 16. (a) Ovikurya Jehova mbya yandja ku Elia vye mu vatera kutja ma tjite vi? (b) Ongwaye tji matu sokuraisa ondangi komuano Jehova mbwe parura ovakarere ve ndino?

¹⁵ Ombeibela komurungu mai tja: “Elia wa penduka na ri na nu, novikurya vye mu pa omasa nga yenene okukayenda oure womayuva omirongo vine koSinai indji ondundu yaNdjambi.” (1 Ozomb. 19:8) Elia we ritjaera kovikurya oure womayuva 40 tjimuna Moses ngwa ri ko ozombura ape 600 komurungu we, na Jesus ngwa ri ko ozombura ape 1000 kombunda ye. (Eks. 34:28; Luk. 4:1, 2) Eriro rimwe ndo ka ri isapere omauzeu waElia aehe, posi yokutja re mu pa omasa momuano omuhimise. Ripura nomurumendu omukurundu ngwi tjaa kayenda oure womayuva 40 mokuti ongaango!

¹⁶ Jehova wina u zeuparisa ovakarere ve ndino, ka novikurya uriri otja Elia, nungwari wina u ve pa ondjiviro ndji ve vatera okuṱiza oupanga ouwa kuna Ye. Eye u parura ovakarere ve novikurya  vyombepo. (Mat. 4:4) Okurihonga ohunga na Mukuru okuza mEmbo re nomambo nga zikamena kOmbeibela, kwa sana nokurya ovikurya mbi tu pa omasa wokukayenda komurungu okumukarera. Okurya ovikurya mbi mape ya kamaa ku isapo omauzeu wetu aehe, posi yokutja ku tu vatera okutjinda ngamwa oviṋa mbi mape ya avi rire ovizeu ku eṱe okutjinda. Ovyo wina vi twara ‘komuinyo waaruhe.’​—Joh. 17:3.

17. Elia wa ya pi, nu ongwaye oruveze ndwo tji rwa ri orunanḓengu tjinene nao?

¹⁷ Elia wa kayenda ozokilometa ape 320 nga tja kavaza kOndundu Sinai. Indwi rwa ri oruveze orunamakuruhungi, orondu Jehova Mukuru opa ungurisa omuengeli we okurimunikisa ku Moses motjihwa tjaatji pi nu poruveze ndwi Jehova opa katjitira omerikutiropamwe ku notjiwaṋa tjaIsrael. Nu Elia wa kaunda mondimba poruveze tjingerwo.

18, 19. (a)  Epuriro riṋe omuengeli waJehova nda pura Elia, nu Elia wa zira vi? (b) Oviṋa viṋe vitatu mbya wisa ombepo yaElia tjinene nao?

¹⁸ POndundu Sinai, Jehova “wa hungira” kuna Elia okupitira momuengeli we na tja: “Elia, mo ungura tjike mba?” Epuriro ndi mape ya ra purwa momuano worusuvero, orondu Elia wa muna kutja Jehova me mu ningire okuhepura ouzeu we. Nu Elia wa hepura omauzeu we aehe ku Jehova! Eye wa tja: “Muhona, Ndjambi Omunamasaaehe, ami mbe Ku karera aruhe, Ove erike. Nungwari imba Ovaisrael va isa po omerikutiropamwe na Ove, va haṋa ovipunguhiro vyoye nu va zepa ovaprofete voye avehe. Owami erike ngu mba sewa po, novandu mave vanga okundjizepa.” (1 Ozomb. 19:9, 10) Omambo waElia nga maye tu hongo oviṋa vitatu mbye mu wisa ombepo tjinene nao.

¹⁹ Rutenga, Elia aa munu kutja oviungura vye vya ri omungandjo. Nakombanda yozombura azehe nḓa karera Jehova, okutwa ena nomerikotameneno waMukuru pondongamo, Elia aa munu kutja ozongaro za ririra ko ozombi. Ovandu ngunda kava ri nouṱakame, aave pirukire Mukuru nu omerikotameneno woposyo aaye takavarere ko. Otjitjavari, Elia aa munu kutja wa sewa erike. Eye wa tja: “Owami erike ngu mba sewa po,” orondu ee ripura kutja eye erike mokati kotjiwaṋa tjaIsrael ongwa sewa ko ngu karera Jehova. Otjitjatatu, Elia wa ri nemuma. Ovaprofete varwe vaJehova ovaṱakame va zepewa, nu aa munu kutja eye nambano ongu ri pokuzepewa. Ngahino kari oupupu ku Elia okuitavera kutja wa ri nemuma, posi yokutja kena pa yandjera kutja omeritongamisiro poo ohoṋi i mu tjaere okuraera Jehova oumune we. Mokuhepura ouzeu we ku Mukuru mongumbiro, eye wa yandja otjihorera otjiwa kovakarere vaJehova avehe ovaṱakame.​—Eps. 62:8.

20, 21. (a) Elia wa muna tjike tja kuramene pomahitiro wondimba kombanda yOndundu Sinai? (b) Otjikeṋa Jehova tja honga Elia indu tje mu raisira omasa we?

 ²⁰ Jehova wa vatera vi Elia momauzeu we? Omuengeli wa raera Elia kutja nga kurame pomahitiro wondimba. Eye wa tjita otja omuengeli pe mu raera, e hi nakutjiwa kutja mape tjitwa tjike. Tjimanga kwa uta okuvinga otjivepo otjinamasa! Otjivepo hi ngahino tja ri norurokoho rwomasa, orondu tja ri nomasa wokutaura omiṱa mozondundu notuuwa. Ripura na Elia tji ma kondjisa okutjaera kutja ombepo ai ha hiti momeho we na tji ma kondjo okuhanda ombanda ye ndja ungurwa pomainya kutja aai ha vingwa i ombepo onamasa ndjo. Okuzambo kaa yenene okukurama kozombaze ze, orondu tjandje ehi ma ri kurakurisiwa i omanyinganyingiro wehi nga tjitwa morukondwa ndwo! Ngunda ama kondjisa okukotora ozondunge, otji kwe ya otjivepo tjomuriro, tji tja tjita kutja ma yaruke tjimanga moukoto wondimba kutja a ha pi.​—1 Ozomb. 19:11, 12.

²¹ Ombeibela kai na ku heya kutja Jehova aa kuramenwa po i ovihimise vyoviutwa vyevaverwa. Elia aa tjiwa kutja Jehova kari omuriro mbwo poo kari mukuru womourizemburuka uriri tjimuna Baal ngwaa tjiukwa otja “omuhongore wovikamba,” poo omuhona ngu rokisa ombura. Jehova ongu ri Omburo yomasa aehe nge ri moviutwa avihe kombanda yehi, nu wina omunene tjinene okukapita ngamwa oviṋa avihe mbya mema. Eyuru arihe nandarire kari yenene Ku ye! (1 Ozomb. 8:27) Nu hapo oviṋa avihe mbi vya vatera vi Elia? Zemburuka kutja Elia wa ri nemuma. Okutja, Elia tja muna kutja u na Mukuru womasa omahimise ngo okumuvatera, kwe mu vatera kutja a ha tira Ahab na Isebel!​—Lesa Epsalme 118:6.

22. (a) “Eraka” nda hungira kuna Elia re mu zeuparisa momuano uṋe kutja eye wa ri omuhuze ku Jehova? (b) “Eraka” ndo mape ya ra ri ora uṋe? (Tara komambo wokehi.)

²² Omuriro tji wa zenga, kwa mwina kumwi nu Elia otja zuva “eraka” nde mu hungirisa. Oro re mu ningira okuhepura omauzeu we rukwao, nu Elia wa tjita nao. * Ihi mape ya tje mu zeuparisa komurungu wanao. Nu eye mape ya wa huhumiṋwa i imbi “eraka” ndi, mbi re mu raera rukwao. Jehova wa zemburukisa Elia kutja eye omukarere we omuhuze tjinene. Omomuano uṋe? Eye we mu tjivisa  ondando ye yokuyandeka omerikotameneno waBaal mu Israel. Ihi matji raisa kutja oviungura vyaElia kavya ri omungandjo, orondu ondando yaMukuru ohunga na Baal ngunda mai kayenda komurungu. Tjarwe, Elia ngunda wa ri norupa mondando yaJehova ndjo, orondu Jehova we mu hinda rukwao ne mu pe omirari ohunga noviṋa mbi ma sokukatjita.​—1 Ozomb. 19:12-17.

23. Jehova wa zeuparisa Elia momiano viṋe vivari?

²³ Mukuru wa tjita vi ohunga nongaro yaElia yourike? Jehova wa tjita oviṋa vivari mbi: Rutenga, wa raera Elia okutwirisa Elisa otjomuprofete ngu ma yaruka moruveze rwe. Omurumendu omutanda ngwi ma rire omuungure wapamwe na Elia nomumuvatere oure wozombura ozengi nḓu maze kongorere ko. Inga tjiri ya ri omahuhumiṋo nge ya moruveze ndu ri ro! Otjitjavari, Jehova we mu pa ombuze ombwa ndji: “Ami me hupisa Ovaisrael omayovi hambombari, avehe imba mbe nouṱakame mu Ami nu mbe he rikotamene ku Baal poo mbe ha hupite otjiserekarera tje.” (1 Ozomb. 19:18) Okutja Elia kari erike oparukaze. Ombuze ndji ngahino ye mu wisa omutima pehi okuzuva ohunga novandu omayovi omengi nao ovaṱakame mbe he rikotamenene ku Baal. Owo aave undjire ko kutja Elia ma ṱakame motjiungura tje, nu ma raise otjihorera otjiwa tjouṱakame ku Jehova moruveze rwouzeu ndwo. Ihi ngahino tja yanḓiparisa Elia tjinene, indu tja zuva “eraka” raMukuru we okupitira momuengeli.

24, 25. (a) Omomuano uṋe mu matu yenene okupuratena ‘keraka’ raJehova ndino? (b) Ongwaye tji matu yenene okukara nongamburiro kutja Elia wa yakura omahuhumiṋino nga pewa i Jehova?

²⁴ Otja Elia, eṱe wina mape ya atu tjaterwa i oviutwa ovinamasa vyevaverwa mbi tu muna. Orondu oviutwa vi vandurura omasa wOmuute. (Rom. 1:20) Jehova ngamba u ungurisa omasa we omahimise okuvatera ovakarere ve ovaṱakame. (2 Ekuruh. 16:9) Nu ndino u hungira kuna eṱe okupitira mEmbo re, Ombeibela. (Lesa Jesaja 30:21.) Okutja Ombeibela matu yenene okuisasaneka ‘neraka’ Jehova nde ungurisa okutuhongorera ndino, tji twe i yandjere. Mu yo Jehova u tu vyura, u tu tunduuza nokuturaisira orusuvero rwe.

²⁵ Elia wa yakura omahuhumiṋino nga pewa i Jehova pOndundu Sinai? Ii wa yakura! Tjimanga eye wa uta okukarera Mukuru nouvanḓe nokurakiza ovandu okuisa okurikotamena koomukuru voposyo. Tji twa kara nonḓuviro komambo waMukuru nge ri mEmbo re, “na momayanḓiparisiro ngu twa pewa i Omatjangwa,” matu yenene okuhorera kongamburiro yaElia.​—Rom. 15:4.