1, 2. (a) En chandruok mane ma Jona nokelo ne jokwang’ meli koda ne en owuon? (b) Sigand Jona nyalo konyowa nade?

 JONA ne gombo dino ite mondo kik owinj koko ma ne nitie. Yamo ne futo matek; apaka mager ne wuo malich ka chwado kor meli, kendo bepe duto molosgo melino ne ngikni ka gima gimukore. Kata kamano, koko ma ne lit ne Jona moloyo ne en ywak mar jokwang’ meli ka gitemo reso melino kik nim. Jona nong’eyo ni jogo duto ne dhi tho, to mana nikech en!

² Ang’o momiyo Jona ne oyudore e chal matek kamano? Ne en nikech notimo ketho maduong’ ne Nyasache, Jehova. Notimo ang’o? Be ketho ma notimono nomiyo winjruokne gi Jehova okethore chuth? Dwoko mag penjogo nyalo puonjowa gik mang’eny. Kuom ranyisi, sigand Jona konyowa neno ni kata mana joma nigi yie motegno nyalo bayo yo samoro kendo siganano nyisowa kaka joma kamago nyalo timo lokruok madwarore.

3-5. (a) Kinde mang’eny ji paro ang’o kiwuoyo kuom Jona? (b) Ang’o mwang’eyo e wi ngima Jona? (Ne bende weche moler piny.) (c) Ang’o momiyo migawo mar Jona kaka janabi ne ok yot?

³ Kinde mang’eny sama ji paro Jona, giparo mana nyawo ma ne en-go. Giparo mana kinde ma ne otamore winjoe wach koda kinde ma ne onyisoe wich teko. Kata kamano, Jona ne nigi kido mang’eny mabeyo bende. Par ni Jehova noyiero Jona mondo otine kaka janabi. Jehova dine ok oyiero Jona ne migawo ma kamano ka dine ok en ng’at moluoro Nyasaye kendo maok kare.

 ⁴ Muma nyisowa gik matin e wi ngima Jona. (Som 2 Ruodhi 14:25.) Thurgi ne en Gath-Hefer, ma ne en kilomita 4 kiwuok Nazareth, taon ma ne onyuolie Yesu Kristo chiegni higni 800 bang’e. a Jona ne en janabi e kinde ma ne Ruoth Jeroboam II locho e wi dhoudi apar mag Israel. Noyudo Elija osetho chon; kendo Elisha ma ne okawo kare notho e kinde loch mar wuon Jeroboam. Kata obedo ni Jehova notiyo gi Elija gi Elisha e tieko lamo mar Baal, Jo-Israel nosechako ng’anjo kendo. Piny Israel ne koro ni e bwo loch mar ruoth ma ne timo “marach e nyim wang’ Jehova.” (2 Ruo. 14:24) Omiyo, migawo mar Jona ne ok yot. Kata kamano, ne ochopo migawono.

⁵ Chieng’ moro, lokruok maduong’ notimore e ngima Jona. Jehova nomiye ote moro, to Jona ne oneno ka oteno tek ahinya. Jehova ne omiyo Jona ote mane?

6. Jehova nomiyo Jona migawo mane, to ang’o momiyo migawono ne tek?

⁶ Jehova nonyiso Jona niya: “Wuogi, idhi Nineve, dala maduong’no, kendo ikog kuome; nikech richogi osechopo malo e nyima.” (Jona 1:2) Wanyalo neno gimomiyo migawoni ne tek. Nineve ne en kilomita 800 kochomo yo ugwe, wuoth ma ne nyalo kawo dwe achiel kama. Kata kamano, nitie gima ne chando chuny Jona mopogore gi pek mar wuoth. Ne dwarore ni Jona oland e dala mar Nineve kum ma Jehova ne dhi kelonegi, to Jo-Asuria ne ong’ere kaka joma ger kendo jo mahundu matamre gi nono. Ka oganda Nyasaye ema ne wigi tek, to nade joma ne lamo nyiseche manono? Ang’o ma jatich achiel kende mar Jehova ne nyalo timo e dala maduong’ mar Nineve, ma bang’e ne oluong ni “dala motimo remo”?—Nah. 3:1, 7.

7, 8. (a) Jona noikore timo ang’o mondo kik odhi kama Jehova nonyise ni odhie? (b) Ang’o momiyo ok onego wang’ad ne Jona bura ni ne en ng’at maluor?

⁷ Kata obedo ni ok wanyal wacho gadier, nyalo bedo ni mago e weche ma ne chando chuny Jona. Gima wang’eyo en ni noringo migawono. Jehova nonyise ni odhi yo ugwe; Jona to ne ochomo yo yimbo kendo nodwa sokore mabor kaka nonyalo. Ne odhi Joppa ma ne nitie e dho nam kama noyudoe  meli madhi Tarshish. Josomo moko wacho ni Tarshish ne nitie e piny Spain. Kapo ni en kamano, Jona ne dwaro dhi kilomita 3,500 mabor gi Nineve. Wuoth mabor kamano e Nam Maduong’ ne nyalo kawo gimoro higa achiel. Ne ni Jona ne oikore kata mana dhi wuodh higa achiel tek mana ni ne ok odhi Nineve!—Som Jona 1:3.

⁸ Be mano nyiso ni Jona ne en ng’at maluor? Kik warikni ng’adone wach. Wabiro neno kaka kinde moko nonyiso chir makende. Jona ne en ng’at morem kendo ma ne nyagore gi nyawo mang’eny mana kaka wan. (Zab. 51:5) Donge nitie kinde ma wan be wasebedoe maluor?

9. Kinde moko wanyalo winjo nade e wi migawo ma Jehova omiyowa, to adiera mane monego wapar e kinde ma kamago?

⁹ Kinde moko wanyalo neno ni migawo ma Nyasaye omiyowa tek kata ni en migawo maok wanyal chopo. Nyalo bedo ni waneno ni tich ma omi Jokristo duto mar lando wach maber mar Pinyruodh Nyasaye en tich matek ahinya. (Math. 24:14) Yot mondo wiwa owil gi wach maduong’ ma ne Yesu opuonjo niya: “Gik moko duto nyalore kuom Nyasaye.” (Mari. 10:27) Kapo ni kinde moro wan be wiwa osegawil gi weche ma ne Yesu opuonjogi, wanyalo neno gimomiyo Jona nobedo maluor. Okang’ ma ne Jona okawo mar ringo ote ma ne omiye ne okelone chandruoge mage?

10, 11. (a) Ang’o ma Jona ne nyalo paro sama meli ne koro we dho wath? (b) En masira mane ma ne oyudo meli gi joma ne ni e iye?

¹⁰ Tem ane neno ka Jona ikore dhi wuoth mabor e meli ma nyalo bedo ni ne en mar Jo-Foinike. Jokwang’ meli ne chapni mondo gigony melino ochak wuoth maborno. Ka koro gin e chuny nam, nyalo bedo ni chuny Jona ne oyweyo koparo ni oseringo masira. Apoya nono, nam nokethore.

¹¹ Yamo mager nomiyo nam ochacho kendo nam nobedo gi apaka madongo ma ne nyalo nimo kata mana meli ma tinde. Apaka magerno ne dhi yiecho melino mapiyo. Be dibed ni gie sechego Jona nong’eyo ni Jehova ema “nooro yamo maduong’ e nam” kaka noduogo ondiko bang’e? Ok wan gadier. Kata kamano, nowinjo ka jokwang’ melino ywak matek ne nyisechegi mondo oresgi, en to nong’eyo ni onge gima nyisechegigo ne nyalo timo. (Lawi 19:4) Nondiko niya: “Yie nedwaro tur.” (Jona 1:4) To koro ere kaka nonyalo kwayo Nyasaye ma ne otamore otene mondo okonygi?

12. (a) Ang’o momiyo ok onego warikni kawo Jona marach nikech nonindo sama apaka ne ger? (Ne bende weche moler piny.) (b) Jehova ne ofwenyo nade ng’at ma ne okelo masirano?

 ¹² Nikech noneno ni onge gima nonyalo timo, Jona nomanyo kamoro e i melino mondo onindie. Nindo matut ne otere. b Jatend melino noyudo Jona ka nindo, nochiewe monyise ni okwa nyasache mondo okonygi mana kaka jomoko ne timo. Nimar joma ne nie melino ne neno ni apakano ne ok en nono, ne ging’ado mar goyo ombulu mondo gifwenygo ng’at ma ne omiyo giyudo masirano. Nyaka bed ni chuny Jona ne ling’ore sama ombulu ne walo ji achiel achiel. Matin nono, adiera nonenore ayanga: Jehova ema nokelo apakano kendo en ema nochiko mondo ombulu olwar kuom Jona!—Som Jona 1:5-7.

13. (a) Jona ne owacho ne joma ne nie meli ni notimo ketho mane? (b) Jona nonyiso joma ne nie melino ni otim ang’o, to nikech ang’o?

¹³ Jona nonyiso jogo gik moko duto. Nonyisogi ni ne en jatich Jehova, Nyasaye manyalo duto. Ma e Nyasaye ma ne Jona ringo kendo ma ne okethone ma omiyo masira malichno oyudo jogo duto. Jogo ne obwok ahinya. Ne gipenjo Jona gima nonego gitim mondo gires ngimagi kaachiel gi melino. Ang’o ma Jona nowachonegi? Kata obedo ni Jona ne oluoro tho malit e nam ma nochachono, ne ok onyal weyo jogo duto mondo otho malit kamano kong’eyo ni nitie kaka nonyalo resogi. Omiyo, nonyisogi niya: ‘Ting’auru, ubola e nam; kamano nam nobednu mokuwe: niwira ang’eyo ni ahiti maduong’ni obironu mana nikech an.’—Jona 1:12.

14, 15. (a) Ere kaka wanyalo luwo yie ma ne Jona onyiso? (b) Joma ne nie meli ne otimo nade kane Jona owacho ni ginyume e nam?

¹⁴ Be ng’ama luor diwach weche ma kamago? Nyaka bed ni chuny Jehova ne mor neno ka Jona nyiso chir koda chuny mar chiwruok e chal matek kamano. Kae waneno kaka Jona ne nigi yie motegno. Wanyalo luwo ranyisine kuom keto dwaro mag jomoko okwong ne dwarowa. (Joh. 13:34, 35) Kapo ni waneno ka ng’ato ochando gimoro, obed ni ochando gik ringruok, chunye onyosore kendo dwarore ni ojiwe, kata dwarore ni okony ng’ato obed gi winjruok maber gi Nyasaye, be wachiwore mar konyo? Mano kaka Jehova mor ka wakonyo joma kamago!

¹⁵ Nyalo bedo ni weche ma Jona nonyiso joma ne nie  melino ne omulo chunygi, nimar mokwongo ne gitamore bolo Jona e nam! Kar mano, ne gitimo duto ma ne ginyalo, to ne chal mana ka nono. Apaka ne medo mana bet mager. Gikone ne ochunogi timo kaka Jona nowacho. Ka gikwayo Jehova, Nyasach Jona mondo okechgi, ne giting’o Jona ma gibole e pi.—Jona 1:13-15.

16, 17. Ler ane gima ne otimore ne Jona sama ne obole e nam. (Ne piche bende.)

¹⁶ Jona nolwar e nam ma ne ochachono. Nyalo bedo ni ne othuthni kotemo mondo olew e wi pi ka meli to keyo mana pi ka dhi. Apaka madongo ne ogoye matek mosike e i pi. Ka koro onimo, nong’eyo ni tho ema ochome.

¹⁷ Bang’e, Jona ne olero kaka ne owinjo e kindeno. Nyaka bed ni noparo weche mang’eny. Noparo ni ok nochak one kendo hekalu majaber mar Jehova man Jerusalem. Nowinjo ka gima ne odhi chopo e bwo nam. Noneno ni kanyo ema nobed liende.—Som Jona 2:2-6.

18, 19. Ang’o ma notimore ne Jona e bwo nam, to en rech machalo nade ma nomwonye, kendo ng’ano ma nomiyo wechego otimore? (Ne bende weche moler piny.)

 ¹⁸ Apoya nono, rech moro marabet nochome mondo ongame. Rechno noyawo dhoge maduong’ ma omwonye ngili!

¹⁹ Nong’eyo ni koro to otho. Kata kamano, gimoro ne omako dho Jona. Ne en e i rech to pod nowinjo kongima! Rech ne ok orege. Nonego obed ni osetho to pod ne ongima! Mosmos, chunye ne ochako duogo kendo ne ohum nono. Nofwenyo ni Jehova Nyasache ema ‘noiko rech mang’ongono mondo omwonye.’ c—Jona 1:17.

20. Ang’o ma wanyalo puonjore kuom kaka Jona nolemo ka en e i rech mang’ongo?

²⁰ Seche ne kalo akala. E mudho mandiwano, Jona nokwayo Jehova Nyasaye e lamo. Lamone mayudore e sula mar ariyo mar bug Jona, puonjowa gik mang’eny kuome. Lamono nyiso ni Jona nolony e Ndiko nikech nitie weche mang’eny mowacho mowuok e bug Zaburi. Bende, onyiso kido moro maber ahinya ma Jona ne nigo: ne en ng’at magoyo erokamano. Jona tieko ka wacho kama: “An to anatimni misango gi dwond erokamano; Anachul gi ma asesingorae. Konyruok oa kuom Jehova.”—Jona 2:9.

21. Ang’o ma Jona nopuonjore e wi resruok, kendo mano puonjowa ang’o?

²¹ Ka en “ei rech”—Jona nofwenyo ni Jehova nyalo reso ng’ato ang’ata, kamoro amora, kata sa moro amora. Kata kane en e i rech kuno, Jehova nochopone ma orese. (Jona 1:17) Mana Jehova kende ema nyalo miyo ng’ato obed mangima e i rech kuom odiechienge adek gi otieno adek. E kindewagi bende, ber keto e paro ni Jehova e ‘Nyasaye ma muchwa ni e luete.’ (Dan. 5:23) En ema omiyowa ngima. Be ngimawa nyiso ni waduokone erokamano? Nikech Jehova ema  ne ochweyowa, onego waduokne erokamano kuom winjo wachne.

22, 23. (a) Ere kaka Jona noyudo tem mapiyo bang’ koserese? (b) Ang’o ma wanyalo puonjore kuom Jona kodok korka ketho ma watimo?

²² Jona to ne otimo nade? Be nonyiso ni oduoko erokamano ne Jehova kuom winje? Ee, notimo kamano. Bang’ odiechienge adek gi otieno adek, rech “nong’ogo Jona e bar.” (Jona 2:10) Par ane ni bang’ mago duto, Jehova ne okonyo Jona chopo e dho wath maok ogoyo kata mana abal! En adier ni ka koro ne osechopo e dho wath, nyaka ne omany yo. Kata kamano, matin bang’e, ne oyudo tem machielo. Jona 3:1, 2, wacho niya: “Kendo wach Jehova nobiro ni Jona ma nyadiriyo, kowacho, wuogi idhi Nineve, dala maduong’no, kendo iyalne wach ma nachikoi cha.” Jona ne dhi timo ang’o?

²³ Jona ne ok odigni. Wasomo niya: “Jona nowuok nodhiyo Nineve, kaka Jehova nowacho.” (Jona 3:3) Ee, ne otimo gima Nyasaye ne onyise. Nenore maler ni Jona ne opuonjore kuom kethone. Nitie gimachielo mwapuonjore kuom Jona. Waduto watimo richo kendo waketho. (Rumi 3:23) Ka mano otimorenwa, be chunywa jok koso wapuonjore kuom kethowa ma walokre kendo wati ne Nyasaye?

24, 25. (a) Gikone, Jona noyudo gweth mane e ngimane? (b) Gin gweth mage ma Jona biro yudo kinde mabiro?

²⁴ Be Jehova nogwedho Jona nikech nowinjo wach? Ee, Jehova nogwedhe. Achiel kuom gwethgo en ni Nyasaye ne oreso joma ne odwa tho e meli. Mapiyo nono bang’ kane Jona osechiwore ma owite e nam, apaka ne opie kendo joma ne nie melino “noluoro Jehova ahinya” mi gichiwo ne Jehova misango to ok ne nyisechegi manono.—Jona 1:15, 16.

²⁵ Gweth moro maduong’ moloyo mikwano ne Jona ne obiro higni mang’eny bang’e. Kane Yesu nie piny, nopimo bedone e liel gi kinde ma Jona ne nie i rech. (Som Mathayo 12:38-40.) To mano kaka Jona biro bedo mamor ng’eyo wachno kosechiere odag e piny! (Joh. 5:28, 29) In be Jehova dwaro ni ogwedhi. Be ibiro puonjori kuom kethoni kendo nyiso chuny mar winjo wach koda mar chiwruok kaka Jona?