Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ONTOPOLWA 4

‘Nkoka to yi, oko te yi wo’

‘Nkoka to yi, oko te yi wo’

1, 2. (a) Hokolola olweendo lwaRut naNaemi nosho wo oluhodhi olunene ndoka lwa li lwe ya gwilila po. (b) Olweendo lwaRut naNaemi olwa li lwa yoolokathana ngiini?

RUT okwa li te ende pamwe naNaemi mondjila ndjoka ya taakana olushandja lwaMoab lu na omilondo nolu na ombepo. Ngashingeyi oye li oyo ayeke yaali mokati kiikulundundu nomiti. Kala ando wa fa wu wete Rut ta tala kuyinamweno sho e wete taku toko e ti ipula ngele otaya mono ngaa ehala lyokulala. Okwa li e hole Naemi noonkondo nokwa li ha ningi kehe shimwe ta vulu, opo e mu kwathele.

2 Ayehe oya li ya gwililwa po koluhodhi olunene. Naemi okwa kala omuselekadhi oomvula odhindji, ihe okwa li a nika unene oluhodhi omolweso lyoyanamati yaali, Kilion naMaklon. Rut naye okwa li a nika oluhodhi omolweso lyomusamane gwe, Maklon. Naemi naRut oya li ya thinda koshilando Betlehem shomuIsraeli. Nonando ayehe oya li yu uka kehala limwe, olweendo lwawo olwa li lwa yoolokathana. Naemi okwa li ta yi koyaandjawo. Rut okwa li ta yi kokuma kee shi ko nokwa li a thigi po aakwanezimo ye, oshilongo shawo, omikalondjigilile dhawo mwa kwatelwa ookalunga kawo. —  Lesha Rut 1:3-6.

3. Omayamukulo gomapulo geni tage ke tu kwathela tu holele eitaalo lyaRut?

3 Oshike sha li shi inyengitha omukiintu omugundjuka a ninge elunduluko enene? Oshike sha li sha nkondopaleke Rut a lundulule onkalamwenyo ye nokukwathela Naemi? Omayamukulo gomapulo ngaka otage ke tu kwathela tu holele eitaalo lyaRut, Omumoab. (Tala wo okampungu  “Embo eshona lya nyolwa nuunkulungu.”) Tango natu taleni kutya oshe ende ngiini aakiintu mboka yaali yi idhenge ondjila onde ndjoka yu uka kuBetlehem.

Oya silwa aaholike yawo

4, 5. (a) Omolwashike Naemi noyaandjawo ya li ya tembukile kuMoab? (b) Naemi okwa li a taalela omashongo geni muMoab?

4 Rut okwa putukila muMoab oshilongo oshishona shoka shi li kuuzilo wEfuta lya Sa. Oshitopolwa osha li sha yelekana noshi na omiti dha halakana nomalumbogo omale. Omapya ‘muMoab’ oga li haga vala nawa, naasho muIsraeli mwa li mu na ondjala. Rut okwa tseyathana naMaklon nosho wo noyaandjawo sho ya tembukile kuMoab omolwondjala ndjoka ya li muIsraeli. —  Rut 1:1.

5 Ondjala ndjoka ya li muIsraeli oyo ya li ya ningitha omusamane gwaNaemi, Elimelek, a tembuke mo nomukulukadhi gwe noyanamati yaali moshilongo shoyaandjawo noku ka kala aakwiilongo muMoab. Etembu ndika olya li eshongo keitaalo lyaanegumbo ayehe, molwaashoka Aaisraeli oya li ye na aluhe oku ka galikana Jehova kehala eyapuki. (Deut. 16:16, 17) Naemi okwa li a tompola okukala e na eitaalo lya kola, ihe nonando ongaaka, okwa li a gwililwa po koluhodhi omolweso lyomusamane gwe. —  Rut 1:2, 3.

6, 7. (a) Omolwashike tashi vulika Naemi a li ti ipula noyanamati sho ya hokana aakadhona Aamoab? (b) Omolwashike omukalo moka Naemi a li u ungaunga niitenya ye gu shi okupandulwa?

6 Otashi vulika Naemi a li a yematekwa natango koyanamati sho ya hokana aakadhona Aamoab. (Rut 1:4) Okwa li e shi kutya hekulululwa yoshigwana, Abraham, okwa li a ningi oonkambadhala dha mana mo, opo omwana Isak a kongelwe omukiintu mokati koshigwana shawo shoka hashi longele Jehova. (Gen. 24:3, 4) Konima Ompango yaMoses oya li ya londodha Aaisraeli kaaye ethe oyana ya hokanathane naakwiilongo, molwaashoka otaye ke ya ningitha ya galikane iikalunga. —  Deut. 7:3, 4.

7 Ihe nonando ongaaka, Maklon naKilion oya li ya hokana aakadhona Aamoab. Inatu tseya ngele shika osha li sha yemateke Naemi nenge ngele okwa li ti ipula nasho, ihe ngele osho sha li ngawo, ine etha shi teye po ekwatathano lye niitenya ye, Rut naOrpa. Otashi vulika a li e na einekelo kutya siku limwe nayo onaya ka longele Jehova ngaashi ye. Ehokololo inali popya kutya Naemi okwa li u uvite ngiini, ihe Rut naOrpa oya li ye mu hole. Ekwatathano ewanawa ndyoka ya li ye na olye ya kwathele sho ya li ya gwililwa po koluhodhi. Aakadhona mbaka oya li ya ningi aaselekadhi omanga inaaya mona aanona. —  Rut 1:5.

8. Oshike tashi vulika sha li sha nanene Rut kuJehova?

8 Mbela shoka Rut a longwa melongelokalunga lye osho sha li she mu kwathele i ilongekidhile omaudhigu ga tya ngaaka? Hasho nando. Aamoab oya li haya longele ookalunga oyendji, noshikalunga Kemosh osho sha li sha simana. (Num. 21:29) Otashi monika sha fa shi li ngeyi kutya elongelokalunga lyOshimoab nalyo olya li hali hepeke aantu nonyanya ngaashi sha li hashi ningwa pethimbo ndyoka, mwa kwatelwa okuyamba po aanona omafikiloyambo. Shoka Rut a li a longwa kuMaklon nenge kuNaemi kombinga yaKalunga kaIsraeli omunahole nomunalukeno, osha li she mu ulukile lela kutya Jehova ina fa ookalunga kAamoab. Jehova oha pangele nohole, ihe hanonyanya. (Lesha Deuteronomium 6:5.) Pethimbo lyoluhodhi lwe olunene, otashi vulika Rut a li a panga nokuli uukuume wopothingo naNaemi nokupulakena komukiintu nguka omukokele nehalo ewanawa sho a li ta popi kombinga yaKalunga omunankondo awike, Jehova, kombinga yiikumithalonga ye nonkene a li hu ungaunga noshigwana she nohole nonohenda.

Rut okwa li a panga uukuume wopothingo naNaemi pethimbo a li a nika oluhodhi sho a silwa

9-11. (a) Naemi, Rut naOrpa oya li ya tokola ya ninge po shike? (b) Oshike tatu vulu okwiilonga moluhodhi olunene ndoka lwa li lwa adha Naemi, Rut naOrpa?

9 Naemi okwa li a halelela okuuva kutya koshilongo shawo oku li ngiini. Esiku limwe okwa li a kundana tashi vulika komuhalithi gwiipindi kutya kuIsraeli kaku na we ondjala. Jehova okwa li a hokwa ishewe oshigwana she. Betlehem osha li ishewe metsokumwe nedhina lyasho, ndyoka tali ti “Egumbo lyiikwiila.” Naemi okwa tokola a shune kegumbo. —  Rut 1:6.

10 Rut naOrpa oya ningi po shike? (Rut 1:7) Molwaashoka ayehe yatatu oya li ya silwa aasamane yawo, ekwatathano lyawo olye ende tali koko. Otashi vulika Rut a nanwa unene kohenda nokeitaalo lya kola lyaNaemi muJehova. Aaselekadhi mbaka yatatu oya li ya tokola okuya pamwe kuJuda.

11 Ehokololo lyaRut otali tu dhimbulukitha kutya aantu aawanawa naayuuki nayo ohaya adhika komaupyakadhi nohaya silwa ngaashi owala hashi ningilwa aantu aawinayi nenge aakolokoshi. (Omuuv. 9:2, 11) Otashi tu ulukile wo kutya uuna twa gwililwa po koluhodhi, oshi li nawa tu konge ehekeleko netalaleko kuyalwe unene tuu kwaamboka haya kongo egameno kuJehova, Kalunga ngoka a li ha longelwa kuNaemi. —  Omayel. 17:17.

Rut okwa li e na ohole yashili

12, 13. Omolwashike Naemi a li a hala Rut naOrpa ya shune koyaandjawo pehala lyokuya nayo, naakiintu mbaka yaali aagundjuka oya li yi inyenge ngiini petameko?

12 Sho aaselekadhi mbaka yatatu ye ende ko oshinano okuza muMoab, Naemi okwa tameke okwiipula. Okwa li ta dhiladhila kombinga yaakiintu mbaka yaali aagundjuka e li nayo, sho ya kala nawa naye nonoyanamati. Osha li she mu uvitha nayi okudhiladhila kutya otashi vulika a ka kale omutenge kuyo. Ngele oya thigi po oshilongo shawo e taa yi naye kuBetlehem, ote ke ya ninga ngiini?

13 Opo nduno, Naemi okwe ya lombwele a ti: “Shuneni kaandjeni. OMUWA ne mú pe uuwanawa, ngaashi mwa kala nawa nangame nonaasi yandje.” Okwa li wo a popi kutya oku na etegameno kutya Jehova ote ke ya pa ompolo yokuhokanwa ishewe nokukala nonkalamwenyo ombwanawa. Ehokololo otali ti: “Osho ngaaka Naemi okwe ya laleke nohole. Ihe oya tameke okulila.” Oshi shi okuuviwa ko kutya omolwashike Rut naOrpa ya li inaaya hala okutopoka nomukiintu nguka omunamutimahenda noku hole yalwe. Ayehe oya tindi ya ti: “Aawe, kuku. Otatu yi nangoye koyaandjeni.” —  Rut 1:8-10.

14, 15. (a) Orpa okwa li a shuna kushike? (b) Naemi okwa li a kambadhala ngiini okutompa Rut a shune?

14 Ihe nonando ongaaka, Naemi okwa tindi. Okwa li ta dhiladhila muule kutya ke na shoka te ke ya ningila kuIsraeli, molwaashoka ke na omusamane ngoka te mu kwathele, noke na oyanamati yoku ya hokana noke na nando etegameno kutya ona ka hokanwe ishewe nokumona aanona. Okwa li a holola kutya okwaavula kwe oku ya kwathela otaku mu ningitha a kale u uvite nayi noonkondo. Orpa okwa li u uvite kutya Naemi okwa li a hala okutya shike. Yaandjawo oya li muMoab, yina nosho wo egumbo lyaandjawo omo li li. Okwa li e wete sha fa shi li hwepo okukala owala muMoab. Onkee ano, nonando Orpa okwa li a nika oluhodhi noonkondo okwa laleke Naemi nohole e ta shuna koyaandjawo. —  Rut 1:11-14.

15 Ye Rut okwa ningi ngiini? Oohapu ndhoka Naemi a li a popi odha li wo dha kwatela mo Rut. Ombiimbeli otayi ti kutya: “Rut okwa tindile po puye.” Otashi vulika Naemi a li a tsikile okweenda sho a mono kutya Rut okwe mu landula e li konima ye. Naemi okwe mu ganda a ti: “Uutenyuukweni okwa yi koyaandjawo nokookalunga ke. Inda naye.” (Rut 1:15) Oohapu dhaNaemi otadhi holola uuyelele wa simana kaaleshi. Orpa ka li owala a shuna koyaandjawo, ihe “nokookalunga ke” wo. Okwa li a tokola okulongela oshikalunga Kemosh nosho wo iikalunga yilwe. Mbela Rut naye osho a li hala okuninga?

16-18. (a) Ongiini Rut a li u ulike ohole yuudhiginini? (b) Oshike tatu vulu okwiilonga kombinga yohole yuudhiginini yaRut? (Tala wo omathano gaakiintu mboka yaali.)

16 Sho taye ende oyo ayeke naNaemi mondjila, Rut okwa li e wete kutya okwa ninga etokolo lyomondjila. Okwa li e hole Naemi noonkondo nosho wo Kalunga ngoka ha longelwa kuNaemi. Onkee ano, Rut okwe mu lombwele a ti: “Ino tya, nii ku thige po. Pitika ndje, ndi ye nangoye. Nkoka to yi, oko te yi wo, naankoka to kala, oko nda hala okukala wo. Aangandjoye otaa ka ninga aangandjetu, ngaashika Kalunga koye ota ka kala Kalunga kandje wo. Mpoka to sile, nangame opo tii ka sila nopo wo pombila yandje. Kalunga na geele ndje nayi, ngele tandi ku etha, shila eso tali tu topola.” —  Rut 1:16, 17.

“Aangandjoye otaa ka ninga aangandjetu, ngaashika Kalunga koye ota ka kala Kalunga kandje wo”

17 Oohapu dhaRut oondhindhilikwedhi noonkondo, nokunena ohadhi dhimbulukiwa nokuli nando opwa pita oomvula 3 000 okuza peso lye. Odha li dha holola lelalela uukwatya we wu na ongushu, sha hala okutya, ohole ye yuudhiginini. Rut okwa li e hole Naemi noonkondo nokwa li omudhiginini kuye, shoka she mu ningitha a kale a hala okuya naye shaampoka ta yi. Eso olyo owala lya li tali ke ya topola. Aangandjawo yaNaemi oya li taya ka ninga aangandjawo yaRut, molwaashoka okwa li a tokola okuthiga po iinima ayihe mbyoka e shi muMoab, nokuli niikalunga yAamoab. Rut ina ninga ngaashi Orpa, ihe okwa li a popi tashi zi komutima kutya okwa hala Kalunga kaNaemi, Jehova, a ninge wo Kalunga ke. *

18 Onkee ano, oyi idhenge mela lyondjila oyo ayeke yaali yu uka kuBetlehem. Pakutengeneka kwagumwe, otashi vulika olweendo lwa li lwe ya pula uule woshiwike lwaampo. Nonando oya li ya nika oluhodhi, osha yela kutya oya li haya hekelekathana nenge haya talalekathana.

19. Ongiini tatu vulu okuholela ohole yuudhiginini yaRut momagumbo getu, mokati kookuume nomegongalo?

19 Aantu oyendji kunena muuyuni ohaya kala ya nika oluhodhi. Pethimbo lyetu, ndyoka Ombiimbeli tayi li ithana kutya ‘ethimbo edhigu [okukaliwa mulyo, NW],’ ohatu kanitha oshindji nosho wo aantu oyendji meso nohatu gwililwa po koluhodhi. (2 Tim. 3:1) Onkee ano, uukwatya waRut owa simanenena kunena shi vulithe nale. Ohole yuudhiginini, ano ohole ndjoka hayi ningitha omuntu a kale a dhama oshinima shontumba noihe shi etha nando, oyi na oonkondo okunwetha mo aantu ya longe uuwanawa muuyuni mbuka wa kolokosha. Otwe yi pumbwa mondjokana, megumbo, uuna tu li nookuume nosho wo megongalo lyopaKriste. (Lesha 1 Johannes 4:7, 8, 20.) Ngele otatu ulike ohole ya tya ngaaka, otatu holele oshiholelwa shaRut sha dhenga mbanda.

Rut naNaemi muBetlehem

20-22. (a) Onkalo yomuMoab oya li ya gumu ngiini Naemi? (b) Naemi okwa li e na etaloko lini lya puka sho a li muupyakadhi? (Tala wo Jakob 1:13.)

20 Osha yela kutya okupopya kutya owu na ohole yuudhiginini inashi faathana noku shi ulika miilonga. Rut okwa li e na ompito yokuulika ohole ye yuudhiginini, haku yu ulukila owala Naemi, ihe oku yu ulukila wo Jehova Kalunga ngoka a hogolola a ninge Kalunga ke.

21 Hugunina, Naemi naRut osho ya thiki muBetlehem, omukunda gu li ookilometa 10 lwaampono kuumbugantu waJerusalem. Naemi noyaandjawo otashi vulika ya li ya tumbala mokalando hoka okashona, molwaashoka omukunda aguhe ogwa li tagu popi kombinga yokugaluka kwe. Aakulukadhi oya li taya konenene Naemi, yo taya ti: “ONaemi tuu shi li nguno?” Osha yela kutya oshipala she neholokopo lye olya li tali ulike kutya kuMoab okwa monena ko iihuna nokwa kala ko a nika oluhodhi uule woomvula odhindji. —  Rut 1:19.

22 Naemi okwa li a hololele aakiintu yomezimo lye naashiinda she aakulu kutya onkalamwenyo ngashingeyi oye mu lulila. Okwa li nokuli u uvite kutya ke na we okwiithanwa Naemi, ndyoka tali ti “Elago lyandje,” ihe oku na okwiithanwa Mara, ndyoka tali ti “Uululu.” Ohenda shili! Okwa li u uvite ngaashi Job a li u uvite kutya Jehova Kalunga oye e mu etela uupyakadhi. —  Rut 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26.

23. Rut okwa li a tameke okudhiladhila kombinga yashike, nOmpango yaMoses oya li ya ninga po elongekidho lyashike kombinga yokusila oshimpwiyu oohepele? (Tala wo enyolo lyopevi.)

23 Sho aakiintu mbaka yaali ya tula nawa muBetlehem, Rut okwa li a tameke okudhiladhila kombinga yankene e na okwiisila oshimpwiyu nosho wo Naemi. Okwa li i ilongo kutya Ompango ndjoka Jehova a li a pa oshigwana she shaIsraeli oya li ya kwatela mo okusila oshimpwiyu oohepele pahole. Oohepele odha li dha pitikwa okuya momapya pethimbo lyeteyo nokulandula aateyi, tadhi pupula shoka sha hupithwa po naashoka sha mena kominkulo nokooha dhomamapya. * —  Lev. 19:9, 10; Deut. 24:19-21.

24, 25. Rut okwa li a ningi po shike sho i iyadha pepya lyaBoas, niilonga yokupupula otayi hokololwa ngiini?

24 Osha li ethimbo lyeteyo lyiishokelya, tashi vulika muApilili pakalindeli kopethimbo lyetu, sho Rut a li a yi momapya a ka tale ngele opu na gumwe ngoka ta vulu oku mu kwathela a pupule mo mepya lye. Mepya mu a yi, nani olyomulumentu omuyamba, Boas, omupambele gwomusamane gwaNaemi, Elimelek, ngoka a sa. Nonando Ompango oya li ye mu pa uuthemba wokupupula, ine shi ninga kee na epitikilo. Okwa li a pula omulumentu omugundjuka ngoka a li ta wilike aateyi a pupule mo. Okwe mu pe epitikilo, na Rut okwa li a tameke nziya okupupula. —  Rut 1:22–2:3, 7.

25 Kala ando wa fa wu wete Rut a landula aateyi. Sho taya teya iishokelya niimwitho, ye ota petama a toole po mbyoka ya gwithila pevi nenge mbyoka ya thiga po e te yi gongele muupandi e te wu fala kolupale hoka te ke yi yungulila. Iilonga mbika yokupupula oya li hayi ende kashona, hayi vulitha nohayi dhigupala sho omutenya tagu tsu. Ihe nonando ongaaka, Rut okwa li a tsikile okulonga, ha fudha po owala uuna ti itheta epupyu moshipala naasho a ka lya okamwiha “momuzile” mokatala hoka ka ningilwa po aaniilonga.

Rut okwa li a hala okulonga nuudhiginini nokulonga neidhidhimiko, opo i ikwathele ye mwene nosho wo Naemi

26, 27. Boas okwa li omuntu e li ngiini nokwa li hu ungaunga ngiini naRut?

26 Rut otashi vulika ka li a tegelela a dhimbululwe, ihe okwa dhimbululwa. Boas sho e mu mono okwa pula omulumentu omugundjuka ngoka a li ta wilike aateyi kutya omukadhona ogwaapeni. Boas, omulumentu ngoka e na eitaalo lya kola, okwa li ha kundu aaniilonga ye, mboka yamwe yomuyo ya li haya longo omalupita nenge aakwiilongo ta ti: “OMUWA na kale pamwe nane.” Oya li haye mu yamukula sha faathana. Omulumentu nguka omukokele ngoka e hole Jehova, okwa kala a hokwa Rut ongomwana. —  Rut 2:4-7.

27 Boas ngoka a li hi ithana Rut “mumwandje,” okwa li e mu kumagidha a kale he ya okupupula momapya ge ye a kale naakiintu aagundjuka yomegumbo lye, opo kaa piyaganekwe kaamati yaaniilonga. Boas okwa li ha shilipaleke kutya Rut oku na sha shokulya pethimbo lyomwiha. (Lesha Rut 2:8, 9, 14.) Kakele kaashono, okwa li wo he mu pandula noku mu kumagidha. Okwa li he shi ningi momukalo guni?

28, 29. (a) Rut okwa li e na edhina ewanawa lini? (b) Ongiini nangoye to vulu okumona egameno muJehova ngaashi Rut?

28 Sho Rut a li a pula Boas kutya omolwashike e na olukeno naye nonando ye omukwiilongo, Boas okwa li a yamukula kutya oku uva ayihe mbyoka a li a ningile yinamweno, Naemi. Otashi vulika Naemi a li ha tanga kuume ke kopothingo Rut montaneho yaakiintu yomuBetlehem, Boas e te shi uvu. Okwa li wo e shi kutya Rut okwa tameka okulongela Jehova, molwaashoka okwa li e mu lombwele a ti: “OMUWA ne ku fute molwaashoka we shi ningi. Kala u na ondjambi ya gwanenena ya za kOMUWA Kalunga kaIsraeli, kungoka we ya okukonga egameno.” —  Rut 2:12.

29 Oohapu ndhoka kadha li tuu dha tsu Rut omukumo! Okwa li a tokola okukala kohi yegameno lyomawawa gaJehova Kalunga, ngaashi okadhilona haka kala ka gamenwa momawawa gayina. Okwa li a pandula Boas sho e mu lombwele oohapu tadhi tsu omukumo. Rut nokwa tsikile okulonga sigo okongulohi. —  Rut 2:13, 17.

30, 31. Oshike tatu vulu okwiilonga kuRut kombinga yokulonga kwe nuudhiginini, kolupandu lwe nokohole ye yuudhiginini?

30 Shoka Rut a li a ningi oshi li oshiholelwa dhingi kwaayehe kunena mboka taya kondjo pethimbo ndika lyomahupilo omadhigu. Ka li ta dhiladhila kutya yalwe oye na oku mu ningila sha, molwaashoka e li omuselekadhi. Ka li a sa ohoni okulonga ethimbo ele nokwa li ha longo nuudhiginini iilonga yidhinitha, opo a sile oshimpwiyu Naemi gwe. Okwa li a taamba ko nenyanyu nokutula miilonga omayele gopandunge kombinga yankene e na okulonga a gamenwa nokuli pamwe naantu ye li nawa. Shoka sha simana, okwa li e wete kutya egameno lyashili otali mu zile kuHe omugameni, Jehova Kalunga.

31 Ngele ohatu ulike ohole yuudhiginini ngaashi Rut nokulandula oshiholelwa she sheifupipiko, shokulonga nuudhiginini nokukala tu na olupandu, otatu ka mona wo kutya eitaalo lyetu oli li oshiholelwa oshiwanawa kuyalwe. Ihe Jehova okwa li a kwathele ngiini Rut naNaemi? Otatu ka kundathana epulo ndika montopolwa tayi landula.

^ okat. 17 Oshindhindhilikwedhi osho kutya Rut ka li owala ha longitha edhinasimaneko “Kalunga,” ngaashi tashi vulika aakwiilongo ya li haya ningi; ihe okwa li wo ha longitha edhina lyaKalunga lyo lyene, Jehova. Embo The Interpreter’s Bible otali ti: “Kungeyi omunyoli [gwembo lyaRut] ota yelitha kutya omukwiilongo nguka omulongeli gwaKalunga kashili.”

^ okat. 23 Oya li ompango ombwanawa kwaa na we, nosha yela kutya Rut moshilongo shaandjawo, muMoab, inu uva mo nando onale ompango ya fa ndjo. MUuzilo woPopepi pethimbo ndyono, aaselekadhi oya li hayu ungaungiwa nayo nayi. Embo limwe olya ti: “Konima ngele omusamane a si, omuselekadhi okwa li ha kala i inekela moyanamati, ye mu kwathele; ngele ke na, otashi vulika i ilandithe po muupika, muumbwanda nenge a se.”