Twende kovidio oini

Twende komurya

EKONDWA 18

Eye we ‘ripura nomambo nga aehe momutima we’

Eye we ‘ripura nomambo nga aehe momutima we’

1, 2. Serekarera ohunga nouyenda waMaria nu u kahurure kutja ongwaye tje hari oupupu ku ye.

MARIA wa kondja nouzeu okuhaama nawa kokasino. Orondu tjandje wa ri a kavirisiwa ku ko oure wozoiri ozengi. Ripura na Josef tji ma kayenda komurungu ama nana okasino mondjira okuyenda koBetlehem. Okanatje kanyinganyinga rukwao mezumo raMaria.

2 Otja kehungi rOmbeibela ndi, pe munikwa aayo Maria wa ri pokupanduka. (Luk. 2:5, 6) Otja ovakupasane mba tjaave kapita pomahi womakunino, ovaungure vomomahi ngo ngahino va himinwe kutja, omukazendu ngu ri mongaro otja indjo ma sokukarera tjike mouyenda. Otjikeṋa tji tja tjita kutja Maria ma toore ouyenda oure mbwi?

3. Maria wa perwe otjiungura tja ye, nu matu kerihonga tjike ohunga na ye?

3 Oviṋa avihe mbi vya uta omieze komurungu wanao indu omukazendu Omujuda ngwi tja pewa otjiungura tji tji hiya rora okuyandjwa komundu oparukaze. Eye aa sokupanduka omuatje ngu ma karira Messias, Omuna waMukuru! (Luk. 1:35) Oruveze rwombandukiro ye tji rwa ri popezu, owo aave sokutoora ouyenda mbwo. Mouyenda mbwo Maria wa muna omarorero omengi wongamburiro ye. Ngatu tare kutja otjikeṋa tji tje mu vatera okukara nongamburiro yomasa.

Ouyenda koBetlehem

4, 5. (a) Ongwaye Josef na Maria tji va toora ouyenda okuyenda koBetlehem? (b) Erakiza rombara ra eta omayenenisiro womakwizikiro yeṋe?

4 Josef na Maria kavandu aveyerike mba ri mouyenda. Ombara yokombanda Augustus ya rakiza kutja ovandu mehi arihe ve keritjangise, nu ovandu aave sokuyaruka kovihuro ku va kwaterwa otjonḓuviro kerakiza ndo. Josef wa tjita vi? Ombeibela mai tja: “Josef wina wa zire motjihuro Nasaret mehi raGalilea, a i kehi raJudea koBetlehem, ihi otjihuro tjaDavid, tjinga a zire mondjuwo na momuhoko waDavid.”​—Luk. 2:1-4.

5 Erakiza rombara ndi kara ri omungandjo. Orondu ozombura ape 700 komurungu wanao, pa tjitwa omakwizikiro wokutja Messias ma kakwaterwa moBetlehem. Nu moruveze Josef na Maria tji va ri ko, mwa ri otjihuro tjena Betlehem tji tja ri ozokilometa 11 uriri okuza koNasaret. Posi yokutja omakwizikiro nga ya tamuna oukahu kutja “Betlehem-Efrata” omu mamu kwaterwa Messias. (Lesa Mika 5:2.) Okuyenda kokahuro ngo okuza koNasaret u kambura ozokilometa ape 130 okupitira moSamaria. Nu kokahuro Betlehem ngo, Josef oka ya okukeritjangisa orondu oku kwa zire eṱunḓu re noraMaria. Owo va ri ozondekurona zomuhoko wOmbara David.

6, 7. (a) Ongwaye ouyenda koBetlehem tji wa ri ouzeu ku Maria? (b) Okurira omukazendu waJosef kwa hinga vi Maria okutoora ozondando nḓa toora? (Wina tara komambo wokehi.)

6 Maria ma yandja oruvara ku Josef indu tji ma yandja ombakatwi kerakiza rombara poo indee? Eye atja toorora okuhinakuyenda mouyenda oure mbwo mena rongaro ma ri. Nu wina mena rokutja ya ri omautiro waSeninaṋi, rwa ri oruveze rwombura. Nakombanda yanao, Betlehem tja tungirwe pondomba. Ouyenda mbwi mape ya wa kambura orure, orondu ongaro Maria ma ri aai hepa kutja ma yende ama suva. Omukazendu omutanda auhe tje ri pokupanduka u zera okukara ponganda pu nomapanga neṱunḓu re, mbu mave yenene okumuvatera ozongama tji za utu. Okutja tjiri, Maria aa hepa ouvanḓe okutoora ouyenda mbwi.

Ouyenda koBetlehem kawa ri oupupu

7 Nandarire kutja imbwi wa ri ouyenda ouzeu, Maria wa ya puna Josef. Etjangwa raLukas wina ri tja: Maria wa ri ‘omukazendu’ waJosef. (Luk. 2:4, 5) Mena rokutja Maria nai wa rira omukazendu waJosef, eye kaa yenene okutoora ozondando otja paa tjiti rukuru. Eye aa vara omurumendu we otjotjiuru tjeṱunḓu, nu wa ri nondjoroka okuyenenisa otjiungura tje tjokurira omuvatere nokuyandja oruvara kozondando azehe omurumendu we nḓu ma toora. * Okutja Maria wa ri nonḓero yokukara nonḓuviro komurumendu we nu momuano mbwi wa raisa kutja u nongamburiro yomasa.

8. (a) Otjikeṋa tjarwe tji tja hinga Maria okuyenda koBetlehem puna Josef? (b) Omomiano viṋe otjihorera tjaMaria mu tji ri otjiwa kovandu ovaṱakame ndino?

8 Otjikeṋa tjarwe tji tja hinga Maria okukara nonḓuviro komurumendu we? Eye hapo aa tjiwa ohunga nomakwizikiro wokutja Messias ma kwaterwa moBetlehem poo indee? Ombeibela kai hungire. Posi yokutja matu yenene okukara nongamburiro yokutja mape ya aa tjiwa orondu tja ri otjiṋa tjaatji tjiukwa i ovandu ovengi. (Mat. 2:1-7; Joh. 7:40-42) Nu Maria aa tjiwa Omatjangwa nawa. (Luk. 1:46-55) Kutja Maria wa tanda okutoora ouyenda mbwo mena rokutja aa vanga okukara nonḓuviro komurumendu we, poo kerakiza rombara poo komakwizikiro waJehova poo kutja omena romapu warwe, eye wa raisa otjihorera otjiwa. Jehova tjiri wa suvera ovandu overisusuparise nu mbe nonḓuviro. Otjihorera tjaMaria otjiyanḓiparise tjinene ku eṱe, orondu ovandu ovengi ndino kave munu kutja ve sokuriwisa kehi yomundu.

Ongwatero yaKristus

9, 10. (a) Maria naJosef mape ya aave ripura natjike tjaave vaza moBetlehem? (b) Ongwaye Josef na Maria tji va karara motjunda?

9 Maria ngahino wa wisa omutima pehi indu tja muna okahuro kaBetlehem. Maria na Josef mape ya aave ripurire komakuruhungi wokahuro nga otja tjaave rondo ovivanda nokukapita pomiti vyomiṋinga. Okahuro ngo ka ri okaṱiṱi okutamunwa mokati kovihuro vyaJuda otja ketjangwa raMika, posi yokutja omu mwa kwaterwa Boas, Naomi na David ozombura zokombanda eyovi nḓa kapita.

10 Maria na Josef va kavaza okahuro nga ake ura. Ovandu varwe ve ya komurungu wawo okuyekuritjangisa, okutja kamwa ri oruveze mozondjuwo zovayenda. * Owo kaave munu oruveze okurara mo, nu otji va kakara motjunda. Josef ngahino wa ri ame rikende tji ma munu omukazendu we tji ma zungwa i omuhihamo mbwe hiya rora okukara nawo momuinyo we nu mbwaau ryamene ko komurungu. Poruveze oruvi otja indwi Maria opa utira okuhihamwa ozongama.

11. (a) Ongwaye ovakazendu akuhe tji mave yenene okuzuva ouzeu waMaria? (b) Jesus wa ri “erumbi” momiano viṋe?

11 Ovakazendu akuhe mave yenene okuzuva ozeu waMaria. Ozombura ape 4 000 komurungu wanao, Jehova wa kwizika kutja ovakazendu avehe mave kara nomihihamo mombandukiro mena rouvi mbu va rumata. (Gen. 3:16) Maria mape ya wa ri nomihihamo mbyo wina. Etjangwa raLukas kari hungire otjiṋa ohunga nomihihamo mombandukiro ye, nungwari ri tja: “Neye wa panduka omuatje we omuzandu everi.” (Luk. 2:7) ‘Otjiveri’ tjaMaria tja pandukwa. (Mar. 6:3) Posi yokutja omuatje we ngwi wa pangukire kovanatje ve varwe. Eye kari otjiveri tje uriri, nungwari wina wa ri “erumbi raavihe mbia utua,” Omuna omukwatwaerike waMukuru!​—Kol. 1:15, EEP.

12. Maria tja za nokupanduka wa rarisa okanatje mu ye, nu pe nombangu yatjike nomuano ovandu momanyando wongwatero yaJesus mu ve munikisa oruveze ndwi?

12 Ombeibela nai mai tu raere otjiṋa tjarwe Maria tja tjita komuzandu we everi. Oyo mai tja: Eye we “mu manga mozonguyu nu e mu rareke metemba rozonyanda.” (Luk. 2:7) Omanyando omengi wongwatero yaJesus noviperendero vi munikisa oruveze ma kwaterwa otjoruveze oruwa. Nu hapo ouatjiri oouṋe? Maria wa twa okanatje metemba mu mu tuwa ovikurya vyovinamuinyo. Nu zemburuka kutja owo va ri motjunda, nu orwo karuveze orukohoke. Kape nomunene ngu mape ya a vanga okupandukira motjunda oparukaze. Ovanene ovengi ve vanga ouwa kovanatje vawo. Okutja matu sokuundjira ko kutja Maria na Josef wina aave vanga kutja Omuna waMukuru ma pandukirwe moruveze orusembasemba!

13. (a) Maria na Josef va kondjisa vi okuungurisa mbi va ri na vyo momuano omusemba? (b) Ovanene ndino mave yenene vi okuhorera ku Maria na Josef?

13 Owo kave yandjere ombango kongaro ombi mu va ri, nungwari va kondjisa okuungurisa mbi va ri na vyo momuano omusemba. Okutara kotjihorera, Maria wa manga okanatje momarapi okuzambo e ke rareke metemba rozonyanda kutja ake ha ṱombepera. Nandarire mozongaro ozombi otja inḓo, Maria wa kondja okutjevera okanatje ke nawa. Eye na Josef wina aave tjiwa kutja otjiṋa otjinanḓengu tjinene okuhonga omuatje wawo okusuvera Jehova. (Lesa Deuteronomium 6:6-8.) Ovanene ndino wina ve sokukondja nomasa okuvatera ovanatje vawo okusuvera Jehova nandarire kutja ve ri mouye mbwa humburuka kokure na Mukuru mbwi.

Ovarise va yanḓiparisa Maria na Josef

14, 15. (a) Ongwaye ovarise tjaave zeri okumuna okanatje? (b) Ovarise va tjita vi tji va za nokumuna Jesus motjunda?

14 Tjimanga pa tjitwa otjiṋa tji tja himisa Maria na Josef. Ovarise va hakahana nave hiti motjunda, amave vanga okumuna eṱunḓu ndi nu tjinenenene okanatje. Ovarumendu mba va ri nondjoroka ohimise. Owo ve ya okuza mokuti maave tjeverere ozonḓu zawo. * Nu va raera Maria na Josef ohunga novihimise mbi va muna. Ngunda a ve ri mokuti amave tjevere ozonḓu zawo, omuengeli we rimunikisa ku wo. Nongeṋangeṋeno yaJehova ye ve kondoroka nondjerera, nu omuengeli we ve raera kutja Kristus poo Messias wa kwatwa ndino moBetlehem. Owo mave kavaza okanatje a kararekwa metemba rozonyanda nu aka mangwa momarapi. Okuzambo pa tjitwa otjiṋa tjarwe otjihimise. Pomuengeli ngwi pa munika otjimbumba otjinene tjovaengeli tjaatji tanga Mukuru!​—Luk. 2:8-14.

15 Okutja kari oukumise ovarise mba tji va hakahana okuvaza moBetlehem! Owo mape ya va yoroka tjinene tji va kavaza okanatje a karara metemba rozonyanda otja omuengeli pe ve raera. Ovarise va tjivisa ombuze ndji kovandu avehe mbu va hakaena. Owo ‘ve ve raera imbi omuengeli mbya hungirira okanatje nga. Avehe mba zuvire omambo nga va himisirwe i oviṋa mbi va raererwe i ovarise.’ (Luk. 2:17, 18) Ovanane vozokereka voruveze ndwo kaave vara ovarise otjovandu ovasemba. Posi yokutja, Jehova aa vara ovarumendu overisusuparise novaṱakame mba nonḓengu yokombanda. Nu hapo tja ṱuna vi ku Maria indu ovarise tji ve ya ku wo?

Jehova aa vara ovarise overisusuparise mbo nonḓengu yokombanda

16. Maria wa raisa vi kutja wa ri omundu ngwee ripurire oukoto koviṋa, nu otjikeṋa tji tje mu vatera okukara nongamburiro yomasa?

16 Maria mape ya wa urirwe tjinene tja za mombandukiro, posi yokutja wa puratena nombango aihe komambo wovarise. Eye “wa ṱakamisa omambo nga aehe ne ripura na wo momutima we.” (Luk. 2:19) Omukazendu omutanda ngwi wa ri omundu ngwee ripurire oukoto koviṋa. Eye aa tjiwa kutja ombuze ndjo okuza komuengeli ya ri ombuze onanḓengu tjinene. Mukuru we Jehova aa vanga kutja ma tjiwe nu ma raise ondangi kounanḓengu wotjihako tjomuatje we. Okutja Maria kapuratenene uriri, nungwari wa ṱakamisa omambo aehe ngo momutima we nu we ripurira ko oure womieze nozombura kombunda yanao. Ihi ootjiṋa tji tja vatera Maria okukara nongamburiro yomasa oure womuinyo we.​—Lesa Ovaheberi 11:1.

Maria wa puratena komambo wovarise nombango aihe nu we ye ṱakamisa momutima we

17. Tji twe ya kouatjiri wOmbeibela, matu yenene vi okuhorera ku Maria?

17 Ove mo horere ku Maria poo indee? Embo raMukuru re ura ouatjiri ounanḓengu. Posi yokutja ouatjiri mbwo kamaau tu vatere tji tu hina ku yandja ko ombango. Matu yandja ko ombango indu tji matu lese Ombeibela aruhe, nu kakulesa otjembo tjimuna omakwao, nungwari okulesa otjEmbo nda za ku Mukuru. (2 Tim. 3:16) Okuzambo tjimuna Maria, matu sokurihonga okuzemburuka ouatjiri mbu twa lese ohunga na Jehova nu atu ripurire ko oukoto. Tji twe ripurire oukoto ku imbi mbi twa lese mOmbeibela, nu atu ripurire komuano mbu matu ṱakamisa omirari vyaJehova avihe, ongamburiro yetu mai kurire ko.

Omambo warwe Maria nga ṱakamisa

18. (a) Maria na Josef va raisa vi onḓuviro kOmatwako waMoses, indu Jesus tja ri omuṱiṱi? (b) Ombunguhiro yaJosef na Maria ya raisa tjike ohunga nongaro yawo yehupo?

18 Okanatje tji ka tjita omayuva hambondatu, Maria na Josef ve ke sukareka otja kOmatwako waMoses, nu ave ke ruku ena Jesus otja tji va raerwa. (Luk. 1:31) Okuzambo meyuva oritja-40, va twara omuatje koBetlehem kondjuwo ondjapuke yaMuhona moJerusalem nave katjita ombunguhiro otja kOmatwako waMoses. Owo va punguha ozohanda mbari poo ovingutyona vivari. Ndovazu Josef na Maria va ri nohoṋi okuyandja ombunguhiro yonḓengu yokehi povakwao, ihi katji ve tjaerere okuraisa onḓuviro kOmatwako momuano mwaave yenene. Nowo tji va ri pondjuwo ondjapuke yaMuhona va yanḓiparisiwa tjinene.​—Luk. 2:21-24.

19. (a) Simeon wa hungira ovikeṋa vyarwe Maria mbya ṱakamisa momutima we? (b) Omukazendu omuprofete Ana wa tjita vi indu tja muna Jesus?

19 Omurumendu omukurundu wena Simeon wa ya ku Maria ne kemuraera oviṋa vyarwe Maria mbya ṱakamisa momutima we. Eye wa kwizikirwa kutja kena ku ṱa ngunda e hiya muna Messias, okutja ombepo yaJehova ye mu raisira kutja okanatje Jesus oku ka ri Omuyame ngwa kwizikwa. Simeon wina wa rakiza Maria ohunga nomuhihamo mbu ma kakara na wo kombunda. Eye wa tja Maria me ke rimuna aayo wa tuvakaṋewa i engaruvyo momutima we. (Luk. 2:25-35) Nandarire kutja inga ya ri omarakiza woviṋa ovivi mbi mavi katjitwa, omambo waSimeon ngo ngahino ya vatera Maria okukara nomasa ozombura 33 kombunda yanao. Kombunda yaSimeon, omukazendu omuprofete wena Ana wa muna Jesus na utu okuhungira ohunga nokanatje nga kovandu avehe mba ri nomaundjiro wokutja Jerusalem ma tji yamwa.​—Lesa Lukas 2:36-38.

Maria na Josef va yanḓiparisiwa tjinene tji va ri pondjuwo ondjapuke yaJehova moJerusalem

20. Ongwaye okutwara Jesus kondjuwo ondjapuke tja ri ondando ombwa?

20 Josef na Maria tjiri va toora ondyero ombwa tji va twara Jesus kondjuwo ondjapuke yaMuhona moJerusalem! Ihi tja ri otjikando otjitenga ku Josef na Maria okueta omuatje wawo kondjuwo ondjapuke yaMuhona. Ngunda ave ri pondjuwo ondjapuke yaMuhona, Maria na Josef va yandja otja paave yenene nu va muna omayanḓiparisiro omawa. Maria wa yaruka nongamburiro ndja yanḓiparisiwa, nomutima mbwe ura ouatjiri ounanḓengu okuripurira ko nokuraera varwe.

21. Matu sokutjita vi kutja ongamburiro yetu i kure tjimuna oyaMaria?

21 Otjiṋa otjiwa okumuna ovanene tji mave horere ku Josef na Maria motjiṋa hi. Ovahongonone vaJehova ovengi aruhe ve twaerera ovanatje vawo kozombongarero zombongo. Ovanene otja imbo ve yandja otja pu mave yenene, nu ve tunduuza ovakambure ovakwao. Nu tji va zu pozombongarero nḓa, owo ve yaruka kozoyawo nomitima vyondjoroka mbye ura oviṋa oviwa mbi mave yenene okuraera ovakwao. Tjiri, otjiṋa otjiwa okukara pu novandu otja imbo! Tji twa tjiti nao, matu kamuna kutja ongamburiro yetu mai kuririre ko tjimuna oyaMaria.

^ par. 7 Tara kombangu ndji ri pokati kouyenda mbwi na imbwi outenga Maria mbwa toorere. Etjangwa ma ri tja: ‘Maria wa hakahana okuyenda’ okukaryangera Elisabet. (Luk. 1:39) Oruveze ndwo tjandje Maria ke ya kupwa wa ri a varekwa uriri, okutja mape ya wa toora ouyenda mbo nokuhinakuraera Josef. Nungwari, tji va za nokukupasana Josef ongwa toora ozondando ohunga nouyenda wawo, nungwari kaMaria.

^ par. 10 Momayuva ngo ovandu votjirongo aave yandja omara kovayenda poo ovakapite.

^ par. 14 Epu ndi rokutja ovarise mba va ri mokuti mouṱuku amave tjevere ozonḓu zawo, ma ri ṋunisa imbi Ombeibela mbi i honga kutja Kristus kakwaterwe mu Tjitarazu indu ovinamuinyo tji vi ṱizirwa ponganda mena rombepera ndji kara ko oruveze ndwo, nungwari wa kwatwa pomautiro waSeninaṋi nao.