1, 2. Elia wa kuramenenwe i otjiungura tjiṋe otjizeu, nu eye na Ahab va pangukire vi?

ELIA nambano aa vanga okukara erike kutja ma kumbe ku Ihe womeyuru. Nungwari ovandu ovengi mba ri mbo va za nokumuna omuprofete ngwi ama kumbu kutja omuriro u hindwe okuza keyuru, nu nai ngahino aave vanga okumutanga nokuningira kutja me ve sere ondaya. Komurungu wokuronda kOndundu Karmel kutja ma kahungire kuna Jehova Mukuru mongumbiro, Elia wa kuramenenwe i otjiungura otjizeu tjinene. Eye aa sokukahungira ku nOmbara Ahab.

² Ovarumendu vevari mba, va pangukire tjinene. Ahab ngwe rihwikikire ozombanda ozombwa zouhona, wa ri omurumendu womunenetima, ngwa poka ku Jehova nu ngwaa popwa i ovakwao. Elia wa zarere ombanda youprofete ngahino ndja ungurirwe pomukova wongamero mbwa wozewa poo pomainya wongombo. Elia wa ri omurumendu ombanḓe tjinene, omuṱakame nu ngwa ri nongamburiro. Meyuva nde ya komaandero nai, pa raisiwa ovingi ohunga novikaro vyovarumendu vevari mba.

3, 4. (a) Ongwaye eyuva ndi tji ra ri eyuva evi ku Ahab novakarere varwe vaBaal? (b) Omapuriro yeṋe ngu matu kahungirira ko nai?

³ Meyuva ndi, Ahab novakarere varwe vaBaal va ṱisiwa ohoṋi. Ongamburiro yovanavisengina, Ahab nomukazendu we Ombara oserekaze Isebel ndjaave rwire mouhona womihoko omurongo vyaIsrael nambano ya yandekwa. Mukuru wotjisenginina Baal wa tjiukisiwa otjomunavizeze. Omukuru omuhinamuinyo ngwi kena pa yenena okuyakisa omuriro otjeziriro kovaprofete ve mbaave ravaere, nokupunda nokuritwera notuvyo nomangaruvyo nga tji va ziza ombinḓu. Eye nandarire kena pa yenena okuyama ovaprofete ve 450 mba ṱa. Oure wozombura ndatu ovaprofete vaBaal va ningira okuyandisa ourumbu mbwa ri mehi, nungwari Baal kena pa yenenisa omaningiriro wawo ngo. Tjimanga Jehova omuini ma raisa ounene we mokuyandisa ourumbu mbwi.​—1 Ozomb. 16:30–17:1; 18:1-40.

 ⁴ Nu hapo omaandero wourumbu ngo maye ya ruṋe? Nambano Elia ma tjiti vi ngunda ama undju ku Jehova? Nu eṱe matu rihongere ko tjike kongamburiro yomurumendu ngwi? Indjeye tu konḓonone.​—Lesa 1 Ozombara 18:41-46.

5. Elia wa raera Ahab kutja nga tjite vi, nu Ahab u notjiṋa tje rihongera kovitjitwa vyeyuva ndo poo indee?

⁵ Elia wa ya kombara Ahab na tja: “Nambano twende, u karye nokunwa! Ami me zuu oruṱuṱumo rwombura ndji mai ya.” Ombara ombi ndji, i notjiṋa tji ye rihongera kovitjitwa vyeyuva ndo? Ehungi kari tu raere, nu wina kari raisa kutja Ahab wa yakura ondjo ye na ningire omuprofete kutja me mu vatere okuningira ondjesiro ku Jehova. Ahab wa ya koye “okukarya nokunwa.” (1 Ozomb. 18:41, 42) Elia wa tjita vi?

6, 7. Elia wa kumbira tjike, nu omena ratjike?

⁶ “Elia arire tja rondo kondundu Karmel; neye wa wa onḓurumika, notjiuru tje wa twa pokati kozongoro.” Ahab tja ya okukarya, Elia wa ungurisa oruveze ndwo okukumba ku Ihe womeyuru. Tara kongaro yomerisusuparisiro Elia ndja raisa. Eye wa kahaama pehi nu a pete otjiuru nga omurungu we tji wa kaṱuna kozongoro.  Ongaro ye ndji aai raisa tjike? Katu nakuhepa okuhaka, orondu mu Jakobus 5:18, Ombeibela mai tu raere kutja Elia wa kumba kutja ourumbu u yande. Nu mape ya kutja aa kumbire kombanda yondundu Karmel.

⁷ Komurungu wanao, Jehova we mu raera kutja: ‘Ami me rokisa ombura.’ (1 Ozomb. 18:1) Okutja Elia aa kumbu kutja Ihe ma yenenise ombango ye ndjo, tjimuna Jesus tja honga ovahongewa ve okukumba ozombura ape eyovi rimwe kombunda yanao.​—Mat. 6:9, 10.

8. Otjihorera tjaElia matji tu hongo tjike ohunga nongumbiro?

⁸ Otjihorera tjaElia hi, matji tu hongo ovingi ohunga nongumbiro. Otjiṋa otjinanḓengu tjinene ku Elia, tja ri kutja ombango yaMukuru i yenenisiwe. Indu tji matu kumbu, ngatu tjiwe kutja: ‘Mukuru ma zuvire ozongumbiro zetu tji matu ningire ngamwa otjiṋa otja kombango ye.’ (1 Joh. 5:14) Okutja matu sokutjiwa kutja ombango yaMukuru ooiṋe, kutja ozongumbiro zetu ze yakurwe iye. Nu tji matu vanga okutjiwa ombango ye, matu sokukonḓonona Ombeibela eyuva arihe. Elia mape ya aa zeri kutja ourumbu mbwi u yande, orondu wa eta ouzeu ouingi kovandu vehi re. Nu mape ya wa ri nondangi onene tja muna otjihimise Jehova tja tjita meyuva ndo. Ozongumbiro zetu wina maze sokuraisa ondangi onene otja indjo, nongendo kovakwetu.​—Lesa 2 Ovakorinte 1:11; Ovafilipi 4:6.

9. Elia wa raera omukarere we kutja nga tjite vi, nu ovikaṋena vivari mbi matu katara ko nai, ooviṋe?

⁹ Elia wa ri nongamburiro kutja Jehova ma yandisa ourumbu mbwo, posi yokutja kaa tjiwa kutja oruṋe. Omuprofete wa tjita vi ngunda ama undju ku Jehova? Ombeibela mai tja: “Elia wa tja nai komukarere we: ‘Twende nu u kayevayeve kokuvare!’ Nomukarere wa ya na kotoka na tja: ‘Ami hi mwine otjiṋa.’ Elia we mu raera ovikando hambombari kutja a yendje okukayevayeva.” (1 Ozomb. 18:43) Otjihorera tjaElia hi matji tu hongo oviṋa vivari. Rutenga, Elia wa raisa kutja wa ri nongamburiro okuura kutja Jehova ma tjiti otja pa heya. Otjitjavari, Elia wa kara katumba na yandja ombango kokutja Jehova ma yenenisa vi omakwizikiro we.

10, 11. (a) Elia wa raisa vi ongamburiro ye momakwizikiro waJehova? (b) Ongwaye tji matu yenene okukara nongamburiro tjingeyo?

¹⁰ Mena rokutja Elia wa ri nongamburiro momakwizikiro waJehova, eye wa undja nonḓero kotjiraisiro tjokutja Jehova moruveze  rwatjimanga ma rokisa ombura. Eye wa hinda omukarere we koruveze rwopondomba okukayevayeva kutja pe notjiraisiro kaaṋi tjokutja ombura i ri pokuroka. Omukarere we tja kotoka wa yandja ombuze ombi yokutja: “Ami hi mwine otjiṋa.” Eyuru kara ri novikamba oparukaze. Hapo wa munu nao kutja Elia wa tjita otjiṋa otjihimise? Zemburuka kutja eye wa raera Ombara Ahab kutja: ‘Eye ma zuu oruṱuṱumo rwombura ndji mai ya.’ Pe ya vi ma raere ombara nao, ngunda aku ha ri otjikamba tjombura na tjimwe?

¹¹ Elia aa tjiwa ohunga nomakwizikiro waJehova. Otjomuprofete nomuhungirire po we, Elia aa tjiwa kutja Mukuru ma yenenisa embo Re. Elia wa ri nongamburiro tjinene mu Mukuru nga ku ye tjaa ku zuvaka aayo maku pose oruṱuṱumo rwombura. Ihi mape ya matji tu zemburukisa omuano Ombeibela mbu i hungira ohunga na Moses kutja: “Eye wa kakaterere ku Ingwi ngu ha munika tjimuna aayo iye Mu munu.” Ove wina u noupanga mbwa sana ngo kuna Mukuru? Eye u tu pa epu ewa rokukara nongamburiro mu ye na momakwizikiro we.​—Hebr. 11:1, 27.

12. Elia wa raisa vi kutja wa kara katumba, nu wa tjita vi tja zuva ohunga nokakamba okaṱiṱi?

¹² Nambano, tara komuano Elia mbwa kara katumba. Eye wa hinda omukarere we povikando hambombari! Ripura kutja omukarere ngwi wa urirwe pu pe ṱa pi mena rokuhindwa povikango avihe mbyo, posi yokutja Elia wa ri nonḓero yokumuna otjiraisiro nu kena pa yumba ohama. Tjimanga potjikando otjitjahambombari, omukarere wa kotoka na raere Elia kutja: “Ami mba munu okakamba okaṱiṱi ku ke ṱeki peke romundu, amake zu mokuvare.” Ripura nomukarere ngwi tji ma urikire Elia ounene wokakamba ka munu ku ka zu mOkuvare Okunene! Omukarere ngwi mape ya aa munu kutja okakamba ngo ka ke notjiṋa tji make hee. Nungwari ku Elia okakamba ngo ka ri okananḓengu tjinene. Elia nambano wa rakiza omukarere we na tja: “Twende kombara Ahab u kemuraere kutja a ronde metemba re rovita na yaruke konganda, ombura ngunda ai hiye mu tjaera.”​—1 Ozomb. 18:44.

13, 14. (a) Matu horere vi kongaro yaElia yokukara katumba? (b) Epu riṋe ndi ma ri sokutuhinga okukara katumba?

¹³ Rukwao, Elia we tu raisira otjihorera otjiwa. Eṱe wina tu hupa moruveze Mukuru tji mee ku yenenisa ondando ye otja pa kwizika. Elia wa undja omaandero wourumbu, nu ovakarere vaJehova ndino ve undja omaandero wouye ourunde mbwi. (1 Joh. 2:17) Ngunda amatu undju Jehova Mukuru okuyenenisa omakwizikiro we, matu sokukara katumba otja Elia. Omuna waMukuru, Jesus wa rakiza ovakongorere ve kutja: “Otji mamu sokukara katumba tjinga amu hi nakutjiwa kutja oMuhona weṋu me ya eyuva riṋe.” (Mat. 24:42)  Jesus hapo aa hee kutja ovemukongorere kamaave tjiwa ohunga nomaandero wouye? Kako, orondu eye wa kahurura kutja ozongaro mouye maze sana pi omaandero wouye tji ya tumbuka. Matu sokutara kutja otjiraisiro ‘tjomaandero wouye mbwi,’ matji yenenisiwa vi.​—Lesa Mateus 24:3-7.

¹⁴ Orupa aruhe rwotjiraisiro hi ru tu pa ongamburiro yatjiri. Otjiraisiro otja iho tja yenene tjiri okutuhinga okuhakahana okutoorera ko omikambo motjiungura tjaJehova? Okakamba okaṱiṱi ku ka za mokuvare ka ri otjiraisiro tji tja yenene ku Elia okutjiwa kutja Jehova nambano uri pokutjita otja pa kwizika. Omuprofete omuṱakame ngwi wa ṱisiwa ohoṋi poo indee?

15, 16. Ovitjitwa viṋe mbya kongorera ko, nu Elia mape ya ee ripura tjike ohunga na Ahab?

¹⁵ Ombeibela mai tja: “Nu moruveze orusupi eyuru ra pota, nombepo ya uta okuhinga, nu kwa roka ombura onamasa. Ahab wa ronda metemba re rovita na yaruka koJesreel.” (1 Ozomb. 18:45) Oviṋa vya tjitwa tjimanga. Ngunda omukarere waElia a twara ombuze yomuprofete ku Ahab, okakamba okaṱiṱi nga ka rira ovikamba ovingi mbya zozerisa eyuru arihe. Kwa hinga ombepo yomasa. Nu kombunda yozombura ndatu nohinga ombura ya uta okuroka rukwao mu Israel. Ehi nda kukutire ndi, nambano re urire omeva. Ombura tji ya uta okuroka nomasa onḓonḓu Kison ye ura nomeva nu ya koha ombinḓu yovaprofete vaBaal mba ṱira mbo. Ovaisrael mba pirukira Jehova nu mbe ha ri nonḓuviro, nambano va pewa oruveze rokuisamo omerikotameneno waBaal mehi raIsrael kutja Jehova me ve isire omauvi wawo.

¹⁶ Elia aa zeri kutja mave tjiti nao! Ngahino ee ripura kutja Ahab ma raisa ongaro ombwa ohunga novitjitwa ovihimise mbi. Ahab mape ya e ritanaura komauvi we na poka komerikotameneno waBaal woposyo? Ovitjitwa vyeyuva ndo mavi sokutja vye mu pa omapu omasemba wokuritanaura komauvi we. Katu nakutjiwa kutja Ahab ee ripura ohunga na tjike tja za nokumuna oviṋa avihe mbya tjitwa meyuva ndo. Ombeibela i tu raera kutja ombara ya ‘ronda metemba rayo rovita nai yaruka koJesreel.’ Ombara ndji i notjiṋa tji ye rihongera kovitjitwa mbi? I na pu yeripura okuritanaura  komauvi wayo? Ovitjitwa mbya kongorera ko vi raisa kutja ombara ndji kai na pu ye ritanaura. Nungwari eyuva ngunda kari ya yanda.

17, 18. (a) Pa tjitwa tjike ku Elia mondjira okuyenda koJesreel? (b) Otjikeṋa tji tja ri otjihimise nomuano Elia mbwa tupuka okuza koKarmel nga koJesreel? (Wina tara komambo wokehi.)

¹⁷ Omuprofete waJehova wa kongorera Ahab. Mena rokutja ombura aai roko, nu kwa ri akwa zozere mena rovikamba, ouyenda waElia mbwi wa ri ouzeu. Posi yokutja pa tjitwa otjiṋa otjihimise.

¹⁸ “Muhona wa zeuparisa Elia. Elia wa pamisa ozombanda ze nekwamo povindeera na tupuka komurungu waAhab oure wondjira aihe nga komuruko waJesreel.” (1 Ozomb. 18:46) Jehova tjiri, “wa zeuparisa Elia” momuano omuhimise. Ouyenda koJesreel wa ri noure wozokilometa 30 nu Elia ka ri omutanda. * Ripura nomuprofete ngwa kutu ombanda ye nekwamo pokati kutja ma sore okutupuka nawa. Ripura tji ma tupuka tjinene mondjira onde ndja rokwa, nga tja vaza pombara Ahab na kapita petemba re rouhona!

19. (a) Omasa omahimise Elia nga pewa i Jehova mape ya aye tu zemburukisa ohunga nomakwizikiro yeṋe? (b) Otja tjaa tupuka okuyenda koJesreel, Elia wa ri nongamburiro yaye?

¹⁹ Indji tjiri ya ri ondaya onene ku Elia! Okurimuna omasa omengi nomuinyo omure mbu ṱa mbo, ngahino mbwe hina wa rora okukara nawo moumutanda we, mape ya tja ri otjihimise tjinene ku Elia. Otjiṋa hi ngahino matji tu zemburukisa omakwizikiro ohunga nouveruke ouwa nomasa ngu maye kakara naimba ovaṱakame mOparadisa. (Lesa Jesaja 35:6; Luk. 23:43) Elia tjaa tupuka mondjira ndje ura omeva, eye aa tjiwa nawa kutja Ihe, Jehova Mukuru watjiri u nonyuṋe mu ye!

20. Matu sokutjita vi kutja Jehova me tu sere ondaya?

²⁰ Jehova u zera okutusera ondaya. Okutja ngatu kondje pu twa yandera kutja tu serwe ondaya. Otja Elia, eṱe wina matu sokukara katumba, natu konḓonona nawa oviraisiro vyokutja Jehova u ri pokuyenenisa omakwizikiro we ohunga notuveze otuzeu twi. Otja Elia, eṱe wina tu nomapu omengi wokukambura momakwizikiro waJehova, Mukuru ‘omunauatjiri.’​—Deut. 32:4