Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

ÑƲƲ HIU NƐ NAKƲ

Ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ, ɛcɔnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-tisuu

Ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ, ɛcɔnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-tisuu

1, 2. (a) Ɛbɛ kaɣ lɛɣzʋʋ Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ pe-wezuu caɣʋ taa? (b) Tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ Yosɛɛfʋ nɩwa nɛ pɩwɛɛ se eheyi-tʋ ɛ-halʋ?

YOSƐƐFƲ kpaɣ kɛdɛzaɣ fɔlɔtɔ nɛ ɛtɩnɩ kpaŋaɣ yɔɔ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma ɛsaɣyaɣ kɔ-yɔɔ nɛ ɛcɔŋnɩ nʋmɔʋ pɩŋŋ yɔ. Ðoo tɛyɩ hɛkʋ. Yosɛɛfʋ ɖiɣni maɣzʋʋ nʋmɔʋ kɩɖaɣlʋʋ ŋgʋ ɛ nɛ ɛ-hɔʋ pacaɣ ɖɔm se powolo Egipiti yɔ, kɩ-yɔɔ siŋŋ. Pakaɣ kɛʋ agɔma peeɖe nɛ pɩtasɩ lɛ, ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-kʋnʋŋ nɛ ɖɩ-sɔnzɩ wɛ ndɩ. Pɩtɩla, Yosɛɛfʋ ɖiɣni ɛ-tɩ pɔzʋʋ se ɛzɩma pakaɣ caɣʋ wezuu peeɖe?

2 Pɩtaawɛɛ yɔɔɔ yɔɔɔ se Yosɛɛfʋ eheyi ɛ-halʋ kʋsɔɔlʋ tɔm ndʋ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ heyi-i ɖoziye taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm ndʋ tɩtaakɛ laŋhɛzɩyɛ tɔm. Ɛlɛ, ɛñaɣ pana nɛ eheyi-tʋ Maarɩɩ: Wiyaʋ Eroodi ñɩnɩɣ se ɛkʋ pa-pɩɣa nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩwɛɛ se pakʋyɩ Bɛtɩlɛhɛm tɛtʋ taa kpɛdɛyɛ nɛ pese. (Kalɩ Maatiyee 2:13, 14.) Tɔm ndʋ, tɩtɩla Maarɩɩ camɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ pacaɣ se pakʋ ɛ-pɩɣa ɛjam ŋga katɩwɛɛkɩ nabʋyʋ yɔ? Tɔm tʋnɛ tɩɩwɛ piti Maarɩɩ nɛ Yosɛɛfʋ kpem. Ɛlɛ pataɣaɣ Yehowa liu, pʋyɔɔ pakʋyɩ kpaka nɛ pɔñɔɔzɩ pa-tɩ se pese nɛ pɛɖɛɛ Egipiti.

3. Kɛdɩ ɛzɩma Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pakʋyɩ Bɛtɩlɛhɛm se pɛɖɛɣ Egipiti yɔ, pɩ-tɔm. (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

3 Alɩwaatʋ ndʋ Yosɛɛfʋ, Maarɩɩ nɛ Yesu pakʋyaa nɛ pɛɖɛɣ yɔ, tɛʋ tifemta nɛ Bɛtɩlɛhɛm ɛyaa tɩna se nabʋyʋ ɖiɣni labʋ. Tɛʋ paɣzɩ fem lɛ, Yosɛɛfʋ ta kpaŋaɣ nimiye nɛ pakpaɣ hadɛ kiŋ nʋmɔʋ; pɩɩwɛ ɛzɩ eɖiɣni maɣzʋʋ mbʋ pɩɖaŋ-wɛ nɛ ɛzɩdaa yɔ, pɩ-yɔɔ. Ɛzɩma ɛnʋ weyi ɛkɛ kafɩnda yem yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ nɛ Eroodi nɛ Sataŋ, pataalabɩ-kʋ kɩdɛkɛdɩm nabʋyʋ? Ɛbɛ ɛkaɣ labʋ nɛ ɛcɔnɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ? Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛla tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ Yehowa ɖʋ-ɩ se ɛcɔnɩ pɩɣa ŋga kɔ-yɔɔ yɔ camɩyɛ na? Tʋmɩyɛ nɖɩ pʋpɔzʋʋ se Yosɛɛfʋ ɛla yɔ, ɖɩpaɣlaa pɩdɩɩfɛyɩ. Iyele nɛ ɖɩtazɩ nɛ ɖɩna ɛzɩma Yosɛɛfʋ labɩ ɛ-tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ, nɛ mbʋ pʋyɔɔ pʋpɔzʋʋ se cajanaa nɛ ɖa-tɩŋa ɖɩmaɣzɩnɩ e-tisuu sɔnɔ yɔ.

Yosɛɛfʋ kandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ

4, 5. (a) Ɛzɩma tɩyɛ Yosɛɛfʋ wezuu caɣʋ lɛɣzɩ kpɛlɩ? (b) Nɛ ɛzɩma Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ ha-ɩ ɖoŋ se ɛpɩzɩ nɛ ɛla tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ paɖʋ-ɩ yɔ?

4 Fenasɩ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ pɩlakɩ mbʋ lɛ, Yosɛɛfʋ kaawɛ Nazarɛɛtɩ, peeɖe palʋlɩ-ɩ nɛ peeɖe ɖɔɖɔ e-wezuu caɣʋ lɛɣzaa, kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛɖanɩ Elii pɛlɛ yɔ. Yosɛɛfʋ kaanawa se Maarɩɩ sɔɔlɩ Yehowa nɛ ɛ-paɣtʋ. Ɛlɛ ɛkɔɔ nɛ ɛnɩɩ se ɛ nɛ hoɣa. Peeɖe ɛlabɩ lɩmaɣza se ɛ nɛ Maarɩɩ pekizi ɖama mɛɛsaɣ tɛɛ nɛ pɩtaaɖʋ ɛlɛ fɛyɛ. * Ɛlɛ, Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ yɔɔdɩnɩ-ɩ ɖoziye taa nɛ ɛlɩzɩ-ɩ pɩ-taa se Yehowa fezuu kiɖeɖeu yebina nɛ Maarɩɩ haɣ hoɣa. Ɛsɔ tiyiyu yɔɔdɩ ɖɔɖɔ se abalɩbɩɣa ŋga Maarɩɩ kaɣ lʋlʋʋ yɔ, “ŋga kaɣnɩ lɩzʋʋ ka-samaɣ kɩwɛɛkɩm taa.” Ɛhɛzɩ ɖɔɖɔ Yosɛɛfʋ laŋɩyɛ se: “Taakizi kpaɣʋ ña-halʋ Maarɩɩ se ŋsɩɩ-ɩ ñɔ-cɔlɔ.”​—Mat. 1:18-21.

5 Yosɛɛfʋ la ɖeyi ɖeyi ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu heyuu-i yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛwɛ siɣsiɣ nɛ ɛñaŋ Ɛsɔ. Etisaa se ɛcɔŋnɩ pɩɣa ŋga katɩkɛ ɛ-ñɩŋga ɛlɛ kɛwɛ ñɩm Ɛsɔ ɛzɩdaa yɔ, kɔ-yɔɔ; nɛ pɩɩkɛ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ kpem. Pʋwayɩ palɩzɩ paɣtʋ se pama hɩla takayɩsɩ taa lɛ, Yosɛɛfʋ ña paɣtʋ ndʋ, nɛ ɛ nɛ ɛ-halʋ hoɣa tʋ pakʋyɩ nɛ powolo Bɛtɩlɛhɛm. Peeɖe palʋlɩ Yesu.

6-8. (a) Ɛbɛ tasɩ kɔnʋʋ lɛɣzʋʋ Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ pe-wezuu caɣʋ taa? (b) Ɛbɛ wɩlɩɣ kaɣlaa se Sataŋ tiyini tɩɩŋa ŋga kawɩlaɣ nʋmɔʋ tɩɩnzɩ wɛtʋ kpɛlɩkɩyaa yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ pɩ-tɛɛ tɔm.)

6 Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ patɩpɩsɩ Nazarɛɛtɩ. Ɛlɛ pacaɣ Bɛtɩlɛhɛm, tɛtʋ ndʋ tiposini Yerusalɛm ɛzɩ kilomɛtanaa hiu mbʋ yɔ. Paakɛ kʋñɔndɩnaa, ɛlɛ Yosɛɛfʋ ñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛcɔnɩ Maarɩɩ nɛ Yesu pɔ-yɔɔ se pataala kʋñɔŋ. Pitileɖi pʋcɔ nɛ pehiɣ ɖɩɣa cikpelaɣ nakɛyɛ nɛ pacaɣ ka-taa. Pʋwayɩ Yesu paɣlɩ pazɩ nɛ ɛwɛɛnɩ ɛzɩ pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ mbʋ yɔ lɛ, pe-wezuu caɣʋ ɖaɣnɩ lɛɣzʋʋ yem tuda.

7 Abalaa nabɛyɛ mba pɛkpɛlɩkɩɣ tɩɩnzɩ wɛtʋ yɔ, palɩnɩ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa nɛ pɔkɔɔ, pɩtɩla ɖooo Babilooni palɩnaa. “Tɩɩŋa” nakɛyɛ wɩlɩ-wɛ nʋmɔʋ nɛ powolo Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ ɖɩɣa taa. Pañɩnaɣ se pana pɩɣa ŋga kakaɣ pɩsʋʋ Yuda mba wiyaʋ yɔ. Abalaa mba, pɔyɔɔdaɣnɩ ñamtʋ pɩdɩɩfɛyɩ.

8 Tɩɩnzɩ wɛtʋ kpɛlɩkɩyaa mba, paa peɖiɣzinaa yaa petiɖiɣzina yɔ, pɔkɔnɩ kaɖɛ sɔsɔyɛ kpem pɩɣa ɛjam Yesu yɔɔ. “Tɩɩŋa” ŋga patɩŋaɣ yɔ, kowoni-wɛ Yerusalɛm nɛ pʋcɔ kowokini-wɛ Bɛtɩlɛhɛm. * Yerusalɛm peeɖe peheyi wiyaʋ kañatʋ tʋ Eroodi se mba ɖiɣni ñɩnʋʋ pɩɣa nakɛyɛ, ŋga kakaɣ kɛʋ Yuda mba wiyaʋ yɔ. Pɔ-tɔm ndʋ tɩwɩzɩ Eroodi nɛ ɛpaɣzɩ sʋsʋʋ pɩɣa ŋga.

9-11. (a) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɔ se ɖoŋ nɩɩyɩ wɛɛ nɛ ɛkpaɖɩ Eroodi nɛ Sataŋ pa-ñɩŋ? (b) Nʋmɔʋ ŋgʋ Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ pɔɖɔma nɛ powolo Egipiti yɔ, ɛzɩma kɩwɛ ndɩ nɛ tɔm ndʋ pama mʋya takayɩsɩ taa yɔ?

9 Ñʋʋ leleŋ lɛ se ɖoŋ nɩɩyɩ wɛɛ nɛ ɛkpaɖɩ Eroodi nɛ Sataŋ pa-ñɩŋ. Ɛzɩma tɩyɛ? Abalaa mba patalaa nɛ pana Yesu nɛ e-ɖoo lɛ, palabɩ-wɛ kʋjɔŋ, ɛlɛ patɩpɔzɩ wazaɣ nakɛyɛ. Pɩlabɩ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ piti kpem se tuda lɛ, pɛwɛnɩ ñɩm wondu ɛzɩ “sika nɛ sɔzɩŋ pɛɛ nɛ num” mbʋ yɔ. Tɩɩnzɩ wɛtʋ kpɛlɩkɩyaa mba, paasɔɔlaa se papɩsɩ Eroodi cɔlɔ nɛ peheyi-i ɖenɖe pana pɩɣa ŋga yɔ. Ɛlɛ Yehowa tɩŋnɩ ɖoziye naɖɩyɛ yɔɔ nɛ ɛlɛɣzɩ pa-lɩmaɣza, eheyi-wɛ se patɩŋ nʋmɔʋ lɛɛkʋ nɛ papɩsɩ pɛ-tɛ.​—Kalɩ Maatiyee 2:1-12.

10 Tɩɩnzɩ wɛtʋ kpɛlɩkɩyaa ɖɛwa nɛ pitileɖi lɛ, Yehowa tiyiyu nɔɔyʋ kɔɔ nɛ eheyi Yosɛɛfʋ se: “Kʋyɩ ŋkpaɣ pɩɣa nɛ ko-ɖoo nɛ ŋse ŋmɛlɩ Egipiti nɛ ɩcaɣ peeɖe pɩkɔɔ pɩtalɩ meheyi-ŋ se ŋpɩsɩ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Eroodi kɔŋ pɩɣa ñɩnʋʋ se ɛkʋ-kɛ.” (Mat. 2:13) Nɛ ɛzɩ ɖɩɩtɛm yɔɔdʋʋ yɔ, Yosɛɛfʋ kʋyɩ kpaka nɛ ɛla ɛzɩ peheyuu-i yɔ. Ɛ-pɩɣa tɔm cɛyɩ ɛ-ɛzɩdaa nɛ pɩkɩlɩ pɩtɩŋa payɩ nɛ ɛtaasɔɔlɩ se kaɖɛ naɖɩyɛ ɛtalɩ-kɛ, pʋyɔɔ ɛkpaɣ ɛ-hɔʋ tɩŋa nɛ pɛɖɛɛ Egipiti. Yosɛɛfʋ pɩzaɣ se ɛya mbʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-wɛ nɛ ɛcɔnɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ Egipiti ɛjaɖɛ taa, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩɩnzɩ wɛtʋ kpɛlɩkɩyaa kaaha-wɛ ñɩm wondu sakɩyɛ.

Yosɛɛfʋ kʋyɩ kpaka nɛ ɛla mbʋ pʋpɔzʋʋ yɔ nɛ ɛkandɩyɩ ɛ-pɩɣa yɔɔ

11 Pɩnzɩ sakɩyɛ wayɩ lɛ, ɛjaɖɛ yɔɔ mʋya takayɩsɩ yɔɔdɩ tɔm ndɩ ndɩ Egipiti nʋmɔʋ ɖɔm ŋgʋ kɩ-yɔɔ. Sɩtɔm se Yesu labɩ maamaaci nɛ pɔɖɔm pazɩ yem lɛ, patalɩ Egipiti. Pɩtasɩ lɛ, ɛɖɔɔnɩ añɔndɔmwaa habɩyɛ yɔɔ nɛ ɛpɔzɩ kañɩmbusuu taa kpaakpa tɩʋ nakʋyʋ se kiluzi kɩ-tɩ e-ɖoo tɛɛ nɛ ɛlɛ pɩzɩ nɛ ekoyi kpaakpa. * Ɛlɛ toovenim taa lɛ, pɩtɩkɛ mbʋ pɩɩlaba. Nʋmɔʋ kɩɖaɣlʋʋ nɛ kaɖɛ ŋgʋ kpem paaɖɔma nɛ powolo ɛjaɖɛ nɖɩ paasɩŋ yɔ, ɖɩ-taa.

Yosɛɛfʋ yebi maɣzʋʋ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ se ɛpɩzɩ nɛ ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ

12. Lʋlɩyaa mba pasɩɣzɩɣ pe-piya lɔŋ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa yɔ, ɛbɛ papɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ Yosɛɛfʋ cɔlɔ?

12 Lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ Yosɛɛfʋ cɔlɔ. Eyebi ɛ-tʋmɩyɛ labʋ nɛ eyele maɣzʋʋ ɖɔɖɔ ɛ-maɣmaɣ ɛ-yɔɔ se ɛpɩzɩ nɛ ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ. Ɛnɩ pɩ-taa se ɛ-hɔʋ kɛ kʋjɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ. Sɔnɔ, lʋlɩyaa sɩɣzɩɣ pe-piya lɔŋ Sataŋ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ taa. Ɛjaɖɛ nɖɩ, ɖɩpɩzɩɣ ɖituzi piya nɛ sɩcaɣ wezuu kɩdɛkɛdʋʋ ŋgʋ kɩɖʋʋ-sɩ kʋñɔŋ taa nɛ halɩ kɩkɔnɩ-sɩ kaɖɛ siŋŋ yɔ. Lʋlɩyaa mba pañakɩ pana nɛ palakɩ mbʋ payɩ papɩzɩɣ se pakandɩyɩ pe-piya yɔɔ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa ɛzɩ Yosɛɛfʋ yɔ, pamʋnɩ samtʋ!

Yosɛɛfʋ cɔnɩ ɛ-hɔʋ kɩcɛyɩm ɖeɖe

13, 14. Ɛzɩma pɩlaba nɛ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ papɩsɩ Nazarɛɛtɩ nɛ pɔcɔnɩ pɔ-hɔʋ yɔɔ peeɖe?

13 Pɩwɛ ɛzɩ Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ pacaɣ Egipiti alɩwaatʋ pazɩ yem na, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pitileɖi pʋcɔ nɛ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ heyi Yosɛɛfʋ se Eroodi sɩba. Peeɖe Yosɛɛfʋ kpaɣ ɛ-hɔʋ nɛ papɩsɩ pɛ-tɛ. Caanaʋ taa natʋ tɔm natʋyʋ kaatɔm se Yehowa kaɣ yaʋ ɛ-Pɩyalʋ se “ɛlɩɩ Egipiti.” (Mat. 2:15) Yosɛɛfʋ kaasɩnaa nɛ natʋ tɔm ndʋ tɩkɔɔ pɩ-taa. Ɛlɛ, le ɖeyi ɖeyi ɛ nɛ ɛ-hɔʋ pakaɣ caɣʋ?

14 Yosɛɛfʋ kaawɛ lɛɣtʋ. Ɛkpa ɛ-tɩ nɛ Arcɛlaayuusi weyi ɛpɩsɩ wiyaʋ Eroodi lone taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛlɛ kɛ pɩ-tɛɛ nɛ pɩ-yɔɔ ɛyʋ nɛ ɛyaa kʋyʋ. Ɛsɔ fezuu ɖiyi Yosɛɛfʋ nɛ ɛkpaɣ ɛ-hɔʋ nɛ ɛɖɛɛnɩ hayo kiŋ nɛ ɛpɩsɩ ɛ-tɛ Nazarɛɛtɩ, Galilee egeetiye taa. Peeɖe lɛ, eposi ɛ-tɩ nɛ e-koyindinaa mba pɛwɛ Yerusalɛm yɔ. Peeɖe ɖɔɖɔ ɛ nɛ Maarɩɩ pɔcɔnɩ pɔ-hɔʋ yɔɔ.​—Kalɩ Maatiyee 2:19-23.

15, 16. Ɛzɩma Yosɛɛfʋ tʋmɩyɛ kaawɛɛ? Nɛ pɩtɩla tʋmɩyɛ wondu ndʋ ɛɛwɛna?

15 Pacakaɣ wezuu kɛlɛʋ pɔ-hɔʋ taa, ɛlɛ pɩɩwɛ-wɛ kaɖɛ pazɩ. Bibl tɔm se Yosɛɛfʋ kɛ kafɩnda. Pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɛlakaɣ kpoŋgbolonaa tʋmɩyɛ, etiŋaɣ tɩŋ, etuluu ɖasɩ, ɛlakɩ kpoŋgbolonaa se pɔlɔbɩnɩ ɖɩsɩ, pasaɣnɩ mɛlɛnaa, palabɩnɩ kondolokonaa, keekeevinaa, pɔbɔla, ɖaŋ weyi pakakɩ naŋ yɔɔ nɛ ɩhayɩɣ yɔ, nɛ haɖaʋ wondu ndɩ ndɩ. (Mat. 13:55) Ye ɛyʋ ɛfɛyɩ ɖoŋ yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ. Bibl alɩwaatʋ taa, kafɩndanaa lakaɣ tʋmɩyɛ pa-ɖɩsɩ nɔnɔsɩ taa yaa pamaɣaɣ pa-tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ pa-ɖɩsɩ cɔlɔ kpam.

16 Yosɛɛfʋ kaawɛnɩ tʋmɩyɛ wondu ndɩ ndɩ, nɛ pɩtɔma yɔ ɛ-caa hanɩ-ɩ tɩ-taa natʋyʋ. Pɩtɩla yɔ, ɛɛwɛnɩ hamanaa, ñɩɣyʋʋ ŋgʋ pasakɩnɩ kpoŋgbolonaa yɔ, kafɩnda nimasɩ, laɖɩcʋkʋŋ, kpɩtɩyɩsɩ, ñɩɣɖɛ, ketu ndɩ ndɩ, nɛ pɩtɔma yɔ ñɩma naayɛ ɖɔɖɔ.

17, 18. (a) Ɛbɛ Yesu kpɛlɩkɩ Yosɛɛfʋ cɔlɔ? (b) Ɛbɛ yɔɔ pɩɩcɛyaa se Yosɛɛfʋ ɛñaɣ pana nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ?

17 Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ ɛzɩma pɩɣa cikpelaɣ Yesu cɔŋnaɣ ka-caa, alɩwaatʋ ndʋ ɛlakaɣ tʋmɩyɛ yɔ. Ɛcɔŋaɣnɩ ɛzɩma ɛ-caa lakaɣ tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ, ɛzɩma ɛ-caa hazasɩ nɛ ɛ-nɩŋgbɛɛnzɩ kpeyitaa yɔ nɛ ɛzɩma ɛɛwɛ niye ɛ-tʋmɩyɛ labʋ taa yɔ lɛ, pɩkɛdaɣnɩ-ɩ pɩdɩɩfɛyɩ. Pʋtɔma yɔ, Yosɛɛfʋ kaapaɣzɩ ɛ-pɩyalʋ wɩlʋʋ tʋma wena afɛyɩ ɖoŋ yɔ, ɛzɩ kpoŋgbolonaa nɔsɩ yɔɔ ñɔɔzʋʋ se pɩwɛɛ lozo lozo. Ɛwɩlaɣ-ɩ ɖɔɖɔ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ tɩŋ weyi ɛlakaɣnɩ tʋmɩyɛ yɔ, ɩ-hɛkʋ taa yɔ; ɛzɩ hiyuu, hɛɛmʋʋ nɛ oliivi tɩʋ yɔ.

Yosɛɛfʋ falɩsɩ ɛ-pɩyalʋ nɛ ɛlɛ pɩsɩ kafɩnda

18 Yesu nawa ɖɔɖɔ se paa ɛ-caa ɛwɛ ɖoŋ nɛ etiŋ tɩŋ nɛ ɛlakɩ kpoŋgbolonaa yɔ, ɛwɩlaɣ ɖɔɖɔ sɔɔlɩm ɛ nɛ e-ɖoo nɛ e-newaa. Toovenim, Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pɔ-hɔʋ kɔm nɛ kɩpaɣlɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ patasɩ lʋlʋʋ ɛzɩ piya loɖo mbʋ yɔ Yesu tɛɛ. (Mat. 13:55, 56) Ye mbʋ, pɩɩwɛɛ se Yosɛɛfʋ ɛñaɣ pana nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛcɔnɩ pa-tɩŋa pɔ-yɔɔ.

Yosɛɛfʋ nɩ pɩ-taa se ɛ-hɔʋ taa mba fezuu taa kɩcɛyɩm tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ

19. Ɛzɩma Yosɛɛfʋ cɔŋnaɣ ɛ-hɔʋ fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe?

19 Ɛlɛ Yosɛɛfʋ nɩ pɩ-taa se ɛ-hɔʋ taa mba fezuu taa kɩcɛyɩm tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ. Pʋyɔɔ ɛkpakaɣ alɩwaatʋ nɛ eheyiɣ e-piya Yehowa tɔm nɛ ɛkpɛlɩkɩɣ-sɩ ɖɔɖɔ ɛ-paɣtʋ. Ɛ nɛ Maarɩɩ powokaɣni-sɩ ɖoŋ ɖoŋ po-kooka taa Ɛsɔtɔm ɖɩyɔɔdɩyɛ, ɖenɖe pakalaɣ Moyizi Paɣtʋ nɛ palɩzɩɣ tɩ-taa yɔ. Pʋtɔma yɔ, paalɩɣnɩ peeɖe nɛ pekpeŋ lɛ, Yesu pɔzʋʋ tɔm sakɩyɛ nɛ Yosɛɛfʋ ñakɩ pana nɛ ecosuu tɩ-yɔɔ. Yosɛɛfʋ wokaɣni ɖɔɖɔ ɛ-hɔʋ Ɛsɔ sɛtʋ kazandʋ ndʋ palakaɣ Yerusalɛm yɔ, tɩ-taa. Paa pɩnaɣ ŋga lɛ, pɔɖɔŋaɣ ɛzɩ kilomɛtanaa 120 mbʋ yɔ nɛ powoki Yerusalɛm nɛ palakɩ Paska kazandʋ. Yerusalɛm wobu, kazandʋ labʋ nɛ ɖɩɣa pɩsʋʋ kpakaɣ ɛzɩ kpɩtaŋ naalɛ mbʋ yɔ.

Yosɛɛfʋ wokaɣni ɛ-hɔʋ taa mba ɖoŋ ɖoŋ Yerusalɛm kpaaŋ taa se pɛsɛɛ Ɛsɔ

20. Ɛzɩma hɔŋ ñʋndɩnaa pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩnɩ Yosɛɛfʋ sɔnɔ?

20 Yosɛɛfʋ kɩɖaʋ ŋgʋ ɖɔɖɔ Krɩstʋ mba hɔŋ ñʋndɩnaa tɩŋɩɣ sɔnɔ. Paa hɔŋ ñʋndɩnaa ɩlakɩ tʋmɩyɛ se pɔcɔnɩ pɔ-hɔŋ yɔɔ yɔ, panawa se mbʋ pɩkɩlɩ cɛyʋʋ yɔ, mbʋ lɛ se pɛkpɛlɩkɩ pe-piya Yehowa tɔm. Pañakɩ pana ɖɔɖɔ nɛ palakɩ hɔʋ taa Bibl kpɛlɩkʋʋ, nɛ pa nɛ pe-piya powoki kediɣzisi nɛ kigbeɣluu. Ɛzɩ Yosɛɛfʋ yɔ, panawa se nabʋyʋ tɩcɛyɩ nɛ pɩkpaɖɩ se pɛkpɛlɩkɩ pe-piya Yehowa tɔm.

‘Pa-laŋɩyɛ lɩwa’

21. Ɛbɛ Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ palakaɣ Paska alɩwaatʋ taa? Nɛ ɛzɩmtaa Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ panawa se Yesu fɛyɩ samaɣ hɛkʋ taa?

21 Yesu kɔm nɛ ɛwɛɛnɩ pɩnzɩ 12 lɛ, Yosɛɛfʋ nɛ ɛ-hɔʋ powolo Yerusalɛm, ɛzɩ palakʋʋ pɩnzɩ tɩŋa yɔ. Powokaɣ Paska kazandʋ labʋ, pɩɩkɛ leleŋ nɩʋ alɩwaatʋ nɛ hɔŋ sakɩyɛ kpɛndaɣ nɛ pɔɖɔŋnɩ amɛya. Pɩtɩla pɔñɔtʋʋnɩ piyisi nzɩ pakpaɣ pʋcɔ nɛ patalɩ Yerusalɛm lɛ, papaɣzaɣ teu Yerusalɛm kpaʋ hendu. (Keɣsi 119-133) Ɛyaa kaasu Yerusalɛm tɛtʋ taa, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Kazandʋ tɛma lɛ, hɔŋ ɖaɣnɩ kpɛndʋʋ nɛ ɩkpaɣ ɖɩsɩ nʋmɔʋ. Pɩwɛ ɛzɩ pɩɩɖɔkɩnɩ Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ yɔ, pʋyɔɔ pamaɣzaa se pɩtɩla Yesu wɛ samaɣ hɛkʋ taa, pɔ-hɔʋ taa mba nabɛyɛ cɔlɔ. Pɔɖɔm nʋmɔʋ kɩyakʋ kʋɖʋmʋʋ kiya pʋcɔ nɛ pana se Yesu fɛyɩ pɛ-hɛkʋ taa.​—Lk. 2:41-44.

22, 23. Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ pɔkɔm nɛ paanaɣ Yesu lɛ, ɛbɛ palaba? Nɛ pɔkɔm nɛ pana-ɩ lɛ, suwe Maarɩɩ yɔɔdaa?

22 Peeɖe sɔɔndʋ kpa-wɛ nɛ papɩsɩ Yerusalɛm nɛ pañɩnɩɣ Yesu. Lɛɛlɛɛyɔ ɛyaa tɩŋa mɩzaa nɛ tɛtʋ taa wɛɛ hoŋŋ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩlakaɣ-wɛ alɩwaatʋ ndʋ pañɩnaɣ pa-pɩyalʋ nɛ payaɣ ɛ-hɩɖɛ habɛɛ yɔɔ peeɖe lɛ. Ɛzɩ le Yesu wɛɛ? Papaɣzʋʋ Yesu ñɩnʋʋ yɔ, pɩlakɩ kɩyakɩŋ naadozo lɛ. Pɩtɩla Yosɛɛfʋ paɣzɩ maɣzʋʋ se ɛtɩla tʋmɩyɛ nɖɩ Yehowa ta-ɩ liu nɛ ɛɖʋ-ɩ yɔ camɩyɛ. Pɩkɛdaa lɛ, powolo Ɛsɔ kuduyuu tɛɛ. Pasʋ peeɖe lɛ, papaɣzɩ-ɩ ñɩnʋʋ kpaaŋ kʋlɔmɩŋ tɩŋa taa, nɛ pɩkɛdaa lɛ pasʋʋ ɖaŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ tɛɛ. Wɩlɩyaa sɔsaa mba pasɩm Moyizi Paɣtʋ camɩyɛ yɔ, pekpeɣli peeɖe nɛ pɩɣa evelaɣ Yesu wɛɛ pɛ-hɛkʋ taa. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yosɛɛfʋ nɛ Maarɩɩ petisi fezuu fʋʋʋ.​—Lk. 2:45, 46.

23 Yesu welisaɣni wɩlɩyaa sɔsaa mba camɩyɛ nɛ ɛpɔzʋʋ-wɛ tɔm. Pɩɩlabɩ abalaa mba piti se Yesu nɩɣaɣ tɔm taa nɛ ecosuu tɔm yɔɔ camɩyɛ. Halɩ pɩɩɖɩɣzɩ Maarɩɩ nɛ Yosɛɛfʋ ɖɔɖɔ. Bibl tɩwɩlɩ se Yosɛɛfʋ yɔɔdɩ natʋyʋ. Ɛlɛ tɔm ndʋ pa-naalɛ pamaɣzaɣ yɔ, ndʋ Maarɩɩ lɩzaa nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Man-pɩyalʋ, pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ŋlabɩ-ɖʋ mbʋ? Na, ma nɛ ña-caa, ɖɩñɩnaɣ-ŋ nɛ laŋɩyɛ lɩʋ.”​—Lk. 2:47, 48.

24. Ɛzɩma tɩyɛ Bibl yɔɔdʋʋ sʋʋtʋ ndʋ tɩwɛ lʋlɩyaa yɔɔ yɔ, tɩ-tɔm?

24 Bibl tɩŋnɩ kɛdaɣ kanɛ kɔ-yɔɔ nɛ kɩwɩlɩ-ɖʋ ɛzɩma lʋlɩyaa tʋmɩyɛ ɖɔŋ ɖeyi ɖeyi yɔ. Pɩkɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛ kaɖɛ siŋŋ yɔ, paa pɩɣa ɛtalɩ pilim yɔ. Wɛtʋ ndɩ ndɩ yɔɔ lɛ, lʋlɩyaa “laŋɩyɛ lɩɣ” ɖoŋ ɖoŋ, ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa. Ɛlɛ ye caanaa nɛ ɖoonaa panawa se Bibl kaatɛm yɔɔdʋʋ tɩlasɩ nzɩ pakatɩɣ yɔ, sɩ-tɔm yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩhɛzɩ pa-laŋa.

25, 26. Suwe Yesu cosi ɛ-lʋlɩyaa? Nɛ Yosɛɛfʋ maɣzaɣ tɩ-yɔɔ lɛ, ɛzɩma pɩlakaɣ-ɩ?

25 Yesu kaawobi lone nɖɩ ɖɩ-taa ɛpɩzaɣ se ɛñɔtɩnɩ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ nɛ ɛkpɛlɩkɩ ɛ-tɔm yɔ. Ecosi ɛ-lʋlɩyaa nɛ ñamtʋ se: “Pɩlabɩ ɛzɩma nɛ ɩñɩnɩɣ-m? Ɩtɩtɩlɩ se pɩmʋnaa se mɛwɛɛ man-Caa ɖɩɣa taa yaa we?”​—Lk. 2:49, ABT.

26 Pɩtʋʋ fɛyɩ, Yosɛɛfʋ maɣzɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ tam sakɩyɛ. Pɩtɩla, alɩwaatʋ natʋyʋ taa ɛmaɣzɩɣ tɩ-yɔɔ lɛ, pɩlakɩ-ɩ leleŋ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛwɩlɩ ɛ-pɩyalʋ se pɩpɔzʋʋ se ɛñɔɔnɩ Yehowa Ɛsɔ kpam. Lɛɛlɛɛyɔ Yesu kɛ pɩɣa evelaɣ yem, ɛlɛ pɩnzɩ nzɩ ɛtɛm labʋ Yosɛɛfʋ cɔlɔ yɔ, sɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛsɔɔlɩ Ɛsɔ nɛ ɛyaɣ-ɩ se “caa.”

27. Ña weyi ŋkɛ hɔʋ caja yɔ waɖɛ sɔsɔyɛ nɖɩ ŋwɛna? Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ŋtɔzɩ Yosɛɛfʋ kɩɖaʋ yɔɔ?

27 Ye ŋkɛ caja yɔ, ɛzɩ ŋnɩ pɩ-taa se pɩkɛnɩ-ŋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se ŋsɩnɩ ñe-piya nɛ sɩtɩlɩ se Yehowa kɛ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa, weyi ɛsɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ nɛ ɛkandɩyɩɣ ɖɔ-yɔɔ yɔ? Mbʋ ɖɔɖɔ, ye nɔɔyʋ piya ɩwɛ ñɔ-cɔlɔ yɔ, tɔzɩ Yosɛɛfʋ kɩɖaʋ yɔɔ nɛ ŋɖɔkɩ paa pɩɣa ŋga lɛ camɩyɛ, ɛzɩ ña-maɣmaɣ ña-pɩɣa yɔ. Sɩnɩ piya nzɩ nɛ sɩñɔtɩnɩ Yehowa Ɛsɔ, sɩ-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ kpam.​—Kalɩ Efɛɛzɩ 6:4.

Yosɛɛfʋ ɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ kpam

28, 29. (a) Tɔm ndʋ tɩwɛ Luka 2:51,52 taa yɔ, ɛbɛ tɩwɩlɩɣ-ɖʋ Yosɛɛfʋ yɔɔ? (b) Ɛzɩma Yosɛɛfʋ sɩnɩ ɛ-pɩyalʋ nɛ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ ɖɛɛnɩ ɛzɩdaa?

28 Bibl tɩtasɩ yɔɔdʋʋ tɔm sakɩyɛ Yosɛɛfʋ yɔɔ; ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ ndʋ kɩyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ pazɩ yɔ, tɩ-yɔɔ camɩyɛ. Bibl kɛdaa se Yesu wobi pɩ-yɔɔ nɛ ‘eluzi ɛ-tɩ nɛ wɛ,’ pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ewobi pɩ-yɔɔ nɛ eluzi ɛ-tɩ ɛ-lʋlɩyaa tɛɛ. Ðɩkalɩɣ ɖɔɖɔ se: “Yesu wɛɛ ɛpaɣlɩɣnɩ ɛ-lɔŋ, ɛɖaɣlɩɣ nɛ kʋjɔʋ hukuu ɛ-taa Ɛsɔ ɛzɩdaa nɛ ɛyaa ɛzɩdaa.” (Kalɩ Luka 2:51, 52.) Ɛbɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ Yosɛɛfʋ yɔɔ cɩnɛ? Ðɩkpɛlɩkɩɣ tɔm sakɩyɛ ɛ-yɔɔ. Ðɩkpɛlɩkɩɣ se Yosɛɛfʋ wobi pɩ-yɔɔ nɛ eɖiyiɣ ɛ-hɔʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-pɩyalʋ weyi ɛtalɩ pilim yɔ, eluzaɣ ɛ-tɩ ɛ-tɛɛ nɛ ɛñaŋɩ-ɩ camɩyɛ.

29 Pɩtasɩ lɛ, ɖɩkpɛlɩkɩɣ se Yesu kaawɛɛ nɛ ɛpaɣlɩɣ nɛ ɛ-lɔŋ tɛzɩɣ sɔzʋʋ kʋsɔzʋʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yosɛɛfʋ sɩnɩ-ɩ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa pɩdɩɩfɛyɩ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Yuda mba kaawɛnɩ eduuye naɖɩyɛ. Eduuye nɖɩ ɖɩyɔɔdʋʋ se ñɩm tɩnaa nɛ ɖoŋ tɩnaa ɖeke pɩzɩɣna nɛ pɛwɛɛ lɔŋ, ɛlɛ mba palakɩ nesi tʋmɩyɛ ɛzɩ kafɩndanaa, haɖaa nɛ kolaa yɔ, paapɩzɩɣ nɛ pahʋʋ tɔm yaa patazɩ aduwa taa. Ɛlɛ Yesu kɔm nɛ ɛwɩlɩ pʋwayɩ se eduuye nɖɩ ɖɩtɩkɛ toovenim. Toovenim, paa ɛ-caa kaakɛ kʋñɔndʋ nɛ kafɩnda yɔ, ɛwɩlɩ-ɩ mbʋ Yehowa paɣtʋ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ kɛnaa yɔ, tam sakɩyɛ.

30. Ɛzɩma tɩyɛ Yosɛɛfʋ ha kɩɖaʋ kɩbaŋʋ hɔŋ ñʋndɩnaa sɔnɔ?

30 Ðɩnaɣ ɖɔɖɔ se Yosɛɛfʋ sɩnɩ Yesu nɛ ɛpaɣlɩ camɩyɛ tomnaɣ taa. Ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛkɔɔ nɛ ɛpɩsɩ evebu weyi ɛsɩm ɛ-tɩ ɖɔkʋʋ yɔ, nɛ ɛwɛɛnɩ ɖɔɖɔ tomnaɣ taa kpeetaɣ. Pɩtasɩ lɛ, Yosɛɛfʋ sɩnɩ Yesu nɛ ɛwɛɛ niye nesi tɛɛ tʋmɩyɛ labʋ taa. Pʋyɔɔ lɛ, Bibl tɩyɔɔdɩ yem se Yesu kɛ “kafɩnda pɩyalʋ,” ɛlɛ kɩtɔm ɖɔɖɔ se ɛkɛ “kafɩnda.” (Mk. 6:3) Ye mbʋ, Yosɛɛfʋ falɩsɩ ɛ-pɩyalʋ camɩyɛ nɛ pɩwazɩ-ɩ. Pɩwɛɣ ɖeu se hɔŋ ñʋndɩnaa ɩmaɣzɩnɩ Yosɛɛfʋ, nɛ pasɩnɩ pe-piya tomnaɣ taa nɛ cee wayɩ lɛ, sɩɩpɩzɩ nɛ sɩcɔnɩ sɩ-maɣmaɣ sɩ-kɩcɛyɩm ɖeɖe.

31. (a) Paa pɩɩla, ɛzɩmtaa Yosɛɛfʋ sɩba? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ  aɖakaɣ.) (b) Nɛ kɩɖaʋ ŋgʋ ɛha-ɖʋ se ɖɩkpɛlɩkɩ?

31 Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ ɛzɩ pɩnzɩ 30 mbʋ yɔ nɛ pamɩyɩsɩ lɩm lɛ, Bibl tɩtasɩ yɔɔdʋʋ Yosɛɛfʋ tɔm. Ye mbʋ, pɩwɛ ɛzɩ Maarɩɩ kaakɛ lelu alɩwaatʋ ndʋ Yesu paɣzɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔ. (Cɔnɩ aɖakaɣ: “ Ɛzɩmtaa Yosɛɛfʋ sɩba?”) Ɛlɛ, Yosɛɛfʋ ha-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ kpem mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛkɛ caja weyi ɛkandɩyɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ, ɛcɔnɩ kɩ-yɔɔ camɩyɛ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ kpam, pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ ɛ-sɩm wiye yɔ. Pɩwɛɛ se paa caja weyi, paa hɔʋ ñʋʋdʋ weyi, nɛ paa Krɩstʋ tʋ weyi lɛ, ɛñaɣ pana nɛ ɛmaɣzɩnɩ Yosɛɛfʋ tisuu.

^ tay. 4 Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, pamaɣzaɣ se ɛyʋ esu pɛlɛ yɔ, pɩwɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ ɛ nɛ ɩ pɔɖɔkɩ nesi yɔ.

^ tay. 8 “Tɩɩŋa” ŋga katɩkɛ tɩɩŋa maɣmaɣ; nɛ pɩtɩkɛ Ɛsɔ tiyini-kɛ ɖɔɖɔ. Pɩnaɣ kaɣlaa se Sataŋ ñɩnaɣna se ɛtɩŋnɩ hama nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ nɛ ɛkʋ Yesu.

^ tay. 11 Bibl wɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pamɩyɩsɩ Yesu lɩm pʋcɔ nɛ ɛla “kajalaɣ kawɩlɩsɩ” yaa ɛ-kajalaɣ maamaaci lakasɩ.​—Yoh. 2:1-11.