•   Kumbi mutuvwa wuli mumtima asani ŵanthu anyaki atuka?

  •  Nditivitoliyaku kanthu cha, kweni ndiwonapu so chachilendu cha.

  •  Vitindikondwesa cha kweni mbwenu ndikuziŵiliya waka.

  •  Ndi jalidu liheni ukongwa mwakuti ini ndingachita cha.

•   Kumbi yimwi mutuka kalinga?

  •  Ndituka cha

  •  Mwa po ndi po

  •  Kaŵikaŵi

•   Kumbi yimwi pakumwija muwona kuti nkhani ya kutuka njakukhumbika kuyiŵanaŵaniya?

  •  Viŵi cha

  •  Ukongwa

 Kumbi muwona kuti kutuka ndi nkhani yikulu? Panyaki mungakamba kuti, ‘Viŵi cha. Pacharu pe masuzgu nganandi ngo munthu ungafipa nangu mtima kuphara kutuka. Kweniso weyosi watuka!’ Kumbi wenuwu mbuneneska nadi?

 Kwali muzomerezengi pamwenga cha, kweni ziŵani kuti pe ŵanthu anandi wo atuka cha. Yiwu aziŵa fundu zo ŵanthu anyaki atiziziŵa cha. Mwakuyeruzgiyapu:

•  Kutuka kulongo kuti mwe munthu wamtundu wuli. Mazu ngo munthu walongoro ngavumbuwa vo ve mumtima mwaki. Mwaviyo, asani munthu watuka walongo kuti waŵanaŵaniya cha mo anyaki akwaskikiya. Kumbi ndimu yimwi muliri?

   Bayibolu likamba kuti: “Vinthu vosi vo vituwa mumulomu vituliya mumtima.”—Mateyu 15:18.

•  Kutuka kungachitisa kuti ŵanthu anyaki aŵanaŵanengi viheni vaku yimwi. Buku linyaki likamba kuti: “Vo tilongoro vingachitisa kuti abali ŵidu kweniso ŵanthu wo tigwira nawu ntchitu aleki kutitumbika ndipuso tingasuzgika kusaniya ntchitu pamwenga kukwezeka pa ntchitu. Kusazgiyapu yapa, ŵanthu angayanja cha kucheza nasi kweniso kuvwa vo tikamba.” Likamba so kuti: “Mutenere kuŵanaŵaniya fundu yakuti asani mungaleka kutuka mungayamba kukoliyana ukongwa ndi anyinu.”—Cuss Control.

   Bayibolu likamba kuti: “Tayani kutali . . . mazu ngaheni.”—Aefeso 4:31.

•  Mungaŵanaŵana kuti mwe akuchenje asani mutuka kweni ndimu viliri cha. Mu buku laki, Dr.  Alex Packer wangukamba kuti: “Asani munthu watanja kutuka, ŵanthu avuka nayu.” Iyu wangulutirizga kukamba kuti “munthu waviyo walivi zeru ndipuso watiŵachitiya lisungu cha anyaki. Mwaviyo, asani palivi chazeru cho wakamba, mukuluta kwa nyengu nayu waŵavi zeru.”—How Rude!

   Bayibolu likamba kuti: “Mazu ngakuvunda, ngangatuwanga cha pamulomu pinu.”—Aefeso 4:29.

•  Mujengi ndi chilatu. Kwa mwezi umoza, yesani kujapu waka kwambula kutuka. Lembani pa pepala pamwenga pa kalendala mo muchitiya. Kweni pe vinthu vinyaki so vo mungachita kuti mufiski chilatu chinu. Mwakuyeruzgiyapu:

•  Mungawoneriyanga cha pamwenga kuchita vakusangaluska vo vichiska kutuka. Bayibolu likamba kuti: “Kwanjana ndi ŵanthu aheni kunanga mijalidu yamampha.” (1 Akorinto 15:33, mazu ngamumphata) “Kwanjana” kusazgapu ŵanthu wo mutanja kucheza nawu, mavidiyo ngo mutanja kuwonere, magemu ngo mutanja kutchaya kweniso sumu zo mutanja kuvwisiya. Mnyamata munyaki wa vyaka 17 zina laki Kenneth wangukamba kuti: “Chifukwa chakukondwa ndi mo sumu yo utanja yimbiya, ntchipusu kwamba kumba asani yitumba, kweni mazu ngakutuka nga mu sumu yo, ungangasulaku waka.”

•  Mulongongi kuti mwe akukhwima maŵanaŵanu. Ŵanthu anyaki aŵanaŵana kuti angalongo kuti mbara asani atuka. Kweni ili ndi boza. Bayibolu likamba kuti munthu yo wakuwa ‘wagwiriskiya ntchitu lusu laki la kuvwisa vinthu, wasambira kupambanisa pakati pa chamampha ndi chiheni.’ (Aheberi 5:14) Ŵanthu aviyo achita cha vinthu vakuti “agomesi” waka ŵanthu.

 Kukamba uneneska, mazu ngakutuka nge nge mphepu yiheni ndipu ngananga maŵanaŵanu nga munthu yo watuka kweniso yo watuvwa. Ŵanthu anandi mucharu ichi ŵe ndi maŵanaŵanu ngaheni kali! Mwaviyo buku liya talizumbuwapu kali likamba so kuti: “Mungachitisanga cha ŵanthu anyaki kuti nawu aje ndi maŵanaŵanu ngaheni. Muchitengi vo mungafiska kuti muwovyi ŵanthu kuja ndi maŵanaŵanu ngamampha. Asani mwachita viyo, mwazamukondwa mumtima ndipu ŵanthu anyaki nawu azakukuyanjani.”—Cuss Control.