Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

A1

Biblia traduciñatakejj kunanakas amuytʼasiwayi

Bibliajja hebreo, arameo, griego nayra arunakanwa qellqasiwayi. Jichhakamajja, Bibliajj phoqatpachasa mä partekisa 3.000 jila arunakanwa utj-jje. Biblia liytʼirinakat jilapartejja janiw uka nayra arunak yatipkiti, ukatwa traducit mä Biblianïpjje. ¿Biblia traduciñatakejj kunanak amuytʼañas wakisi? ¿Machaq Mundon Jakirinakataki Bibliajj kunjamsa ukarjam lurasiwayi?

Biblia liytʼirinakajj kuntï original qellqatanakajj siskäna uk sum amuyapjjañapatakejja, kunjamtï interlineal Biblianakajj luratäkejja uka pachparakwa Bibliajj arut aru traducisiñapa sasaw yaqhepanakajj amuyapjje. Ukampis ukajj janiw ukhamapunïkiti, kunatsa ukham sistanjja uk mä qhawqhanak uñjañäni:

  • Pä idiomanakajj janiw mä pachpa gramaticanïpkiti, ni mä pachpa arunakanïpkisa, janirakiw oracionanakapajj mä pachpa ordentʼaskiti. Hebreo aru yatichir Samuel Driver chachajj akham siwa: “Arunakan gramaticapasa arunakapasa yaqh yaqhawa, ukampis janiw ukakïkiti [...], mä jaqejj amuyunakap arstʼasiñ muni ukhajja, janiw yaqha aru parlir jaqjamajj oracionanakap ordentʼkaspati” sasa. Jaqenakajj kuna artï parlapki ukarjamarakiw yaqh yaqha amuyapjje. Samuel Driver yatichirejj akham saskakiwa: “Kunjamtï oracionanakajj arsuski ukajja, sapa arunwa mayj mayjäpjje” sasa.

  • Jichha tiempon parlaski uka idiomanakan arunakapasa gramaticapasa janiw Bibliajj qellqaskäna uka hebreo, arameo, griego arunakjamäkiti. Arut aru traducisispa ukhajja, janiw qhanäkaspati, kuntï yatichasiñ munki ukas pantjatäspawa.

  • Mä arusa jan ukajja mä oracionas kun sañs muni ukajja, contextorjamaw cambiaspa.

Yaqhep textonakajja kuntï hebreo, arameo, griego arunakan siski ukajj ukhampach traducisispawa, ukampis ukajj wali amuyumpiw lurasiñapa.

Maynejj arut aru traducispa ukhajja, kuntï yatichañ munki ukajj pantjatäspawa. Ukwa uñjkañäni uka ejemplonakajj uñachtʼayistani:

  • Biblianjja iktʼaña ukat iktʼawayjjaña arunakaw uñsti, uka arunakajj cheqpach iktʼañata jan ukajj jiwañan iktʼañat parlañatakiw apnaqasi (Mateo 28:13; Hechos 7:60). Kunapachatï uka arunakajj jiwañat parlañatak aytaski ukhajja, Biblia traducirinakajj “jiwañan iktʼaña” sasaw traducipjjaspa, ukhamat Biblia liyirinakajj jan confundisipjjañapataki (1 Corintios 7:39; 1 Tesalonicenses 4:13; 2 Pedro 3:4).

  • Efesios 4:14 qellqatanjja apóstol Pablojj mä qhawqha arunakwa aytäna, uka arunakajj arut aru traducitajja, “jaqenakan dadonakamp anatapjjatapampi” sasaw traducisispa. Nayra tiempon jakir jaqenakajj dadonakamp engañjañat parlañatakiw ukham sapjjerïna, ukampis uka arunakatï arut aru traducisispa ukhajja, jilaparte idiomanakan janiw entiendiskaspati. Uka arunakan wali qhan amuyasiñapatakejj akham traduciñaw walïspa: ‘Jaqenakan jan wali amtanakapampi jan engañjayasipjjañäniti’ sasa.

  • Romanos 12:11 qellqatanjja mä qhawqha griego arunakaw uñsti, uka arunakajj arut aru traducitajja, “espiritun wallaqeña” sasaw traducisispa. Uka arunakan sum amuyasiñapatakejja aka Biblianjj akham sasaw traducisiwayi: “Espíritu santoy jumanakar chʼam katjjataypan” sasa.

  • MATEO 5:3

    Yaqha Biblianakan traducita: “ajay toqen aynachtʼatäpjjatap amuyasipjje ukanakajja”

    Griego arurjam traducita: “Diosat yatjjatañajj kunja wakiskirisa uk amuyasirinakajja”

    Jesusajj Qollun Yatichkäna ukhajja, mä qhawqha arunakwa aytäna, uka arunakjja akham sasaw yaqhep Biblianakan traducipjje: “Kusisiñanïpjjew khitinakatejj ajay toqen aynachtʼatäpjjatap amuyasipjje ukanakajja” sasa (Mateo 5:3, Qullan Arunaka). Ukampis “ajay toqen aynachtʼatäpjjatap amuyasipjje” sasin traducitäki ukajja, janiw kuntï griego arun sañ munkäna uk qhan yatichkiti, kuna laykutejj Jesusajj janiw ajay toqen aynachtʼatäñat parlkänti, jan ukasti kunanakatï jakañatak munaski ukanakajj janiw kusisiñ churkistaspati, antisas Diosamp irpayasiñajj kunja wakiskirisa uk amuyañaw kusisiyistu sasaw yatichaskäna (Lucas 6:20). Ukhamajj uka arunakjja akham sasaw cheqapar traducisispa: “Kusisiñanïpjjew Diosat yatjjatañajj kunja wakiskirisa uk amuyasirinakajja” jan ukajj “kusisiñanïpjjew Diosamp irpayasiñajj kunja wakiskirisa uk amuyasirinakajja” sasa. Ukhamatwa kuntï griego arun sañ munkäna ukajj cheqapar traducisispa (Mateo 5:3; notap liytʼäta).

  • Hebreo arun uñstki uka yadh arojja “ampara” sasin traducitawa, ukampis contextorjamaw “apnaqaña”, “chuymatpach churaña”, “chʼama” sasin traducisispa. Uka arojj kunayman toqetwa traducisirakispa.

    Hebreo arun “ampara” sasin siski uka arojja, kunayman toqet parlañatakiw apnaqasi. Contextorjamaw “apnaqaña”, “chuymatpach churaña”, “chʼama” sasin traducisispa (2 Samuel 8:3; 1 Reyes 10:13; Proverbios 18:21). Aka Biblianjja “ampara” siski uka arojj kunayman toqetwa traducisiwayi.

Biblia traduciñajja janiw original arunakan uñstki uka pachpa arunak aleq ukham traduciñakïkiti, ukwa taqe uka ejemplonakajj amuytʼayistu. Ukatwa traductoranakajj wali amuyumpi arunak ajllipjjañapa, ukhamat original arunakajj kuntï sañ munki uka pachpa amuyasiñapataki. Mä textojj fácil liytʼasiñapatakejja, traduciskani uka arun kunjamsa arunakajj ordentʼasi ukarjamaw traducisiñapa.

Ukampis mä textojj kunjam ordentʼatasa ukajj janiw sintpun cambiasiñapäkiti. Mä traductoratejj Biblia amuyuparjamaki traducispa (paráfrasis) ukhajja, kuntï original qellqatan siskäna uk mayjtʼayaspawa. Kuntï amuyki ukarjamaw yatichäwinak yaptʼaspa, jan ukajj wakiskir yatichäwinakwa chhaqtayarakispa. Mä traductoran amuyuparjam traducit (paráfrasis) Biblia liytʼañajj facilakïspawa, ukampis kuntï Bibliajj cheqpachapun yatichki ukjja janiw Biblia liytʼirinakajj yatjjapjjaspati.

Mä traductorajja religionapan creencianakaparjamaw traduciñ munjjaspa. Amuytʼañataki, Mateo 7:13 textonjja akham siwa: “Jiwañar apir punkojj wali jachʼawa, thakipas anchorakiwa” sasa. Yaqhep traductoranakajja creencianakapampi apayasisajj jiwañar apiri sasin traduciñat sipansa infiernor apiri sasaw traducipjje, cheqas griego arun uñstki uka arojja jiwañar apiri sañ muni.

Bibliajja kunjamtï campon jakasirinakasa, uywa awatirinakasa, chawlla katurinakas parlasipki ukhamwa qellqasiwayi, ukwa traductoranakajj amuyapjjañapa (Nehemías 8:8, 12; Hechos 4:13). Ukhamajj suma traducit mä Bibliajja suma chuyman jaqenakataki kunayman jakäwin jaqenakatak suma amuykañ lurtʼatäñapawa. Ukatwa jaqenakan awisak parlat arunakampi traduciñat sipansa, qhana, sapür parlata, fácil amuykañ arunakampi traduciñajj jukʼamp importantejja.

Nayra qellqatanakan Diosan Jehová sutipajj uñstkchisa, aka tiempon traducit walja Biblianakanjja jan ajjsartʼasaw traductoranakajj Diosan Jehová sutip apsupjje (apéndice A4 liytʼäta). Walja Biblianakanjja Diosan Jehová sutip lantejj Tatitu sasaw traducipjje. Yaqhep Biblianakanjja Diosajj janis sutinïkaspa ukhamwa traducipjje. Juan 17:26 textot amuytʼañäni, yaqhep Biblianakanjja Jesusajj oracionapan arskäna uk arunak akham sasaw traducipjje: “Jupanakarojj uñtʼaysmawa” sasa. Juan 17:6 textjja akham sasaw traducipjjaraki: “Kawkïrinaktejj akapach taypit ajlliskta nayaru churañataki, ukanakarojj yatiytwa jumajj khitïktatejj uka” sasa. Ukampis uka textonakajj akham sasaw cheqapar traducisispa: “Nayaw sutim jupanakar uñtʼayta”, “kawkïr jaqenakarutï jumajj aka mundot churkista ukanakaruw nayajj sutim uñtʼayta” sasa.

Machaq Mundon Jakirinakataki Bibliajj nayrïr kuti inglés arut mistkäna uka Biblian qallta arunakapanjja akham sasaw qhanañchi: “Diosan arunakapajja janiw kunjamtï nanakajj amuyapkta ukarjam traducitäkiti (paráfrasis). Jichha tiempon parlaski uka inglés arurutï traduciñjamäskchi jan ukajj yatichäwinak jan chhaqtayas arut aru traduciñjamäskchi ukhajja, qalltat tukuykamajj kunjamtï hebreo, arameo, griego arunakan siski ukarjam traduciñatakiw chʼamachasipjjta” sasa. Machaq Mundon Jakirinakataki Biblia Traducirinakajja kunjamtï hebreo, arameo, griego arunakan siski ukarjamaw wali amuyumpi traducipjje, janiw jan uñtʼat arunakampis ni yatichäwinak chhaqtayir arunakampis traducipkiti. Ukham traducitätapatjja jaqenakajj facilakiw Biblia liytʼapjjaspa, Diosan amuytʼayat arunakajj cheqapar traducisitap yatisajj wali confianzampiw liytʼapjjarakispa (1 Tesalonicenses 2:13).