Skip to content

Skip to table of contents

Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana Sena Taakwe Mbozibede?

Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana Sena Taakwe Mbozibede?

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO

Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana Sena Taakwe Mbozibede?

Mazuba aano, nyika izwide zyintu ziletela muzeezo wakoonana. * Zilakonzya kujanika muli zyakwaambilizya, mumafasyoni, mumafilimu, munyimbo, mumamagazini, acipekupeku, muzisobano zyaavidiyo, mumafooni, muma Web site, alimwi lino amuzifwanikiso zyakutuminana a Intaneti. Cilibonya kuti, zyintu ziletela muzeezo wakoonana nciyanza cizyibidwe kapati abantu. Bantu banji mumasena manji baleebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana kwiinda kaindi.—Amubone kabbokesi kajisi mutwe wakuti  “Twaambo Twamasimpe Kujatikizya Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana.”

Alimwi zyintu ziletela muzeezo wakoonana ziyaabucinca. Syaazibwene umwi uutegwa Gail Dines wakalemba kuti: “Zifwanikiso mazuba aano zyaindila kubija cakuti izyakali kubonwa kuti nzibi kapati, lino zibonwa kuti taakwe mbozibede.”

Ino mukubona buti kucinca ooku? Sena zyintu ziletela muzeezo wakoonana taakwe mbozibede naa zili mbuli musamu uujaya? Jesu wakaamba kuti: “Cisamu cibotu cili coonse cilazyala micelo mibotu, pele cisamu cibi cili coonse cilazyala micelo mibi.” (Matayo 7:17) Ino zyintu ziletela muzeezo wakoonana zizyala micelo nzi? Kutegwa tujane bwiinguzi, atulange-lange mibuzyo imwi iijatikizya zyintu ziletela muzeezo wakoonana.

Ino kweebelela naa kubala zyintu ziletela muzeezo wakoonana zibajatikizya buti bantu?

NZYOBAAMBA BASYAAZIBWENE: Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zipa cizibilizi, mane bamwi basikuvwuntauzya abasilisi bazikozyanisya ku cocaine, musamu uukola.

Ba Brian, * ibakajisi cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana a Intaneti, bakaamba kuti: “Kunyina cakali kukonzya kundilesya. Ndakali kulimvwa mbuli kuti ndakali muciloto. Ndakali kubimba alimwi mutwe wakali kucisa. Ndakasola kucileka, pele ndakaalilwa.”

Bantu beebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana kanji-kanji balasisa cilengwa cabo. Balasisikizya alimwi mbaasilweeno. Tacigambyi kuti banji ibajisi penzi eeli balimvwa kulendelelwa, balaansoni, balalibilika, balatyompwa, alimwi akunyema. Zimwi ziindi, balaba amuzeezo wakuyanda kulijaya. Ba Serge, ibakali kukkopa zyintu ziletela muzeezo wakoonana buzuba abuzuba mufooni yabo, bakaamba kuti: “Tiindakali kubabikkila maano bantu alimwi tiindakali kukkazyika moyo. Ndakalimvwa kubula mulimo, kuba amulandu, kulendelelwa, alimwi akutaanguluka. Ndakali kufwa nsoni alimwi akuyoowa kulomba lugwasyo.”

Kweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana nokuceya naa cakutalibambila kulakonzya kutuletela mapenzi. Kaambila Senate committee yaku U.S., Dr. Judith Reisman, sikuvwuntauzya uucibwene kapati mumakani aazyintu ziletela muzeezo wakoonana wakaamba kuti: “Zifwanikiso ziletela muzeezo wakoonana zilaicinca mizeezo alimwi zilakkala mumizeezo kwaciindi cilamfwu nokuba kutazwa buya mumizeezo.” Susan uujisi myaka yakuzyalwa iili 19, iwakalanga ama Web site aajisi zyintu ziletela muzeezo wakoonana, wakaamba kuti: “Zifwanikiso tazizwi mumizeezo yangu. Zimwi ziindi ndilaziyeeya kanditalibambilide. Ndilimvwa mbuli kuti kunyina nondiyooziluba.”

MASIMPE NGAKUTI: Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zipa buzike alimwi akubanyonganya aabo bazyeebelela.—2 Petulo 2:19.

Ino kweebelela naa kubala zyintu ziletela muzeezo wakoonana ziijatikizya buti mikwasyi?

NZYOBAAMBA BASYAAZIBWENE: “Banabukwetene balalekana alimwi mikwasyi ilaandaana akaambo kazyintu ziletela muzeezo wakoonana.”—The Porn Trap, bbuku lyakalembwa aba Wendy alimwi aba Larry Maltz.

Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zinyonganya zikwati alimwi amikwasyi munzila eezyi

▪ Ziletela kutasyomana mucikwati, alimwi akutayandana.—Tusimpi 2:12-17.

▪ Zikulwaizya kuliyanda, kutayanda kwiizya angomukwetene limwi, alimwi akutamukkomanina ngomukwetene limwi.—Baefeso 5:28, 29.

▪ Zikulwaizya kwaalanga munzila iitaluzi makani akoonana alimwi akulombozya kubyaabi.—2 Petulo 2:14.

▪ Zipa kuti basikuzyeebelela kabasinikizya ngobakwetene limwi koonana munzila iitali kabotu.—Baefeso 5:3, 4.

▪ Zikulwaizya kutasyomeka kuli ngomukwetene limwi.—Matayo 5:28.

Ibbaibbele lyaambila banabukwetene kuti tabeelede ‘kubula lusyomo’ kuli umwi amweenzinyina. (Malaki 2:16) Kutasyomeka ninzila imwi yalweeno yalo iikonzya kunyonganya mukwasyi akusololela kukwaandaana alimwi akukulekana. Aboobo kwaandaana akulekana kuli boobu kunyonganya bana mumukwasyi ooyo.

Alimwi zyintu ziletela muzeezo wakoonana zilakonzya kubacisa bana munzila iigaminide. Ba Brian, ibaambwa kumatalikilo, bakaamba kuti: “Nindakajisi myaka iili kkumi yakuzyalwa, ciindi nindakali kusobana cisobano cakuyubana, ndakajana mamagazini aabataata aatondezya zyintu ziletela muzeezo wakoonana. Ndakatalika kuzyeebelela cakusisikizya, pele kanditamvwisyi cini cakali kundipa kuzikkomanina zifwanikiso eezyo. Oobu mbocakatalika cilengwa citali kabotu calo icakazumanana kusikila mane ndakomena.” Buvwuntauzi butondezya kuti zyintu ziletela muzeezo wakoonana zilakonzya kuyunga bakubusi kutalika koonana kabacili baniini alimwi akuba basibwaamu, koona bamwi cankazi, alimwi akutakkalikana mumizeezo.

MASIMPE NGAKUTI: Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zinyonganya zilongwe zibotu alimwi akupa kupenga mumoyo.—Tusimpi 6:27.

Ino Bbaibbele lyaamba nzi kujatikizya kweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana?

IJWI LYA LEZA LYAAMBA KUTI: “Aboobo, amujaye zizyo zyamubili wanu . . . kujatikizya zisusi mbuli bwaamu, busofwaazi, luunyaunya, kulombozya kubyaabi, alimwi abulyato kwalo kuli nkukomba mituni.”—Bakolose 3:5.

Mubufwaafwi, Jehova * ulazisulaika zyintu ziletela muzeezo wakoonana. Eeci tacaambi kuti Leza taalangi kabotu makani aajatikizya koonana. Wakatulenga katujisi nguzu zyakukonzya koonana kutegwa banabukwetene kabazibelesya mukukkomanisyanya, mukutondezyanya luyando, alimwi akuzyala bana.—Jakobo 1:17.

Aboobo, nkaambo nzi ncotukonzya kwaamba cakusinizya kuti Jehova tayandi kuti katweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana? Amulange-lange twaambo ootu tusyoonto.

▪ Ulizyi kuti zyintu ziletela muzeezo wakoonana zilakonzya kunyonyoona buumi.—Baefeso 4:17-19.

▪ Ulatuyanda alimwi uyanda kutukwabilila kutegwa tutabi muntenda.—Isaya 48:17, 18.

▪ Jehova uyanda kukwabilila zikwati alimwi amikwasyi.—Matayo 19:4-6.

▪ Uyanda kuti katusalala mukulilemeka alimwi akulemeka nzyobayanda bamwi.—1 Batesalonika 4:3-6.

▪ Uyanda kuti katuzibelesya nguzu zyakuzyala munzila yabulemu.—Bahebulayo 13:4.

▪ Jehova ulizyi kuti kweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana citondezya muuya wakulanga makani akoonana munzila iitaluzi, yakuliyanda, alimwi yabusaatani.—Matalikilo 6:2; Juda 6, 7.

MASIMPE NGAKUTI: Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zinyonyoona cilongwe muntu ncajisi a Leza.—Baloma 1:24.

Nokuba boobo, Jehova ulabafwida lweetelelo aabo bayanda kuleka cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana. Ibbaibbele lyaamba kuti: “Jehova ngusibuuya, ngusiluse, ulamuka kukalala, ulizwide luzyalo. Nkaambo ulizi mbububede buntu bwesu, ulaibulukwa kuti tuli bulongo buyo.” (Intembauzyo 103:8, 14) Ulabatamba babombe myoyo kuti baunke kulinguwe kutegwa ‘bajane luse aluzyalo lwa Leza zyakubagwasya aciindi ceelede.’—Bahebulayo 4:16; amubone kabbokesi kajisi mutwe wakuti “Kuleka Cilengwa Cakweebelela Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana.”

Bantu banji baluzumina lugwasyo lwa Leza. Sena lugwasyo lwakwe lulabeleka? Amubone Bbaibbele ncolyaamba kujatikizya bamwi ibakaleka kucita zilengwa zitali kabotu noliti: “Mwakasanzyigwa, mwakasalazyigwa, akwaambwa kuti muli balulami muzyina lya Mwami wesu Jesu Kilisito amumuuya wa Leza wesu.” (1 Bakolinto 6:11) Mbubwenya mbuli mwaapostolo Paulo, bantu bali boobu balakonzya kwaamba kuti: “Muzyintu zyoonse ndilijisi nguzu kwiinda muli yooyo uundipa nguzu.”—Bafilipi 4:13.

Ba Susan, ibakazunda cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana, bakaamba kuti: “Jehova alikke nguukonzya kumugwasya kuzunda cilengwa eeci. Ikuti mwamulomba kuti amugwasye akumusololela, ulakonzya kumusalazya. Takamulekelezyi pe.”

[Bupanduluzi buyungizidwe]

^ munc. 3 Zyintu ziletela muzeezo wakoonana zilabikkilizya azifwanikiso, zyintu zyakalembwa alimwi azyakalekkoodwa, aboobo zipa kuti muntu uuzyeebelela, uuzibala naa kuziswiilila abe amuzeezo wakoonana.

^ munc. 8 Mazyina acincwa mucibalo eeci.

^ munc. 25 Jehova ndezyina lya Leza kweelana ambolyaamba Bbaibbele.

[Kabbokesi kali apeeji 5]

TWAAMBO TWAMASIMPE KUJATIKIZYA ZYINTU ZILETELA MUZEEZO WAKOONANA

MUKAVWALU-VWALU KALIKOONSE: Bantu batandila ku 30,000 baleebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana ama Web site.

 MUMINITI IILIYOONSE: Bantu babelesya Intaneti balatuma ma e-mail aajisi zyintu ziletela muzeezo wakoonana aainda ku 1.7 MILIYONI.

MUWOOLA LILI LYOONSE: Mavidiyo aatondezya zyintu ziletela muzeezo wakoonana aatandila kuli OBILO alapangwa mu United States.

BUZUBA ABUZUBA: Mweelwe waakati-kati uuinda ku 2 MILIYONI wamavidiyo alabbwelekwa mu United States mwalo.

MWEZI AMWEZI: Mu United States, akati kabasankwa bali 10, ibali 9 baleebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana alimwi akati kabasimbi bali 10, botatwe baleebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana.

MWAKA AMWAKA: Basikupanga zyintu ziletela muzeezo wakoonana nyika yoonse balajana mali aabalilwa ku $100 BBILIYONI (U.S.).

[Kabbokesi kali apeeji 6, 7]

Kuleka Cilengwa Cakweebelela Zyintu Ziletela Muzeezo Wakoonana

Sena kuli muntu ngomuzyi uuyanda kuleka cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana? Amulange-lange nzila zimwi izyagwasya bamwi kuleka cilengwa eeci.

1. Amupaile kuli Leza.

“Kupaila kuli Jehova kulomba lugwasyo nentaamu iiyandika kapati kutegwa muzunde cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana.”—Franz.

Jehova ulakonzya kumupa muuya uusalala muntu, kutegwa abe anguzu ‘zyakukanza alimwi anguzu zyakucita.’ (Bafilipi 2:13) Ikuti wazumizya muuya uusalala kumukulwaizya, ulakonzya kumugwasya kuzunda “zisusi zyanyama.”—Bagalatiya 5:16, 24.

2. Amulombe lugwasyo.

“Cilengwa cakweebelela zyintu ziletela muzeezo wakoonana ncintu cisisikizyigwa kapati alimwi cipa nsoni cakuti inga mwaaliwa kulomba lugwasyo. MuIakonzya kuyeeya kuti inga mwacilwana nyolikke. Pele aayo taali masimpe pe. Mulakonzya kucilwana lilikke kuti mwagwasyigwa. Aboobo ndakaleka kulisumpula, mpoonya ndakamwaambila mukaangu. Alimwi ndakalomba mweenzuma ngondisyoma kuti andigwasye. Tiicakali cuuba-uba kucita boobo, pele ndakalujana lugwasyo luyandika.”—Yoshi.

Kwaambila bantu bamwi ciyandika busicamba alimwi akulisungula. Pele nentaamu iiyandika kapati kutegwa mucizunde cilengwa eeci alimwi akubukulusya cilongwe abayandwa banu. Ba Susan, ibaambwa kumatalikilo, bakaamba kuti: “Kumane, ndakalimvwa kukatalusyigwa. Ciindi eeci cakali ciindi cikatazya pele cakandipa kulimvwa kuba aluumuno alimwi akukkomaninwa.”—Jakobo 5:16.

3. Amuzyibe zyintu zimupa kucita boobo alimwi akuzitantamuka.

Ino mbukkale nzi, naa mizeezo nzi iimupa kutalika kulombozya zyintu zibyaabi? Sena nkulanga-langa zili a Intaneti? Sena nkweebelela cipeku-peku masiku? Sena nkubala mamagazini? Sena nkuunka kunkomwe yalwizi? Sena ninzala, nkunyema, nkulendelelwa naa nkukatala? Ba Sven bakaamba kuti: “Mweelede kukuzyiba kukompama kwanu, alimwi akukutantamuka mbuli cilwazi cijaya.” Jesu wakaamba kuti: “Lino ikuti liso lyako lyalulyo eelyo kalikulebya, linonkole akulisowa.”—Matayo 5:29.

Ba Franz bakaamba kuti: “Ciindi nondasunkwa kulangisisya mukaintu cakumunyomenena buya, cakufwambaana ndilapaila kuli Jehova alimwi akulanga kumbi. Sinsiku uusyomeka wamu Bbaibbele Jobu, wakaamba kuti: “Ndabika lukasyo ameso aangu, elyo awalo musimbi teendakamulanga.”—Jobu 31:1.

4. Amuyumye cilongwe canu a Leza.

Ba Franz bakayungizya kuti: “Kamuyeeya zyintu zili kabotu, alimwi akucita zyintu zyakumuuya mubuumi bwanu.”

Ibbaibbele lyaamba kuti: “Kufwumbwa zyintu zyamasimpe, kufwumbwa zyintu zipegwa bulemu, kufwumbwa zyintu ziluleme, kufwumbwa zyintu zisalala, kufwumbwa zyintu ziyandika, kufwumbwa zyintu zili ampuwo mbotu, kufwumbwa zyintu zili kabotu, alimwi kufwumbwa zyintu zitembaulika, kamuzumanana kuziyeeyesya zyintu eezyi . . . , eelyo Leza waluumuno unooli andinywe.”—Bafilipi 4:8, 9.

[Cifwanikiso]

1

[Cifwanikiso]

2

[Cifwanikiso]

3

[Cifwanikiso]

4