1, 2. Ang’o ma Petro ne gombo neno sama Yesu ne wuoyo Kapernaum, to kar mano, ang’o ma ne otimore?

 PETRO chunye ne chandore sama nong’iyo oganda ma ne Yesu wuoyogo. Ne gin e sunagogi ma ne ni Kapernaum. Kapernaum ema ne en thurgi Petro. Kanyo ema ne olokoe ohand rech e wath mar Nam Galili. Osiepene, wedene, koda jo ohala wetene bende ne odak kanyo. Petro ne geno ni jothurgigo ne dhi rwako puonj Yesu e wi Pinyruodh Nyasaye gi mor mana ka en. Kata kamano, mano ok e gima ne otimore.

² Joma ng’eny ne oweyo chiko itgi. Moko ne ng’ur matek ka gikwedo weche ma Yesu puonjo. To gima ne chando Petro moloyo ne en kaka moko kuom jopuonjre Yesu owuon ne timo. Moko kuom jopuonjrego ne ok mor gi adiera manyien ma ne Yesu puonjo. Ne ginenore ka joma ochwanyore. Moko kuomgi ne wacho ni puonj Yesu ne gin ma buogo ji. Ne gitamore dhi nyime winjo Yesu ma giwuok e sunagogi, kendo ne giweyo luwo Yesu.—Som Johana 6:60, 66.

3. Yie mar Petro ne okonye timo ang’o kinde mang’eny?

³ Mano ne kinde matek ne Petro kaachiel gi joote wetene. Kata mana Petro owuon ne ok ong’eyo tiend weche ma ne Yesu puonjo chieng’no. Petro ne ong’eyo ni weche ma Yesu nowachogo ne nyalo chwanyo ng’ato ka ok olerne tiendgi. To koro Petro owuon ne dhi timo ang’o? Kata obedo ni ne oseteme kinde mokalo e wach makruok gi Ruodhe, gie kindeni bende ne iteme e wach achielno, to ma ne ok dhi bedo giko. We wane kaka yie ma ne Petro nigo ne okonye nyagore gi pek ma kamago kendo siko ka omakore gi Yesu.

4, 5. Gin gik mage ma Yesu ne timo ma ne odhiero wang’ ji?

⁴ Kinde mang’eny, gik ma Yesu ne timo kendo wacho ne mako dho Petro. Kinde ka kinde, Ruodhe ne timo kata wacho  gik moko ma ne dhiero wang’ ji. Odiechieng’ ma ne otelo ne mano, ne oyudo Yesu oa miyo ji gana gi gana chiemo e yor hono. Nikech mano, ne gitemo kete ruoth. To nomako dho jo mang’eny kane opondo moweyo jogo, kendo onyiso jopuonjrene ni oidh yie kendo odhi Kapernaum. To kane jopuonjrene kwang’o yie gotieno, Yesu nochako omako dhogi kane owuotho e wi Nam Galili ma ne otimo apaka. Mano nopuonjo Petro wach moro maduong’ e wi yie.

⁵ Kane piny oru, ne gifwenyo ni joma ne omi chiemoka ne oluwogi gi tiendgi mochopo kama ne gintie. Nenore ni gima jogo ne odichgo ne en mana chiemo ma ne Yesu chiwo e yor hono to ok winjo wach Nyasaye. Yesu ne okwerogi kowacho ni ne gidich mana gi gik ringruok. (Joh. 6:25-27) Yesu ne omedo puonjo e wi wachno e sunagogi ma ne ni Kapernaum, kama ne ochako omakoe dho ji kopuonjo adiera moro ma ne kore tek.

6. Yesu nochiwo ranyisi mane, to jowinjoge ne otimo nade?

⁶ Yesu ne ok dwar ni jogo oluwe mana nikech chiemo. Kar mano, ne odwaro ni ging’e ni Nyasaye ne dhi miyogi ngima mochwere mana ka giketo yie kuom misango ma ne odhi chiwo kendo ka giluwo ranyisi mare. Omiyo, Yesu nogolo ranyisi kowacho ni en e manna—makate ma ne owuok e polo kinde Musa. Kane jomoko odagi wachno, notiyo gi ranyisi ma wi ji ne ok nyal wilgo kowacho ni ne dwarore ni ji ocham ringrene kendo omadh rembe eka giyud ngima. Wechegi ema ne owang’o i ji ahinya. Jomoko kuomgi nowacho ni: “Wachni tek; ng’a ma nyalo winjogo?” Jopuonjre mang’eny mag Yesu noweyo luwe. a—Joh. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Ang’o ma Petro ne pok ofwenyo e wi migawo mar Yesu? (b) Petro ne odwoko nade penjo ma Yesu ne openjo joote?

⁷ Petro ne dhi timo ang’o? Nyaka bed ni en bende weche ma ne Yesu owachago ne obage. Ne pok odonjone ni Yesu ne nyaka tho eka ochop dwaro mar Nyasaye. Be mano ne dhi miyo Petro owe luwo Yesu mana kaka jopuonjre moko notimo chieng’no? Ooyo, nitie gima ne omiyo Petro opogore gi jopuonjrego. Ang’o ma ne omiyo opogore?

⁸ Yesu ne openjo jopuonjrene niya: “Un bende udwaro a?” (Joh. 6:67) Ne openjo joote apar gariyogo, to Petro ema ne odwoko. Kinde mang’eny Petro ema ne wuoyo e lo jopuonjrego. Nyalo bedo ni Petro ema ne duong’negi, omiyo en ema ne  ohinyo wuoyo mokwongo. Bed ni en kamano kata ooyo, Petro ema ne en jawuoyo moloyo joote mamoko, kendo ne ok odikre wacho gima ne nie pache. To e kindeni, weche mabeyogi ema ne nie pache: “Ruoth, wadhi ir ng’a? In gi weche mag ngima mochwere.”—Joh. 6:68.

9. Ere kaka Petro nonyiso ni omakore gi Yesu?

⁹ Donge wechego mulo chunyi? Yie ma Petro ne nigo kuom Yesu ne okonye nyago kido maber ahinya—kido mar makruok motegno gi ng’ato. Petro nong’eyo maler ni Yesu kende e Jawar ma ne Jehova ochiwo kendo ni Yesu ne reso ji kokalo kuom gik ma ne opuonjo e wi Pinyruodh Nyasaye. Nong’eyo bende ni mondo Nyasaye oyie kode kendo oyud ngima manyaka chieng’, nyaka ne omakre gi Yesu kata kane ok owinj tiend weche moko ma ne Yesu puonjo.

10. Ere kaka kindegi wanyalo luwo ranyisi mar Petro e makruok motegno gi Yesu?

¹⁰ Be imakori gi Yesu kamano? Gima lit en ni e piny masani ji mang’eny wacho ni gihero Yesu kata kamano, ok gimakre motegno kode. Mondo wamakre motegno gi Yesu, nyaka waher puonjge mana kaka Petro. Nyaka wang’e puonj mag Yesu, wawinj tiendgi maber kendo waluwgi e ngimawa kata kapo ni seche moko ok gidonjnwa maber kendo waneno ka gigwenyore gi gombowa. Kuom adier, mondo wayud ngima mochwere, nyaka wamakre motegno gi Yesu.—Som  Zaburi 97:10.

11. Yesu ne owuotho gi jopuonjrene nyaka kanye? (Ne bende weche moler piny.)

¹¹ Matin bang’ kindeno, Yesu ne otero jootene gi jopuonjrene moko e wuoth moro mabor yor nyandwat. Got Hermon, ma ne wiye otimo baraf, ma ne yudore yor nyandwat e Piny Manosingi ne nenore kata ka ng’ato ne nie Nam Galili. Yesu gi jopuonjrene ne medo sudo machiegni gi Got Hermon sama ne gidhi e mier machiegni gi Kaisaria Filipo. b Ka koro gin e piny maberni kendo ne gineno Piny Manosingi ma ne ni yor milambo, Yesu nopenjo jolupne penjo moro maduong’.

12, 13. (a) Ang’o momiyo Yesu ne dwaro ng’eyo paro ma ji ne nigo kuome? (b) Dwoko ma ne Petro omiyo Yesu ne onyiso nade ni ne en gi yie madier?

¹² Yesu ne openjogi niya: “Ji wacho ni an e ng’a?” Wanyalo  neno ka Petro ng’iyo wang’ Yesu tir kendo fwenyo kaka Ruodhe ng’won kendo riek matamre gi nono. Yesu ne dwaro ng’eyo kaka jowinjone ne kawe. Jopuonjre Yesu ne odwoko penjono ka ginyise paro mobam ma ji mang’eny ne nigo kuome. Kata kamano, Yesu ne ok dwar ng’eyo mana pach jogo kende. Ne odwaro ng’eyo kabe jolupne ma ne ni machiegni kode ne nigi paro mobam kaka mago. Mano e momiyo nopenjogi niya: “To un to, uwacho ni an e ng’a?”—Luka 9:18-20.

¹³ Petro ne ok odigni chiwo dwoko, mana kaka ne ojatimo. Nodwoko e yo ma achiel kachiel paro ma jopuonjrego ne nigo kowacho niya: “In e Kristo, Wuod Nyasaye mangima.” Nyalo bedo ni Yesu ne opuoyo Petro komor. Yesu ne onyiso Petro ni Jehova Nyasaye ema ne ofwenyo adierano ne jogo ma ne nigi yie madier, to ok dhano moro amora. Jehova ne okonyo Petro fwenyo ni Yesu e Mesia kata Kristo ma ne osing wachne chon.—Som Mathayo 16:16, 17.

14. Yesu nomiyo Petro migepe mage madongo?

¹⁴ Mani e Kristo ma ne okor chon ni en e kidi ma jogedo ne dhi dagi. (Zab. 118:22; Luka 20:17) Ka en gi wechego e paro, Yesu nonyiso ni Jehova ne dhi gero kanyakla e wi kidi kata lwanda ma Petro nofwenyono. Kae to nomiyo Petro migepe moko madongo e kanyaklano. Yesu ne ok oketo Petro obed jatelo e wi joote mamoko kaka jomoko paro, kar mano migepe ema ne omiye. Nomiyo Petro ofungu kata “rayepe pinyruodh polo.” (Math. 16:19) Petro ne dhi bedo gi thuolo makende mar yawo ne ogendni adek mopogore opogore thuolo mar donjo e Pinyruodh Nyasaye; Jo-Yahudi, Jo-Samaria, kod joma ok Jo-Yahudi.

15. Ang’o momiyo Petro ne okwero Yesu, to notiyo gi weche mage?

¹⁵ Kata kamano, bang’e Yesu nowacho ni jogo momi gik mang’eny ibiro dwar mang’eny kuomgi, kendo Petro ne en achiel kuom jogo. (Luka 12:48) Yesu ne omedo lero adiera moko madongo e wi Mesia moriwo sand koda tho ma ne ochome Jerusalem. Wechego ne ochando chuny Petro. Notero Yesu tenge mokwere niya: “Ooyo, ngang’, Ruoth; mano ok notimreni ngang’.”—Math. 16:21, 22.

16. Yesu ne orieyo Petro nade, to en puonj ma ne mwayudo kuom weche ma Yesu notiyogo?

 ¹⁶ Petro nowacho wechego gi chuny maler, omiyo nyaka bed ni weche ma Yesu nowacho ne obwoge. Yesu nolokone ng’eye kong’iyo jopuonjre mamoko ma nyaka bed ni ne nigi paro kaka mar Petro, mowacho niya: “Aye nyima, Satan; idwaro chwanya, nikech paro mari ok paro mar Nyasaye, to mana mar dhano.” (Math. 16:23; Mari. 8:32, 33) Weche Yesu nyalo puonjowa waduto. Yot ahinya mondo wawe paro mag dhano ema otawa to ok paro mar Nyasaye. Ka watimo kamano, wanyalo yudo ni wariwo Satan lwedo kar timo dwach Nyasaye kata obedo ni ne waparo ni wakonyo. Petro nokawo wechego nade?

17. Weche ma Yesu nonyiso Petro ni “Aye nyima,” tiendgi ne en ang’o?

¹⁷ Nyaka bed ni Petro nong’eyo ni Yesu ne ok wach ni Petro e Satan Jachien. Waneno ni Yesu ne owuoyo gi Petro mopogore gi kaka ne owuoyo gi Satan. Nowacho ne Satan niya: “Dhi kucha,” Petro to nonyiso ni: “Aye nyima.” (Math. 4:10, The Bible in Luo, 1976) Yesu ne ok kwed jaoteni ma ne nigi kido mang’eny mabeyo, to ne orieyo paro mobam ma jaoteno ne nigo. Ne dwarore ni Petro owe bedo e nyim Yesu kaka gir chwanyruok, to ne onego odhi kang’e Yesu obed jalupne mariwe lwedo.

18. Ere kaka Petro ne omakore motegno gi Yesu kane orieye, to wanyalo luwo ranyisi mare e yore mage?

¹⁸ Be Petro ne iye owang’, obir, kata oyware gi Yesu e wachno? Ooyo, ne orwako wechego kobolore. Pod ne omakore motegno gi Yesu kata obedo ni norieye. Jogo duto ma luwo Kristo irieyo kinde ka kinde. Wanyalo dhi nyime sudo machiegni gi Yesu Kristo kod Jehova Nyasaye mana ka warwako kum e yor bolruok kendo watimo lokruok madwarore.—Som Ngeche 4:13.

19. Ang’o ma ne Yesu owacho ma ne omako dho ji kendo, to nyalo bedo ni Petro ne paro ang’o?

¹⁹ Matin bang’ mano, Yesu ne owacho wach moro ma ne okawo ji gi wuoro kendo kowacho niya: “Adier awachonu niya,  nitie jo moko kuom jo ma ochung’ ka, ma ok nobil tho ngang’ nyaka gine Wuod dhano ka biro e pinyruodhe.” (Math. 16:28) Nyaka bed ni Petro ne dwaro ahinya ng’eyo tiend wechego. Ang’o ma Yesu ne wacho? Samoro Petro ne penjore kabe siem ma ne omiyeno ne koro nyiso ni onge migepe mibiro miye kendo.

20, 21. (a) Ler ane fweny ma Petro ne oneno. (b) Ere kaka mbaka ma ne ji adekgo ogoyo e fwenyno ne orieyo pach Petro?

²⁰ Kata kamano, bang’ juma achiel kama, Yesu nokawo Jakobo, Johana, koda Petro modhi kodgi e wi “got mabor”—samoro Got Hermon, wuoth mar kilomita 25 kama. Nyalo bedo ni ne en gotieno nikech Muma wacho ni wengegi ne pek. To e seche ma ne Yesu lemo, gimoro ne otimore ma nomiyo nindo olal e wang’gi.—Math. 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

²¹ Kit Yesu ne ochako lokore apoya. Pat wang’e ne ochako rieny mobedo mana kaka chieng’ e chuny odiechieng’. Lepe  bende ne ochako nyilni marachar. Kae to ji ariyo nonenore e bath Yesu, achiel ne chalo Musa, to machielo ne chalo Elija. Ji ariyogo ne wuoyo gi Yesu e wi “thone ma ne odwaro mondo ochopi e Jerusalem”—nyalo bedo ni ne giwuoyo e wi tho kod chier mar Yesu. Petro ne ofwenyo ni ne ok en kare kata matin wacho ni Yesu ne ok dhi sandore kendo tho.—Luka 9:30, 31.

22, 23. (a) Petro nonyiso nade chuny mamor kendo moil? (b) Petro, Jakobo, kod Johana ne ochako oyudo gweth mane machielo otienono?

²² Petro ne dwaro ni en bende otimie gimoro e fweny makendeni mondo fwenyno kik rum piyo. Petro ne oneno ka gima Musa gi Elija ne wuok ka weyo Yesu. Omiyo, Petro nowacho niya: “Ruoth, bernwa bedo ka eri: mondo wager kiche adek, achiel mari, gi achiel mar Musa, gi achiel mar Elija.” Kuom adier, ne onge tiend gero hema ne ji ariyogi. Petro ne kia gima nowacho. Kata kamano, donge ihero Petro nikech en ng’at mamor kendo moil?—Luka 9:33.

²³ Petro, Jakobo, kod Johana ne ochako ogwedhi e yo moro makende e otienono. Boche polo nochokore ma oumogi ka gin e wi got. Dwond Jehova Nyasaye ne owuok e bochego. Dwolno nowacho niya: “Ma e Wuoda, mayiero: winjeuru.” Kae to fwenyno ne ogik gi kanyo ma gidong’ kendgi gi Yesu e wi got.—Luka 9:34-36.

24. (a) Ere kaka fweny mar lokruok kido ne okonyo Petro? (b) Fwenyno nyalo konyowa nade kindewagi?

²⁴ Mano kaka fwenyno ne otego yie mar Petro kendo nyalo tego yiewa bende! Petro ne ondiko e wi thuolo makende ma ne en-go mar bedo achiel kuom “joneno” e fweny ma ne onyiso kaka Yesu ne dhi bedo Ruoth e kom duong’ polo kinde mabiro. Fwenyno ne onyiso ni weche mang’eny mokor e i Muma ne dhi chopo gadier kendo mano ne ojiwo yie mar Petro ne tembe ma ne odhi romogo kinde mabiro. (Som 2 Petro 1:16-19.) Mondo fwenyno ojiwwa mana kaka Petro, nyaka wasik kwamakore motegno gi Ruoth ma Jehova oketo e wiwa, wapuonjre kuom ruodhno, warwak kum koda puonj morieyowago, kendo wadhi nyime luwe pile pile ka wabolore.