1, 2. (a) Lelaa nkoñ isi u bi héñha i mbus dilo di Nôa? (b) Lelaa hala a bé tihba Abraham?

ABRAHAM a mpa mis, a yé béñge nkum ndap u tison yé Ur, u u yéne nyoo haa. * A nok bôt ba nlond, a tehge ki hida hi mbet. Biprisi bi djob li sôñ bi yé ki i ti bisesema gwap. Hoñol ki Abraham a nkôm bo mbus, a mpôgôs ño wé, a njumuk su. A mbak limut li bôt inyu yoñ njel yé, bebeg a yé ki i hoñol bisat bôt ba mbégés nyoo i Ur. A ntehe le biniigana bi kwéha base bi ntjama toi mbok yosôna ibôdôl i dilo di Nôa.

² Nôa a bi wo ñwii ima ndigi ilole Abraham a ngwéé. Ngéda Nôa ni lihaa jé ba bi pam i nkuu i mbus Ntida Malép, a bi ti Yéhôva Djob sesema. Yak Djob a pémhene bo nyum i ond i ngii. (Bibôdle 8:20; 9:12-14) Ha ngéda i, base i pubi yotama yon i bé ikété nkoñ isi. Ndi nano, jôm li tjai i mbus Nôa, base pubi i ta ha bé jam li ntôl hana isi. Homa nyensôna bôt ba mbégés bisat. Yak Isañ Abraham le Téra a yé mukété yap, bebeg ki le a mbañ bisat.​—Yôsua 24:2.

3. (a) Kiki ngéda i bé tagbe, imbe lem i tôbôtôbô Abraham a bééna? (b) Kii hala a niiga bés?

³ Ndi Abraham a yé mahéñha. Kii ngéda i ntagbe, hala nyen hémle yé i nkônde unda libak jé li tôbôtôbô. I mbus ngéda, Djob a ntinde ñôma Paul i sébél Abraham le ‘isañ bôt ba hémle bobasôna’! (Añ Rôma 4:11.) Di tehe lelaa Abraham a bi yila ntén mut u. Hala a ga hôla bésbomede i lédés hémle yés.

4, 5. (a) Njee a bi lama hôla Abraham i yi Yéhôva? (b) Inyuki di nla kal hala?

⁴ Lelaa Abraham a nigil i yi Yéhôva Djob? Ha ngéda i, Yéhôva a gwé bagwélél bé hana isi, kiki bo Sém. To hala kiki a ta bé nu bisu ikété bon bôlôm baa ba Nôa, Bibel i mbéna bôk sima nye, bebeg inyu hémle yé i tôbôtôbô. * Ndék ngéda i mbus Ntida Malép Nôa a’ sébél Yéhôva le “Nyambe nu Sém.” (Bibôdle 9:26) Hala a ñunda le Sém a nti Yéhôva ni base ipubi lipém.

⁵ Baa Abraham a bi yi Sém? Hala a bé le a bôña. Hégda le Abraham a yé mañge. Hoñol lelaa a nlama ba maséé i yi le a gwé sôgôlsôgôl nu a ma nom 400 ñwii, a ba mbôgi i ngandak mam kiki bo: Béba yosôna Néfilim i bi lona, Ntida Malép u u bi pubus hisi, bibôdle bi matén ma ma bi yônôs nkoñ isi, ni ngolba i Nimrôd i nkum ndap i Babel. Sém nyemede a bi yoñ bé ngaba mu ngolba i. Jon ngéda Yéhôva a bi yubda hilémb bôt ba bé gwélél inyu oñ nkum ndap, Sém ni lihaa jé ba bé ba ngi gwéélak hilémb hi bisu hi mut binam, hala wee hilémb hi Nôa. Yak Abraham a nlôl mu lihaa li. Ibabé nkaa, Abraham a bé ti Sém ngandak lipém. U héya hala, Sém a bi wo ngéda Abraham a bi yila mañ mut.

6. (a) Lelaa Abraham a ñunda le a ñôt biniigana mu jam li bi tagbe mu Ntida Malép? (b) Imbe ntén niñ Abraham bo Sara ba mbana lôñ?

⁶ To i ba yaga lelaa, Abraham a ñôt biniigana mu jam li bi tagbe mu Ntida Malép. A mboñ biliya i hiôm ni Djob, ndik kiki Nôa. Inyu hala nyen Abraham a ntjél bégés bisat, a bak ki mahéñha ni bôt ba Ur, yak ni lihaa jé. Ndi a nléba bañga muda nu a nit nye. A mbii Sara, nu a yé muda nu tôbôtôbô, ha inyu bilama gwé ndik bé, ndi yak inyu hémle yé keñi. * To hala kii ba gwé bé man, bana babiina ba yé toi maséé i gwélél Yéhôva ntôñ. Ba néñés ki man manyañ le Lôt, nu a yé man nyuu.

7. Lelaa banigil ba Yésu ba lama kôna Abraham?

 ⁷ Kekikel Abraham a bi tjôô bé Yéhôva inyu bégés bisat bi Ur. Nye ni Sara ba bé bebee i ba mahéñha ni bôt ba nkoñ wap. Ibale yak bés di gwé bañga hémle, di nlama bana minlélém mi mahoñol. Di nlama neebe i ba mahéñha. Yésu a bi kal le banigil bé ba “ta bé ba nkoñ isi,” jon bôt ba nkoñ isi ba ga oo bo. (Añ Yôhanes 15:19.) Ibale u nok njôghe le lihaa joñ tole mawanda moñ ma ntjél we inyule u bi yoñ makidik i gwélél Yéhôva, bigda le u ta bé wetama. U yé i hiôm ni Yéhôva, ndik kiki Abraham bo Sara ba bi boñ.

8, 9. (a) Limbe jam li pémél Abraham le a yé mbén i hôya? (b) Umbe ñwin Yéhôva a bi ti Abraham?

⁸ Kel yada, jam li mpémél Abraham le a yé mbén i hôya. A nkôhna ñwin u nlôl ni Yéhôva Djob! Bibel i ntibil bé toñle bés ni imbe njel a nkôs ñwin u, ndi i nkal yaga bés le “Nyambe nu lipém” a bi pémél nunu mut hémle. (Añ Minson mi baôma 7:2, 3.) Bebeg le añgel yon i bi boñ le Abraham a bana dinyo malép di lipém li mbuma ñañ li Bayemlikok nu ngiinda yosô. Hégda ki maséé Abraham a bi bana ngéda a bi tehe maselna ma yé ipôla Yéhôva ni bisat bôt ba nkoñ ba bé bégés.

⁹ Umbe ñwin Yéhôva a bi ti Abraham? A bi kal nye le: “Nyodi hisi hioñ, ni lihaa joñ, ni ndap isoñ, u ke letee ni hisi m’a unda we.” Yéhôva a bi kal bé nye hee a bé lama ke, a bi kal ndik le a ga unda Abraham loñ i. Ndi kiki jam li bisu, Abraham a bé lama yék loñ yé, ni bôt bé ba lihaa. Mu bilem bi loñ yé, lihaa li bé jam li tôbôtôbô. Ibale mut a nyék bôt bé ba lihaa, a ke ki haa ni bo, ba ntehe hala kiki béba jam kiyaga, kiki jam libe li li nlel yak nyemb.

10. Bimbe biliya bi ngui Abraham bo Sara ba bi lama boñ inyu nyodi i Ur?

¹⁰ I nyodi i loñ yé i bi bat Abraham ngandak biliya bi ngui, Ur a bé tison i i bé nyiñgha ngandak, i ban-ga lingwañ kiyaga. (Béñge nkéñég matila u gwé ño le “ Tison Abraham bo Sara ba bi yék.”) Bahulul mam ba bi yelel le Tison i Ur i bééna biloñge bi mandap; mape ma bééna jôm li bituñ tole iloo ha, inyu lihaa ni bagwélél ba ndap. Bituñ gwobisôna bi bé ti i mbégdé yada, i i bé nséñék loñge. Mandap ma bééna ki mam malam kiki bo bipombe bi malép, biluk, ni mimbôga inyu malép ma mahindi. Hoñol ki le Abraham bona nwaa  ba ta ha bé boñge ba wanda, Abraham a gwé jam kiki bo 70 ñwii, Sara a ban-ga jam kiki bo 60 ñwii. Ibabé pééna, Abraham a ngwés le nwaa wé a niñ i loñge homa, ni le a hañba bañ to jam, ndik kiki to numbe nlôm nu a ntôñ nwaa. Hégda minkwel nwap inyu nson Djob a ti bo, u hégda ki mambadga ni nduña ba bé lama bana mukété miñem nwap. Abraham a nlôôha kon maséé i tehe le yak Sara a neebe nson u! Ndik kiki nlôm, yak Sara a yé bebee i tjôô niñ i mbomboo i Ur.

11, 12. (a) Imbe ngôôba i bé lama bôña ni mambe makidik ma bé lama yôña ilole Abraham bo Sara ba nyodi i Ur? (b) Lelaa w’a toñol ngéda yap i manyodi?

¹¹ Nano le ba mal yoñ makidik Abraham bo Sara ba bééna ngandak mam i boñ. Ba nlama kañ mambegee map, ba tjek ki liké jap loñge. Kii ba ga begee? Kii ba ga yék, hala kii ba bé yi bé i homa ba nke? Ndi iloo mam mana momasôna, ba bééna bôt i tééda. Kii ba ga boñ ni Téra nu a yé ñunuk? Ba nyoñ makidik i kena nye ni tééda nye mu liké jap. I nene le Téra a bi neebe i jam li ni ñem wonsôna inyule Bibel i nkal le mu libak jé li mañ mut, a bi yoñ ño inyu kena lihaa jé haa ni tison i Ur. Ibabé pééna a bé a ma tjôô bisat ha ngéda i. Yak Lôt, man manyañ Abraham, a bi ke ni bo.​—Bibôdle 11:31.

¹² Nano, kel maké ini i nkola. Hégda ki bo ba mpam mu tison Ur, bobasôna ba nkodba homa wada. Ba bii mambegee map i ngii makas, ni kamél, ba nkot ki bémba yap ntôñ, yak bôt ba lihaa ni bagwélél ba ndap ba yé ntjegek loñge, ba bak ki maséé. * Bebeg le mis map momasôna ma yé nano i ngii Abraham, ba mbem le nyen a nti kunde le ba kenek. Sôk i nsôk, ngéda manyodi i nkola, bo bana ba yé i yék tison i Ur, ba nyodi nyodi yosôna.

13. I len ini lelaa ngandak bagwélél ba Yéhôva ba ñunda le ba gwé minlélém mi mahoñol kiki Abraham bo Sara?

¹³ I len ini, ngandak bagwélél ba Yéhôva i nke i het ngandak batéé likalô i mbéda. Bape ba nkit le ba ga nigil hilémb hi mondo inyu kéñbaha nson wap. Bape ki ba nyoñ bitelbene i gwélél manjel ma mondo inyu añal ñañ nlam. I yoñ nya makidik i, i mbat biliya bi ngui, i mbat ki le di mba bebee i suhus likala jés li niñ. Ndi hala a nti Yéhôva maséé i  tehe bagwélél bé ba mboñ i nya biliya i, ba noodege ki kôna ndémbél i Abraham bo Sara! Ibale yak bés di ñunda ntén hémle u, di nla ba nkwoog nkaa le, hiki ngéda, mam Yéhôva a nti bés ma nlel mam bés di nti nye. Kekikel a’ set bé mu bisai a nkôp i ngii bôt ba hémle. (Lôk Héber 6:10; 11:6) Ndi baa a mboñ hala inyu Abraham?

14, 15. (a) Lelaa liké ibôdôl i Ur ipam Haran li bé le li ba? (b) Inyuki Abraham a bi lama yoñ makidik i tégbaha ndék ngéda i Haran?

¹⁴ Nano ntôñ bôt unu, u nyoñ njel. Bebeg le di nla hégda le Abraham ni Sara ba nke ndék ngéda ni makôô, i mbus, ba mbet i ngii hosi. Ba nke, ba kwelek. U nla nok liyôgbe li bon ba mangeñee kiki ma nkôt. Ndék ni ndék, yak ba ba ta bé minhôôlak ikété yap ba mbôdôl yi téé mandap ma mabadô, ni yi bôk mo. Ba meya ki ba nhôla Téra i yén loñge i ngii kamél tole jakas. Ba nyoñ njel i ke i ñombok inyu tagbe bebee ni lom Ufraté. Sonde mbus sonde, liké jap li kenek ndik ni bisu.

¹⁵ Sôk i nsôk, mbus 960 kilôméta, mandap ma nkahal  nene bo bisu, mu kii ba nkôôge bebee ni Haran. Ini tison i nyiba inyu lingwañ jé, i bak ki likanda li minloñ mi nyuñga mi nlôl i pes likôl ni mi mi nlôl i pes hiôñk. Ba ntelep ha, ba noi ndék. Bebeg le liké li, li nwéés Téra.

16, 17. (a) Mambe malômbla ma nti Abraham makénd? (b) Lelaa Yéhôva a sayap Abraham mu ngéda a ntégbaha i Haran?

¹⁶ I mbus ha, Téra a nwo ngéda a mpamna 205 ñwii. (Bibôdle 11:32) Abraham a nkôhna hogbe mu ndutu yé i, inyule Yéhôva a ntémb a pôdôs nye. Djob a ntiimba minlélém mi bibuk a bi pahal i Ur, a nti ki mbônga u mondo. A nkal le Abraham a’ yila “loñ keñi,” ni le biloñ gwobisôna gw’a kôhna bisai ni njel Abraham. (Añ Bibôdle 12:2, 3.) Mana malômbla Abraham a mboñ ni Djob ma nti nye makénd i kena liké jé ni bisu.

¹⁷ Kiki ngéda i ntagbe, hala nyen masañgô ma nkôndba, inyule Yéhôva a nsayap Abraham mu ngéda a ntégbaha i Haran. Bibel i nkal le ba bi ke “ni nkus wonsôna ba bot, ni i bôt ba nyodna i Haran.” (Bibôdle 12:5) Abraham a nlama yila loñ keñi, jon i mbéda nye masañgô ni bagwélél, hala wee lihaa likeñi. Hiki ngéda bé nyen Yéhôva a nyilha bagwélél bé mingwañ mi bôt, ndi a nti yaga bo to kinje jam li yé bo nseñ inyu yônôs sômbôl yé. Nano le Abraham a nkôhna makénd ni bigwel moo, a nyoñ njel i ke i homa a nyi bé.

18. (a) Imbe ngéda maada ma Yéhôva ni litén jé ma bi yila tôbôtôbô mu niñ i Abraham? (b) Mambe mam makeñi ma bi tagbe i hilo 14 i sôñ Nisan mu ñwii mi bi yik lo? (Béñge nkéñeg mi matila mi gwé ño le “ Hilo hi tôbôtôbô ikété ñañ u Bibel.”)

¹⁸ Ibôdôl i Haran ikepam i Karkémis, bôt ba bé tégbaha ngandak dilo mu njel, ba ban-ga lem i gwélél i njel i inyu yap Ufraté. Bebeg le i ngéda Abraham a bi pam ha homa nu, ha nyen maada Yéhôva a bé a gwé ni litén jé ma bi yila tôbôtôbô. I nene le Abraham ni bôt bé ba bi yap lom Ufraté i hilo 14 hi sôñ ba bi yik sébél le Nisan, i ñwii 1943 B.N.Y. (Manyodi 12:40-43) I nwelmbok mu homa nu nyen loñ Djob a bi bôn Abraham i yéne. I hilo hi nyen, malômbla Yéhôva a bi boñ ni Abraham ma bi yoñ ngui.

19. (a) Kii mbônga Yéhôva a bi ti Abraham u bé pôdôl? (b) Kii hala a bé le a hôñlaha Abraham?

 ¹⁹ Abraham a nyoñ njel i ke i nwelmbok, nye ni bôt bé ba ntelep bebee ni bie bikeñi bi Môré, nu a ta bé haa ni Sikem. Ha nyen Yéhôva a ntémb a pôdôs Abraham. Lini lisañ, Yéhôva a mbôn Abraham le mbôô yé, tole mbôda yé, y’a yoñ hisi hi. Baa hala a ntinde Abraham i nhoñol mbañ Yéhôva a bi ti i wom Éden, i i bé kal le “mbôô” yada (tole mbôda), i ga lo kel yada inyu sôñ bôt ba binam? Bebeg. (Bibôdle 3:15; 12:7) I nla ki ba le ha nyen a bi tibil nok le a nlama yoñ ngaba mu bitééne bi Yéhôva.

20. Lelaa Abraham a ñunda le a nti mayéga inyu bisai Yéhôva a nkôp i ngii yé?

²⁰ Abraham a nlôôha diihe bisai Yéhôva a nkôp i ngii yé. A nhiôm mu nkoñ, a yoñok yihe inyule Lôk Kanaan i bé i ngi yiine mu. I mbus, Abraham a ñôñôl Yéhôva muu ma bisesema, li bisu li yé bebee ni bie bikeñi bi Môré, lipe li yé bebee ni Bétel. A nsébél jôl li Yéhôva, bebeg a tinak mayéga inyu bisai mbôda yé y’a yik kôhna. I nla ki ba le a ntééne Lôk Kanaan likalô. (Añ Bibôdle 12:7, 8.) I yé maliga le manoodana makeñi ma ngi bemek Abraham i niñ yé. Ndi Abraham a mpohol i tjél béñge mam malam a bi yék mbus yé nyoo i Ur. A mbéñge ndik bisu. Kaat Lôk Héber 11:10 i nkal le Abraham a bé “bem nkoñ u gwé bañga hikuu, ñungus nkoñ u ni nheg wé a yé ndigi Nyambe.”

21. (a) Mambe mahéñha ma yé ipôla nokna yés i Ane Djob ni nokna i Abraham? (b) Kii hala a ntinde we i boñ?

²¹ Bés ba di ngwélél Yéhôva i len ini di ntibil yi “nkoñ” u. Di nyi le u yé Ane Djob, i i bi jôp i bôlô i ngii. Ni le ndék ngéda, i ga tjé hini hiai hibe. Di nyi ki le Yésu nyen a yé mbôô i Abraham, ni le nyen a yé ñénél nu Ane Djob i len ini. Kinje bisai di ga bana i boma Abraham i bitugne, ni tehe maséé yak nye a’ bana i tibil nok, iloo kiki ngéda bisu, lelaa bitelbene bi Djob bi nyon. Baa w’a ba maséé i tehe lelaa Yéhôva a nyônôs mimbônga nwé nwominsôna? Ibale ñ, boñ kii yosôna u nla inyu nigle Abraham. Ba bebee i boñ biliya bi ngui, ba manôgla, ti ki mayéga inyu bisai Yéhôva a nti we ni njel masoohe. Kiki w’a kôna ndémbél i hémle i Abraham, ha nyen ‘isañ bôt ba hémle bobasôna’ a nyila yak isoñ!