1, 2. (a) Ongwaye Hana tja ri nongendo momuinyo mouyenda wawo koSilo? (b) Matu rihongere ko tjike kehungi raHana?

HANA ee rirongerisire ouyenda, ama kondjo okuhina okuripurira kouzeu we. Orwo aaru sokurira oruveze rwondjoroka ku Hana, orondu omurumendu we, Elkana, ombura aihe aa twara eṱunḓu re okukerikotamena koSilo. Jehova aa zeri kutja ovitjitwa mbi vi ete ondjoroka komaṱunḓu. (Lesa Deuteronomium 16:15.) Nu mape ya kutja ngahino Hana, okuza kouṱiṱi we, wa ri nondjoroka okuyenda kovitjitwa mbi. Nungwari oviṋa nambano kavi ri tjimuna tji vya ri.

² Eye wa ri omuṋingandu okukara nomurumendu ngwe mu suverere. Posi yokutja, Elkana wa kupire omukazendu omutjavari. Ena re ra ri Penina, nu aape munika aayo eye wa ri nondando yokuhihamisa Hana. Penina wa paha omuhingo wokuhihamisa Hana momuinyo mouyenda wawo wombura aihe. Omomuano uṋe? Ongamburiro yaHana mu Jehova ye mu vatera vi okutjinda ouzeu mbwaau munika aayo kamaau yenene okuzengururwa? Tji u nomauzeu mehupo roye nge ku kendisa tjinene, okutja ehungi raHana ndi, mari ku yanḓiparisa tjinene.

3, 4. Omauzeu yeṋe yevari Hana nga ri na wo, nu ongwaye tja ri ouzeu okuyetjinda?

³ Ombeibela i hungira ohunga noviṋa vivari mbyaavi eta ouzeu ounene mehupo raHana. Rutengatenga, owo va ri ovakazendu vevari mba kupirwe i omurumendu umwe, nu omukwao we mu tondere tjinene. Ouzeu outjavari, eye wa ri ongandji. Ya ri oupupu ku Hana okutjinda ouzeu we outenga, nungwari imbwi outjavari eye kaa yenene okuutjinda oparukaze. Okurira ongandji otjiṋa otjizeu komukazendu ngamwa ngu zera okupanduka; nu moruveze orukuru na mombazu yaHana, tja ri otjiṋa otjiete tjoruhoze tjinene okurira ongandji. Ena reṱunḓu arihe aari yenene okuryama komurungu porwe indu eṱunḓu tji ri novanatje. Okurira ongandji tja ri otjiṋa otjiete tjondjambu nohoṋi.

⁴ Hana ngahino atja yenena okutjinda ouzeu we mbwi nawa  andakuzu Penina kee mu toko. Okukupwa pu nomundu warwe tjiri katjiṋa otjiwa oparukaze. Orondu motukupo otja itwo mu kara omatokero, neruru, noviposa nokuhihamisasana. Ovitjitwa mbyo kavi hitasana nomirari vyaMukuru ohunga norukupo rwomurumendu nomukazendu umwe Eye ndwa zikamisa motjikunino tjaEden. (Gen. 2:24) Okutja, Ombeibela tjiri kai hungire nawa ohunga novandu mbe kupa ovakazendu vevari, nu ongaro ndja ri meṱunḓu raElkana otjiraisiro otjiwa tjokutja ongwaye tji tji he ri otjiṋa otjiwa.

5. Ongwaye Penina tjaa vanga okutatumisa Hana, nu we mu tatumisa momiano viṋe?

⁵ Elkana wa suverere Hana tjinene kombanda yaPenina. Otja komaserekarerero wOvajuda, pe munika aayo Hana ongwa kupirwe rutenga komurungu waPenina. Kutja pe ri nao poo indee, Penina ngwa ri nesupa aa paha omiano omingi vyokuhihamisa Hana momuinyo. Otjiṋa tjaatji yandja omasa ku Penina tja ri mena rokutja eye aa panduka. Otja otjivaro tjovanatje ve paatji kurire ko, onḓengu ye opaai kurire ko. Moruveze rwokuṱira Hana ondjenda nokumuhuhumiṋa, Penina aa yorokere ouzeu womukwao. Ombeibela i tja Penina ‘iya toko nokunyengura Hana.’ (1 Sam. 1:6) Penina oviṋa mbi, ee vi tjitire wina. Eye aa vanga okuhihamisa Hana, nu tjiri we mu hihamisa.

6, 7. (a) Nandarire kutja Elkana wa kondja okuhuhumiṋa Hana, otjikeṋa ngahino tji tja tjaera Hana okumuraera ouzeu we auhe? (b) Hapo oungandji waHana aau raisa kutja Jehova kari nonyuṋe mu ye? Kahurura. (Tara komambo wokehi.)

⁶ Pe munika aayo Penina tjinenene wa suverere okuhihamisa Hana mouyenda wawo koSilo. Elkana aa yandja onyama ‘kovanatje vaPenina avehe’ kutja ve kapunguhire Jehova. Nungwari omusuverwa we Hana, ee mu pe onyama ku ye omuini. Penina ngwa ri neruru, otjaa toko Hana nokumuzemburukisa kutja eye ongandji ngandu Hana tja riri na isa okurya ovikurya. Elkana wa muna kutja omusuverwa we Hana wa yumanene nu kaa vanga okurya, okutja eye otja kondja okumuhuhumiṋa. Eye wa pura Hana kutja: “Hana mo ririre tjike? Okutjavi tji u hi nakurya? Wa yumanene tjike? Ami kove hi nanḓengu povanatje ovazandu omurongo are?”​—1 Sam. 1:4-8.

⁷ Katu nakutjiwa kutja Elkana ouzeu mbwi we u tjinda vi, nungwari eye wa muna kutja otjiṋa tjaatji yandja oruhoze ku Hana ya ri mena rokutja wa ri ongandji. Nu Hana wa ri nondangi korusuvero rwaElkana. * Elkana ke na pa hungirira komatokero waPenina, nu Ombeibela nandarire kai raisa kutja Hana we  mu raera. Ngahino eye wa muna kutja, tja raere Elkana ohunga nomatokero waPenina, matji mu etere ko omauzeu omengi. Elkana atja yenena okurundurura ongaro ndji? Penina ngahino atja kayenda komurungu okutoka Hana, nu ovanatje novakarere ve atjave rikuta kuna ye okutjita Hana ouhahu. Ihi atjatji tjita kutja Hana me rihumbe monganda ye omuini.

8. Tji mo rorwa poo tji mo tjitwa ouhasemba, ongwaye tje ri otjihuhumiṋe okuzemburuka kutja Jehova ongu ri Mukuru wousemba?

⁸ Kutja Elkana aa tjiwa poo kaa tjiwa ouvi waPenina mbwaa tjiti, Jehova Mukuru aa tjiwa oviṋa avihe. Embo re ri raisa kutja eye aa munu oviṋa avihe, nu indi erakiza ku ngamwa ngu neruru poo ngwa tonda ovakwao. Nungwari, ovandu ovehinandjo nu ovanahange, tjimuna Hana mave yenene okumuna omahuhumiṋino mokutjiwa kutja Mukuru wousemba ma ṱunu oviṋa avihe moruveze orusemba nu momuano we omuini. (Lesa Deuteronomium 32:4.) Hana ngahino aa tjiwa otjiṋa hi, orondu eye wa paha ombatero yaJehova.

9. Matu rihongere tjike komeriyandjerero waHana okuyenda koSilo nandarire kutja aa tjiwa ongaro Penina mu me keritjinda?

⁹ Eyuva rimwe mozoiri zomuhuka, eṱunḓu raElkana ra ri noviungura ovingi. Ovandu avehe ngandu kovanatje aave rirongerere ouyenda wawo. Ouyenda weṱunḓu enene ndi koSilo, wa ri noure womikato vyokombanda 30 okupitira mehi rozondundu raEfraim. * Owo aau kambura eyuva embomba poo yevari okukayenda pehi. Hana aa tjiwa kutja omunavita na ye me ke ritjinda vi. Posi yokutja, otjiṋa hi katji tjaerere Hana okuyenda. Eye tjiri wa yandja otjihorera otjiwa kovakarere vaMukuru nga ku eṱe. Kanawa okuyandjera omeritjindiro omavi wavarwe okuya pokati komerikotameneno wetu na Mukuru. Tji twa tjiti nao, kamaatu munu ozondaya nḓu matu hepa kutja tu kare nomasa wokutoṋa mouzeu worive mbwo.

10, 11. (a) Ongwaye Hana tja ya kondjuwo ondjapuke yaMuhona tjimanga? (b) Hana wa paturura vi omutima we ku Ihe meyuru mongumbiro?

¹⁰ Kombunda youyenda wozondjira nḓe tuurunga mozondundu, eṱunḓu raElkana otji ra vaza moSilo. Otjo tja ri pomutumba mbwa kondorokerwe i ozondundu. Otja tjaave vaza motjirongo, Hana ngahino ee ripura ohunga noviṋa mbi ma karaera Jehova mongumbiro. Tji ra vaza, eṱunḓu ra haama pamwe okurya. Okuzambo, Hana wa sekama a zu po pu wo na i kondjuwo yaJehova ondjapuke. Omupristeri omunene Eli wa ri mbo, a haama pomuvero wondjuwo ondjapuke yaMuhona. Posi yokutja Hana ke mu mwine orondu aa yandja  ombango kongumbiro ye. Pondjuwo yaJehova, Hana wa ri nongamburiro kutja tjiri ma zuvirwa. Ndovazu kapa ri omundu warwe ngwaa yenene okuzuva ouzeu we nawa, Ihe meyuru aa yenene okuzuva. Hana aa hihamwa omutima ngandu tja uta okurira.

¹¹ Hana aa hungire kuna Jehova momutima, ama zezera orutu nu ama riri tjinene. Hana aa nyinganyingisa omiṋa uriri, indu tjaa hungire kuna Jehova momutima we. Eye wa kumba orure, ama raere Ihe meyuru oviṋa avihe mbya ri momutima we. Hana ka ningirire kutja Mukuru me mu pe omuatje uriri, nungwari wa tjita otjiṋa tjarwe wina. Eye kaa vanga okuserwa ondaya uriri, nungwari wina wa ri nonḓero yokuyandja otjiṋa ngamwa tji ma yenene ku Mukuru. Okutja eye wa tjita omakwizikiro wokutja ma yandja omuatje we ku Jehova me mu karere oure womuinyo we.​—1 Sam. 1:9-11.

12. Otja tji matu munu motjihorera tjaHana, ovikwaye mbi matu sokurizemburukisa ohunga nongumbiro?

¹² Hana wa yandja otjihorera otjiwa kovakarere vaMukuru ohunga nongumbiro. Jehova u ṋanga ovandu ve okuhungira kuna ye oupaturuke, nokuhina okukeyakeya, ve paturure omitima vyawo nu ve hungire ohunga nomauzeu wawo otja omuatje tje tjita kovanene ve mbe mu suvera. (Lesa Epsalme 62:8; 1 Ovatesalonika 5:17.) Omuapostele Petrus wa hingwa i ombepo ondjapuke okutjanga omambo omahuhumiṋe ohunga nongumbiro nga: “Omerikendero weṋu aehe yumbeye kombanda Ye, Eye tjinga e mu pa imbi mbi mwa hepa.”​—1 Petr. 5:7.

13, 14. (a) Eli we ripura otjikeṋa otjivi ohunga na Hana? (b) Hana ra raisa vi otjihorera otjiwa tjongamburiro momuano mbwa zira Eli?

¹³ Kaaruhe ovandu tji ve yenena okutuzuva nawa poo okutuṱira ondjenda tjimuna Jehova. Ngunda Hana ama kumbu nokurira, eye wa urumisiwa i eraka romundu. Oro ra ri eraka raEli, omupristeri omunene ngwaa tarere Hana. Eye wa tja: “Mo ritjiti aayo wa purukisiwa i omavinu nga ruṋe? Humburuka nomavinu!” Eli wa muna omaririro waHana nomiṋa vye mbyaavi nyinganyinga nokutja u ri mongaro ongendise. Moruveze rwokupura kutja Hana u nouzeu waye, eye wa hakahana okuripura kutja Hana wa purukisirwe i omavinu.​—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Moruveze rwouzeu ndwo, okuzuva omambo omavi ngo okuza komurumendu ngwa ri notjihako otjinene nao, mape ya tja ri otjiṋa otjihihamise ku Hana! Posi yokutja, rukwao, Hana wa raisa otjihorera otjiwa tjongamburiro. Eye kena pa yandjera ouhahomonena womundu u mu tjaere okurikotamenena ku Jehova. Eye wa zira Eli nondengero ne mu raere ohunga nouzeu we. Tja za nokumuna kutja wa zunḓa, Eli wa zira Hana, ngahino neraka etarazu a tja: “Yaruka mohange! Ndjambi waIsrael nge ku zuvire ongumbiro, ndji wa kumbu ku Ye.”​—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Hana wa vaterwa vi tja za nokupaturura omutima we nokurikotamena ku Jehova pondjuwo ye ondjapuke? (b) Matu horere vi kongamburiro yaHana tji tu nouzeu?

 ¹⁵ Hana wa vaterwa vi, tja za nokupaturura omutima we nokurikotamena ku Jehova pondjuwo ye ondjapuke? Ombeibela mai tja: “Narire tja i. Tjazumba eye wa uta okurya ovikurya, na ha yumana rukwao.” (1 Sam. 1:18) Nambano, Hana wa kutukire momuinyo. Matu yenene okutja eye ko omutwaro omuzeu mbwa ri kombanda yoviṱuve vye ne u twa koviṱuve ovinene nu vyomundu omunamasa kombanda ye, oviṱuve vyaIhe meyuru. (Lesa Epsalme 55:22.) Pe nouzeu Jehova mbwe hi nakuyenena okuzengurura? Kako, kau na indu wa ri po, kau po nai, nu kamaau kakara po!

¹⁶ Tji twa haverwa i ouzeu ounene poo tji tu nombameno momuinyo, ngatu horere ku Hana nu tu hepure omauzeu wetu ku Ku Mukuru, eye ngu “zuvira ozongumbiro.” (Eps. 65:2) Tji twa hepura omauzeu wetu atu nongamburiro, matu kamuna kutja oruhoze rwetu maru pingenwa i ‘ohange yaNdjambi ndja kapita ozondunge azehe zovandu.’​—Fil. 4:6, 7.

17, 18. (a) Elkana wa raisa vi kutja ke nouzeu nomakwizikiro Hana nga tjita ku Jehova? (b) Penina wa pandjara vi omasa wokutoka Hana?

¹⁷ Eyuva ependukirwa, Hana wa yaruka puna Elkana kondjuwo ondjapuke yaMuhona. Eye mape ya wa raera Elkana ohunga nomaningiriro nomakwizikiro nga tjita, orondu mOmatwako waMoses mwa ri netwako ndi tja, omurumendu ma yenene okuteya omakwizikiro omukazendu we nga tjiti ngunda e hiya zuvasana na ye. (Num. 30:10-15) Omurumendu omuṱakame ngwi kena pa teya omakwizikiro Hana nga tjita. Nungwari, eye na Hana ve rikotamena pamwe ku Jehova pondjuwo ye ondjapuke, ngunda ave hiya yaruka konganda.

¹⁸ Oruṋe Penina tja muna kutja omatokero we kaye hihamisa Hana rukwao? Ombeibela kai tu raere, posi yokutja omambo nga ‘a ha yumana rukwao,’ maye raisa kutja okuza keyuva ndo Hana kena pe ripurira kouzeu we rukwao. Ihi matji raisa kutja Penina wa muna tjimanga kutja omatokero we ya rira omungandjo uriri. Okuzambo Ombeibela kai tamuna ena re rukwao.

19. Hana wa serwa ondaya iṋe, neye wa raisa vi kutja aa tjiwa kutja otjiyandjewa ho tja za pi?

¹⁹ Otja omieze tjaavi kayenda, ohange yaHana ye kurira ko. Eye wa rira otjingundi! Nandarire kutja wa ri nondjoroka onene, eye kena pa zemba kutja otjiyandjewa ho tja za pi. Indu okazandona tji ka pandukwa, eye we ke ruka ena Samuel ndi heya “Ena raMukuru,” oro ndi notjiṋa nomaisaneno wena raMukuru, otja Hana pa tjita. Ombura ndjo, Hana ka ire puna Elkana neṱunḓu koSilo. Eye wa kara pu nomuatje ponganda oure wozombura ndatu, nga omuatje tja za ko komaihi. Okuzambo  otja rongerisa omutima we keyuva ndi ma sokuhaṋika nokazandona ke okasuverwa.

20. Hana na Elkana va yenenisa vi omakwizikiro wawo ngu va tjita ku Jehova?

²⁰ Mape ya kutja ya ri ouzeu ku Hana okukaisa okazandona ke. Eye aa tjiwa kutja ovakazendu mbaave karere Muhona pondjuwo ye ondjapuke mave tjevere Samuel nawa. Posi yokutja, Samuel wa ri okaṱiṱi tjinene, nu otja omukazendu auhe omukwate, ngahino Hana aa zeri okukara pu nokanatje ke. Nakombanda yanao, Hana na Elkana va eta okazandona kawo, nave ke yandja nomutima auhe. Owo va tjita ozombunguhiro pondjuwo ondjapuke yaMuhona, ave yandja Samuel ku Eli, nu ave mu zemburukisa ohunga nomakwizikiro Hana nga tjita ku Jehova ozombura nḓa kapita.

21. Ongumbiro yaHana ya raisa vi oukoto wongamburiro ye? (Wina tara kokaongo nga “ Ozongumbiro mbari zapeke.”)

²¹ Okuzambo Hana wa kumba ongumbiro Mukuru ndja muna kutja i nonḓengu yokutuwa mOmbeibela. Otja tji mo lese omambo waHana mu 1 Samuel 2:1-10, mo munu kutja wa ri nongamburiro yomasa. Eye wa tanga Jehova komuano omuhimise mbwe ungurisa omasa we, okususuparisa overitongamise, okusera imba ovingundi ondaya, nokutja u yandisa omuinyo poo nandarire okuuyama konḓiro. Eye wa tanga Ihe mena rouyapuke, ousemba nouṱakame we. Hana wa yenena okutja: “Kape noruuwa otja Ndjambi wetu.” Jehova omuṱakame, ka runduruka, nu omaundiro ku avehe mbe ṋiṋikiziwa na mbe nozombameno na mbu mave ku ombatero ku ye.

22, 23. (a) Matu tjiwa vi kutja Samuel aa tjiwa kutja ovanene ve ve mu suverere? (b) Jehova wa sera vi Hana ondaya komurungu?

²² Samuel tjiri wa ri omuṋingandu okukara na ina ngwa ri nongamburiro ndji ṱa mbo mu Jehova. Nandarire kutja aa hihamenwa i ina otja tjee kuru, eye kena paa munu kutja wa zembwa. Ombura aihe Hana tjaa i  koSilo, aa twarere Samuel ombanda yokombanda okuungura na yo pondjuwo yaMuhona. Mokuyatata okavanda nga omuini, Hana aa raisa orusuvero nongendo kokazandona ke. (Lesa 1 Samuel 2:19.) Ripura uriri na Hana tji ma hwikike okazandona ke okavanda ke mu etere, nokukeṱuna nawa nokutara ku ko nohange ngunda ame ke raere omambo omayanḓiparise. Samuel tjiri wa ri omuṋingandu okurira omuatje waHana, nu we kura nawa na eta onyuṋe kovanene ve na koIsrael atjihe.

²³ Nu Jehova kena pa zemba Hana. Eye we mu pa orukwato nu a panduka ovanatje varwe vetano. (1 Sam. 2:21) Mape ya kutja otjiṋa otjinanḓengu tjinene ku Hana, tja ri oupanga wopopezu mbwa ri pokati ke na Ihe, Jehova, mbwaau kurire ko otja ozombura tjaaze kayenda. Oupanga woye na Jehova wina ngau kurire ko, otja tji mo horere kongamburiro yaHana.