1, 2. Ania idi ti kasasaad ti Israel idi nakisarita ni Samuel kadagiti umili, ken apay a masapul a tignayenna ida nga agbabawi?

MINATMATAN ni Samuel dagiti kailianna. Naguummong ti nasion idiay Gilgal kalpasan a pinaayaban ida daytoy matalek a lalaki nga agserserbi kas propeta ken ukom iti pinullon a tawen. Mayo wenno Hunio idi no iti moderno a kalendario; nangrugin ti kalgaw. Bimmalitoken ti maris dagiti kataltalonan gapu ta natangkenanen dagiti trigo. Nagulimek dagiti umili. Kasano a danonen ni Samuel dagiti pusoda?

² Saan a mabigbig dagiti umili no kasano kaserioso ti kasasaadda. Ipetpettengda a maaddaanda koma iti tao nga agari kadakuada. Saanda a maamiris a nakaron ti dida panangraem ken Jehova a Diosda, ken iti propetana. Arigna linaksidda ni Jehova kas Arida! Ania ti aramiden ni Samuel tapno matignayna ida nga agbabawi?

3, 4. (a) Apay a dinakamat ni Samuel ti kinaagtutubona? (b) Apay a makatulong kadatayo ita ti pammati ni Samuel?

³ Kinuna ni Samuel iti umili: “Lakayakon ken ubanan.” Ad-adda a nagbalin a napuersa dagiti sasaona gapu iti kinaubananna. Innayonna: “Nagnaak iti sangoyo nanipud kinaagtutubok agingga itoy nga aldaw.” (1 Sam. 11:14, 15; 12:2) Nupay lakayen ni Samuel, saanna a nalipatan ti kinaagtutubona. Nalawag pay laeng iti panunotna dagiti kapadasanna. Dagiti desisionna idi agtutubo pay ti nakatulong kenkuana a maaddaan pammati ken debosion iti Diosna a ni Jehova iti unos ti panagbiagna.

⁴ Pinabileg ken tinaginayon idi ni Samuel ti pammatina, nupay narigat nga aramiden dayta gapu ta nalikmut kadagiti awanan pammati  ken di nasungdo a tattao. Iti panawentayo, marigatantayo met a mangpabileg iti pammati, yantangay agbibiagtayo iti rinuker ken awanan pammati a lubong. (Basaem ti Lucas 18:8.) Usigentayo no ania ti maadaltayo iti ulidan ni Samuel, manipud kinaubingna.

5, 6. Apay a naisangsangayan ti panagubing ni Samuel, ken apay a masigurado dagiti nagannakna a saan a mabaybay-an?

⁵ Naisangsangayan ti panagubing ni Samuel. Di nagbayag kalpasan a napusot, nalabit idi agarup uppat ti tawenna, rinugianna ti tungpal biag a panagserbina iti sagrado a tabernakulo ni Jehova idiay Silo, nasurok a 30 a kilometro ti kaadayona manipud iti lugarda a Rama. Dagiti nagannakna a da Elcana ken Anna indedikarda ti anakda ken Jehova tapno agserbi iti naisangsangayan a pamay-an kas tungpal-biag a Nazareo. * Kayat kadi a sawen dayta a ni Samuel ket binaybay-an dagiti nagannakna?

⁶ Saan a pulos! Ammoda a maaywanan ti anakda idiay Silo. Sigurado nga inasikaso ti nangato a padi a ni Eli ti anakda, yantangay nakipagtrabaho ni Samuel kenkuana. Iti organisado a pamay-an, adda met dagiti babbai a nagserbi iti nagduduma a trabaho iti tabernakulo.—Ex. 38:8; Uk. 11:34-40.

7, 8. (a) Kada tawen, ania ti ar-aramiden dagiti nagannak ni Samuel tapno maparegta? (b) Ania ti masursuro dagiti nagannak ita kadagiti nagannak ni Samuel?

⁷ Maysa pay, saan a pulos a lipatan da Anna ken Elcana ti ipatpategda nga inauna nga anakda, a ti pannakaipasngayna ket sungbat ti kararagda. Kiniddaw ni Anna iti Dios a maaddaan iti anak, ket inkarina nga idedikarna para iti sagrado a panagserbi iti unos ti panagbiagna. No sumarungkar ni Anna iti kada tawen, sagutanna ni Samuel iti dinaitna nga awan manggasna a lambon nga usaren ti anakna iti panagserbina iti tabernakulo. Maragragsakan la ketdi daytoy nga ubing kadagita a panagsarungkar. Rimmang-ay la ketdi gapu iti naayat a pammaregta ken panangiwanwan dagiti nagannakna bayat nga inggunamgunamda kenkuana ti kinapateg ti pribilehio nga agserbi ken Jehova iti dayta a naisangsangayan a lugar.

⁸ Adu ti maadal dagiti nagannak iti ulidan da Anna ken Elcana. Gagangay a naipamaysa dagiti nagannak iti panangipaay iti material a kasapulan dagiti annakda ngem maliwayanda nga ipaayan dagiti annakda iti naespirituan a kasapulanda. Ngem dagiti nagannak ni Samuel impangpangrunada dagiti naespirituan a banag, ket dakkel ti naitulong dayta iti panagbalin ti anakda a naespirituan a lalaki.—Basaem ti Proverbio 22:6.

9, 10. (a) Deskribirem ti tabernakulo ken ti narikna ti ubing a ni Samuel iti dayta a sagrado a lugar. (Kitaem met ti footnote.) (b) Ania ti dadduma kadagiti responsabilidad ni Samuel, ken panagkunam kasano a matulad dagiti agtutubo ita ti ulidanna?

 ⁹ Iladawantayo iti panunottayo a dumakdakkel ti ubing ken agpaspasiar kadagiti katurodan iti aglawlaw ti Silo. Bayat a tantannawaganna ti ili ken ti tanap iti baba, maragragsakan la ketdi no makitana ti tabernakulo ni Jehova. Ti tabernakulo ket talaga a maysa a sagrado a lugar. * Dayta idi ti sentro ti nasin-aw a panagdayaw ken Jehova iti intero a lubong. Ni Moises ti nangibilin iti pannakaibangon dayta, dandani 400 a tawen ti napalabasen.

¹⁰ Dimmakkel ni Samuel a kasta unay ti panagayatna iti templo. Iti insuratna a salaysay, mabasatayo: “Agserserbi idi ni Samuel iti sango ni Jehova, kas maysa nga ubing, a nabariksan iti efod a lienso.” (1 Sam. 2:18) Ti simple nga awan manggasna a lambon ti nabatad a mangipamatmat a tumultulong ni Samuel kadagiti papadi idiay tabernakulo. Nupay saan a nagtaud iti pamilia dagiti papadi, dagiti annongen ni Samuel ket pakairamanan ti pananglukat kadagiti ruangan ti paraangan ti tabernakulo iti agsapa ken ti panangtulong iti lakayen a ni Eli. Ngem nupay tagtagiragsakenna dagita a pribilehio, adda pakariribukan ni Samuel. Maigapu dayta iti makarimon a banag a maar-aramid iti balay ni Jehova.

11, 12. (a) Ania ti basol da Hofni ken Finehas? (b) Ania ti dakes nga inaramid da Hofni ken Finehas idiay tabernakulo? (Kitaem met ti footnote.)

¹¹ Idi ubing pay, naimatangan ni Samuel ti nakaro a kinadakes. Adda dua nga annak ni Eli, da Hofni ken Finehas. Insalaysay ni Samuel: “Ti annak ni Eli awan kaes-eskanda a lallaki; saanda a binigbig ni Jehova.” (1 Sam. 2:12) Agtunos ti kayat a sawen dagita a dua a panangdeskribir. Da Hofni ken Finehas awan “kaes-eskanda a lallaki”—literal a kaipapananna “awan serserbida nga annak”—gapu ta awan panagraemda ken Jehova. Saanda nga inkabilangan dagiti nalinteg a pagalagadan ken dagiti kalikagumanna. Dayta ti nakaigapuan ti amin nga inaramidda a basol.

¹² Espesipiko a nailanad iti Linteg ti Dios no ania dagiti annongen ti papadi ken no kasanoda nga agidaton iti tabernakulo. Adda la  ketdi nasayaat a rason! Dagidiay a daton ti mangiladawan iti probision ti Dios a mangpakawan kadagiti basol, iti kasta, agbalin a nadalus dagiti tattao iti imatangna ket maikarida iti bendision ken panangiwanwanna. Ngem insungsong da Hofni ken Finehas dagiti padada a papadi ket dida nangipakita iti panagraem kadagiti daton. *

13, 14. (a) Ania ti narikna idi dagiti napasnek a tattao kadagiti dakes a maar-aramid idiay tabernakulo? (b) Apay a saan a naaramid ni Eli ti akemna kas ama ken nangato a padi?

¹³ Iladawam laengen iti panunotmo a sibabatad a makitkita ni Samuel dagita a nakaro a biddut a saan a makorkorehir. Mano ngata ti nakitana a tattao—a pakairamanan dagiti napanglaw, nanumo, mairurrurumen nga umili—a mapmapan iti sagrado a tabernakulo a mangnamnama a maliwliwa ken mapabileg iti naespirituan, ngem agawidda a naupay, nasaktan, wenno nabainan? Ken ania ti riknana idi naammuanna nga inlaksid met da Hofni ken Finehas ti linteg ni Jehova mainaig iti moral, bayat a nakikaiddada kadagiti babbai nga agserserbi iti tabernakulo? (1 Sam. 2:22) Nalabit mangnamnama ni Samuel nga agtignay ni Eli a mangilinteg kadakuada.

¹⁴ Ni Eli ti kasayaatan koma a mangrisut iti dayta a kumarkaro a parikut. Kas nangato a padi, sungsungbatanna ti aniaman a mapaspasamak iti tabernakulo. Kas maysa nga ama, obligasionna nga ilinteg dagiti annakna. Maysa pay, dangdangranda ti mismo a bagbagida agraman ti adu nga umili. Nupay kasta, agpada a saan nga inaramid ni Eli ti akemna kas ama ken kas nangato a padi. Nalag-an laeng ti panangtubngarna kadagiti annakna. (Basaem ti 1 Samuel 2:23-25.) Rumbeng a naing-inget koma ti panangdisiplinana, gapu ta ti basolda ket maikari iti dusa nga ipapatay!

15. Ania a nadagsen a mensahe ti imbaga ni Jehova ken Eli, ken ania ti reaksion ti pamilia ni Eli iti dayta a pakdaar?

¹⁵ Dimmakes ti kasasaad isu a nangibaon ni Jehova iti “maysa a lalaki ti Dios,” a di nainaganan a propeta, tapno idanonna ken Eli ti nadagsen a mensahe ti panangukom. Kinuna ni Jehova ken Eli: “Padpadayawam ti annakmo a nangnangruna ngem siak.” Impakpakauna ngarud ti Dios a matayto dagiti annak ni Eli iti maymaysa nga aldaw ken agsagabanto ti pamiliana, a mapukaw pay ti pribilehioda kas padi. Nagbalbaliw kadi ti pamilia ni Eli gapu iti dayta a pakdaar? Ipakita ti salaysay a saanda latta a nagbalbaliw.—1 Sam. 2:27–3:1.

16. (a) Ania ti nadakamat maipapan iti irarang-ay ti agtutubo a ni Samuel? (b) Panagkunam, makaparegta kadi dagita a damag? Ilawlawag.

¹⁶ Ania ti epektona ken agtutubo a Samuel dagita a nasaksianna a  kinadakes? Iti laksid dagita a makapaleddaang a salaysay, pasaray madakamat ti makaparagsak a damag maipapan iti panagdakkel ken panagrang-ay ni Samuel. Lagipem nga iti 1 Samuel 2:18, mabasatayo nga “agserserbi idi ni Samuel iti sango ni Jehova, kas maysa nga ubing.” Uray idi ubing pay ni Samuel, impamaysanan ti biagna iti panagserbi iti Dios. Iti bersikulo 21 ti isu met la a kapitulo, mabasatayo ti ad-adda pay a makaparagsak a banag: “Ni ubing a Samuel nagtultuloy a dimmakkel iti sango ni Jehova.” Bayat ti idadakkelna, ad-adda a timmibker ti relasionna iti nailangitan nga Amana. Ti kasta a nasinged a relasion ken Jehova ti kasayaatan a salaknib iti aniaman a kita ti kinadakes.

17, 18. (a) Kasano a matulad dagiti Kristiano nga agtutubo ti ulidan ni Samuel no maipasangoda iti kinadakes? (b) Ania ti mangipakita nga umiso ti inaramid ni Samuel?

¹⁷ Mabalin koma nga ikalintegan ni Samuel nga aramiden ti aniaman a kayatna yantangay pampanuynoyan ti nangato a padi nga agaramid iti dakes dagiti annakna. Ngem ti kinadakes ti sabsabali, a pakairamanan dagiti addaan autoridad, ket saan a rumbeng a pagpambar tapno agaramid iti dakes. Ita, adu nga agtutubo a Kristiano ti mangtultulad iti ulidan ni Samuel ken agtultuloy a ‘dumakdakkelda iti sango ni Jehova’—uray no saan a nasayaat ti ulidan dagiti adda iti aglawlawda.

¹⁸ Ania ti nagunggona ni Samuel iti panangaramidna iti umiso? Mabasatayo: “Kabayatanna dumakdakkel idi ni ubing a Samuel ken ad-adda a pagay-ayat agpadpada iti panangmatmat ni Jehova ken panangmatmat dagiti tattao.” (1 Sam. 2:26) Ni Samuel ket nagbalin ngarud a makaay-ayo, uray kadagidiay laeng napateg ti kapanunotanda. Ipatpateg ni Jehova daytoy nga ubing gapu iti kinamatalekna. Kasta met, masigurado ni Samuel a pagpatinggaento ti Diosna ti amin a kinadakes  a maar-aramid idiay Silo. Ngem nalabit naisaludsodna no kaano. Iti maysa a rabii, nasungbatan dayta a saludsod ni Samuel.

19, 20. (a) Deskribirem ti napasamak ken Samuel iti maysa a rabii idiay tabernakulo. (b) Kasano a naammuan ni Samuel ti nagtaudan ti mensahe, ken ania a kababalin ti impakitana ken Eli?

¹⁹ Bumigaten ngem nasipnget pay; adda pay la nabati nga agkurkuridemdem a silaw ti dakkel a lampara. Bayat ti kinaulimek ti parbangon, adda nangngeg ni Samuel a mangaw-awag iti naganna. Impagarupna no ni Eli, a lakay unayen ken nakudrepen ti panagkitana. Bimmangon ni Samuel ket “napan a nagtaray ken Eli.” Mailadawam kadi ti ubing a sakasaka a nagdardaras a napan ken Eli tapno kitaenna no ania ti kasapulan ti lakayen a padi? Makaparagsak ta nasingpet ken raraemenna pay laeng ni Eli. Iti laksid ti amin a nagbasolan ni Eli, isu pay laeng ti insaad ni Jehova a nangato a padi.—1 Sam. 3:2-5.

²⁰ Ni Samuel riniingna ni Eli, a kunkunana: “Adtoyak, ta inawagannak.” Ngem imbaga ni Eli a saanna nga inayaban ti ubing ket imbaonna nga agsubli iti iddana. Ngem naulit-ulit a napasamak dayta! Kamaudiananna, naamiris ni Eli no ania ti mapaspasamak. Manmanon a nangipaay ni Jehova iti sirmata wenno naimpadtuan a mensahe agpaay iti ilina, ket maawatantayo no apay. Nupay kasta, ammo ni Eli a makisasao manen ni Jehova, ngem ita iti maysa nga ubing! Imbilin ni Eli nga agsubli ni Samuel iti iddana ken insurona no ania ti isungbatna. Nagtulnog ni Samuel. Idi agangay, nangngegna manen ti timek a mangaw-awag kenkuana: “Samuel, Samuel!” Simmungbat ti ubing: “Agsaoka, ta umim-imdeng ti adipenmo.”—1 Sam. 3:1, 5-10.

21. Kasanotayo nga umimdeng ita ken Jehova, ken apay a napateg dayta?

²¹ Adda met laengen umim-imdeng nga adipen ni Jehova idiay Silo. Umim-imdengkayo met kadi a kas ken Samuel? Saan a masapul nga urayentayo nga adda karkarna a timek a makisao kadatayo bayat ti rabii. No ar-arigen, mabalintay nga imdengan ti timek ti Dios iti aniaman a gundaway. Mangngegtayo dayta iti kompleto a Saona a ti Biblia. No im-imdengan ken ipangpangagtayo ti Dios, ad-adda met a bumileg ti pammatitayo a kas idi ken Samuel.

22, 23. (a) Kasano a natungpal ti mensahe a pagam-amkan nga ibaga ni Samuel idi damo? (b) Ania ti makunam maipapan iti reputasion ni Samuel?

²² Nakapatpateg dayta a rabii ken Samuel gapu ta addaanen iti naisangsangayan a relasion ken Jehova. Nagbalinen a mammadto ken pannakabagi ti Dios. Idi damo, maamak daytoy nga ubing a mangipakaammo iti mensahe ni Jehova para ken Eli, yantangay maysa dayta a din mabalusingsing a panangukom nga asidegen a matungpal ti naipadto maibusor iti pamiliana. Ngem situtured nga impakaammo dayta ni Samuel ket sipapakumbaba nga inawat ni Eli ti pangngeddeng ti Dios. Idi agangay natungpal amin nga imbaga ni Jehova: Nakigubat ti Israel kadagiti Filisteo, natay da Hofni ken Finehas iti maymaysa nga  aldaw, ket natay met ni Eli idi naammuanna nga innala dagiti kabusor ti sagrado a Lakasa ni Jehova.—1 Sam. 3:10-18; 4:1-18.

²³ Nupay kasta, nagtultuloy a nasayaat ti reputasion ni Samuel kas matalek a mammadto. Kinuna ti salaysay a “ni met laeng Jehova adda idi kenkuana” ket natungpal amin nga impadto ni Samuel.—Basaem ti 1 Samuel 3:19.

24. Ania ti kayat dagiti Israelita a maaramid, ken apay a nadagsen a basol dayta?

²⁴ Tinungpal kadi dagiti Israelita ti panangidaulo ni Samuel ket nagbalinda a naespirituan ken matalek nga ili? Saan. Idi agangay, inkeddengda a saandan a kayat ti maysa a mammadto a mangukom kadakuada. Kayatda ti agbalin a kas kadagiti dadduma a nasion nga addaan iti ari a mangituray kadakuada. Iti bilin ni Jehova, tinungpal ni Samuel ti kiddawda. Ngem masapul nga ipakaammona iti Israel ti kadagsen ti basolda. Ti laklaksidenda ket saan a maysa a tao no di ket ni Jehova a mismo! Isu nga inummong ni Samuel ti umili idiay Gilgal.

25, 26. Ania ti inaramid ti lakayen a ni Samuel idiay Gilgal tapno mabigbig dagiti kailianna ti nadagsen a basolda ken Jehova?

²⁵ Iladawantayo iti panunottayo a kaduatayo ni Samuel iti dayta a makapadanag a pannakisaritana iti Israel idiay Gilgal. Idiay nga impalagip ti lakayen a ni Samuel ti kinamatalekna. Kalpasanna, mabasatayo: “Ni Samuel immawag ken Jehova.” Kiniddawna ken Jehova ti gurruod ken tudo.—1 Sam. 12:17, 18.

²⁶ Mabalin kadi nga agtudo ken aggurruod iti panawen ti kalgaw? Awan pay idi ti kasta a napasamak! No adda man panagduadua wenno pananglais ti umili, apagbiit laeng. Kellaat nga inabbungotan dagiti ulep ti tangatang ket simmipnget. Pimmigsa ti angin ket nadeppes dagiti trigo iti kataltalonan. Nangngeg dagiti gumgumluong a gurruod. Ket nagbayakabak ti tudo. Ania ti reaksion dagiti tattao? “Nagbutengda iti kasta unay ken Jehova ken ni Samuel.” Kamaudiananna, naamirisda no kasano kadagsen ti basolda.—1 Sam. 12:18, 19.

27. Ania ti marikna ni Jehova kadagidiay mangtulad iti pammati ni Samuel?

²⁷ Saan a ni Samuel, no di ket ni Jehova a Diosna ti nangtignay iti Israel a mangamiris iti kinarebelioso ti pusoda. Sipud kinaubing agingga iti kinalakayna, nabileg ti pammati ni Samuel iti Diosna. Gapu iti dayta, ni Jehova ginunggonaanna ni Samuel. Saan a nagbalbaliw ni Jehova. Agingga ita, supsuportaranna pay laeng dagidiay mangtultulad iti pammati ni Samuel.