Tɛla kɔ ndwokɔ mɔɔ ɩwɔ zʋ

Tɛla kɔ Ndwokɔ mɔɔ bɛhyɩhyɛ

Ndwokɔɣizialɛ Mɔɔ Ɩzʋ̃ Ɛɣɩngalɛmaa Bɛ Ɛkɛnɩ

Ndwokɔɣizialɛ Mɔɔ Ɩzʋ̃ Ɛɣɩngalɛmaa Bɛ Ɛkɛnɩ

Aninyia yɛ lɛ “baalɛ” yɩ mɔɔ Ayɩzaya 60:1 kã yɩ nwʋ odwokɔ nɩ a, na mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ ‘itwodwu’ na ‘itwe’ a?

Ayɩzaya 60:1 kɩnga kɛɛ: “O baalɛ, twodwu na twe, iluwakɛɛ wʋ hanyɩɩ ivinde. Gyehova yɩ animinyiamɩ itwe wɔ wʋ zʋ.” Ɛhɛlɛlɛ eyi nu ndwokɔ ma yɛnwʋ kɛɛ “baalɛ” yɩ dɩ Zanyɔnʋ, anzɛnyɩɩ Gyelusalamɩ mɔɔ nɩ ɩdɩ Dwuuda manlɩ yɩ yi twonwa kezile wɔ ɔzɔ mmɩlɩ nɩ. (Ayɩ. 60:14; 62:​1, 2) Nɩ Gyelusalamɩ gyĩ kɛnɩ ma Yizilaya manlɩ yɩ munwatĩĩ. Ayɩzaya yi odwokɔ yɩ ma ndwokɔɣizialɛ anwɩ̃ be twodwu: Mɔɔ ili bɔmʋnlɩ, mɩnla mmɩlɩ yɛ Gyelusalamɩ ‘dwodwuli’ na ɩmanlɩ sunzuma ɔfʋã nu hanyɩɩ dweli a, na kɛ ɩyɛlɩ yɩ izeli a? Mɔɔ ɩtɔ zʋlɔ anwɩ̃, asʋ̃ nɩ Ayɩzaya yi odwokɔ yɩ kenyia numɔɣalɛ kezile a?

Mɩnla mmɩlɩ yɛ Gyelusalamɩ ‘dwodwuli’ na ɩmanlɩ sunzuma ɔfʋã nu hanyɩɩ dweli a, na kɛ ɩyɛlɩ yɩ izeli a? Mmɩlɩ mɔ Dwuumaa nɩ hɔlɩ alɔngɔzʋ̃mɩnlɛ nu wɔ Babilɔnʋ alʋbɔ 70 nɩ, Gyelusalamɩ nɩɩ yɩ asɔlɩ pika yɩ zɩkɛlɩ. Naasʋ̃ mmɩlɩ mɔ Medisimaa nɩɩ Pɛhyɩyamaa lili Babilɔnʋ zʋ nkunimi nɩ, Yizilayamaa mɔɔ nɩ bɛda Babilɔnʋ bulombunli manlɩ yɩ nu nɩ nyianlɩ fanwʋdi hɔlɩ bo twonwa zʋ, na bezia bɛvalɩ nɔhʋanlɛzʋ̃mɩnlɛ beziyeli kɛnɩ dɔkʋ̃. (Ɛzɩ. 1:​1-4) Wɔ ɔlʋbɔ 537 A.Y.M. yɩ ahyɛasɩ nɩ, Yizilaya mmusunwa okuwu 12 yi nu maa mɔɔ nɩ bɛha nɩ munwatĩĩ sʋ̃ hɔlɩ. (Ayɩ. 60:4) Bɔwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ bɔbɔɔ afɔlɩ bɛkɛma Gyehova, bedii awuwa azʋlɔtʋ yɩ, na besiaa bekegyina asɔlɩ pika yɩ. (Ɛzɩ 3:​1-4, 7-11; 6:​16-22) Akʋ̃, Gyehova yɩ animinyiamɩ wɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ itwee wɔ Gyelusalamɩ, kile kɛɛ, Nyamɩnlɩ mmenii zʋ dɔkʋ̃. Eyi manlɩ Yizilayamaa nɩ ɣa yɛlɩ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ hanyɩɩ manlɩ amanlɩ mɔɔ nɩ bézi Gyehova nɩ.

Naasʋ̃ Ayɩzaya yɩ nkɔmɩhyɛ eyi, yɩ ɔfʋã ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be yɛ ɩɣalɩ numɔ wɔ ɔwɔkɩ Gyelusalamɩ zʋ a. Yizilayamaa yɩ bo nu sʋ̃maa bɛákɔ zʋlɔ betiye Gyehova. (Ne. 13:27; Mal. 1:​6-8; 2:​13, 14; Mt. 15:​7-9) Aɣinzi yi po mɔɔ Gyisɛsɩ Kɩlayɩsɩ ɣalɩ kɛɛ Mɛzaya nɩ, bɔbʋlɩ yɩ. (Mt. 27:​1, 2) Bɛzɩkɛlɩ Gyelusalamɩ nɩɩ asɔlɩ pika nɩ yɩ mbɔmɩ anwɩ̃ zʋ wɔ ɔlʋbɔ 70 Y.M.

Gyehova hanlɩ ɛzɩkɛlɛ eyi nwʋ odwokɔ dianlɩ kɛ. (Da. 9:​24-27) Nɩ kɛ Gyelusalamɩ mɔɔ ɩwɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ yɛ Gyehova pɛ kɛɛ iduwa zʋlɔ ɩma nɔhʋanlɛzʋ̃mɩnlɛ mɔɔ bekezia kɛva keziye kɛnɩ nwʋ nkɔmɩhyɛ mɔɔ ɩwɔ Ayɩzaya yi ti 60 munwatĩĩ nɩ ba numɔ a.

Asʋ̃ nɩ Ayɩzaya yi odwokɔ yɩ kenyia numɔɣalɛ kezile a? Nyɛ, naasʋ̃ eyi mɛyɩ, ɩfalɩ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ baalɛ fʋlɔ be nwʋ. Mɛyɩ yɛ lɛ ‘Gyelusalamɩ mɔɔ ɩwɔ sʋlɔ nɩ.’ Sʋ̃mavʋlɔ Pɔɔlʋ hanlɩ valɩ baalɛ eyi nwʋ kɛɛ; “Mɛyɩ yɛ ɩdɩ ye nli a.” (Gal. 4:26) Gyelusalamɩ mɔɔ ɩwɔ sʋlɔ nɩ dɩ Nyamɩnlɩ yɩ ahyɩhyɛdɩ mɔɔ ɩwɔ sʋlɔ mɔɔ sunzuma abɔdɩ mɔɔ bedi nɔhʋanlɛ nɩ yɛ bɔwɔ numɔ nɩ. Yɩ mma yɩ yɛ lɛ Gyisɛsɩ nɩɩ Kilisinyiamaa 144,000 mɔɔ bɛva sunzuma yɩ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ mɔɔ bɔwɔ anyɩnlɩlazʋ kɛɛ bɔkɔhɔ sʋlɔ dɩkɛɛ Pɔɔlʋ nɩ. Kilisinyiamaa mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ yɛ bɔbɔ nu bɛyɛ “manlɩ nwanzanwanza” anzɛnyɩɩ “Nyamɩnlɩ Yizilaya” nɩ a.—1 Pit. 2:9; Gal. 6:16.

Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyelusalamɩ mɔɔ ɩwɔ sʋlɔ nɩ, ‘idwodwuli’ na ‘idweli’ a? Iluwalɩ yɩ mma mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ mɔɔ bɔwɔ azɩlɛ yɩ zʋ nɩ zʋ yɛ ɩyɛlɩ zɔ a. Kila kezimɔ bo odwokɔ dɩyɛ yɩ nɩɩ nkɔmɩhyɛ mɔɔ ɩwɔ Ayɩzaya yi ti 60 nɩ di nsɛ.

Nɩ ɩsɛ kɛɛ Kilisinyiamaa mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ “twodwu,” iluwakɛɛ mmɩlɩ mɔ ɔvʋakɩlɛmaa ɣa yɛlɩ sʋ̃maa wɔ asʋ̃mavʋlɔ yɩ bo owulo mɛda nɩ, bɔhɔlɩ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ anwunzumi nu. (Mt. 13:​37-43) Ɔzɔ mmɩlɩ yɩ, Babilɔnʋ Kezile yi mɔɔ ɩdɩ oyuwadɩ munwala awohwizʋ̃mɩnlɛ bulombunli manlɩ nɩ nyianlɩ bɔ zʋ tumi. Benyianlɩ bɛzabɛ mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ zʋ tumi nkʋ̃ʋ̃ kɔbʋmɩ “oyuwadɩ yɩ awielɩyɛ,” mɔɔ ɩwɔlɩ yɩ tʋ wɔ ɔlʋbɔ 1914 nɩ. (Mt. 13:​39, 40) Mɛyɩ mɛda pɛɛ wɔ ɔlʋbɔ 1919 nɩ, benyianlɩ bɛ fanwʋdi na bɔwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ botwee wɔ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ iluwa dasɩlɛlilɛ egyima yɩ mɔɔ bɛdɩlɩ bɔ nwʋ bogualɩ numɔ bɛyɛlɩ nɩ. a Ɔzʋmɩ ɔzɔ mmɩlɩ yɩ nɩ, mmenii mɔɔ bɔzʋ̃ amanlɩ munwala nu nɩ bɛɣa ɔzɔ hanyɩɩ yɩ nwʋ, mɔɔ Nyamɩnlɩ Yizilaya bɛ nɣalɩyɛmaa mɔɔ bɔnlʋmmɔ yɛ lɛ “awulombunli” mɔɔ bɛhã bɔ nwʋ odwokɔ wɔ Ayɩzaya 60:3 nɩ kɩnla nwʋ.—Yik. 5:​9, 10.

Eɣile be, Kilisinyiamaa mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ kɛdɛlɛ hanyɩɩ mɔɔ ɩzʋ̃ Gyehova kɛnɩ nɩ nu wɔ ɔhʋanɩ kezile be zʋ. Kɛ bɛkɛyɛ yɩ bekeze a? Sɛ bowu a, bɔkɔhɔ bɛkɛhɩnla “Gyelusalamɩ Fʋlɔ,” anzɛnyɩɩ Kɩlayɩsɩ yɩ ayɩfʋlɔ mɔɔ bɔnlʋmmɔ yɛlɛ mmenii 144,000 mɔɔ bɛ nɩɩ yɩ keli dɩyɛ kɛɛ awulombunli nɩɩ azɔfʋ nɩ nwʋ.—Yik. 14:1; 21:​1, 2, 24; 22:​3-5.

Gyelusalamɩ Fʋlɔ nɩ kɛyɛ debe mɔɔ nwʋmɔ hyinyia kɔwʋwa ma nkɔmɩhyɛ mɔɔ ɩwɔ Ayɩzaya 60:1 nɩ kɛɣa numɔ. (Fa Ayɩzaya 60:​1, 3, 5, 11, 19, 20 tindiã Yikile 21:​2, 9-11, 22-26 nwʋ.) Kɛmɔ nɩ Gyelusalamɩ yɛ nɩ awulombunli bʋwa di tumi wɔ ɔwɔkɩ Yizilaya nɩ, ɔzɔ la yɛ Gyelusalamɩ Fʋlɔ yɩ nɩɩ Kɩlayɩsɩ keli tumi wɔ nhyɩhyɛlɩyɛ fʋlɔ yɩ nu a. Mɩnla ɔhʋanɩ zʋ yɛ Gyelusalamɩ Fʋlɔ nɩ ‘ɩzʋ̃ Nyamɩnlɩ yɩ kɛnɩ wɔ sʋlɔ kodwu azɩ’ a? Ɩkɛva yɩ adwɩnɩ ikeziye azɩlɛ yɩ zʋ. Mmenii mɔɔ bɔzʋ̃ amanlɩ munwatĩĩ nu mɔɔ bɔdɔ Nyamɩnlɩ nɩ “bɛbaluwa yɩ hanyɩɩ nɩ yɩ tʋ.” Bekele bɔ nwʋ wɔ tanɩ nɩɩ owulo tʋ po. (Yik. 21:​3, 4, 24) Na mɔɔ ɩzʋ̃ numɔ ɩkɛɣa yɛ lɛ kɛɛ, “bɛkɛyɛ nninyeni munwatĩĩ mvʋlɔ” kʋlakʋla, kɛmɔ Ayɩzaya nɩɩ nkɔmɩhyɛmaa mvʋlɔ hyɛlɩ nwʋmɔ nkɔmɩ nɩ. (Egy. 3:21) Bɔwɔlɩ yɩ tʋ kɛɛ bɛyɛɛ nninyeni munwatĩĩ mvʋlɔ mmɩlɩ mɔ Kɩlayɩsɩ ɣa yɛlɩ Bulombunli nɩ, na bokowie wɔ Kɩlayɩsɩ yɩ Ɔlʋbɔ Abʋmɩ Tumililɛ nɩ yɩ awielɩyɛ.

a Nɔhʋanlɛzʋ̃mɩnlɛ mɔɔ bɛva beziyeli kɛnɩ dɔkʋ̃ wɔ 1919 nɩ, bɛhã nwʋmɔ odwokɔ sʋ̃ wɔ Izikɩyɛlɩ 37:​1-14 nɩɩ Yikile 11:​7-12. Izikɩyɛlɩ hanlɩ dianlɩ kɛnɩ kɛɛ Kilisinyiamaa mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ nɩ munwatĩĩ kɔhɔ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ alɔngɔzʋ̃mɩnlɛ nu mmɩlɩ tɩndɩnlɩ be, naasʋ̃ nɩ aɣinzi yi bekele bɔ nwʋ. Nkɔmɩhyɛ mɔɔ ɩwɔ Yikile nɩ ma yɛnwʋ kɛɛ nɩ sɛ bɛfa mmeliyema okuwu ɛgyɩkɩ̃ɩ̃ be mɔɔ bɔvɔ ngɔlɔ bɛ mɔɔ bedi nninyeni anyunu nɩ bokua fiyiadɩ mmɩlɩ sikalɛ be mɔɔ bɛáhʋla bɛyɛ hwɩɩ mɛda a, bekezia bekele bɔ nwʋ anzɛnyɩɩ bokodunwo wɔ sɛnkyɩlɛdɩ ɔhʋanɩ zʋ. Wɔ 1919 nɩ, bɛyɩlɩ bɛ kɛɛ “sʋ̃mɩvʋlɔ nɔhʋanlɛvʋlɔ nɩ mɔɔ izi nɣɛlɛbɛ nɩ.”—Mt. 24:45; kila Nokware Som—Yehowa Ama So Bio! buuku yi, owu. 118.