1, 2. (a) O le ā na tupu iā Iona ma le ʻauvaa ona o le mea sesē sa ia faia? (e) E faapefea ona fesoasoani le tala e uiga iā Iona iā i tatou?

SA MANATUNATU Iona, maʻimau pe ana ia lē lagona atu le vāvāō o loo ia faalogoina. E lē o le vāvāō o matagi malolosi o loo fetāaʻi solo ai le lā o le vaa; po o galu maualuluga o loo felafoaʻiina ai le vaa, ma ʻoʻī ai ona laupapa. Ae o le vāvāō lea e sili ona mafatia ai Iona, o le feʻei o tagata folau, faapea le kapeteni ma lana ʻauvaa, a o taumafai e faia mea uma ina ia aua neʻi goto le vaa. E mautinoa sa iloa lelei e Iona o le a maliliu na tagata uma ona o ia.

² Aiseā ua oo ai Iona i lenā tulaga mataʻutia? Na ia faia se mea sesē matuiā i le la feutagaʻiga ma lona Atua o Ieova. O le ā le mea sa ia faia? Pe na tumau ona leaga le la faiā ma le Atua? E tele mea o le a tatou aʻoaʻoina mai i tali o na fesili. O se faaaʻoaʻoga, o le a iloa mai i le tala iā Iona, e oo lava i ē e malolosi lo latou faatuatua e latou te faia mea sesē, ma o le a iloa ai foʻi le auala e toe faasaʻoina ai mea sesē.

3-5. (a) O le ā e masani ona mafaufau i ai tagata pe a taʻua Iona? (e) O le ā le talaaga o Iona? (Tagaʻi foʻi i le faaopoopoga.) (i) Aiseā sa faigatā ai le auaunaga a Iona o se perofeta?

³ Pe a mafaufau tagata iā Iona, e masani ona latou taulaʻi atu i ona uiga lē lelei, e pei o le lē usitaʻi ma le faaulumalō. Peitaʻi, e iai mea e sili atu e ao ona tatou iloa e faatatau i lenei tamāloa. Manatua, na filifilia Iona e auauna o se perofeta a Ieova le Atua. E lē teʻiteʻi filifilia o ia e Ieova i lea tiute tauave tāua, pe ana faapea e lē o se tagata faamaoni ma amiotonu.

⁴ E itiiti lava ni faamatalaga i le Tusi Paia e faatatau i le talaaga  o Iona. (Faitau le 2 Tupu 14:25.) O lenei tamāloa e sau mai Kataferu, e pe ā ma le lua ma le ʻafa maila le mamao mai Nasareta, le aai lea na soifua aʻe ai Iesu i le pe tusa o le valu senituri mulimuli ane. * Na galue Iona o se perofeta i le taimi o le nofoaiga a Ierepoamo II le tupu o le malo o ituaiga e sefulu o Isaraelu. Ua leva ona teʻa atu le taimi o Elia; na maliu foʻi lē na fai ma ona sui, o Elisaia, a o faagasolo le nofoaiga a le tamā o Ierepoamo. E ui lava sa faaaogā e Ieova na tamāloloa e tafiesea le tapuaʻiga iā Paala, ae o lea ua toe agasala foʻi ma le loto i ai Isaraelu. O lenei ua ola le nuu i lalo o le taaʻiga a se tupu na “faia pea mea leaga i le silafaga a Ieova.” (2 Tu. 14:24) E mautinoa lava la le matuā faigatā o le tofiga na tuuina atu iā Iona. Peitaʻi, na ia faia pea ma le faamaoni.

⁵ Ae i se tasi aso, sa feagai ai Iona ma se filifiliga tāua. Na ia maua se tofiga e matuā sili ona faigatā mai iā Ieova. O le ā lenā tofiga?

6. O le ā le tofiga na tuu atu e Ieova iā Iona, ma aiseā na foliga mai ai e faigatā?

⁶ Na fetalai mai Ieova iā Iona: “Inā tulaʻi ia ma alu i Nineva le aai tele, ma folafola atu i ai ua oo mai i oʻu luma a latou amioleaga.” (Iona 1:2) E lētioa a foliga mai e faigatā lenei tofiga. O Nineva e tū i le pe tusa ma le 500 maila i le itu i sasaʻe, o se faigāmalaga e toetoe lava atoa le masina e savali ai. Peitaʻi, e iai se isi vaega e foliga mai e sili atu ona faigatā. Pe a oo i Nineva, e ao iā Iona ona folafola atu le feʻau faafaamasinoga a Ieova i tagata Asuria, o ni tagata e sauā tele. Afai na vaaia e Iona le toʻatele o tagata o le Atua e leʻi ano mai, e faapefea la ona ia faamoemoe o le a tali lelei mai nei tagata faapaupau? O le a faapefea ona taulau si nei auauna e toʻatasi a Ieova i le lotolotoi o Nineva, o se nofoaga ua taʻua o le “aai o le faamasaatoto”?—Nau. 3:1, 7.

7, 8. (a) E faapefea ona iloa na maumauaʻi Iona e sola ese mai i lona tofiga na tuu i ai e Ieova? (e) Aiseā e lē tatau ai ona tatou faapea atu o Iona o se tagata palaai?

⁷ Atonu o manatu na sa oso aʻe i le mafaufau o Iona. Ae pau le mea ua tatou iloa na sola Iona. Na faatonuina o ia e Ieova e alu i sasaʻe; ae na alu o ia i sisifo i se mea e matuā mamao lava. Na ia alu atu i se taulaga o vaa i le aai o Iopa, ma maua ai se vaa e agaʻi atu i Tasesa. Na manatu nisi tagata atamamai o Tasesa sa i Sepania. Afai e saʻo lenā manatu, e tusa la e 2,200 maila na sola mamao ese  atu i ai Iona mai i Nineva. O lenā folauga e oo atu i le isi itu o le Sami Tele (Sami Metitirani i aso nei), atonu e tausaga atoa e folau ai! Na maumauaʻi lava Iona e sola ese mai le tofiga na tuuina atu e Ieova iā te ia!—Faitau le Iona 1:3.

⁸ Po o lona uiga la o Iona o se tagata palaai? E lē tatau ona tatou vave faamasinoina o ia. E pei ona o le a tatou iloaina, o ia o se tagata na mataʻina lona lototele. I le pei o i tatou uma, o Iona o se tagata lē lelei atoatoa sa tauivi ma le tulaga agasala. (Sala. 51:5) E leai ma se isi o i tatou e sao mai le lagona lenei o le fefe.

9. O ā o tatou faalogona i o tatou tofiga mai iā Ieova i nisi o taimi, ma o le ā le mea moni e tatau ona manatuaina i lenā taimi?

⁹ E iai taimi e foliga mai ai e faigatā, pe e lē mafai foʻi ona faia mea e faafinagaloina e le Atua mai iā i tatou. E ono faigatā iā i tatou ona talaʻia le tala lelei o le Malo o le Atua, lea e manaʻomia ona fai e Kerisiano. (Mata. 24:14) E faigofie tele ona galo iā i tatou le mea moni na taʻua e Iesu e faapea: “E mafaia e le Atua mea uma lava.” (Mare. 10:27) Afai e galo iā i tatou lenā mea moni i nisi o taimi, e mautinoa foʻi la sa galo iā Iona. Ae o ā ni iʻuga o le solaaga a Iona?

10, 11. (a) Atonu o ā manatu o Iona sa iai a o tuuvaa ese le vaa? (e) O ā ni lamatiaga na oo i le vaa ma le ʻauvaa?

¹⁰ Seʻi faaāta i o tatou mafaufau le nofonofo lelei o Iona i luga o lenā vaa, atonu o se vaa laʻuoloa a tagata Foinie. Na ia mātauina le kapeteni ma lana ʻauvaa o loo pisi i le tau faatulagaina o lā o le vaa seʻia oo ina tuua le uafu. A o mou malie atu le uafu i lana vaai, atonu na manatu ifo o ia ua mou atu ona puapuaga. Peitaʻi, na faafuaseʻi ona sui le tau.

¹¹ Na agi mai se matagi malosi ma matuā sousou ai le sami, ma atonu e sili atu ona tetelē galu nai lo vaa i aso nei. O le ā le umi o le a felafoaʻiina solo ai lenei vaa ua foliga mai e faatauvaa ma leaga gofie, i totonu o nei galu malolosi ma mataʻutia? Pe na iloa e Iona i le taimi lenā, le mea na ia tusia mulimuli ane e faapea “ua faaoo e Ieova le matagi tele i le sami”? E tatou te lē iloa. Ae na ia vaaia le augani atu o le ʻauvaa i o latou atua, ma na ia iloa e leai se fesoasoani e maua mai i na atua. (Levi. 19:4) Na taʻua i le tala a Iona: “Ua toetoe lava ina a malepe ai le vaa.” (Iona 1:4) Ae o le a faapefea ona tatalo Iona i le Atua o loo ia sola ese mai ai?

12. (a) Aiseā e lē tatau ai ona tatou faamasinoina Iona i lona moe a o agi mai le afā? (Tagaʻi foʻi i le faaopoopoga.) (e) Na faapefea ona faailoa mai e Ieova le māfuaaga o le afā?

¹² Ina ua iloa e Iona e leai sana fesoasoani e mafai ona ia faia,  ona ia alu ifo loa lea i le pito i totonu o le vaa ma taoto ai, ma ua moegase. * Sa maua atu o ia e le kapeteni, ma fafagu iā te ia ma faatauanau atu ina ia tatalo i lona atua, e pei o isi tagata uma. Ina ua iloa e le ʻauvaa e iai se mea e sili atu lona malosi na faapogaia lenei afā, ona latou faia lea o se vili ina ia vaai po o ai ua māfua ai. E mautinoa le tātāvale o le fatu o Iona a o pasi ese le vili mai lea tagata ma lea tagata. E leʻi umi ae iloa le māfuaaga tonu. Na faapogaia e Ieova le vili ina ia ū iā Iona, ma iloa ai o Iona ua māfua ai le afā!—Faitau le Iona 1:5-7.

13. (a) O le ā na taʻutino atu e Iona i le ʻauvaa? (e) O le ā na taʻu atu e Iona i le ʻauvaa e fai, ma aiseā?

¹³ Na taʻutino e Iona i le ʻauvaa le māfuaaga. O ia o se auauna a Ieova, o le Atua e ona le malosi uma lava. O le Atua lenei ua ia faatigā ma sola ese mai ai, ma māfua ai ona tuuina i latou uma i se tulaga matuā lamatia. Ua matuā faateʻia nei tamāloloa; ma ua vaaia e Iona lo latou fefefe tele. Na latou fesili atu po o le ā sa latou mea e fai iā te ia ina ia faasaoina ai i latou ma le vaa. O le ā lana tali? Atonu na lagona e Iona le fefe a o faaāta i lona mafaufau le malemo ai i lenei sami mālūlū ma sousou. Ae e faapefea ona ia tuu atu nei tagata uma ia feoti pe afai ua ia iloa e mafai ona faasaoina i latou? Ona ia faapea atu lea: “Ia sii aʻu ma lafo ifo i le sami, ona malū ai lea o le sami mo outou; auā ua ou iloa o aʻu ua māfua ai ona agi mai lenei matagi malosi iā te outou.”—Iona 1:12.

14, 15. (a) E faapefea ona tatou faaaʻoaʻo i le faatuatua o Iona? (e) Na faapefea ona tali atu le ʻauvaa i le talosaga a Iona?

¹⁴ E lē o ni faaupuga na a se tagata palaai, a ea? Maʻeu le faamāfanafanaina o le finagalo o Ieova i le silasila mai i le lototele o Iona, ma lona agaga faataulaga i lenā taimi faigatā. O lea ua tatou iloa i inei le malosi o le faatuatua o Iona. E mafai ona tatou faaaʻoaʻo i ai i aso nei, e ala i le faamuamua o le lelei o isi nai lo o o tatou lava manaʻoga. (Ioa. 13:34, 35) Pe a tatou iloa se tasi o loo manaʻomia le fesoasoani i le itu faaletino, tau faalogona, pe i le faaleagaga, po o le a tatou lē manatu faapito ae fesoasoani iā i latou? E mautinoa le faafiafiaina o le finagalo o Ieova pe a tatou faia faapea!

¹⁵ Atonu na iloa foʻi e le ʻauvaa le lototele o Iona, auā sa tau mumusu i latou e faia le mea na ia fai atu ai! Peitaʻi, na latou faia taumafaiga uma e sao mai ai i le afā, ae leʻi mafai. Ua atili ai ona malosi le matagi, ma ua leai sa latou mea e toe mafai ona fai. Ina ua uma  ona latou alalaga atu iā Ieova le Atua o Iona ina ia alofagia i latou, ona latou sii aʻe loa lea o Iona ma lafo i le sami.—Iona 1:13-15.

16, 17. Faamatala le mea na tupu iā Iona ina ua lafo ese mai le vaa. (Tagaʻi foʻi i ata.)

¹⁶ Ua paʻū ifo Iona i le sami sousou. Atonu sa ia taumafai e faaopeopea, ma tilotilo atu i le tatafe o piapia ma le pipisi o le sami a o agaʻi ese atu le vaa. Peitaʻi, o le malolosi o galu na uunaʻi ai o ia i lalo. Sa magoto ifo o ia ma manatu ai ua leai se mea e toe mafai.

¹⁷ Na faamatalaina mulimuli ane e Iona ona faalogona i lenā taimi. Sa tele mea na oo ane i lona mafaufau. Sa ia manatu ma le faanoanoa o le a ia lē vaai i le malumalu matagofie o Ieova i Ierusalema. Na ia faaāta i lona mafaufau lona magoto ifo i le loloto o le sami, le tele o iʻa feʻai, ma lona manatu o ia o le a oti ai lava i inā i le sami.—Faitau le Iona 2:2-6.

18, 19. (a) O le ā na tupu iā Iona ina ua magoto ifo i le sami? (e) O le ā le ituaiga o meaola sa foloina o ia, ma o ai na faapogaia nei mea uma? (Tagaʻi foʻi i le faaopoopoga.)

¹⁸ Ae faatali la, o loo iai se mea o loo maʻalo ane i ona autafa —o se mea telē lava, e foliga uliuli, o se meaola. Ua latalata ane, ma o loo sau saʻo lava iā Iona. Ua matala lona gutu ma foloina Iona.

¹⁹ E mautinoa na manatu Iona ua oo mai le oti. Peitaʻi, ua mātauina e Iona se mea e ofo ai. O loo ola pea o ia! E lē o omia pe lamupalaina o ia, ma e lē o mole foʻi. O loo ola pea o ia, e ui o loo iai i se tulaga na faapea atu o lona tuugamau. Ua amata ona mataʻu Iona. E mautinoa lava, o lona Atua o Ieova, na ʻsaunia le iʻa telē e foloina Iona.’ *—Iona 1:17.

20. O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai iā Iona i lana tatalo sa fai a o iai i le manava o le iʻa?

²⁰ Ua uma nei le faitau minute, a ua faitau itula ae o loo ola pea o ia. I totonu o le manava o le iʻa, i se mea sili ona pogisa, sa maua ai le avanoa e manatunatu ai Iona ma tatalo atu ai iā Ieova le Atua. Ua faailoa mai upu o lana tatalo lea o loo faamauina atoa i le mataupu e lua o le tusi o Iona. E atagia mai ai le telē o le malamalama o Iona i Tusitusiga Paia, auā sa tele ina faasino atu lana tatalo i le tusi o Salamo. O loo faaalia mai ai foʻi se uiga faamāfanafanaloto: o le lotofaafetai. Sa faaiʻu e Iona lana tatalo i upu nei: “A o aʻu ou te fai taulaga iā te oe i le leo o le faafetai. O le mea ua ou tautō ai, ou te avatua lava. O Ieova e ona le faaolataga.”—Iona 2:9.

21. O le ā na aʻoaʻoina e Iona e faatatau i le faaolataga, ma o le ā se lesona tāua e ao ona tatou manatua?

²¹ Sa aʻoaʻoina e Iona o le faaolataga, o se mea e mafai ona foaʻi mai e Ieova i so o se tasi, i so se mea ma i so se taimi. E oo lava i totonu o “le manava o le iʻa,” sa mafai lava ona faaolaina e Ieova lana auauna lē usitaʻi. (Iona 1:17) E na o Ieova e mafai ona faaolaina se tagata i totonu o le manava o se iʻa telē mo aso e tolu ma pō e tolu. E tāua ona tatou manatua i aso nei, o Ieova o “le Atua o lē ua i lona aao lau mānava.” (Tani. 5:23) O loo tatou nonofo aitalafu iā te ia mo le mānava ma le ola ua tatou  maua. Pe tatou te lē lotofaafetai ai ea? Pe e lē tatau ai ea ona tatou usiusitaʻi iā Ieova?

22, 23. (a) Na faapefea ona vave tofotofoina le lotofaafetai o Iona? (e) O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai iā Iona pe a tatou faia se mea sesē?

²² Ae faapefea Iona? Po ua aʻoaʻoina o ia e faaalia le lotofaafetai iā Ieova e ala i le usitaʻi? O le mea lenā na ia faia. Ina ua mavae le tolu o aso ma le tolu o pō, ona aumaia lea e le iʻa Iona i le matafaga ma “luai . . . i le laueleele mātūtū.” (Iona 2:10) Seʻi manatu i le mea na tupu, ina ua mavae nei mea uma, e leʻi tau manaʻomia ona aau Iona i le matafaga! Ae moni, e tatau ona iloa e Iona le matafaga lea ua luai iai o ia. E leʻi umi ae tofotofoina loa le malosi o lona lotofaafetai. O loo taʻua i le Iona 3:1, 2: “Ona oo mai lea o le afioga a Ieova iā Iona, o le faalua lea, e faapea: ʻInā tulaʻi ia ma alu atu i Nineva le aai telē, ma folafola atu i ai le folafolaga ua ou fai atu ai iā te oe.’” O le ā sa faia e Iona?

²³ E leʻi toe faatalatū Iona. Fai mai le tala: “Ona tulaʻi lea o Iona ma alu atu i Nineva e tusa ma le fetalaiga a Ieova.” (Iona 3:3) Ioe, sa usiusitaʻi o ia. Na ia aʻoaʻoina se lesona mai i ana mea sesē. E manaʻomia foʻi ona tatou faaaʻoaʻo i le faatuatua o Iona. E tatou te agasala uma lava ma faia mea sesē. (Roma 3:23) Ae po o le a tatou faavaivai ai, pe e tatou te aʻoaʻo mai a tatou mea sesē ma liliu ese mai ai, ae auauna iā Ieova ma le loto usiusitaʻi?

24, 25. (a) O le ā le taui na maua e Iona i ona aso? (e) O le ā le taui o le a maua e Iona i le lumanaʻi?

²⁴ Pe na tauia e Ieova Iona ona o lona usiusitaʻi? Ioe. E foliga mai na iloa mulimuli ane e Iona na faasaoina ola o le ʻauvaa. O le taimi lava na faatino ai e Iona lana gaoioiga lototele, na uma ai loa ma le afā, ʻona matuā matataʻu ai lea o le ʻauvaa iā Ieova’ ma faitaulaga ai iā te ia nai lo o o latou atua sesē.—Iona 1:15, 16.

²⁵ Na iai se isi taui e sili atu na iai i se taimi umi mulimuli ane. Na faaaogā e Iesu le taimi na iai Iona i le manava o le iʻa ina ia avea ma ata faavaloaga o le taimi sa iai o ia i le tuugamau, po o Seoli. (Faitau le Mataio 12:38-40.) Maʻeu le olioli o Iona e iloa lenā faamanuiaga pe a toe faatūina mai o ia i le ola i le lalolagi! (Ioa. 5:28, 29) O loo finagalo foʻi Ieova e faamanuiaina oe. I le pei o Iona, po o le a e aʻoaʻo mai au mea sesē na fai ma faaalia le usiusitaʻi ma le agaga faataulaga?