Inda koshikalimo

Oshike tatu vulu okwiilonga kaakiintu mboka ya popiwa mOmbiimbeli?

Oshike tatu vulu okwiilonga kaakiintu mboka ya popiwa mOmbiimbeli?

Shoka Ombiimbeli tayi ti

MOmbiimbeli omwa popiwa aakiintu oyendji mboka tatu vulu okwiilonga ko sha kuyo sha simana. (Aaroma 15:4; 2 Timoteus 3:16, 17) Oshitopolwa shika otashi popi paufupi kombinga yaakiintu yamwe mboka ya popiwa mOmbiimbeli. Oyendji oye li iiholelwa iiwanawa mbyoka tatu vulu okuholela. Omanga yalwe oye li iiholelwa tayi londodha. — 1 Aakorinto 10:11; Aahebeli 6:12.

  Abigal

Abigal okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwomulumentu omuyamba nomuhahu gwedhina Nabal. Abigal okwa li omukiintu omunandunge nomwiishonopeki. Okwa li wo enzuna noha longele Jehova. — 1 Samuel 25:3.

Okwa li a ningi shike? Abigal okwa li a longitha owino noondunge, opo a yande oshiponga shoka sha li she ya taalela. Abigal nomusamane gwe, Nabal, oya li haya zi moshitopolwa moka David, ngoka a li ta ka ninga omukwaniilwa gwomonakuyiwa gwaIsraeli, a li a ka holama e li ontauki. Pethimbo David naantu ye ya li moshitopolwa shoka, oya kala nokugamena oonzi dhaNabal kaafuthi. Ihe lwanima sho David a tumu aantu ya ye kuNabal ya ka konge iikulya, Nabal okwe mu dhini nokwa tindi oku mu pa iikulya. Sho David e shi uvu, okwa li a thita po kondjahi. Onkee ano, ye pamwe naalumentu mboka ya li pamwe naye oya li ya yi, opo ya ka dhipage Nabal naalumentu ayehe mboka ya li megumbo lye. — 1 Samuel 25:10-12, 22.

Abigal okwa li a katuka meendelelo, sho u uvu shoka sha ningwa komusamane gwe. Okwa li a pe aapiya ye iikulya, opo e yi faalele David pamwe naantu ye. Abigal okwe mu landula nelalakano lyoku ka pula David e ya sile ohenda. (1 Samuel 25:14-19, 24-31) Sho David a mono omagano ngoka, eifupipiko lyaAbigal nankene a pulakene komayele ge gopandunge, David okwa dhimbulula kutya Kalunga okwe mu longitha, opo e mu keelele kaa etele Nabal negumbo lye oshiponga. (1 Samuel 25:32, 33) Konima yaashoka, Nabal okwa si, na Abigal okwa ningi po omukadha David. — 1 Samuel 25:37-41.

Oshike tatu ilongo kuAbigal? Nonando okwa li omuyamba nomwaanawa moshipala, Abigal ka li a pititha komeho iinima mbyoka. Opo a kaleke po ombili, okwa li a halelela okugandja ombili, nonando ye ke na epuko. Okwa li u ungaunga nonkalo ndjoka ondhigu nengungumano, nuukeka, nuulaadhi nokwe shi ningi momukalo omwaanawa.

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kombinga yaAbigal, tala oshitopolwa, “Okwa katuka pandunge.”

  Debora

Debora okwa li lye? Okwa li omuhunganeki omukiintu, ngoka a li ha longithwa kuKalunga kaIsraeli, Jehova, a lombwele oshigwana she shoka a hala shi ninge. Kalunga okwa li wo he mu longitha, a kwathele mokupongolola po uupyakadhi mokati kAaisraeli. — Aatokolihapu 4:4, 5.

Okwa li a ningi shike? Omuhunganeki omukiintu, Debora, okwa li a kwathele oshigwana shaKalunga nuulaadhi. Okwa li a wilikwa kuKalunga a lombwele Barak a kwatele komeho etangakwiita lyaIsraeli mokukondjitha aatondi yawo Aakaanana. (Aatokolihapu 4:6, 7) Sho Barak a pula Debora a ye pamwe naye, ka li a tila, ihe okwa li lela a tokola okuya pamwe naye. — Aatokolihapu 4:8, 9.

Konima sho Kalunga a pe Aaisraeli esindano, Debora okwa li a toto eimbilo ndyoka yi imbi naBarak, tali popi kombinga yoshiningwanima shoka. Meimbilo ndyoka, okwa popi onkandangala ndjoka ya dhanwa kuJael, omukiintu ngoka a li wo kee na uumbanda, sho a kutha ombinga mokusinda Aakaanana. — Aatokolihapu, ontopolwa 5.

Oshike tatu ilongo kuDebora? Debora okwa li e na ombepo yokwiiyamba nomulaadhi. Okwa li ha ladhipike yalwe ya ninge shoka shu uka momeho gaKalunga. Uuna ye shi ningi, okwa li he ya pandula.

  Delila

Delila okwa li lye? Okwa li omukiintu ngoka a li a hokiwa komutokolihapu Omuisraeli, Simson. — Aatokolihapu 16:4, 5.

Okwa li a ningi shike? Okwa li a taamba iimaliwa okuza kaakuluntu Aafilisti, opo a kengelele Simson, ngoka a li ta longithwa kuKalunga a mangulule Aaisraeli momake gAafilisti. Aafilisti oya li ya nyengwa oku mu sinda, oshoka okwa li e na oonkondo dhopashikumithilonga. (Aatokolihapu 13:5) Onkee aakuluntu mboka yAafilisti, oya li ya kongo ekwatho kuDelila.

Aafilisti oya li ya pe Delila ombumbo, opo a mone kutya Simson oonkondo ohe dhi kutha peni. Delila okwa li a taamba ko iimaliwa mbyoka, nokonima sho a kala nokuninga oonkambadhala lwiikando, pehulilo okwa ka pondola mokumona mpoka hapu zi oonkondo dhaSimson. (Aatokolihapu 16:15-17) Opo nduno okwe shi lombwele Aafilisti, e taye mu kwata po noku mu tula mondholongo. — Aatokolihapu 16:18-21.

Oshike tatu ilongo kuDelila? Oshiholelwa shaDelila otashi tu londodha. Molwaashoka okwa li e hole iimaliwa, okwa li a kengelele omupiya gwaJehova Kalunga noka li omudhiginini.

  Ester

Ester okwa li lye? Okwa li omukiintu Omujuda, ngoka a li a hogololwa komukwaniilwa gwaPersia, Ahasveros nenge tu tye Kserkses, a ninge omukadhi.

Okwa li a ningi shike? Omunyekadhi Ester okwa li a longitha oonkondo dhe, a gamene aantu yomoshigwana she kaaya dhipagwe. Okwa li u uvu kutya opwa gandjwa ompango yopaveta Aajuda ayehe mboka ya li mUukwaniilwa waPersia, ya dhipagwe mesiku limwe. Ompangela ndjika ombwinayi oya li ya ningwa komulumentu gwedhina Haman, ngoka a li elenga ekuluntu. (Ester 3:13-15; 4:1, 5) Kekwatho lyomumwayinagona omukuluntu, Mordekai, Ester okwa li a vulu okulombwela omusamane gwe, Omukwaniilwa Ahasveros, ompangela ndjoka ombwinayi, nonando omwenyo gwe ogwa li moshiponga. (Ester 4:10-16; 7:1-10) Opo nduno Ahasveros okwa li a pitike Ester naMordekai ya tule po ompango yimwe, ndjoka ya li ya gamene Aajuda. Aajuda oya li ya sindi thiluthilu aatondi yawo. — Ester 8:5-11; 9:16, 17.

Oshike tatu ilongo kuEster? Omunyekadhi Ester okwe tu tulila po oshiholelwa sha dhenga mbanda shuulaadhi, sheifupipiko noshondjele. (Episalomi 31:24; Aafilippi 2:3) Nonando okwa li omwaanawa noku li omunyekadhi, okwa li ha kongo omayele nosho wo ekwatho kuyalwe. Uuna ta popi nomusamane gwe, okwa li he shi ningi noondunge nonesimaneko, ihe okwa li ha popi wo nuulaadhi. Pethimbo sho Aajuda ya li moshiponga oshinene, okwa li i iholola kutya naye ogumwe gwomuyo.

  Eva

Eva okwa li lye? Oye omukiintu gwotangotango noye omukiintu gwotango ngoka a popiwa mOmbiimbeli.

Okwa li a ningi shike? Eva ka li a vulika koshipango shaKalunga sha yela nawa. Ngaashi omusamane gwe, Adam, Eva okwa li omuntu a gwanenena ngoka a li e na emanguluko lyokuninga omatokolo nokwa li ta vulu okuulika omaukwatya gopakalunga, ngaashi ohole nuunongo. (Genesis 1:27) Eva okwa li e shi kutya Kalunga okwa lombwela Adam kutya ngele oya li ko komuti gwontumba, otaya ka sa. Nonando ongawo, okwa li a kengelelwa kuSatana i itaale kutya ngele okwa li ko, ita ka sa shili. Okwa li a pukithwa i itaale kutya ota ka kala nonkalamwenyo ombwanawa, ngele okwa kala inaa vulika kuKalunga. Onkee ano, okwa li oshiyimati, e ta pe wo omusamane gwe. — Genesis 3:1-6; 1 Timoteus 2:14.

Oshike tatu ilongo kuEva? Eva oku li oshiholelwa tashi tu londodha kutya osha nika oshiponga, ngele otwa kala tatu dhiladhila komahalo ga puka. Okwa ningi oshinima shoka shi li ompinge noshipango shaKalunga sha yela, molwaashoka okwe etha omahalo ga puka ge mu tone oonkondo. — Genesis 3:6; 1 Johannes 2:16.

  Hanna

Hanna okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwaElkana nayina yaSamuel, ngoka a li a ningi omuhunganeki a tseyika nawa muIsraeli shonale. — 1 Samuel 1:1, 2, 4-7.

Okwa li a ningi shike? Pethimbo Hanna a li ihaa mono aanona, okwa li a pula Kalunga e mu hekeleke. Elkana okwa li e na aakulukadhi yaali. Omukulukadhi gwe gumwe, Peninna, okwa li e na aanona; ihe Hanna okwa li a tsikile okukala kee na aanona uule wethimbo ele, konima sho a hokanwa. Peninna okwa li ha ungaunga naye nayi, ihe Hanna okwa kala ta galikana Kalunga e mu hekeleke. Okwa li a gana kuKalunga ta ti kutya ngele Kalunga okwe mu pe okanona kokamati, ote ke ka gandja ka kale haka yakula ketsalihangano, hoka Aaisraeli ya li haya longele Kalunga. — 1 Samuel 1:11.

Kalunga okwa li a yamukula egalikano lyaHanna, e ta mono Samuel. Hanna okwa li a dhiginine euvaneko lye, nokwa li a fala Samuel a ka longe ketsalihangano, omanga okamatyona. (1 Samuel 1:27, 28) Omumvo kehe, Hanna okwa li ha tungile Samuel onguwo yokombanda noku yi mu faalela. Mokweendela ko kwethimbo, Kalunga okwa li a yambeke Hanna naanona yalwe yatano, aamati yatatu naakadhona yaali. — 1 Samuel 2:18-21.

Oshike tatu ilongo kuHanna? Omagalikano gaHanna taga zi komutima, oga li ge mu kwathele i idhidhimikile omamakelo. Egalikano lye lyolupandu, ndyoka li li muSamuel gwotango 2:1-10, olya ulika kutya okwa li e na eitaalo lya kola muKalunga.

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kombinga yaHanna, tala oshitopolwa “Okwa galikana Kalunga tashi zi komutima.”

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kutya omolwashike Kalunga a li i idhidhimikile oshigwana she shonale shi hokane ombanda, tala oshitopolwa Does God Approve of Polygamy?(Mbela Kalunga okwa pitika aantu ya hokane ombanda?)

  Jael

Jael okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwaHeber, ngoka a li kee shi Omuisraeli. Jael okwa li a kwathele oshigwana shaKalunga nuulaadhi.

Okwa li a ningi shike? Jael okwa li a katuka pandunge, sho Sisera, ondjayi yetangakwiita lyAakaanana, a li e ya motenda ye. Sisera okwa li a fadhuka po Aaisraeli nokwa li ta kongo ehala moka ta vulu okuholama nokuvululukwa. Jael okwe mu ithana e ye a holame motenda ye noku vululukwe. Manga Sisera a kotha, Jael okwe mu dhipaga. — Aatokolihapu 4:17-21.

Shoka Jael a ningi, osha gwanitha po ehunganeko ndyoka lya popiwa kuDebora, tali ti: “Omuwa ota gandja Sisera miikaha yomukiintu.” (Aatokolihapu 4:9) Omolwonkandangala ndjoka Jael a dhana, okwa li a tangwa kutya ye “omukiintu omunelagwelela.” — Aatokolihapu 5:24.

Oshike tatu ilongo kuJael? Jael okwa li a katuka noondunge nonuulaadhi. Shoka a ningi otashi ulike kutya Kalunga oha vulu okuningithas iinima yi ningwe, a gwanithe po omahunganeko ge.

  Isebel

Isebel okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwomukwaniilwa gwaIsraeli, Ahab. Isebel ka li Omuisraeli noka li ha longele Jehova. Pehala lyaashono, okwa li ha longele Baal, oshikalunga shoka sha li hashi longelwa kAakaanana.

Okwa li a ningi shike? Omunyekadhi Isebel okwa li ha panga unene, omukwanyanya nomukolokoshi. Okwa li a humitha komeho okulongela Baal nosho wo onyata yiipala ndjoka ya li oshitopolwa shokulongela Baal. Pethimbo opo tuu mpoka, okwa li a kambadhala okukeelela aantu kaaya longele Kalunga kashili, Jehova. — 1 Aakwaniilwa 18:4, 13; 19:1-3.

Isebel okwa li ha lundile aantu noku ya dhipaga, ngele oye na oshinima shontumba shoka a hala kuyo. (1 Aakwaniilwa 21:8-16) Ngaashi Kalunga a li a uvaneke, Isebel okwa ka sa eso enyanyalithi noka li a fumvikwa. — 1 Aakwaniilwa 21:23; 2 Aakwaniilwa 9:10, 32-37.

Oshike tatu ilongo kuIsebel? Isebel oku li oshiholelwa tashi tu londodha. Ka li e na omikalo, ka li ha si ohoni uuna a ninga oshinima oshiwinayi, ka li a simaneka mboka ye na oonkondopangelo nokwa li e na iikala yokwaanakonasha.

  Lea

Lea okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwotango gwatatekulululwa Jakob. Omumwayinakadhona omushona, Rakel, naye okwa li omukulukadhi gwaJakob. — Genesis 29:20-29.

Okwa li a ningi shike? Lea okwa li yina yoyanamati yaJakob yahamano. (Rut 4:11) Jakob okwa li a hala okuhokana Rakel, ihe haLea. Ihe he yawo, Laban, okwa li a gandja Lea pehala lyaRakel. Sho Jakob e shi mono mo kutya okwa kengelelwa a hokane Lea, okwa li a pula Laban. Laban okwa li a ti kutya kashi shi ohedhi yawo yokuhokanitha tango omunona komeho gomukuluntu. Konima yoshiwike, Jakob okwa li a hokana Rakel. — Genesis 29:26-28.

Jakob okwa li e hole Rakel shi vulithe puLea. (Genesis 29:30) Shoka osha li sha ningitha Lea a sile ondumbo omumwayina, molwaashoka okwa li e holike unene kuJakob. Kalunga okwa li a ndhindhilike nkene Lea e uvite, e te mu yambeke naanona yaheyali, aamati yahamano nomukadhona gumwe. — Genesis 29:31.

Oshike tatu ilongo kuLea? Lea okwa li i inekela Kalunga moku mu galikana noka li e etha uupyakadhi mboka a li e na naanegumbo lye, wu mu ningithe kaa pule Kalunga ekwatho. (Genesis 29:32-35; 30:20) Ehokololo lyonkalamwenyo ye otali ulike kutya okuhokana ombanda, elongekidho ndyoka Kalunga a li i idhidhimikile uule wokathimbo, ihali pondola. Omithikampango dhe dhi na ko nasha nondjokana, odha pitika owala omusamane nenge omukulukadhi a kale nakuume kopandjokana gumwe. — Mateus 19:4-6.

  Marta

Marta okwa li lye? Okwa li omumwayina gwaLasarus naMaria, na ayehe yatatu oya li haya zi momukunda Betania, popepi naJerusalem.

Okwa li a ningi shike? Marta okwa li e na ekwatathano lyopothingo naJesus, ngoka a li e “hole Marta, Maria naLasarus.” (Johannes 11:5) Marta okwa li omukiintu e shi okuyakula aayenda. Pompito yimwe sho Jesus a li e ya talele po, Maria okwa li a hogolola okupulakena kuJesus, omanga Marta a li i ipyakidhila niinakugwanithwa yomegumbo. Marta okwa li a lombwele Jesus kutya Maria ite mu kwathele. Jesus okwa li a pukulula Marta nombili. — Lukas 10:38-42.

Sho Lasarus a tameke okweehama, Marta naMaria oyi ithana Jesus, ye na einekelo kutya ote ya e mu aludhe. (Johannes 11:3, 21) Nonando ongawo, Lasarus okwa li a si, omanga Jesus inaa thika. Oonkundathana dhaMarta naJesus otadhi ulike kutya Marta okwa li e na einekelo meuvaneko lyOmbiimbeli li na ko nasha neyumuko nosho wo kutya Jesus ota vulu okuyumudha omumwayina. — Johannes 11:20-27.

Oshike tatu ilongo kuMarta? Marta okwa li ha longo nuudhiginini mokuyakula aayenda. Okwa li a taamba ko nehalo ewanawa omayele ngoka a li a pewa. Okwa li ha popi omaiyuvo ge a maguluka nosho wo shoka i itaala.

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kombinga yaMarta, tala oshitopolwa “Ondi itaala.”

  Maria (yina yaJesus)

Maria okwa li lye? Okwa li omukiintu omugundjuka Omujuda nokwa li omukadhoneelela pethimbo a vala Jesus, omwana gwaKalunga, ngoka a valwa pashikumithalonga.

Okwa li a ningi shike? Maria okwa li a longo ehalo lyaKalunga neifupipiko. Okwa adhika a yalekwa, sho omuyengeli a li e ya kuye noku mu lombwela kutya ota ka ninga omusimba e ta vala Mesiasa, ngoka a kala a tegelelwa uule wethimbo. (Lukas 1:26-33) Okwa li a taamba ko nehalo ewanawa oshinakugwanithwa shoka. Konima sho Jesus a valwa, Maria naJosef oya ka mona aamati yane naakadhona yaali. Kungawo, Maria ina ka kala we okakadhoneelela. (Mateus 13:55, 56) Nonando Maria okwa li e na uuthembahenda wi ikalekelwa, ka li a kwatwa kombepo yokutumbalekwa nenge okuungaungiwa naye momukalo gwi ikalekelwa pethimbo lyuukalele waJesus nenge sho a li oshilyo shegongalo lyopaKriste lyotango.

Oshike tatu ilongo kuMaria? Maria okwa li omukiintu omudhiginini, ngoka a li e na ehalo lyokutaamba ko iinakugwanithwa ya kwata miiti. Okwa li lela e shi Omanyolo. Osha fa shi li ngeyi kutya Maria okwa li a totha mOmanyolo iikando 20 lwaampono, moohapu dhe ndhoka dhi li muLukas 1:46-55.

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kombinga yaMaria, tala oshitopolwa Shoka tatu ilongo koshiholelwa shaMaria.

  Maria (omumwayinakadhona gwaMarta naLasarus)

Maria okwa li lye? Okwa li omumwayina gwaLasarus naMarta, nokwa li e na ekwatathano lyopothingo naJesus.

Okwa li a ningi shike? Iikando oyindji Maria okwa li u ulike kutya okwa tala ko Jesus e li Omwana gwaKalunga. Okwa li e na eitaalo kutya Jesus ota vulu okukeelela omumwayina Lasarus kaa se, naasho a yumudhwa kuJesus omomeho gaMaria. Maria okwa li a yematelwa komumwayinakadhona Marta, sho a hogolola okupulakena kuJesus, pehala lyoku mu kwathela niinakugwanithwa yomegumbo. Ihe Jesus okwa li a pandula Maria, sho a pititha komeho iinima yopambepo. — Lukas 10:38-42.

Pompito yimwe, Maria okwa li a yakula nawa Jesus, moku mu gwayeka “omugwayo gwondiIo” momutse nokoompadhi. (Mateus 26:6, 7) Yalwe oya li taya ula nayi Maria, oshoka oya li ye wete ta hepitha omagadhi. Ihe Jesus okwa li e mu popile ta ti: “Shaa nkoka muuyuni auhe elaka ndika etoye tali ka uvithwa, oshilonga wo shika e shi ningi, otashi ka dhimbulukiwa.” — Mateus 24:14; 26:8-13.

Oshike tatu ilongo kuMaria? Maria okwa li e na eitaalo lya kola. Komeho giinima ayihe, okwa li a pititha komeho okulongela Kalunga. Okwa li wo a simaneka Jesus neifupipiko, nonando osha li she mu pula iimaliwa oyindji e shi ninge.

  Maria Magdalena

Maria Magdalena okwa li lye? Okwa li omulongwa gwaJesus omudhiginini.

Okwa li a ningi shike? Maria Magdalena ogumwe gwomaakiintu mboka ya li ye ende pamwe naJesus nokwa li omulongwa gwe. Okwa li ha longitha nehalo ewanawa iimaliwa ye, opo e ya gwanithile po oompumbwe dhawo. (Lukas 8:1-3) Okwa kala omulanduli gwaJesus sigo opehulilo lyuukalele we, nokwa li popepi sho Jesus a dhipagwa. Okwa li e na uuthembahenda wokukala gumwe gwaamboka ya mono tango Jesus, konima sho a yumudhwa. — Johannes 20:11-18.

Oshike tatu ilongo kuMaria? Maria Magdalena okwa li a ambidhidha nehalo ewanawa uukalele waJesus nokwa tsikile okukala omulongwa gwe omudhiginini.

  Miriam

Miriam okwa li lye? Okwa li omumwayina gwaMoses naAaron. Oye omukiintu gwotango mOmbiimbeli i ithanwa omuhunganeki omukiintu.

Okwa li a ningi shike? E li omuhunganeki omukiintu, okwa li e na oshinakugwanithwa shokulombwela yalwe etumwalaka lyaKalunga. Okwa li a nyanyukilwa uuthembahenda mboka, nokwa li e shi holola meimbilo pamwe naalumentu Aaisraeli, konima Kalunga sho a hanagula po etangakwiita lyaEgipiti mEfuta Etiligane. — Eksodus 15:1, 20, 21.

Lwanima, Miriam naAaron oya tamaneke Moses. Uuntsa nondumbo oyo ya li ye ya inyengitha ya ninge ngawo. Jehova oku “uvu” shoka ya ti, e te ya pe omayele ga kwata miiti. (Numeri 12:1-9) Opo nduno, Kalunga okwa tumine Miriam oshilundu, tashi vulika molwoohapu oombwinayi ndhoka a popya. Sho Moses i indile Kalunga a aludhe Miriam, okwe mu aludha. Konima yomasiku gaheyali ngoka a kala i ikalekelwa, okwa li a pitikwa a galukile montanda yaIsraeli. — Numeri 12:10-15.

Ombiimbeli oye shi ulika kutya Miriam okwa li a taamba ko epukululo. Konima yomathelemimvo gontumba, Kalunga okwa li a popi shi na ko nasha nuuthembahenda we wi ikalekelwa, sho a dhimbulukitha Aaisraeli a ti: “Onda tumu Moses, Aaron naMiriam, ye mu wilike.” — Mika 6:4.

Oshike tatu ilongo kuMiriam? Ehokololo kombinga yaMiriam otali ulike kutya Kalunga oha gandja eitulomo kwaashoka aapiya ye taya popi kombinga yayalwe. Otwi ilonga wo kutya opo tu nyanyudhe Kalunga, otu na okuyanda uuntsa nondumbo, omaukwatya ngoka tashi vulika ge tu ningithe tu ule nayi yalwe nenge tu nyateke omadhina gawo.

  Rakel

Rakel okwa li lye? Okwa li omwanakadhona gwaLaban, nokwa li omukulukadhi gwatatekulululwa Jakob ngoka a li e holike kuye noonkondo.

Okwa li a ningi shike? Rakel okwa li a hokanwa kuJakob nokwe mu valele oyanamati yaali, mboka ya ka kala yamwe yomwaamboka ya ka ninga omitse dhomazimo 12 gaIsraeli shonale. Rakel okwa li a tsakanene oshikando shotango naJakob, omanga a li ta ka hugila oonzi dhahe. (Genesis 29:9, 10) Okwa li “omwaanawa a shitika” e vule omumwayinakadhona omukuluntu, Lea. — Genesis 29:17.

Jakob okwa li e hole unene Rakel, nokwa li a zimine okulonga omimvo heyali, opo e mu hokane po. (Genesis 29:18) Nonando ongawo, Laban okwe mu kengelele opo a hokane tango Lea, nokonima okwe mu pitike a hokane Rakel. — Genesis 29:25-27.

Jakob okwa li e hole unene Rakel noyanamati yaali, shi vulithe puLea noyana. (Genesis 37:3; 44:20, 27-29) Shoka osha li she etitha okwaauvathana pokati kaakiintu mboka yaali. — Genesis 29:30; 30:1, 15.

Oshike tatu ilongo kuRakel? Rakel okwa li i idhidhimikile oonkalo oodhigu muukwanegumbo, nokwa li e na einekelo kutya Kalunga ota uvu omagalikano ge. (Genesis 30:22-24) Ehokololo lye otali ulike nkene okuhokana ombanda haku etitha omaupyakadhi momaukwanegumbo. Oshimoniwa shaRakel otashi ulike kutya Kalunga omunongo a shiga ko, sho a tula po omithikampango dhi na ko nasha nondjokana, sho a ti omulumentu na kale owala nomukulukadhi gumwe. — Mateus 19:4-6.

  Rahab

ahab okwa li lye? Okwa li ohonda noha zi muJeriko, oshilando shi li muKaanana, na lwanima okwa ka ninga omulongeli gwaJehova Kalunga.

Okwa li a ningi shike? Rahab okwa li a holeke aalumentu yaali Aaisraeli, mboka ya li ye ya okundaadha oshilando. Okwa li a ningi ngawo, molwaashoka oku uvu nkene Kalunga kaIsraeli, Jehova, a li a hupitha oshigwana she okuza muEgipiti, nokonima okwe ke shi gamena komaponokelo gAayamori.

Rahab okwa li a kwathele oondaadhi, e te dhi indile dhi hupithe omwenyo gwe nogwaanegumbo lye, sho Aaisraeli ya li taya ka hanagula po Jeriko. Oondaadhi odhe shi zimine, ihe okwa li e na okuninga iinima yontumba: Okwa li e na oku shi kaleka oshiholekwa, ye naanegumbo lye oya li ye na okukala megumbo sho Aaisraeli taya ka ponokela oshilando nokwa li e na okutula ongodhi ontiligane mekende, opo ya ndhindhilike mo egumbo lye. Rahab okwa li a vulika komalombwelo agehe, nokwa li a hupu pamwe noyaandjawo, sho Aaisraeli ya kwata ko Jeriko.

Lwanima Rahab okwa ka hokanwa komulumentu Omuisraeli nokwa ka ninga yinakulululwa yomukwaniilwa David nosho wo yaJesus Kristus. — Josua 2:1-24; 6:25; Mateus 1:5, 6, 16.

Oshike tatu ilongo kuRahab? Rahab okwa popiwa mOmbiimbeli e li oshiholelwa dhingi sheitaalo. (Aahebeli 11:30, 31; Jakob 2:25) Ehokololo lye otali tu ulukile kutya Kalunga oha dhimine po noke na okatongo noha yambeke mboka ye mu inekela kashi na nduno mbudhi kutya oyomeputuko lini.

  Rebekka

Rebekka okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwaIsak noye yina yaakwanambwiyu, Jakob naEsau.

Okwa li a ningi shike? Okwa li a longo ehalo lyaKalunga, nonando oku shi ninga osha li oshidhigu noonkondo. Manga a li ta teke omeya momuthima, omulumentu gumwe okwa li e mu pula a nwe mo moshuma she. Rebekka okwe mu pe nziya a nwe mo nokwa li a hugile nokuli oongamelo dhomulumentu ngoka. (Genesis 24:15-20) Omulumentu ngoka okwa li omupiya gwaAbraham nokwa li e ende oshinano oshile, opo a ka kongele Isak omukulukadhi, omwanamati gwaAbraham. (Genesis 24:2-4) Omulumentu ngoka okwa li wo a galikana kuKalunga e mu yambeke. Sho a mono kutya Rebekka oha longo nuudhiginini noha yakula aantu, okwe shi mono mo kutya Kalunga okwa yamukula egalikano lye noye a hogolola a ninge omukulukadhi gwaIsak. — Genesis 24:10-14, 21, 27.

Sho Rebekka a mono kutya omupiya okwa li e endela shike, okwa zimine a ye naye, opo a ka ninge omukulukadhi gwaIsak. (Genesis 24:57-59) Mokweendela ko kwethimbo, Rebekka okwa ka mona aakwanambwiyu yaali aamati. Kalunga okwa li e mu hololele kutya omwana ngoka omukuluntu, Esau, ota ka longela ondenge ye, Jakob. (Genesis 25:23) Sho Isak a ningi elongekidho lyokuyambeka Esau ngoka a li osheeli, Rebekka okwa li a katuka onkatu, opo eyambeko li pewe Jakob, oshoka shoka osha li metsokumwe nehalo lyaKalunga. — Genesis 27:1-17.

Oshike tatu ilongo kuRebekka? Rebekka okwa li omwiifupipiki, ha longo nuudhiginini noha yakula aantu, omaukwatya ngoka ge mu kwathele a pondole e li omukulukadhi, omuvali nomulongeli gwaKalunga kashili.

  • Opo wu mone uuyelele wa gwedhwa po kombinga yaRebekka, tala oshitopolwa “Eeno, onda hala.”

  Rut

Rut okwa li lye? Rut okwa li Omumoabi ngoka a li a thigi po iikaluga yawo noshilongo shawo, opo a ka ninge omulongeli gwaJehova muIsraeli.

Okwa li a ningi shike? Rut okwa li a ulukila yinamwenyo, Naemi, ohole yindhindhilikwedhi. Naemi pamwe nomusamane gwe nosho wo oyanamati yaali oya li ya yi kuMoab, omolwondjala ndjoka ya li muIsraeli. Lwanima, oyanamati yawo mboka oya hokana aakiintu Aamoabi, Rut naOrpa. Ihe mokweendela ko kwethimbo, omusamane gwaNaemi nosho wo oyanamati yaali oya si, noya thigi po aaselekadhi yatatu.

Naemi okwa li a tokola okushuna kuIsraeli, sho muIsraeli kaamwa li we oshikukuta. Rut naOrpa oya li ya tokola okuya pamwe naye. Ihe Naemi okwa li e ya lombwele ya shune kaakwanezimo yawo. Orpa osho a li a ningi. (Rut 1:1-6, 15) Nonando ongawo, Rut okwa li a tokola toko a ye pamwe nayinamweno. Okwa li e hole Naemi nokwa li a hala okulongela Kalunga ngoka ha longelwa kuNaemi, Jehova. — Rut 1:16, 17; 2:11.

Molwaashono Rut okwa li oshitenya oshidhiginini nohashi longo nuudhiginini, shoka oshe ke mu ningitha a kale nedhina ewanawa moshilando moka Naemi ha zi, ano Betlehem. Omulumentu gumwe omuyamba gwedhina Boas, ngoka a li e na epya enene, okwa li a kuminwa Rut noonkondo nokwa li e ya pe iikulya ayehe naNaemi. (Rut 2:5-7, 20) Lwanima, Rut okwa ka hokanwa po kuBoas, e ta ka ninga yinakulululwa yomukwaniilwa David naJesus Kristus. — Mateus 1:5, 6, 16.

Oshike tatu ilongo kuRut? Molwaashoka Rut okwa li e hole Naemi naJehova, okwa li a thigi po nehalo ewanawa egumbo lyawo naakwanezimo ye. Okwa li ha longo nuudhiginini, omudhiginini noha longo i itula mo, nonando okwa li a taalela oonkalo oondhigu.

  Sara

Sara okwa li lye? Okwa li omukulukadhi gwaAbraham nayina yaIsak.

Okwa li a ningi shike? Sara okwa li a thigi po onkalamenyo yuuzeko ndyoka ya li ye na moshilando Ur, oshoka okwa li e na eitaalo momauvaneko gaKalunga, ngoka ga li ga uvanekelwa omusamane gwe, Abraham. Kalunga okwa li a lombwele Abraham a ze mo muUr noku ye kuKaanana. Kalunga okwa li e mu uvanekele kutya ote ke mu yambeka note ke mu ninga oshigwana oshinene. (Genesis 12:1-5) Pethimbo ndyoka Sara otashi vulika a li e na omimvo 60 nasha. Okuza mpono, Sara nomusamane gwe oya kala haya zi mootenda nokutembuka.

Nonando kasha li oshipu kuSara okutembuka, okwa li ha ambidhidha Abraham, sho ta landula ewiliko lyaKalunga. (Genesis 12:10, 15) Uule womimvo odhindji, Sara okwa kala ihaa mono aanona, shoka sha li she mu yemateka noonkondo. Opo nduno Kalunga okwa li a uvanekele Abraham kutya ote ke mu pa oluvalo. (Genesis 12:7; 13:15; 15:18; 16:1, 2, 15) Mokweendela ko kwethimbo, Kalunga okwa li a uvaneke kutya Sara ota ka valela Abraham okanona. Sara okwa li a mono okanona, sho a kulupa. Pethimbo ndyoka okwa li e na omimvo 90, omanga omusamane gwe e na omimvo 100. (Genesis 17:17; 21:2-5) Okanona hoka oye ka luku Isak.

Oshike tatu ilongo kuSara? Oshiholelwa shaSara otashi tu longo kutya otatu vulu okukala aluhe tu na einekelo kutya Kalunga oha gwanitha po omauvaneko ge, nokuli nonando otashi vulika ga kale ga fa itaaga vulu okugwanithwa. (Aahebeli 11:11) Oshiholelwa she e li omukulukadhi, otashi ulike kutya okwa li a simaneka elongekidho lyondjokana. — 1 Petrus 3:5, 6.

  Omukadhona Omushulami

Omukadhona Omushulami okwa li lye? Okwa li omukadhona omwaanawa gwomoshilongo. Oye a dhana onkandangala membo lyOmbiimbeli lyedhina Ondjimbolela. Ombiimbeli inayi popya edhina lye.

Okwa li a ningi shike? Omukadhona nguka okwa li omudhiginini komumati gwe omusita gwoonzi, ngoka a li e hole noonkondo. (Ondjimbolela 2:16) Nonando ongawo, uuwanawa we owa li wo wa nana omukwaniilwa Salomo ngoka a li omuyamba, ngoka a li a kambadhala oku mu hola. (Ondjimbolela 7:6) Nonando yalwe oya li taye mu ladhipike i itaale Salomo, okwa li a ndjiki oonyala mevi. Okwa li e hole omumati gwe ngoka a li omusita gwoonzi nokwa li omudhiginini kuye. — Ondjimbolela 3:5; 7:10; 8:6.

Oshike tatu ilongo komukadhona Omushulami? Nonando okwa li a shitika nokwa li a hokiwa kuyalwe, okwa li i itala ko pandjele. Ka li e etha omathiminiko goomakula nenge euvaneko li na ko nasha nuuyamba nokukala a tseyika kehe pamwe yi mu imbe okukala e hole omumati gwe ngoka a li omusita gwoonzi. Okwa kala ha pangele omaiyuvo ge nokwa kala a yogoka pamikalo.

  Omukiintu gwaLot

Omukiintu gwaLot okwa li lye? Ombiimbeli inayi popya edhina lye. Ihe oye tu lombwela kutya okwa li e na oyanakakadhona yaali nonokutya ye nuukwanegumbo we, oya li haya zi muSodom. — Genesis 19:1, 15.

Okwa li a ningi shike? Ka li a vulika kelombwelo lyaKalunga. Kalunga okwa li a tokola okuhanagula po Sodom nosho wo iilando yopopepi nasho, molwaashoka oluhondelo olwa li lwa lunda pombanda unene momahala ngoka. Molwaasho Kalunga okwa li e hole Lot nosho wo uukwanegumbo we, mboka ya li haya zi muSodom, okwa li a tumu aayengeli ye ya pitithe mo. — Genesis 18:20; 19:1, 12, 13.

Aayengeli oya li ya lombwele uukwanegumbo waLot wu ye ontuku nokaawu tale konima, oshoka ngele oye shi ningi otaya si. (Genesis 19:17) Omukiintu gwaLot okwa li a “tala konima e ta shituka oshaanda shomongwa.” — Genesis 19:26.

Oshike tatu ilongo komukiintu gwaLot? Ehokololo lye otali ulike nkene sha nika oshiponga okukala tu hole iinima yopamaliko, sigo oposhitsa shokwaavulika kuKalunga. Jesus okwa popi kutya oshiholelwa shomukiintu ngoka otashi londodha. Okwa ti: “Dhimbulukweni omukiintu gwaLot!” — Lukas 17:32.

 Ethimbo ndyoka aakiintu mboka ya popiwa mOmbiimbeli ya li ko

  1.  Eva

  2. Eyelu (2370 K.E.N.)

  3.  Sara

  4.  Omukiintu gwaLot

  5.  Rebekka

  6.  Lea

  7.  Rakel

  8. Etembu (1513 K.E.N.)

  9.  Miriam

  10.  Rahab

  11.  Rut

  12.  Debora

  13.  Jael

  14.  Delila

  15.  Hanna

  16. Omukwaniilwa gwotango gwaIsraeli (1117 K.E.N.)

  17.  Abigal

  18.  Omukadhona Omushulami

  19.  Isebel

  20.  Ester

  21.  Maria (yina yaJesus)

  22. Eninginitho lyaJesus (29 E.N.)

  23.  Marta

  24.  Maria (omumwayinakadhona gwaMarta naLasarus)

  25.  Maria Magdalena

  26. Eso lyaJesus (33 E.N.)