Skip to content

ʻEKE ʻE HE TOʻUTUPÚ

ʻE Lava Fēfē Ke U Fakaʻehiʻehi mei he Fakakaukau Taʻepaú?

ʻE Lava Fēfē Ke U Fakaʻehiʻehi mei he Fakakaukau Taʻepaú?

 ʻOku fēfē hoʻo vakai kiate koé tonu?

  •   Tokotaha fakatuʻamelie

     “ʻOku ou feinga ke fiefia mo anga-faingofua ʻi he taimi lahi taha ʻoku ala lavá. Ko e hā kau ka taʻemalimali ai ʻi he ʻahó kotoa?”​—Valerie.

  •   Tokotaha fakatuʻatamaki

     “Ko ʻeku fuofua fakafeangai ki ha meʻa ʻoku lelei ko e fakakaukau ʻoku ʻi ai ʻa e meʻa ʻoku ʻikai tonu​—heʻikai hoko moʻoni ia pe ko ha fehālaaki.”​—Rebecca.

  •   Tokotaha mafamafatatau

     “Ko e fakatuʻamelié ko ha founga ia ʻe iku atu ki he siva ʻa e ʻamanakí, pea ko e fakatuʻatamakí ko ha founga moʻui fakalotomamahi ia. Ko e hoko ʻo mafamafatataú ʻokú ne tokoniʻi au ke u vakai ki he tuʻunga totonu ʻo e ngaahi meʻá.”​—Anna.

 Ko e hā ʻoku mahuʻinga aí?

 ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú “ko e tokotaha ʻokú ne maʻu ha loto-fiefiá ʻoku kai kātoanga hokohoko.” (Palōveepi 15:15) ʻOku hā mahino, ko e kakai ʻoku nau fakaʻehiʻehi mei he fakakaukau taʻepau tōtuʻá pea maʻu ʻa e vakai pau ki he moʻuí ʻoku nau hehema ke fiefia lahi ange. ʻOku ngalingali ʻe toe lahi ange foki mo honau ngaahi kaumeʻá. He ko ē, ko hai ʻokú ne loto ke fakamoleki ha taimi mo e kakai ʻoku nau mata mamahi maʻu pē?

 Neongo ia, ʻoku ʻi ai ʻa e ngaahi tuʻunga pau ʻi he moʻuí kuo pau ke fehangahangai naʻa mo ha tokotaha ʻoku mātuʻaki fakatuʻamelie. Ko e fakatātaá:

  •   ʻE nafui nai koe ʻe he ngaahi ongoongo fekauʻaki mo e taú, tau toitoí pe faihiá.

  •   Te ke fehangahangai nai mo e ngaahi palopalema ʻi ho fāmilí.

  •   ʻOku ʻikai ha veiveiua ʻoku ʻi ai hoʻo ngaahi tōnounou mo e vaivaiʻanga tonu ke ke fekuki mo ia.

  •   ʻE fakalotomamahiʻi nai koe ʻe hao kaumeʻa.

 ʻI he ʻikai sio kehe mei he ngaahi tuʻunga ko iá​—pe nōfoʻi ai ʻo ke ongoʻi loto-mamahi ai​—feinga ke ke hoko ʻo mafamafatatau. Ko e vakai mafamafatataú te ne tokoniʻi koe ke ke fakaʻehiʻehi mei he ngaahi fakakaukau taʻepau tōtuʻá pea tali ʻa e ngaahi tuʻunga totonu ʻi he moʻuí ʻo ʻikai ke nau lōmekina koe.

ʻE lava ke ke matuʻuaki ha ngaahi tuʻunga faingataʻa pē hangē ko e matangí ʻi he moʻuí, ʻo tuipau ʻe ʻi ai ʻa e taimi ʻe toe ʻalomālie ai

 Meʻa ʻe lava ke ke fai

  •   Maʻu ha vakai totonu ki hoʻo ngaahi tōnounoú.

     ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú: “ʻOku ʻikai ha tangata māʻoniʻoni ʻi he māmaní ʻokú ne fai maʻu pē ʻa e meʻa ʻoku leleí pea ʻikai ʻaupito ke ne faiangahala.” (Tangata Malanga 7:20) Ko hoʻo ngaahi tōnounoú mo e fehālaakí ʻoku hā mei ai ko e tangata pē koe, ka ʻoku ʻikai ke ke taʻelavameʻa.

     Founga ke hoko ai ʻo mafamafatatau: Feinga ke ke ngāue ki hoʻo ngaahi tōnounoú, kae ʻoua ʻe ʻamanekina ʻa e haohaoá meiate koe tonu. “ʻOku ou talitekeʻi ʻa e holi ke nōfoʻi ʻi heʻeku ngaahi tōnounoú,” ko e lea ia ʻa ha talavou ko Caleb. “ʻI hono kehé, ʻoku ou feinga ke ako mei ai pea fakaleleiʻi ia.”

  •   Fakaʻehiʻehi mei hono fakahoa koe ki he niʻihi kehé.

     ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú: “ʻAi ke ʻoua te tau hoko ʻo hīkisia, ʻo fakatupunga ha feʻauʻauhi, mo e femehekaʻaki.” (Kalētia 5:26) Ko e sio ʻi he mītia fakasōsialé ki he ngaahi tā ʻo e ngaahi meʻa naʻe ʻikai ke fakaafeʻi koe ki aí ʻe lava ke ne ʻai koe ke ke loto-kona. ʻE lava ke ne ʻai koe ke ke ongoʻi ko ho ngaahi kaumeʻa ofi tahá ko ho ngaahi fili kovi tahá ia.

     Founga ke hoko ai ʻo mafamafatatau: Tali ʻa e moʻoniʻi meʻa heʻikai ke fakaafeʻi maʻu pē koe ki he fakatahataha fakasōsiale kotoa pē. ʻIkai ngata aí, ko e ngaahi pousi ʻi he mītia fakasōsialé ʻoku ʻikai ke nau ʻomai ʻa e foʻi ʻata kakató. “Ko e mītia fakasōsialé ʻokú ne ʻomai pē ʻa e ngaahi ʻata fakafiefia taha ʻi he moʻui ʻo e kakaí,” ko e lea ia ʻa ha toʻutupu ko Alexis. “ʻOku ʻikai ke faʻa pousi hake ʻe he kakaí ia ʻa e ngaahi ʻata anga-maheni kehe ʻi heʻenau moʻuí.”

  •   Hoko ko ha tokotaha fakamelino​—tautefito ʻi ho fāmilí.

     ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú: “ʻO ka ala lava, ʻo fakatatau ki he lahi taha ʻo hoʻomou malavá, mou nofo melino.” (Loma 12:18) ʻOku ʻikai ke ke lava ʻo mapuleʻi kakato ʻa e tōʻonga ʻa e niʻihi kehé, ka te ke lava ʻo mapuleʻi hoʻo fakafeangaí. ʻE lava ke ke fili ke nofo melino.

     Founga ke hoko ai ʻo mafamafatatau: Fakapapauʻi ke ʻoua te ke toe fakalahi atu ki he palopalema ʻo e fāmilí kae nofo melino, ʻo hangē pē ko hoʻo fakafeangai ki ho ngaahi kaumeʻá. “ʻOku ʻikai ke haohaoa ha taha, pea ʻe ʻi ai ʻa e taimi te tau fefakalotomamahiʻaki ai,” ko e lea ia ʻa ha toʻutupu ko Melinda. “Ko e meʻa pē ke tau faí ko e fili pe te tau fakafeangai fēfē​—ko e fakamelino pe ʻikai.”

  •   Fakatupulekina ʻa e houngaʻia.

     ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú: “Mou fai maʻu pē ʻa e fakamālō.” (Kolose 3:15) Ko ha laumālie houngaʻia te ne tokoniʻi koe ke ke tokangataha ki he meʻa lelei ʻi hoʻo moʻuí kae ʻikai ko e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku hā ngali fehālaakí.

     Founga ke hoko ai ʻo mafamafatatau: Fakahaaʻi hoʻo ngaahi palopalemá, kae ʻoua ʻe tukunoaʻi ʻa e ngaahi meʻa lelei ʻi hoʻo moʻuí. “ʻI he ʻaho kotoa pē, ʻoku ou hiki ha meʻa lelei naʻá ku fai ʻi haʻaku kiʻi tohi,” ko e lea ia ʻa ha finemui ko Rebecca. “ʻOku ou loto ke u manatuʻi neongo ʻa e ngaahi palopalemá ʻoku lahi ʻa e ngaahi meʻa lelei ia ke u fakakaukau ki aí.”

  •   Sivisiviʻi ho ngaahi kaumeʻá.

     ʻOku pehē ʻi he Tohi Tapú: “Ko e ngaahi feohi koví ʻokú ne maumauʻi ʻa e ngaahi anga ʻoku leleí.” (1 Kolinitō 15:33) ʻI hoʻo feohi mo e kakai ʻoku fakaanga, manuki pe loto-koná, ʻe uesia ai koe ʻe heʻenau ngaahi tōʻonga ʻikai leleí.

     Founga ke hoko ai ʻo mafamafatatau: Ko e ngaahi kaumeʻá te nau fou ʻi he ngaahi taimi faingataʻa, pea ʻi ha taimi ʻe ʻikai nai ke nau fakakaukau pau fekauʻaki mo ʻenau moʻuí. Poupouʻi kinautolu, kae ʻoua ʻe fakaʻatā ʻenau ngaahi palopalemá ke ne uesia koe. “ʻOku ʻikai totonu ke ke feohi pē mo e kakai ʻoku fakakaukau taʻepaú,” ko e lea ia ʻa ha finemui ko Michelle.

 Lau lahi ange fekauʻaki mo ia

 ʻOku tau moʻui ʻi he taimi ʻoku ui ʻe he Tohi Tapú ko e “ngaahi taimi fakalilifu ʻa ia ʻe faingataʻa ke fekuki mo ia.” (2 Tīmote 3:1) ʻOku faingataʻa ke ke tauhi ha vakai pau ʻi ha māmani ʻoku lahi fau ai ʻa e ngaahi tuʻunga taʻepaú? Lau ʻa e “Ko e Hā ʻOku Lahi Fau Ai ʻa e Faingataʻá?”