Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

 SANEYITSO LƐ MLITSƆƆMƆ

Ponografi—Eyeɔ Awui loo Eyeee Awui?

Ponografi—Eyeɔ Awui loo Eyeee Awui?

Ponografi eyi je lɛŋ fɛɛ obɔ. * Abaanyɛ ana yɛ nibii ni nyiɛ sɛɛ nɛɛ amli: nibii ahe adafitswai, hesaamɔi, sinii, lalai, woji, tɛlivishiŋ, vidio gemisii, mobail foŋ kɛ ehenɔi, Wɛb saitii, kɛ mfonirii ni atsɔɔ Intanɛt lɛ nɔ ajaraa ahaa mɛi. Etamɔ nɔ ni ŋmɛnɛ lɛ, akpɛlɛɔ ponografi nɔ yɛ he fɛɛ he, no ji akɛ ebahe shi yɛ adesai asa teŋ. Mɛi kpotoo ni yɔɔ hei babaoo lɛ kwɛɔ ponografi, amɛboɔ toi, loo amɛkaneɔ waa fe bei fɛɛ ni eho.—Kwɛmɔ akrabatsa ni ji  “Anɔkwalei ni Kɔɔ Ponografi He.”

Bɔ ni ato ponografi he gbɛjianɔ aha lɛ hu miitsake. Woloŋlelɔ ko ni atsɛɔ lɛ Gail Dines lɛ ŋma akɛ: “Mfonirii ni kɔɔ bɔlɛnamɔ nifeemɔi ahe ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ ebafa aahu akɛ, nɔ ni tsutsu ko lɛ abuɔ akɛ eji bɔlɛnamɔ he mfoniri kpetekplee loo nɔ ni yɔɔ nyaŋemɔ lɛ ebatsɔ nɔ ko ni anyaŋeee dɔŋŋ amrɔ nɛɛ.”

Mɛni ji osusumɔ yɛ tsakemɔi nɛɛ ahe? Ani ponografi yeee awui, eji ebɔɔ ni gbeɔ mɔ, aloo ekã nibii enyɔ nɛɛ ateŋ? Yesu kɛɛ akɛ: “Tso fɛɛ tso ni ji ekpakpa lɛ woɔ yibii kpakpai; shi tso fɔŋ woɔ yibii fɔ̃ji.” (Mateo 7:17) Mɛɛ yibii ponografi woɔ? Kɛha hetoi lɛ, ha wɔsusu sanebimɔi komɛi ni kɔɔ ponografi he lɛ ahe wɔkwɛ.

 Te ponografi náa aŋkroaŋkroi anɔ hewalɛ ehaa tɛŋŋ?

NƆ NI MƐI NI EKASE HE NII JOGBAŊŊ LƐ KƐƆ: Ponografi náa mɔ nɔ hewalɛ waa, ni niiamlitaolɔi kɛ datrɛfoi komɛi kɛtoɔ hewalɛ ni kokein kɛ ehenɔi lɛ náa yɛ mɛi anɔ lɛ he.

Brian, * nuu ko ni kɛ Intanɛt nɔ ponografi kwɛmɔ fee esu lɛ kɛɛ akɛ: “Nɔ ko etsĩii minaa. Ebafee tamɔ minyɛɛɛ misusumɔi kɛ nifeemɔi makudɔ. Mikpokpoɔ ni miyitsoŋ waa mihe. Mibɔ mɔdɛŋ akɛ makpa kwɛmɔ, shi afii komɛi shwie mli ni miikwɛ lolo.”

Bei pii lɛ, mɛi ni kɛ amɛhe woɔ ponografi nifeemɔi amli lɛ kɛ amɛsu lɛ teɔ. Amɛkɛ saji teɔ waa ni amɛyeee anɔkwa. Ebɛ naakpɛɛ kwraa akɛ amɛteŋ mɛi babaoo nuɔ shoofeemɔ he, efeɔ amɛ hiɛgbele, amɛfeɔ yeyeeye, amɛhaoɔ yɛ jwɛŋmɔŋ, ni amɛmli fuɔ. Yɛ amɛteŋ mɛi komɛi agbɛfaŋ lɛ, amɛnuɔ he po akɛ esa akɛ amɛgbe amɛhe. Nuu ko ni atsɛɔ lɛ Serge, ni kɛ́ hooo lɛ, daa gbi lɛ eŋɔɔ ponografi kɛjɛɔ Intanɛt lɛ nɔ ewoɔ emobail foŋ nɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Ebashɛ be ni mi pɛ minɔ mli mifoɔ, ni mibahao waa. Minu he akɛ mihe bɛ sɛɛnamɔ, miyeɔ fɔ, mihe efee shoo, ni mibɛ tsɔmɔhe. Efee mi hiɛgbele waa, ni mishe gbeyei akɛ makɛɛ koni aye abua mi.”

Kɛ́ okwɛ ponografi be kukuoo ko kɛkɛ loo trukaa ni ohiŋmɛi yagba nɔ po lɛ, nɔ ko gbonyo baanyɛ ajɛ mli aba. Beni yoo ko ni atsɛɔ lɛ Dr. Judith Reisman, ni ehe gbɛi waa yɛ ponografi he nibii amlipɛimɔ mli lɛ fãa enaa yɛ U.S. mlawoo ajinafoi akuu ko hiɛ lɛ, ewie akɛ: “Ponografi he mfonirii tɛŋɔ yɛ aŋsɔ lɛ mli, ni enáa jwɛŋmɔ lɛ nɔ hewalɛ oya nɔŋŋ, ebaa lɛ trukaa, shi etɛŋɔ yɛ aŋsɔ lɛ mli bɔ ni ewa akɛ abaajie yɛ jwɛŋmɔ lɛ mli, ni ekomɛi ehiii jiemɔ kwraa.” Awula ko ni atsɛɔ lɛ Susan, ni eye afii 19 ni yati ponografi Wɛb saiti komɛi anɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Mfonirii lɛ etɛŋ yɛ mijwɛŋmɔŋ. Amɛbaa trukaa. Etamɔ nɔ ni minyɛŋ majie amɛ kwraa kɛjɛ mijwɛŋmɔŋ.”

NƆ NI YƆƆ MLI NƆŊŊ JI AKƐ: Ponografi yeɔ mɛi ni kɛ amɛhe woɔ mli lɛ nyɔŋ, ni eyeɔ awui loo efiteɔ nii waa.2 Petro 2:19.

Mɛɛ hewalɛ gbonyo ponografi náa yɛ wekui anɔ?

NƆ NI MƐI NI EKASE HE NII JOGBAŊŊ LƐ KƐƆ: “Ponografi tseɔ gbãla ni egbalaa wekui amli.”The Porn Trap, wolo ko ni Wendy kɛ Larry Maltz ŋma.

Ponografi fiteɔ gbalashihilɛ kɛ wekui yɛ gbɛi nɛɛ anɔ

  • Efiteɔ hekɛnɔfɔ̃ɔ, bɔlɛnamɔ tsakpãa, kɛ suɔmɔ ni kã gbalashihilɛ mli hefatalɔi ateŋ lɛ.Abɛi 2:12-17.

  • Ehaa mɔ fóɔ lɛ pɛ enɔ mli, esusuuu ehefatalɔ lɛ henumɔi ahe, ni enáaa ehefatalɔ lɛ he miishɛɛ.Efesobii 5:28, 29.

  • Ehaa mɔ susuɔ bɔlɛnamɔ he bɔ ni esaaa, ni eshweɔ akɛ ená bɔlɛ.2 Petro 2:14.

  • Ehaa mɛi ni kɛ amɛhe woɔ mli lɛ sumɔɔ ni amɛkɛ bɔlɛnamɔ mli nifeemɔi ni esaaa lɛ afi amɛhefatalɔi lɛ anɔ.Efesobii 5:3, 4.

  •   Ehaa anáa mɔ kroko he akɔnɔ, ni ehaa mɔ jeɔ ehefatalɔ sɛɛ.Mateo 5:28.

Biblia lɛ kɛɔ gbalashihilɛ mli hefatalɔi akɛ ‘amɛkaye amɛhe kutumpɔo!’ (Maleaki 2:16) Hefatalɔ sɛɛ ni ajeɔ lɛ ji kutumpɔo nifeemɔ ni baanyɛ ekɛ naagba wulu aba gbãla mli, ni ebaanyɛ ekɛ mligbalamɔ kɛ gbalatsemɔ aba. Mligbalamɔi loo gbalatsemɔi ni tamɔ nɛkɛ lɛ yeɔ gbekɛbii ni yɔɔ weku lɛ mli lɛ awui.

Agbɛnɛ hu ponografi baanyɛ aye gbekɛbii lɛ awui yɛ gbɛ ni yɔɔ tɛ̃ɛ nɔ. Brian, ni atsĩ etã kɛtsɔ hiɛ lɛ tsɔɔ mli akɛ: “Beni miye aaafee afii nyɔŋma lɛ, miyana mipapa ponografi woji komɛi beni miishwɛ piloloo lɛ. Mibɔi woji nɛɛ amli kwɛmɔ yɛ teemɔŋ, tsɛ minuuu nɔ hewɔ ni miná mfonirii ni yɔɔ mli lɛ ahe miishɛɛ lɛ shishi. No ha su gbonyo nɛɛ baka mihe kɛyashi midalɛ beaŋ.” Niiamlitaomɔ tsɔɔ akɛ ponografi baanyɛ aná oblahii kɛ oblayei bibii anɔ hewalɛ koni amɛbɔlɛnamɔ henumɔi lɛ amli awa beni amɛdarako po lɛ, ni amɛbaatsɔmɔ ashifolɔi, bɔlɛnamɔ mli niseniianiifeelɔi, ni ebaanyɛ egba amɛjwɛŋmɔ kɛ amɛhenumɔi anaa.

 NƆ NI YƆƆ MLI NƆŊŊ JI AKƐ: Ponografi fiteɔ suɔmɔ ni yɔɔ mɛi ateŋ lɛ, ni ekɛ tsui kuumɔ kɛ piŋmɔ baa.Abɛi 6:27.

Mɛni Biblia lɛ kɛɔ yɛ ponografi he?

NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ KƐƆ AKƐ: “No hewɔ lɛ nyɛgbea nyɛhe nii lɛ . . . ajwamaŋbɔɔ, nyaŋemɔ nitsumɔ, mlila, akɔnɔ fɔŋ, kɛ hiɛjoomɔ ni ji wɔŋjamɔ lɛ.”Kolosebii 3:5.

Ekukufoo ji akɛ, Yehowa * Nyɔŋmɔ miihi ponografi kwraa. Enɛ etsɔɔɔ akɛ eehi bɔlɛnamɔ saji ahe wiemɔ. Ebɔ wɔbɔlɛnamɔ henumɔ nii lɛ bɔni afee ni gbalashihilɛ mli hefatalɔi kɛtsu nii kɛná amɛhewɔ miishɛɛ, ni amɛtsɔ amɛhenumɔi anɔ amɛbɛŋkɛ amɛhe kpaakpa, koni amɛná naakpɛɛ gbɛ ni atsɔɔ nɔ akɛ bii baa je lɛŋ lɛ hu mli gbɛfaŋnɔ.Yakobo 1:17.

Belɛ, mɛni hewɔ wɔbaanyɛ wɔkɛɛ kɛ nɔmimaa akɛ Yehowa miihi ponografi nifeemɔi kwraa lɛ? Susumɔ yiŋtoi fioo komɛi ahe okwɛ:

  • Ele akɛ ponografi baanyɛ ekɛ mɛi aya hiɛkpatamɔ mli.Efesobii 4:17-19.

  • Esumɔɔ wɔ, ni ekã etsui nɔ akɛ ebaabu wɔhe koni nɔ ko akaye wɔ awui.Yesaia 48:17, 18.

  • Yehowa miisumɔ ni ebu gbalashihilɛi kɛ wekui ahe.Mateo 19:4-6.

  • Eesumɔ koni wɔjeŋba he atse, ni wɔná bulɛ wɔha mɛi krokomɛi.1 Tesalonikabii 4:3-6.

  • Eesumɔ koni wɔná bulɛ wɔha wɔhe nii ni afee kɛha bɔlɛnamɔ lɛ, koni wɔkɛtsu nii yɛ gbɛ kpakpa nɔ.Hebribii 13:4.

  • Yehowa le akɛ ponografi ji jwɛŋmɔ gbonyo kɛ pɛsɛmkunya susumɔ ni Satan hiɛ yɛ bɔlɛnamɔ he.1 Mose 6:2; Yuda 6, 7.

NƆ NI YƆƆ MLI NƆŊŊ JI AKƐ: Ponografi fiteɔ naanyobɔɔ ni kã mɔ kɛ Nyɔŋmɔ teŋ lɛ.Romabii 1:24.

Kɛlɛ, Yehowa yɛ musuŋtsɔlɛ kpele kɛha mɛi ni eyaje ponografi ŋtaŋ mli ni amɛmiitao amɛje mli lɛ. Biblia lɛ kɛɔ akɛ: “Mɔbɔnalɔ kɛ durolɔ ji Yehowa, emli fuuu mra, ni emɔbɔnalɛ fá. Ejaakɛ ele wɔsu kɛ wɔbaŋ, ekaiɔ akɛ sũ kɛkɛ ji wɔ.” (Lala 103:8, 14) Efɔ̃ɔ heshibalɔi lɛ nine akɛ amɛtsi amɛbɛŋkɛ lɛ bɔni afee ni ‘amɛnine ashɛ mɔbɔnalɛ nɔ, ní amɛná duromɔ ni baaye abua amɛ yɛ be ni sa mli.’Hebribii 4:16; kwɛmɔ akrabatsa ni ji  “Bɔ ni Abaafee Aye He Kɛjɛ Ponografi He” lɛ.

Mɛi babaoo ekpɛlɛ Nyɔŋmɔ yelikɛbuamɔ nɔ. Ani eyelikɛbuamɔ lɛ mɔɔ shi? Kadimɔ nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ yɛ mɛi komɛi ni amɛnyɛ amɛye jeŋba gbohii anɔ lɛ ahe: “Aju nyɛhe, . . . atsuu nyɛhe, . . . abu nyɛ bem hu yɛ Nuŋtsɔ Yesu gbɛi kɛ wɔ-Nyɔŋmɔ lɛ Mumɔ mli.” (1 Korintobii 6:11) Mɛi nɛɛ baanyɛ amɛkɛɛ taakɛ bɔfo Paulo kɛɛ lɛ akɛ: “Minyɛɔ nii fɛɛ mifeɔ yɛ mɔ ni wajeɔ mi lɛ mli.”Filipibii 4:13, Ga Biblia hee.

Susan, ni nyɛ eye ponografi nɔ lɛ kɛɛ akɛ: “Yehowa pɛ ji mɔ ni baanyɛ aye abua bo koni owu oshi ponografi, ni oye nɔ. Kɛ́ obi edɛŋ yelikɛbuamɔ kɛ gbɛtsɔɔmɔ lɛ, obaanyɛ oná shidaamɔ kpakpa yɛ ehiɛ. Ehaŋ onine anyɛ shi.”

^ kk. 3 “Ponografi” ji nibii ni kɔɔ bɔlɛnamɔ he ni akɛteɔ mɔ ni kwɛɔ, ekaneɔ, loo eboɔ toi lɛ bɔlɛnamɔ akɔnɔ shi. Ebaanyɛ efee mfonirii, nibii ni aŋmala, loo nibii ni atswaa aboɔ toi hu.

^ kk. 8 Atsake gbɛi lɛ ekomɛi yɛ sane nɛɛ mli.

^ kk. 25 Yehowa ji Nyɔŋmɔ gbɛ́i taakɛ ejeɔ kpo yɛ Biblia lɛ mli lɛ.