1. Oshike sha li shu uvitha nayi Petrus?

PETRUS iha dhimbwa nando esiku ndyoka sho ya li ya tsakanene omeho nOmuwa gwe. Mbela okwa li a mono momeho gaJesus kutya Jesus okwa li a yemata nenge e mu sa uunye? Itatu vulu oku shi koleka, ihe Ombiimbeli oya ti owala kutya “Omuwa okwa punguluka nokwa tongolola Petrus.” (Luk. 22:61) Ihe sho e mu tongolola ngawo, Petrus okwa mono kutya okwa ninga epuko enene. Okwa dhimbulula kutya okwa ningi naanaa shoka Jesus a li a hunganeke, oshinima shoka Petrus a li i ikala kutya ite shi ningi nando, ano i idhimbike Omuwa gwe omuholike. Shika osha li she mu uvitha nayi noonkondo.

2. Oshiilongomwa shini Petrus a li a pumbwa okwiilonga, nuuwanawa wuni tatu vulu okumona mo mehokololo lye?

² Shika inashi ningitha Petrus a kale kee na etegameno, oshoka okwa li e na eitaalo lya kola. Okwa li natango e na ompito yokwiigaluluka nokwiilonga shimwe shomiiyilongomwa yaJesus ya simana. Okwa li e na okwiilonga kombinga yedhiminopo. Atuheni otwa pumbwa okwiilonga oshiilongomwa shika, onkee ano, natu taleni kutya Petrus okwa li e shi ilongo ngiini.

3, 4. (a) Petrus okwa li a pula Jesus epulo lini, notashi vulika Petrus a li ta dhiladhila shike? (b) Jesus okwa li u ulike ngiini kutya Petrus okwa nwethwa mo kombepo ndjoka ya li ya vuka pethimbo lyawo?

³ Oomwedhi hamano dha tetekele sho Petrus a li e li mondoolopa yawo muKapernaum okwa pula Jesus a ti: “Omuwa, olungapi ndi na okudhimina po mukwetu a yono kungame? Oluheyali lwa gwana?” Petrus okwa li ta dhiladhila kutya iikando mbyoka oyindji noonkondo. Oshoka aawiliki yelongelokalunga pethimbo ndyoka oya li haya longo aantu kutya omuntu oku na owala okudhiminwa po iikando itatu. Jesus okwe mu yamukula: “Otandi ku lombwele kutya haluheyali, aawe, olwomilongo heyali luheyali.” —  Mat. 18:21, 22.

⁴ Mbela Jesus okwa li ta ti kutya Petrus oku na okukala ta yalula iikando mbyoka yalwe taya yono kuye? Hasho nando. Sho a ti kutya haluheyali ihe olwomilongo heyali luheyali okwa li ta ti ohole ihayi tu  pitike tu tule po omangambeko ngele tashi ya pokudhimina po yalwe. (1 Kor. 13:4, 5) Jesus okwa li u ulike kutya Petrus okwa nwethwa mo kaanamitima omikukutu nokombepo yokwaadhimina po ndjoka ya li apehe pethimbo ndiyaka. Mboka ya hala okuholela Kalunga oye na okukala haya dhimine po yalwe aluhe. —  Lesha 1 Johannes 1:7-9.

5. Ongele tu li monkalo yini tatu vulu okwiilonga nawa kombinga yedhiminopo?

⁵ Petrus ina pataneka nando Jesus. Ihe mbela shoka Jesus e mu longo osha li sha gumu tuu omutima gwe? Omathimbo gamwe ohatu ilongo oshindji kombinga yedhiminopo uuna natse twa pumbwa okudhiminwa po. Onkee ano, natu shune kiiningwanima mbyoka ya tetekele eso lyaJesus. Moowili ndhoka dha tetekele eso lyaJesus, Petrus okwa li a ningi omapuko ogendji ngoka Omuwa gwe a li a pumbwa oku mu dhimina po.

6. Petrus okwa li i inyenge ngiini sho Jesus a li ta kambadhala e ya longe kombinga yeifupipiko, naJesus okwa li u ungaunga naye ngiini?

⁶ Ongulohi yahugunina yonkalamwenyo yaJesus yokombanda yevi oya li ondhigu noonkondo. Jesus okwa li natango e na oshindji okulonga aayapostoli ye, pashiholelwa, okwa li e na oku ya longa kombinga yeifupipiko. Jesus okwa li e ya tulile po oshiholelwa sheifupipiko sho a yogo oompadhi dhawo, oshilonga shoka sha li owala hashi longwa kaantu yowala. Petameko Petrus okwa pula Jesus ngele ota ka yoga oompadhi dhe. Opo nduno okwa tindi okuyogwa. Okwa lombwele ishewe Jesus a ti ngele ota yogo oompadhi dhe, na yoge wo iikaha ye nosho wo omutse gwe. Jesus ka li a kanitha eidhidhimiko, pehala lyaashoka okwa li e mu yelithile esimano neityo lyaashoka a li ta ningi. —  Joh. 13:1-17.

7, 8. (a) Petrus okwa li ishewe a ningi po shike shoka sha li tashi vulu okukenyananeka Jesus? (b) Jesus okwa kala tu ulike ngiini ombepo ombwanawa yedhiminopo?

⁷ Konima yaashoka, Petrus okwa li a ningi po sha shoka sha li tashi vulu okukenyananeka Jesus. Petrus naalongwa ooyakwawo oya li ya tameke okupatathana kutya olye omukuluntu kuyakwawo. Ihe nonando ongaaka, Jesus okwa li e ya pukulula nombili nokwa li nokuli e ya pandula sho ya kala aadhiginini kOmuwa gwawo. Ihe okwa li e ya lombwele kutya ayehe otaye ke mu thiga po. Petrus okwe shi patana ta ti kutya ye ota ka sila pamwe naJesus ngele otashi pula eso. Ihe Jesus okwa li a hunganeke kutya Petrus ote ki idhimbika Omuwa gwe lutatu uusiku mboka omanga ekondombolo inaali iga olutiyali. Opo nduno Petrus okwa patanitha Jesus nokwiinoma ta ti kutya ye ota ka kala omudhiginini e vule aayapostoli ooyakwawo. —  Mat. 26:31-35; Mark. 14:27-31; Luk. 22:24-28; Joh. 13:36-38.

⁸ Mbela Jesus okwa li a kenyananekwa kuPetrus? Hasho, molwaashoka ethimbo alihe ndyoka Jesus okwa kala ta tala kuukwatya uuwanawa waayapostoli ye. Okwa li e shi shi kutya Petrus ota ka ninga omapuko,  ihe nonando ongaaka okwa li e mu lombwele a ti: “Ngame onde ku galikanene, opo eitaalo lyoye lyaa kane. Nongele wa galukile kungame, tsa wo ooyakweni omukumo.” (Luk. 22:32) Kungeyi Jesus okwa li u ulike kutya okwi inekela kutya Petrus ote ki igaluluka e ta ka tsikila okulongela Kalunga nuudhiginini. Kayi shi tuu ombepo ombwanawa yedhiminopo!

9, 10. (a) Petrus okwa li a pumbwa epukululo lini sho ye li moshikunino shaGetsemane? (b) Omapuko gaPetrus otashi vulika ge tu dhimbulukithe shike?

⁹ Konima sho ye li moshikunino shaGetsemane, Petrus okwa li e na ishewe okupukululwa lwiikando. Jesus okwa li a pula Petrus nosho wo Jakob naJohannes ya kale ya tonata manga ta galikana. Jesus okwa li muuwehame uunene nokwa li a pumbwa ekwatho, ihe Petrus nayakwawo oya li owala taya kotha. Jesus okwa li e yu uvite ko nokwe ya dhimine po, nomolwaashono a popi ta ti: “Ombepo yomuntu oya hala, ihe onyama onkundi.” —  Mark. 14:32-41.

¹⁰ Inapu pita ethimbo ele sho ongundu onene yaantu ye ya yi na oonyeka noya homata omagonga noondhimbo. Ndika olya li ethimbo lyokukatuka pandunge. Ihe Petrus okwe endelele e ta pweya mo egongamwele lye nokuteta ko okutsi kwaMalkus, omupiya gwomuyambimukuluntu. Jesus okwa li a pukulula Petrus nombili nokwa aludha okutsi kwaMalkus. Okwa popi wo kutya omolwashike aalanduli ye inaaya pumbwa okulongitha ekuni. (Mat. 26:47-55; Luk. 22:47-51; Joh. 18:10, 11) Petrus okwa adhika a ninga nale omapuko ogendji ngoka Omuwa gwe a li e na oku mu dhimina po. Omapuko gaPetrus otashi vulika ge tu dhimbulukithe kutya atuheni ohatu yono olundji. (Lesha Jakob 3:2.) Atuhe otwa pumbwa okudhiminwa po kuKalunga esiku kehe. Ongulohi ndjoka Petrus okwa li ta ka ninga natango omapuko ga kwata miiti.

11, 12. (a) Petrus oku ulike ngiini uulaadhi konima sho Jesus a kwatwa po? (b) Petrus okwa ndopa ngiini okuninga shoka a li a popi kutya ota ka ninga?

¹¹ Jesus okwa li a tompathana nongundu yaantu mboka a ti ngele oye taya kongo, naye etha aayapostoli ye ya ye. Petrus okwa li a tala sho Jesus ta mangwa po, ihe ka li ta vulu okuninga po sha. Opo nduno Petrus nooyakwawo oya fadhuka po.

¹² Petrus naJohannes oya ka thikama tashi vulika sho ye li popepi negumbo lyaHannas ngoka a li omuyambimukuluntu, hoka Jesus a li a falwa tango a ka pulwapulwe. Sho ye mu kutha po mpoka, Petrus naJohannes oya li ya landula ko ‘ye li konima kokule.’ (Mat. 26:58; Joh. 18:12, 13) Petrus ka li omumbanda. Osha li tashi pula uulaadhi, opo a landule ko a tale mpoka Jesus ta falwa. Ongundu ndjoka yaantu oya li ya homata, naPetrus okwa adhika owala opo a tete ko okutsi kwagumwe gwomuyo. Ihe Petrus ka li tu ulike ohole yuudhiginini ndjoka a li a popi metetekelo, sho a ti kutya okwiilongekidha okusa pamwe nOmuwa gwe ngele otashi pula eso. —  Mark. 14:31.

13. Omukalo omwaanawa gwokulandula Kristus oguni?

 ¹³ Ngaashi Petrus, aantu oyendji kunena ohaya landula Kristus ‘ye li konima kokule,’ momukalo moka yalwe ihaaya dhimbulula kutya osho taya ningi. Ihe ngaashi Petrus a ka nyola konima, omukalo omwaanawa gwokulandula Kristus nawanawa okukala popielela naye, tatu landula oshiholelwa she miinima ayihe, kutya nduno otashi eta iilanduliko yini. —  Lesha 1 Petrus 2:21.

14. Petrus okwa li ta ningi shike ongulohi sho Jesus ta pangulwa?

¹⁴ Petrus okwa li a landula Jesus sigo opegumbo enenenene muJerusalem. Olya li egumbo lyaKajafas, omuyambimukuluntu omunankondo nomuyamba. Omagumbo ngoka oga li haga kala ga tungilwa molugumbo lu na omweelo komeho yegumbo. Petrus sho a thiki pomweelo okwi indikwa mo. Johannes ngoka a li e shi omuyambimukuluntu okwa adhika nale e li meni lyolugumbo nokwe ya e ta pula omuyakuli e ethele mo Petrus. Petrus ina kala naJohannes, ye ina kambadhala okuya meni lyegumbo a ka thikame ponto yOmuwa gwe. Okwa kala molugumbo, moka aapiya naayakuli ya li taya huhulukwa pomulilo, a tala sho oonzapo dhiifundja tadhi ya koogumwe noogumwe okugandja uunzapo kombinga yaJesus. —  Mark. 14:54-57; Joh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Hokolola nkene ehunganeko lyaJesus kombinga yoku mu idhimbika lutatu lya gwanithwa.

¹⁵ Omolwuuyelele womulilo omukadhona ngoka e egulula Petrus okwe mu dhimbulula. Okwa ti: “Nangoye wo owa li pamwe naJesus, Omugalilea.” Petrus okwa ti kutya ke mu shi, ye ke shi nokuli kutya omukadhona ngoka ota popi kombinga ya shike. Okwa yi a ka thikame popepi nomweelo gwegumbo, ta kambadhala okukala kee wetike, ihe omukadhona gulwe okwe mu dhimbulula e ta popi oohapu dha faathana: “Naanguka wo okwa li pamwe naJesus Omunasareti.” Petrus okwa gana a ti: “Omulumentu ngoka kandi mu shi.” (Mat. 26:69-72; Mark. 14:66-68) Otashi vulika sho Petrus i idhimbike Jesus olutiyali u uvu ekondombolo tali igi, ihe okwa li a piyagana unene noka li a dhimbulukwa ehunganeko lyaJesus ndyoka a li a popi oowili dhontumba dha tetekele.

¹⁶ Konima Petrus okwa li ta kambadhala natango kaa dhimbululwe. Ihe ongundu yaantu ndjoka ya li ya thikama molugumbo oye ya pu ye. Gumwe gomuyo okwa pamba Malkus omumati ngoka Petrus a li a tete okutsi. Okwa ti kuPetrus: “Ou shi aniwa, inandi ku mona meyana pamwe naye?” Petrus okwa li u uvite kutya oku na oku ya tompa kutya oya puka. Opo nduno okwa gana omolwoshinima shoka a ti na thingwe ngele ota fundju. Shika osha li oshikando oshititatu Petrus ti idhimbike Jesus. Nziya konima sho a popi oohapu ndhoka ekondombolo olyi igi, shika osha li oshikando oshitiyali Petrus te li uvu uusiku mboka. —  Joh. 18:26, 27; Mark. 14:71, 72.

17, 18. (a) Petrus okwa li i inyenge ngiini sho a dhimbulula kutya okwa yona sha kwata miiti kOmuwa gwe? (b) Otashi vulika Petrus a li ti ipula nashike?

¹⁷ Jesus okwa adhika owala opo e ya pokawalanda hoka ka taalela  meni lyolugumbo. Pethimbo mpoka ngaashi sha popiwa petameko lyontopolwa ndjika omeho ge oga tsakanene noga Petrus. Petrus okwa dhimbulula kutya ina vulika kOmuwa gwe. Okwa zi mo mehale u uvite nayi noonkondo omolweyono lye. Okwa yi a thinda momapandaanda goshilando, ta minikilwa kuuyelele womwedhi ngoka gwa li gu udha nogu li pokuningina. Omeho ge oga li gu udha omahodhi nokwa tameke okulila. —  Mark. 14:72; Luk. 22:61, 62.

¹⁸ Omuntu ngele okwa ningi epuko lya tya ngaaka oshipu a dhiladhile kutya epuko lye olya kwata unene miiti noita vulu okudhiminwa po. Otashi vulika naPetrus a li ta dhiladhila kutya Jesus ita vulu oku mu dhimina po omolweyono lye ndyoka lya kwata miiti. Mbela okwa li ngaa ta vulu okudhiminwa po?

19. Otashi vulika Petrus a li u uvitile ngiini epuko lye, ihe otu shi shi ngiini kutya ka li a shuna omutse miipeta?

¹⁹ Otashi vulika Petrus a li a nika oluhodhi noonkondo esiku lya landula sho a mono shoka sha ningilwa Jesus. Oku na okukala a li ti ipe oombedhi konima sho Jesus a si esiku ndyoka konima yokuhepekwa oowili odhindji. Otashi vulika sha li hashi mu ehameke noonkondo ethimbo kehe ta dhiladhila nkene a gwedha ko kuuwehame wOmuwa gwe mesiku lya hugunina lyonkalamwenyo ye e li omuntu. Nonando okwa li a nika oluhodhi noonkondo ka li a shuna omutse miipeta. Otu shi kutya osho shi li ngawo, oshoka konima okwa li e li naamwahe yopambepo ishewe. (Luk. 24:33) Shika otashi ulike kutya aayapostoli ayehe oya li yi ipa uusama omolweihumbato lyawo ongulohi ndjiyaka, noya li ya hekelekathana.

20. Oshikando shoka Petrus a li a katuka pandunge otatu ilongo mo shike?

²⁰ Pompito mpaka otu wete kutya Petrus okwa li a ningi etokolo li li mondjila. Uuna omupiya gwaKalunga a yono, ota vulu okupukulula omapuko ge, naKalunga ota vulu oku mu dhimina po nonando okwa yona sha kwata miiti. (Lesha Omayeletumbulo 24:16.) Petrus okwa li u ulike kutya oku na eitaalo lya kola sho a li a gongala naamwahe nonando okwa li a nika oluhodhi. Uuna omuntu a gwililwa po koluhodhi nenge u uvite e na ondjo, oha kala a hala okwiikalela, ihe shoka osha nika oshiponga. (Omayel. 18:1) Oshinima shopandunge okukala popepi nooitaali ooyakwetu opo tu koleke ishewe uupambepo wetu. —  Heb. 10:24, 25.

21. Molwaashoka Petrus okwa li a gongala naamwahe yopambepo, okwa li u uvu onkundana yini?

 ²¹ Molwaashoka okwa li naalongwa ooyakwawo, Petrus oku uvu onkundana ye mu halutha ndjoka tayi ti kutya omudhimba gwaJesus kagu mo mombila. Petrus naJohannes oya matukile kombila hoka Jesus a li a langekwa, osheelo e tashi edhilwa. Johannes, ngoka tashi vulika a li omugundjuka kuPetrus, oye a thiki tango. Okwa adha ombila ye eguluka, ihe ina ya mo. Ihe Petrus nonando okwa li a vulwa kokumatuka, okwa thikile ta yi mo. Okwa adha mu li owala. —  Joh. 20:3-9.

22. Oshike sha li sha ningitha Petrus kaa kale we a nika oluhodhi nokwa limbililwa?

²² Petrus okwa li ngaa i itaala kutya Jesus okwa yumudhwa? Petameko ka li e shi itaale nonando aakiintu aadhiginini oya li ye mu lombwele kutya aayengeli oye yi ihololele e taye ya tseyithile kutya Jesus okwa yumudhwa kuusi. (Luk. 23:55–24:11) Ihe kehulilo lyesiku ndyoka Petrus ka li we a nika oluhodhi nenge a limbililwa. Okwa li e shi kutya Jesus oku na omwenyo e li oshishitwa shopambepo oshinankondo. Okwa li i ihololele aayapostoli ye ayehe. Ihe tango okwa li i ihololele Petrus oye awike, manga ini ihololela aayapostoli ayehe. Esiku ndyoka aayapostoli oya ti: “Kapu na omalimbililo, Omuwa okwa yumudhwa! Okwa monika kuSimon!” (Luk. 24:34) Konima omuyapostoli Paulus naye okwa ka nyola kombinga yesiku ndyoka sho Jesus i “ihololele Petrus [ngoka hi ithanwa wo Kefas], nokonima aayapostoli ayehe omulongo nayaali.” (1 Kor. 15:5) Kefas nosho wo Simon, omadhina galwe gaPetrus. Jesus okwa li e mu ihololele e li oye awike.

23. Omolwashike Aakriste yokunena mboka ya ya meyono lya kwata miiti ya pumbwa okudhimbulukwa oshiholelwa shaPetrus?

²³ Ombiimbeli inayi popya kutya oshike sha ningwa po sho Jesus naPetrus ya tsakanene ishewe. Dhiladhila owala nkene Petrus a li u uvite sho a mono Omuwa gwe omuholike e na omwenyo ishewe nokumona ompito a popye oluhodhi lwe nokuhempulula omayono ge. Petrus okwa li a halelela okudhiminwa po. Otu na uushili kutya Jesus okwa li e mu dhimine po thiluthilu. Kunena, Aakriste mboka ya gwila meyono oya pumbwa okudhimbulukwa oshiholelwa shaPetrus. Katu na nando okudhiladhila kutya Kalunga ite ke tu dhimina po. Jesus oha holele thiluthilu He ngoka ‘ha kuthile po’ aantu omayono agehe. —  Jes. 55:7.

24, 25. (a) Hokolola ongulohi ndjoka Petrus a li ta kwata oohi mEfuta lyaGalilea. (b) Petrus okwa li i inyenge ngiini koshikumithalonga shoka Jesus a longo ongula yesiku lya landula?

²⁴ Jesus okwa lombwele aayapostoli ye ya ye kuGalilea, hoka taya ka tsakanena ishewe naye. Sho ya thiki hoka, Petrus okwa tokola a ka kwate oohi mEfuta lyaGalilea. Aalongwa yalwe oya yi pamwe naye. Petrus okwi iyadha ishewe mefuta moka a li ha kala nale olundji. Molwaashoka  Petrus okwa li omuyuli gwoohi, iinima mbyoka a li a mono sho a yi a ka kwate oohi mefuta okwa li e yi shi nawa notashi vulika ya li ya shunitha omwenyo gwe pehala. Aalumentu mbaka inaya kwata mo sha uusiku awuhe. —  Mat. 26:32; Joh. 21:1-3.

²⁵ Sho eluwa tali tende, nomuntu ti igidha e li komunkulo gwefuta te ya lombwele yu umbile oonete dhawo kombinga yilwe yowato. Oya ningi ngaashi ya lombwelwa e taya kwata mo oohi 153. Petrus okwa li e shi kutya omuntu ngoka olye. Okwa nuka mo mowato e ta yogo u uka komunkulo. Jesus okwa pe ookuume ke aadhiginini ya lye  oohi dha yothwa pomakala sho ya thiki komunkulo. Ihe okwa li ta pe Petrus eitulomo li ikalekelwa. —  Joh. 21:4-14.

26, 27. (a) Jesus okwa li a pe Petrus oompito ndatu a ninge shike? (b) Jesus okwa li u ulike uumbangi wuni kutya okwa dhimina po Petrus thiluthilu?

²⁶ Jesus okwa pula Petrus ngele oku hole tuu Omuwa gwe “shi vulithe ndhika,”[NW] tashi vulika tu ulike ondumba yoohi. Mbela ohole yaPetrus yokuyula oohi oya li tayi ka kala yi vule yokuhola Jesus? Ngaashi naanaa Petrus a li i idhimbike Omuwa gwe lutatu, Jesus okwa li e mu pe ompito a koleke kutya oku hole Jesus lwiikando itatu komeho gaalongwa ooyakwawo. Sho Petrus te shi ningi, Jesus okwa li e mu ulukile nkene e na okuulika ohole ndjoka: mokutula iilonga iiyapuki komeho giinima ayihe, okutekula, okutsa omukumo nokulitha oshigunda shaKristus shaalanduli ye aadhiginini. —  Luk. 22:32; Joh. 21:15-17.

²⁷ Kungeyi Jesus okwa li ulike kutya yo naHe oya hokwa Petrus natango. Petrus okwa li ta ka dhana onkandangala ya simana megongalo kohi yewiliko lyaKristus. Jesus ka li tuu u ulike uumbangi wa kola kutya oha dhimine po thiluthilu! Uushili owo kutya Petrus okwa li a nyanyukwa sho a mono kutya Jesus okwe mu dhimina po nokwa li i ilongo sha momapuko ge.

28. Omomukalo guni Petrus a li a kala metsokumwe nedhina lye?

²⁸ Petrus okwa li a longo oshilonga she nuudhiginini oomvula odhindji. Okwa li a nkondopaleke aamwahe ngaashi Jesus a li e mu lombwele mesiku ndyoka lya tetekele eso lye. Petrus okwa li a longo nombili noneifupipiko mokulitha oshigunda nokupalutha aalanduli yaKristus. Simon okwa kala e na eitaalo lya kola ngaashi emanya nokwa li omuntu ngoka e shi okuholelwa megongalo, ngaashi naanaa Jesus a hunganeke sho e mu luku Petrus ndyoka tali ti emanya. Uumbangi owundji moshinima shoka otawu adhika moontumwafo dhaPetrus mbali ndhoka a nyola mwene ndhoka dha ninga omambo gOmbiimbeli ga simana. Oontumwafo ndhoka otadhi ulike wo kutya Petrus ka li nando a dhimbwa oshiilongomwa sha simana shoka i ilongo kuJesus kombinga yokudhimina po. —  Lesha 1 Petrus 3:8, 9; 4:8.

29. Ongiini tatu vulu okuholela eitaalo lyaPetrus nosho wo ohenda yOmuwa gwe?

²⁹ Natse otatu vulu okwiilonga ko sha koshiilongomwa shoka. Mbela ohatu pula ngaa Kalunga e tu dhimine po omayono getu ogendji esiku kehe, nohatu shi taamba ko ngaa kutya otwa dhiminwa po nokwiitaala kutya otwa yogolwa? Ohatu dhimine po tuu yalwe? Ngele osho hatu ningi, otatu holele eitaalo lyaPetrus nosho wo ohenda yOmuwa gwe.