Skip to content

Skip to table of contents

1.4

ibrani likhta vich parmeshwar da naa

ibrani likhta vich parmeshwar da naa lagbhag 7,000 vaar paya janda hai. is nu ihna chaar ibrani akhra יהוה naal likhya janda si atey navi duniya anuvad vich ihna akhra da anuvad “yahovah” keeta gaya hai. eh naa bible vich hor kise vi naa nalo ziada vaar aaunda hai. bible de likhariya ne parmeshwar layi “sarabshaktiman,” “att mahan,” “prabhu” atey hor upadhiya istemal keetiya san. par ohna ne parmeshwar de naa di pachhaan karaun layi eh chaar ibrani akhar hi varte san.

yahovah parmeshwar ne khud bible de likhariya to apna naa bible vich likhvaya si. udahran layi, os ne yoel nabi nu eh likhan layi prerya: “har koi jehrra yahovah da naa lainda hai, bachaya javega.” (yoel 2:32) zaboora de ik likhari ne vi likhya: “lokaa nu pata lagg jave ki sirf tu hi jis da naa yahovah hai, sari dharti ’te att mahan hai.” (zaboor 83:18) zaboora di kitab vich parmeshwar da naa lagbhag 700 vaar aaunda hai. is kitab vich bahut sare geet han jinha nu parmeshwar de lok gaya karde san atey muh-zabaani bolde san. taa fir, ajj bahut sare bible anuvada vich parmeshwar da naa kyo nahi paya janda? is da sahi ucharan kyo nahi pata hai? nale yahovah de naa da kee matlab hai?

bahut sare anuvada vich parmeshwar da naa kyo nahi hai? is de kayi vakho-vakhre kaaran han. kujh lok sochde han ki sarabshaktiman parmeshwar nu apni pachhaan karaun vaste kise naa di lorr nahi hai. kaiya ne yahudiyaa di reet ’te chal ke parmeshwar da naa kaddhya hai jehrre shayad is naa da niradar karan de daro eh naa nahi lainde. nale kayi mannde han ki kise nu nahi pata ki parmeshwar da naa sahi-sahi kive ucharya janda si, is layi “prabhu” ja “parmeshwar” vargiya upadhiya istemal karniya hi behtar han. par thalle ditte kaarna karke ihna galla di koi tuk nahi bann-di:

  • jehrre lok daleel dinde han ki sarabshaktiman parmeshwar nu kise naa di lorr nahi hai, oh eh gall nazarandaz karde han ki bible diya puraniya nakla vich parmeshwar da naa paya janda hai, ohna nakla vich vi jo masih de same to vi pehla diya han. jive uppar dassya gaya hai, parmeshwar ne apne bachan vich apna naa lagbhag 7,000 vaar likhvaya si. is to pata laggda hai ki oh chahunda hai ki asi os da naa janiye atey istemal kariye.

  • jehrre anuvadak yahudiyaa di reet karke parmeshwar da naa kadhde han, oh is zaroori gall nu nazarandaz karde han ki bhave kujh yahudi granthi parmeshwar da naa khud nahi lainde san, par ohna ne bible diya nakla vicho eh naa nahi kaddhya si. mrit sagar de kol qumran vaadi vich miliya pracheen hath-likhta vich parmeshwar da naa kayi thava ’te paya janda hai. angrezi atey kujh hor bhashava vich anuvadka ne parmeshwar de naa di jagah “prabhu” (LORD) vadde akhra vich pa ke dikhaya hai ki uthe parmeshwar da naa si. par savaal paida hunda hai: ohna ne apni marzi naal bible vicho parmeshwar da naa kyo kadd ditta jad ki oh aap kabool karde han ki bible vich eh naa hazaara vaar paya janda hai? ohna nu inni vaddi tabdeeli karan da adhikar kis ne ditta? ohi is da javab de sakde han.

  • zara socho, jehrre lok kehnde han ki parmeshwar da naa istemal nahi keeta jana chaheeda kyoki is da sahi-sahi ucharan pata nahi hai, par oh yisu da naa taa istemal karde han. dhyaan dyo ki pehli sadi vich yisu de chele jis tarha yisu da naa lainde san, ajj ziadatar masihi os to bilkul vakhre tareeke naal eh naa lainde han. yahudi masihi shayad os nu “yeshuaa” keh ke bulaunde san atey “masih” da ucharan “mashiakh” si. yoonani bolan vale masihi os nu “eesoos kristos” atey latini bolan vale “eesuss khristus” keh ke bulaunde san. parmeshwar di prerna naal bible vich yisu de naa da yoonani ucharan vartya gaya si jis to pata laggda hai ki pehli sadi de masihi os da naa ose tarha lainde san jis tarha ohna di bhasha vich lya janda si. ise tarha navi duniya bible anuvad committee vi manndi hai ki “yahovah” naa istemal karna sahi hai, bhave ki eh pracheen ibrani vich parmeshwar de naa de ucharan naal poori tarha milda-julda nahi hai.

is da sahi ucharan kyo nahi pata hai? parmeshwar da naa chaar ibrani akhra (יהוה) naal likhya gaya si jis nu punjabi vich y h v h likhya ja sakda hai. pracheen ibrani bhasha vich swar-akhar (kanne-lava-dulava) vagaira nahi hunde san, is karke parmeshwar de naa vich vi koi swar-akhar nahi hai. purane zamane vich yahudi lok ibrani parhde vele dhukve swar-akhar la lainde san.

ibrani likhta de poora hon to lagbhag 1,000 saal baad yahudi vidvaana ne ucharan layi kujh chinnh banaye jinha di madad naal pata lagg janda si ki ibrani parhan vele kehrre swar-akhar laune han. par os same tak bahut sare yahudiyaa nu eh vehm ho gaya si ki parmeshwar da naa uchi avaaz vich laina galat hai, is karke oh “prabhu” ja “parmeshwar” varge shabd vartde san. is layi laggda hai ki ohna ne ibrani likhta diya nakla vich parmeshwar de naa de chaar ibrani akhra vich oh swar-akhar vi pa ditte jo “prabhu” ja “parmeshwar” vagaira layi varte jande san. is layi swar-akhra valiya hath-likhta to pata nahi laggda ki ibrani vich parmeshwar de naa da sahi ucharan kee hai. kujh lok sochde han ki parmeshwar de naa da ucharan “yahveh” hai jad ki doosre lok kujh hor dassde han. ik mrit sagar pothi vich yoonani bhasha vich leviya di kitab da kujh hissa hai jis vich parmeshwar da naa “yao” ditta gaya hai. is to ilava, pracheen yoonani lekhaka ne is da ucharan “yaye,” “yabe” atey “yauve” vi keeta hai. par is bare pakke taur te kujh nahi keha ja sakda. sanu pata nahi hai ki purane same vich parmeshwar de sevak ibrani vich is naa nu kive ucharde san. (utpat 13:4; kooch 3:15) par asi eh zaroor jaande ha ki apne lokaa naal gall karde vele parmeshwar ne apna naa vaar-vaar vartya si, lokaa ne parmeshwar nu ise naa naal pukarya si atey oh doojya naal gall karde vele bina jhijke eh naa istemal karde san.​—kooch 6:2; 1 rajya 8:23; zaboor 99:9.

taa fir, angrezi vich navi duniya anuvad vich parmeshwar de naa layi angrezi ucharan “jahovah” kyo istemal keeta gaya hai? kyoki angrezi vich eh ucharan sadiya to prachalit hai.

sann 1530 vich jado william tyndale ne bible diya pehliya panj kitaba da angrezi vich anuvad keeta si, taa os ne angrezi vich pehli vaar parmeshwar da naa “yeuva” vartya si. same de beetan naal angrezi bhasha badal gayi atey parmeshwar de naa de shabd-jorr vi badal ditte gaye. misal layi, 1612 vich henry ainsworth ne zaboora di kitab da anuvad karde vele “yehovah” vartya si. fir sann 1639 vich jad os de anuvad vich sodh keeti gayi atey zaboora di kitab de naal bible diya pehliya panj kitaba chhapiya gaiya, taa ohna vich parmeshwar da naa “jahovah” vartya gaya si. sann 1901 vich american standard version tyaar karan vale anuvadka ne ohna thava ’te “jahovah” istemal keeta jinha thava ’te eh ibrani likhta vich aaya si.

bible de ik manne-pramanne vidvaan joseph bryant rotherham ne 1911 vich apni kitab zaboora da adhiyan (angrezi) vich “yahveh” di jagah “jahovah” istemal keeta si. os ne is da kaaran samjhaunde hoye keha ki oh is naa da ohi ucharan istemal karna chahunda si jo bible parhan vale aam lok changi tarha jaande san (atey ohna nu eh ucharan vartan vich koi itraaz nahi si). 1930 vich e. f. kirkpatrick ne vi “jahovah” bare ise tarha di gall kehi. os ne keha: “ajj vyaakaran de vidvaan behes karde han ki “yahveh” ja “yahaveh” hi vartya jana chaheeda hai, par jahovah ucharan angrezi vich prachalit ho chukka hai. eh gall inni zaroori nahi hai ki is da sahi ucharan kee hai, sago eh dekhna zaroori hai ki jahovah ik naam hai, na ki ‘prabhu’ vang koi upadhi.” punjabi vich parmeshwar de naa da ucharan “yahovah” hai atey eh punjabi diya ziadatar baibla vich paya janda hai.

yahovah de naa da kee matlab hai? ibrani vich yahovah da naa ik krya to aaya hai jo kujh karan ja bannan nu sanket kardi hai. bahut sare vidvaan kehnde han ki eh krya karvaun ja banvaun vale nu sanket kardi hai. is layi navi duniya bible anuvad committee di samajh mutabak parmeshwar de naa da matlab hai “oh karan te karaun vala bann-da hai.” is bare vidvaana de vakho-vakhre vichaar han, is layi asi is naa de matlab bare pakke taur te kujh nahi keh sakde. par eh matlab sahi hai kyoki yahovah sariya cheeza da srishtikarta hai atey apna maksad poora karda hai. os ne na sirf brehmand atey doota te insaana nu banaya, sago same de beetan naal oh hamesha apni ichha te maksad vi poora karda aaya hai.

is layi yahovah de naa da matlab kooch 3:14 vich mildi-juldi krya de matlab tak hi seemit nahi hai. is vich likhya hai: “mai oh bananga jo mai ban-na chahunda ha” ja “mai bananga jo mai bananga.” par eh shabd parmeshwar de naa da poora matlab nahi dassde, sago eh sirf os di shakhsiyat da eh pehlu zahar karde han ki oh har tarha de halaata vich apna maksad poora karan layi jo chahe bann sakda hai. par yahovah de naa da matlab is gall tak hi seemit nahi hai ki oh jo chahe bann sakda hai. is vich eh gall vi shamal hai ki oh apna maksad poora karan layi apni srishti to kujh vi karva sakda hai.